Luận văn Giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở tỉnh sekong, Lào

ng trình thủy lợi, các đập thủy điện và phát triển du lịch sinh thái trong tương lai. Hiện tại nhiều khu vực của vùng đang trở nên hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư nước ngoài trong tìm hiểu và tiến hành các dự án đầu tư. + Vùng cao nguyên: vùng cao nguyên chiếm khoảng 2.325 km2, bao gồm 30% diện tích của tỉnh. Địa hình của khu vực này bao gồm các dãy núi thấp và vừa phải, độ ẩm không khí tương đối ổn định, đất đai màu mỡ phù hợp với việc trồng ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 33 cây công nghiệp, cây ăn quả và nhiều loại rau, đồng thời khu vực này cũng thích hợp cho ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm nhằm cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh. + Vùng đồng bằng: Chiếm một diện tích nhỏ khoảng 388 km2, tương đương 5% tổng diện tích của tỉnh. Vùng đồng bằng thường nằm ở các thung lũng, ven các con suối và các khu vực lưu vực sông Sekong. Vùng này có điều kiện thuận lợi nên có sự phát triển hơn hẳn so với các vùng khác của tỉnh. Với điều kiện đất đai, vùng đồng bằng thuận lợi cho ngành trồng rau xanh, chăn nuôi, ngoài ra còn phát triển ngành công nghiệp – xây dựng giúp người dân và các hộ gia đình có thu nhập, khuyến khích phát triển kinh tế hộ cá thể, góp phần giảm nghèo cho địa phương. - Về khí hậu, thủy văn Khí hậu tỉnh Sekong là vùng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Do chịu ảnh hưởng chủ yếu của gió mùa Tây Nam nên mùa hè và mùa thu mưa nhiều, thời tiết dễ chịu, ngược lại mùa đông và mùa xuân rất ít mưa, khô hạn gay gắt do ảnh hưởng của gió mùa đông bắc ở đông Trường Sơn. Yếu tố hạn chế về khí hậu là mùa mưa thường có mưa lớn và tập trung dễ gây lũ, úng ngập cục bộ và xói mòn rửa trôi, sạt lở đất khi rừng đã bị chặt phá với diện tích lớn. Vào mùa khô nói chung bị thiếu nước nghiêm trọng, hạn hán dài ngày, đất đai, cây cối bị khô và thường dễ xảy ra cháy. Do diện tích rừng trong những năm trước đây bị suy giảm nghiêm trọng nên môi trường sinh của khu vực biên giới ba nước đang ở trong tình trạng diễn biến xấu làm tăng thêm tính khốc liệt của mùa khô kéo dài, mức độ bốc thoát hơi nước càng lớn và thiên tai do mưa lũ có xu hướng gia tăng. - Về đất đai – tài nguyên Đất đai là tài nguyên quan trọng của tỉnh, với diện tích đất rừng và đất canh tác nông nghiệp lớn và màu mỡ, nhiều vùng đất đỏ bazan và các loại đất đỏ vàng thích hợp cho phát triển các loại cây công nghiệpcó giá trị kinh tế cao như cà phê, cao su, điều, hồ tiêu.. và chăn nuôi gia súc. Hiện nay tỉnh Sekong đang hình thành nhiều vùng sản xuất tập cây công nghiệp tập trung như cà phê, cao su,Tiềm năng đất đai của tỉnh nói chung thuận lợi cho phát triển sản xuất sản phẩm hàng hoá lớn tập trung. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 34 Trong tỉnh có nhiều loại khoáng sản như: sắt, đồng, vàng, than đá, tập trung tại phía Đông - Bắc (huyện Kaleum) Công ty phát triển công nghiệp Sekong đang khảo sát, thăm dò bôxit tại Tha Teng, Sekong. Dự án thăm dò than tại huyện Kaleum và dự án thăm dò vàng sa khoáng dọc theo sông Sekong ở huyện Kaleum và Lamam, tỉnh Sekong. Sekong có con sông Sekong chạy qua tỉnh là dòng sông cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, cung cấp nguồn thủy sản phong phú. Hiện nay, trên dòng sông đã có một số điểm du lịch sông nước gắn với cảnh quan thiên nhiên tạo tính kết nối. Ngoài ra còn khai thác vận chuyển hàng hóa, hành khách. Tỉnh Sê Kông có lợi thế phát triển thủy điện: Hiện nhà máy thủy điện Sekaman 3 sắp hoàn thành; đang có kế hoạch xây dựng các nhà máy thủy điện: Sekaman 4, Sekong 3, Sekong 4, Sekong 5, Huyện Dakcheung (khu vực dọc theo Quốc lộ 16B) được xác định là khu vực sản xuất công nghiệp trọng điểm để thúc đẩy và mở rộng giao lưu, hợp tác toàn diện với các doanh nghiệp Việt Nam. Các ngành công nghiệp chủ yếu của tỉnh là: Ngành kim loại màu, năng lượng, lắp ráp và sửa chữa máy móc, chế biến gỗ, chế biến sản phẩm chăn nuôi, khắc gỗ, mây tre đan và dược phẩm (nhất là các sản phẩm thuốc truyền thống), Tài nguyên rừng của tỉnh ngày càng giảm, tuy nhiên vẫn có tỷ lệ độ che phủ cao; địa bàn trồng nhiều cây mây và các cây thuốc truyền thống; cà phê là một trong những nông sản chính mang lại thu nhập cao cho người dân Sekong, đặc biệt là tại huyện Tha Teng. 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội 2.1.2.1. Về dân số và lao động Sekong có dân số khoảng110.512 người (2014), tương đương với 1,61% tổng dân số của nước Lào. Mật độ dân số trung bình 14,25 người/km2 (mật độ dân số trung bình của Lào: 22,2 người/km2), tốc độ tăng trưởng dân số trung bình 2,2% mỗi năm. Sekong là một tỉnh có nhiều thành phần dân tộc, bao gồm 10 dân tộc khác nhau, ngôn ngữ chính của 95% dân số là tiếng Môn - Khmer và khoảng 5% dân số sử dụng ngôn ngữ riêng của mình. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 35 Bảng 2.1.Số liệu dân số của bốn huyện thuộc tỉnh Sekong năm 2014 STT Tên huyện Diện tích (km2) Số lượng (Làng) Dân số (Người) Mật độ (Người/km2) 1 2 3 4 Lamam Thateng Đakjueng Kaleum 1.935 585 2.179 3.051 43 50 54 53 33.964 37.856 21.729 16.963 17,55 64,71 9,97 5,5 Tổng số 7.750 200 110.512 14,25 Nguồn: Thống kê tỉnh Sekong năm 2014 Tỉnh Sekong là một tỉnh nghèo, do đó, phần lớn diện tích của tỉnh đều được quy về là địa bàn nông thôn. Đơn cử, huyện Lamam mặc dù là trung tâm chính trị, hành chính của tỉnh tuy nhiên vẫn chưa thật sự đạt được những tiêu chí để hình thành được đô thị. Nhìn chung quá trình đô thị hóa của tỉnh Sekong mới chỉ đang bắt đầu; hầu hết địa bàn của tỉnh là nông thôn, chưa có sự hình rõ ràng các vùng đô thị. Do đó, xét đến phạm vi nghiên cứu được đề ra là địa bàn nông thôn của tỉnh cũng chính đồng thời xét chung về vấn đề lao động, việc làm của toàn tỉnh Sekong. Lực lượng lao động theo thống kê sơ bộ của tỉnh trong năm 2014 có khoảng 59.411 người, phần lớn hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp hộ gia đình, một số còn lại tham gia vào các nông trường hoặc các mỏ khoáng sản, chỉ có số lượng nhỏ tham gia vào hoạt động dịch vụ - thương mại nhỏ. 2.1.2.2. Về phát triển kinh tế Về tình hình tăng trưởng kinh tế trong những năm qua: trong 5 năm qua, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong (GDP) tăng trung bình 14,0% mỗi năm. GDP bình quân đầu người và thu nhập quốc dân bình quân đầu người GNI mỗi năm (2011-2015) đã đạt được mức cao, cụ thể: GDP tăng 13,6% trong giai đoạn 2010; 13,4% trong năm 2011; 14,3% trong năm 2012; 14,5% trong 2013 và đạt 14,3% năm 2014. GDP bình quân đầu người tăng từ 542 USD (thu nhập quốc dân bình quân đầu người GNI đạt 404 USD) trong giai đoạn 2010; 688 USD (GNI đạt 516 USD) trong năm 201; Đạt 944 USD (GNI đạt 708 USD) trong năm 2012; Đạt 1.137 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 36 USD (GNI đạt 853 USD) trong 2013và GDP bình quân đầu người đạt 1.333 USD (GNI đạt 1.000 USD) trong năm tài chính 2014. Trong thực tế, người dân chủ yếu sống và có sinh kế liên quan đến nuôi trồng và chăn nuôi. Lao động trong ngành nông - lâm nghiệp tăng 77,7%, tiếp theo là lĩnh vực dịch vụ chiếm 15,6% và lao động khu vực công nghiệp chiếm 6,7%. Điều này đặt ra yêu cầu đòi hỏi chính phủ Lào và cơ quan quản lý của tỉnh Sekong phải có những kế hoạch, giải pháp thúc đẩy sự chuyển dịch kinh tế, chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng phát triển, nhanh chóng thoát khỏi tình trạng lạc hậu, yếu kém này. 2.1.2.3. Về cơ sở hạ tầng Trong nội bộ tỉnh Sekong, hệ thống hạ tầng còn chậm phát triển. Các tuyến đường giao thông chính, quốc lộ, tỉnh lộ chỉ mới được xây dựng và nâng cấp trong những năm gần đây, hạ tầng cơ bản về điện, viễn thông, các cơ sở cung ứng dịch vụ công cộng vẫn còn chậm phát triển và còn ít ỏi về số lượng. Xét đến việc kết nối hạ tầng với các nước trong khu vực, Sekong là điểm kết nối giao thông với điều kiện khá tốt, đặc biệt là nằm trên hai tuyến hành lang Đông - Tây và Bắc – Nam. Có đường trục chính 16B, 11, 1H, kết nối với tỉnh Attapeu, Salavan, một số tuyến đường dọc theo biên giới Lào - Việt Nam đang được đầu tư xây dựng là điều kiện thúc đẩy trao đổi, giao lưu với các tỉnh. Trong tương lai gần, tỉnh Sekong nằm trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây đi từ các tỉnh thuộc vùng Đông Bắc, Thái Lan qua Nam Lào vào cửa khẩu Nam Giang (Quảng Nam) đến các tỉnh miền Trung Việt Nam. Phương hướng trong thời gian tới, tỉnh Sekong có trách nhiệm hoàn thành xây dựng tuyến đường từ tỉnh lỵ Sekong đi cửa khẩu Đắc Tà Oọc chậm nhất vào năm 2017, làm cơ sở để hai tỉnh đề nghị Chính phủ hai nước cho phép nâng cấp cửa khẩu Nam Giang - Đắc Tà Ọoc thành Cửa khẩu quốc tế nhằm tăng cường giao lưu hợp tác đầu tư, thương mại giữa hai tỉnh cũng như giữa các tỉnh miền Trung - Việt Nam với các tỉnh Nam Lào. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 37 2.2. Tình hình việc làm và giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở tỉnh Sekong giai đoạn 2010 - 2014 2.2.1. Tình hình lao động và việc làm cho lao động nông thôn ở tỉnh Sekong 2.2.1.1. Tình hình lao động Hiện nay, tỉnh Sekong có dân số 110.512 người (54.735 phụ nữ, chiếm 49,5% tổng số) trong đó: nhóm tuổi 15 - 64 tuổi có khoảng 59.411 người, chiếm đa số 53,75%; Nguồn: Thống kê Quốc gia, 2013, tỉnh Sekong Hình 2.1. Tăng trưởng và cơ cấu dân số của Sekong Sekong là một tỉnh có ít dân số và nghèo nhất của nước Lào. Những năm gần đây, với sự thực hiện những chính sách vĩ mô phát triển kinh tế xã hội, tỉnh Sekong đã có những bước tiến phát triển quan trong, trong đó có vấn đề lao động và việc làm cho nhân dân trong tỉnh. Là một tỉnh nghèo, hoạt động kinh tế chủ yếu phụ thuộc vào các hoạt động nông nghiệp và lâm nghiệp, bài toán giải quyết việc làm cho lao động nông thôn của tỉnh Sekong được từng bước tiến hành sao cho phù hợp với điều kiện khác quan và chủ quan của tỉnh. Với yêu cầu phát triển nguồn nhân lực nhằm hướng đến việc hình thành thị trường nhân lực vận hành theo quy luật 15.00 10.00 5.00 0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 00-04 05-09 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+ Nữ Nam ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 38 khách quan của nền kinh tế thị trường lao động, góp phần giúp đưa nền kinh tế của tỉnh Sekong nói riêng và cả nước Lào nói chung tăng trưởng và phát triển một cách hiệu quả và bền vững. Với thống kê của Tháp dân số ở trên (Hình 2.1) cho thấy, số người trong độ tuổi lao động của tỉnh Sekong tương đối đông, tạo ra nguồn cung nhân lực dồi dào cho nền kinh tế. Tuy nhiên, số người trong độ tuổi lao động đông chỉ là một mặt của vấn đề; Chất lượng lao động cũng là yếu tố mà các nhà tuyển dụng lao động quan tâm. Các doanh nghiệp đầu tư vào Sekong cần một lực lượng lao động có trình độ văn hóa và chuyên môn kỹ thuật nhất định. Điều này gây khó khăn cho nguồn cung lao động, bởi vì, số lao động có tay nghề, có chất lượng của tỉnh Sekong còn rất hạn chế. Sự đô thị hóa chậm cộng với tốc độ tăng trưởng thấp không giúp cho Sekong có sự phân biệt giữa đô thị và nông thôn. Trong thực tế hầu như không có sự phân biệt này, với lý do đó, lao động nông thôn cũng tương ứng với toàn bộ lực lượng lao động của tỉnh Sekong. Nguồn cung lao động của tỉnh Sekong có xu hướng tăng theo sự phát triển của dân số, do đó, kéo theo tỷ lệ thất nghiệpcủa tỉnh trong những năm gần đây liên tục tăng. Sự mất cân đối trong cán cân cung cầu lao động được giải thích do sự yếu kém về trình độ, hay nói cách khác là chất lượng lao động thấp. Do đó, gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm nguồn lao động, ngoài ra còn khiến cho người lao động không có cơ hội việc làm, tạo thu nhập cho bản thân và gia đình. Điều này xuất phát từ những nguyên nhân cơ bản như: do trình độ phát triển kinh tế còn thấp, trình độ lao động yếu kém, hoạt động kinh tế còn dựa đa phần vào những hoạt động khai thác tài nguyên, lâm sản chiếm dụng nhiều lao động, năng suất thấp, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập của người lao động, của gia đình và của cả nền kinh tế. 2.2.1.2. Cơ cấu việc làm Với điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội hiện nay, cơ cấu việc làm của tỉnh Sekong thiên về việc làm trong ngành nông nghiệp nói chung với tỷ lệ cơ cấu lên đến 77.7%; các nhóm ngành công nghiệp chiếm 15.6% và nhóm ngành dịch vụ chỉ chiếm 6.7%. Dân cư nông thôn đồng thời theo đó là đại đa số lao động của tỉnh ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 39 Sekong đều hoạt động trong khu vực nông nghiệp với các hoạt động chính như: chăn nuôi gia súc, trông lúa, cây lương thực, Các nhóm ngành công nghiệp chủ yếu bao gồm khai khoáng, chế biến gỗ,... tuy nhiên vẫn còn diễn ra ở quy mô nhỏ, chưa tập trung thu hút, chưa tạo ra được nhiều việc làm. Các ngành dịch vụ hầu như chưa có sự phát triển đột phá, việc làm chủ yếu xoay quanh các hoạt động buôn bán tiểu thương, đặt biệt là các hoạt động buôn bán qua lại giữa biên giới hai nước Lào - Việt Nam. Xét về nhóm việc làm đơn vị kinh tế nông hộ, những năm gần đây chính phủ Lào có chủ trương chính sách hỗ trợ người dân trong tỉnh đổi hướng từ việc trồng cây lương thực đủ ăn sang trồng và chăn nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa. Ngoài ra, Chính phủ cũng đã tiếp tục hỗ trợ và hướng dẫn về mặt chuyên môn kỹ thuật cho người dân với hình thức hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi có chất lượng cao, cho năng suất và sản lượng nhiều hơn trước đây. Thêm vào đó, các tổ chức quốc tế cũng có các chương trình hỗ trợ, giúp đỡ về vốn, khoa học kỹ thuật cho nông dân của tỉnh để đầu tư trồng trọt và chăn nuôi làm lương thực như: trồng rau màu, nuôi trâu, bò, dê, lợn, cá, Hiện nay, với sự xuất hiện của các doanh nghiệp lớn trong các ngành nông nghiệp từ các quốc gia trong khu vực đến đầu tư trồng và khai thác các cây công nghiệp, người lao động của tỉnh được mở ra nhiều cơ hội việc làm. Tuy cơ quan thống kê chưa có những số liệu cụ thể, nhưng hiện nay, xu hướng các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và khai khoáng đang đẩy mạnh các hoạt động đầu tư sản xuất tại địa bàn tỉnh, thu hút một số lượng đáng kể lao động của tỉnh tham gia, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho chính bản thân và gia đình. Mặc dù có những tiềm năng về phát triển các ngành dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ thương mại và du lịch. Tuy nhiên hiện nay, với tỷ lệ 6.7% lao động hoạt động trong các ngành dịch vụ cho thấy, các dịch vụ dưới sự quản lý của Nhà nước và tư nhân, hay dịch vụ do người dân tự tổ chức trên địa bàn tỉnh rất ít. Xu hướng phát triển về các hoạt động ăn uống, nhà nghỉ và nhà hàng đang được hình thành, nhưng phần lớn đều là kinh doanh hộ gia đình và sử dụng lao động trong gia đình. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 40 Một trong những vấn đề cần chú trọng nghiên cứu trong nội dung về cơ cấu lao động và việc làm của một địa phương, đó là việc phân loại cơ cấu lao động theo loại trình độ, chất lượng của lực lượng lao động. Như đã đề cập ở trên, nền kinh tế của tỉnh Sekong là nền kinh tế nghèo, lạc hậu, phụ thuộc rất lớn vào hoạt động sản xuất nông nghiệp và khai thác lâm sản. Khái quát có thể nhận định rằng, phần lớn lực lượng lao động đang làm việc trong các ngành nghề sử dụng lao động phổ thông, không yêu cầu trình độ chuyên môn kỹ thuật, kỹ năng nghề nghiệp. Bảng 2.2. Loại hình nghề nghiệp của lao động được điều tra trên địa bàn tỉnh Sekong Nghề nghiệp Số lao động (người) Tỷ lệ (%) Nông nghiệp 51 34% Tiểu thủ công 14 9.33% Lâm nghiệp 22 14.67% Công nhân 22 14.67% Công nhân viên chức 5 3.33% Buôn bán 22 14.67% Dịch vụ 10 6.66% Khác 4 2.67% Tổng 150 100% Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả Theo số liệu tổng hợp từ cuộc điều tra của tác giả đối với một số lao động trên địa bàn tỉnh Sekong cho thấy, cơ cấu nghề nghiệp của lao động của địa phương này thuộc cơ cấu nghiêng về các ngành nghề thuộc nhóm ngành nông nghiệp; các bộ phận ngành nghề khác chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong cơ cấu chung, điều này một phần phản ảnh cơ cấu cũng như trình độ phát triển kinh tế của tỉnh Sekong. Một trong những khía cạnh về thực trạng lao động nông thôn tỉnh Sekong phân tích đó là sự phân bố trong các khu vực công tác, làm việc của lao động. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 41 Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả Hình 2.2. Khu vực công tác, làm việc của lao động được điều tra của tỉnh Sekong Theo kết quả điều tra của tác giả, đa phần lao động được điều tra hiện là lao động cho gia đình hoặc tư đứng ra tổ chức lao động sản xuất, tỷ lệ này chiếm đến 51%; số lao động làm việc cho khu vực tư nhân chiếm tương đối lớn với 33%; khu vực nhà nước chiếm 12%. Điều này cho thấy trình độ chuyên môn hóa của nền kinh tế cũng như nguồn lao động của tỉnh Sekong còn khá manh mún, khả năng tổ chức kinh tế một cách có quy hoạch, hệ thống vẫn còn thấp. Đòi hỏi một hệ thống giải pháp đồng bộ, tổng hợp của nhiều ngành, lĩnh vực để có thể cơ cấu nền kinh tế, ngành kinh tế, khu vực kinh tế cũng như cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp và hiện đại. 2.2.1.3. Thời gian làm việc Lao động của tỉnh Sekong có sự phân bố thời gian lao động tiêu biểu đối với sự phân bố thời gian tiến hành các hoạt động việc làm của người dân nông thôn của các nước nông nghiệp đang phát triển. Họ dành hầu hết các tháng của năm phục vụ cho các hoạt động sản xuất, lao động. Hầu như không có các hoạt động nghỉ ngơi, hay các hoạt động nhằm tái sản xuất sức lao động; vì thế, cho dù hoạt động trong 12% 33%51% 4% Khu vực nhà nước Khu vực tư nhân Làm việc cho gia đình Khác ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 42 lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp hay dịch vụ, lao động của tỉnh đều tiến hành lao động sản xuất trong suốt 12 tháng của 1 năm. Trong đó: Lao động nông nghiệp trên địa bàn tỉnh phần lớn sử dụng thời gian lao động tương đối nhiều khoảng 15 giờ/ngày, tương đương khoảng hơn 5,400 giờ/người/năm. Điều này một mặt chứng tỏ sự chăm chỉ, siêng năng, cần cù của lao động địa phương. Tuy nhiên, xét về phương diện tính hiệu quả của lao động hay xét về năng suất cũng như thu nhập mang lại của lao động nông nghiệp thì vấn đề này cần phải nhìn nhận ở góc độ hạn chế và nan giản. Lao động nông nghiệp hiện nay của tỉnh là nhóm ngành nghề lao động nặng nề nhất nhưng lại có thu nhập thấp hơn so với những lao động nông thôn làm việc ở các công ty, đơn vị khai thác, nhà máy, Bảng 2.3. Bảng phân bố sử dụng thời gian lao động trong ngày của lao động tỉnh Sekong Ngành Thời gian (giờ) 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Nông nghiệp                Công nghiệp          Dịchvụ         Nguồn : Số liệu tổng hợp của tác giả Như thống kê của bàng trên, xét về mặt thời gian sử dụng lao động : Lao động nông thôn làm việc ở các công trường, nhà máy,.. đa phần chỉ sử dụng thời gian khoảng 8-9 giờ/ngày, tính bình quân trong năm là khoảng 3,240 giờ/người/. Với lao động làm dịch vụ trên địa bàn của tỉnh, mặc dù là làm việc nhẹ nhàng hơn nhưng vì sự phát triển còn manh mún, nhỏ lẽ, chưa theo hướng chuyên nghiệp nên thời gian làm việc khá thất thường, không được thường xuyên, trung bình sử dụng thời gian làm việc khoảng 5-8 giờ/ngày; chủ yếu là việc làm phụ ngoài những hoạt động lao động nông nghiệp, công nghiệp chính. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 43 2.2.1.4. Vấn đề thu nhập Mặc dù có không ít các chương trình phát triển xã hội hỗ trợ phát triển nhằm xóa đói giảm nghèo cho người dân trên địa bàn, đem lại nhiều kết quả đáng ghi nhận trong những năm qua. Tuy nhiên, tỉnh Sekong vẫn là một tỉnh nghèo, người dân có đời sống vật chất thiếu thốn. Xét về thu nhập, phần lớn nguồn gốc của thu nhập người lao động phụ thuộc vào các hoạt động sản xuất nông nghiệp, khai thác lâm sản, lao động làm thuê, Các công việc thuộc nhóm ngành nông nghiệp như đã nêu trên đều là những công việc nặng nhọc, năng suất lao động thấp, chiếm dụng nhiều thời gian và lao động nhưng lại không đem lại thu nhập tương xứng, cũng như có khả năng đáp ứng được đòi hỏi của nhu cầu sinh hoạt thường nhật. Thêm vào đó, có thể thấy rằng, do sự thiếu ổn định và trình độ canh tác nông nghiệp còn thấp, cho nên nhìn chung ngành nông nghiệp thường có doanh thu và chi phí xấp xỉ bằng nhau nên lợi nhuận rất ít, khiến cho thu nhập của lao động nông nghiệp chịu rủi ro và không bền vững. Đối với lao động làm việc ở khu công nghiệp và dịch vụ, thu nhập có thể ổn định trong mỗi tháng và năm; có thể tính bình quân mỗi tháng được hưởng 1,000,000 – 3,000,000 kíp, một năm khoảng 12,000,000 – 30,000,000 kíp. Điều này cho thấy, thu nhập của lao động hai nhóm ngành này của người lao động mặc dù ổn định, nhưng không phải là nguồn thu nhập cao, chỉ đáp ứng được những nhu cầu cơ bản của bản thân và đình. Điều này xuất phát từ trình độ chuyên môn kỹ thật thấp của lao động và sự phát triển bước đầu manh mún của các nhóm ngành công nghiệp và dịch vụ. Hay cũng có thể cho rằng, do nền kinh tế yếu kém phụ thuộc vào nền sản xuất nông nghiệp có trình độ lạc hậu, lao động lại có trình độ không cao, những yếu tố này kéo theo thu nhập của người lao động ở tỉnh Sekong không thoát khỏi được thực trạng là thấp và bấp bênh. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 44 Bảng 2.4. Mức thu nhập bình quân của lao động được điều tra trên địa bàn tỉnh Sekong Mức thu nhập bình quân/tháng (Đã quy đổi từ KIP sang VND) Số lao động (người) Tỷ lệ(%) Dưới 1 triệu đồng 48 32% Từ 1 đến 3 triệu đồng 43 28.67% Từ 3 đến 5 triệu đồng 32 21.33% Trên 5 triệu đồng 27 18% Tổng 150 100% Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả Đối với người dân, người lao động được điều tra, họ cho rằng, mức thu nhập có thể nuôi sống bản thân và đóng góp cho gia đình là từ 3 đến 5 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, số lượng lao động có mức thu nhập rất thấp là dưới 1 triệu đồng/tháng chiếm đến 32%, phần lớn đối tượng này là lao động nông nghiệp và phổ thông tự do thiếu ổn định; Số lao động có mức thu nhập từ 1 đến 3 triệu đồng chiếm 28.67%; mức thu nhập trung bình từ 3 đến 5 triệu chiếm 21.33%, đối tượng này chủ yếu tập trung vào các đối tượng làm cho các công ty nước ngoài và cán bộ nhà nước có làm them nông nghiệp hay buôn bán; nhóm có thu nhập trên 5 triệu/tháng chiếm 18%. Thực tế số liệu điều tra chỉ mô phỏng căn bản việc phân nhóm thu nhập của lao động của tỉnh Sekong, trong thực tế, tỷ lệ này có thể sai khác bởi lý do đánh giá thu nhập có phần chủ quan của các đối tượng được điều tra. Tuy nhiên, số liệu này cũng đã thể hiện được sự ảnh hưởng của chuyển đổi cơ cấu nghề nghiệp tác động đến đời sống vật chất của người dân một cách mạnh mẽ. Thu nhập của người lao động càng cao thì người lao động càng có điều kiện chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của mình. Sở dĩ có người thu nhập cao là do họ nắm bắt được tình hình nắm cơ hội tìm được một công việc hay một phương thức làm ăn mới lên thu nhập cao hơn trước, còn một bộ phận nhỏ kém năng động hơn còn bỡ ngỡ chưa bắt nhịp với tình hình mới hay con số này rơi vào các đối tượng chưa tìm được việc làm nên thu nhập thấp, không ổn định. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 45 2.2.2. Tình hình giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở tỉnh Sekong 2.2.2.1. Thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động Trong quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế, xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu lao động là vấn đề tất yếu diễn ra. Điều này đòi hỏi nền kinh tế cần có những định hướng, giải pháp đón đầu nhằm góp phần thúc đẩy sự chuyển dịch theo hướng tiến bộ để khai thác tối ưu các nguồn lực của nền kinh tế, góp phần giải quyết cơ bản các vấn đề xã hội. Với cơ cấu kinh tế thiên về khu vực nông lâm nghiệp đang có sự chuyển dịch dần sang công nghiệp và dịch vụ, quá trình này tất yếu kéo theo việc tăng tỷ trọng lao động trong các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ, và làm giảm tỷ trọng lao động nông nghiệp. Trong giai đoạn 2011-2015, số liệu thống kê cho thấy cơ cấu kinh tế của tỉnh Sekong đang có sự chuyển dịch từ khu vực nông nghiệp - lâm nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, cụ thể: Bảng 2.5. Cơ cấu ngành kinh tế của tỉnh Sekong giai đoạn 2010-2014 Năm Nông, lâm, thủy sản Công nghiệp và xây dựng Dịch vụ 2010 45,5% 20,1% 34,4% 2011 43,7% 20,7% 35,5% 2012 41,9% 21,4% 36,7% 2013 39,8% 22,2% 38,0% 2014 37,3% 23,0% 39,7% Nguồn: Thống kê tỉnh Sekong từ năm 2010-2014 Theo số liệu thống kê cho thấy, tỷ trọng đóng góp vào nền kinh tế của ba khu vực đang có sự thay đổi tích cực qua các năm theo xu hướng giảm dần tỷ trọng của bộ phận các nhóm ngành thuộc khu vực I, tức là các ngành về Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản. Ngược lại, các nhóm ngành thuộc khu vực II và III đang có xu hướng tăng về tỷ lệ giá trị đóng góp và GDP chung của tỉnh. Cụ thể: trong giai đoạn năm năm kể trên, nhóm ngành Nông nghiệp (hiểu theo nghĩa rộng là bao gồm ba ngành Nông nghiệp, Lâm nghiệp, Thủy sản) đã giảm về tỷ lệ đóng góp và tỷ trọng ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 46 GDP của toàn tỉnh, nếu như năm 2010, tỷ lệ này là 45.5% thì đến 2014, tỷ lệ này còn 37.3%; Trong khi đó, nhóm ngành Công nghiệp và xây dựng cùng thời gian này đã tăng tỷ lệ đóng góp của mình vào GDP lên gần 3% từ 20.1% (2010) lên 23.0%; Ngành dịch có sự gia tăng về tỷ trọng cao hơn, với tỷ lệ tăng từ 34.4% năm 2010 lên 39.7% năm 2014. Có thể nhận định rằn