Luận văn Hứng thú học tập môn giáo dục công dân của học sinh một số trường trung học phổ thông tại Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh

thường quan sát thấy các em trai học giỏi các môn khoa học chính xác, khoa học tự nhiên còn các em gái thì học tốt các môn khoa học xã hội. Các em có khả năng tư duy lý luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập sáng tạo trong những đối tượng quen biết đã được học hoặc 39 chưa được học ở trường. Tư duy của các em chặt chẽ, có căn cứ và nhất quán hơn, đồng thời tính phê phán của tư duy cũng phát triển. Các thao tác trí tuệ như phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, trừu tượng hóa phát triển mạnh giúp các em lĩnh hội những khái niệm phức tạp và trừu tượng của chương trình học. Tóm lại, sự phát triển trí tuệ của học sinh THPT đã đạt ở mức cao và đang được hoàn thiện dần trong quá trình học tập. Càng lên các lớp cuối cấp, năng lực trí tuệ càng phát triển. Điều này tạo cơ hội cho khả năng tư duy độc lập, tư duy khái quát hóa, tư duy sáng tạo, chuẩn bị cho việc học lên cao, học nghề và vào đời của các em. 1.4.1.2. Sự phát triển động cơ học tập của học sinh THPT Nội dung các môn học ở trường THPT có tính lí luận cao hơn, khối lượng kiến thức nhiều hơn so với cấp học trước. Thái độ học tập của thanh niên học sinh cũng có nhiều điểm chú ý, một mặt các em có tính tự giác cao hơn, tích cực hơn so với lứa tuổi trước do các em ý thức được tầm quan trọng của việc học tập đối với nghề nghiệp trong tương lai, mặt khác thái độ học tập của các em đã có sự phân hóa cao. Việc học tập của các em đã có sự phân hóa cao, các em tập trung nhiều hơn đối với các môn học có liên quan tới nghề và trường định chọn để thi hoặc các môn gây hứng thú đặc biệt, do tập trung vào một số môn học nên các môn khác ít được chú ý hơn. Động cơ học tập của thanh niên học sinh có tính hiện thực, gắn liền với nhu cầu và xu hướng nghề. Còn các động cơ xã hội khác như học vì danh dự, học để được khen ngợi không còn chiếm ưu thế như đối với học sinh các lớp dưới. Chọn nghề luôn là mối quan tâm thường trực của học sinh trong suốt thời kì THPT. Những câu hỏi kiểu như: học lên đại học hay học nghề? Vào học trường nào? Sẽ làm nghề gì? Sẽ trở thành người như thế nào về phương diện nghề nghiệp?... Trong giai đoạn này, các em học sinh rất tích cực tìm 40 hiểu các ngành nghề trong xã hội, thường xuyên so sánh, cân nhắc các giá trị cũng như các yêu cầu của từng nghề trong xã hội và thường xuyên đối chiếu với khả năng và điều kiên của bản thân. Các em rất tích cực học tập các môn học liên quan trực tiếp tới việc tuyển chọn một vài nghề dự định sẽ theo đuổi. Đến cuối năm của THPT hầu hết các em học sinh đã lựa chọn cho mình được một vài nghề và trường học nghề tương ứng. Đồng thời cũng đã chuẩn bị kiến thức và tâm thế cho việc tuyển chọn và học nghề đã lựa chọn. 1.4.1.3. Đặc điểm đời sống xúc cảm tình cảm Đời sống xúc cảm, tình cảm của học sinh THPT rất phong phú, đa dạng. Đặc điểm đó thể hiện rõ nhất trong tình bạn của các em. Tình bạn ở lứa tuổi học sinh THPT có cơ sở, có lý trí và bền vững hơn, nhu cầu được chọn bạn thân là đòi hỏi tất yếu ở các em. Việc lựa chọn bạn không ở mức cảm tính, bề ngoài mà được xem xét một cách có căn cứ về hứng thú, sự đồng cảm, lối sống,Các em có yêu cầu cao hơn đối với tình bạn, trong quan hệ với bạn các em cũng nhạy cảm hơn. Tình bạn của các em rất bền vững, có thể vượt qua mọi thử thách và có thể kéo dài suốt đời. Đối với các bậc cha mẹ và người lớn, học sinh thường biểu lộ rõ tính tự lập, có nét riêng độc đáo của cái tôi tương đối tự do. Các em hay cho rằng người lớn thường không đánh giá đúng đắn, nghiêm túc những điều các em nghĩ, các em làm cũng như sự trưởng thành của các em. Bởi vậy, các em có xu hướng lạnh nhạt xa lánh người lớn mà tìm sự đồng tình, đồng cảm ở các bạn cùng lứa tuổi. Việc duy trì bầu không khí ấm áp, hiểu biết giữa cha mẹ và con cái phụ thuộc rất nhiều vào sự hiểu biết của người lớn đối với con trẻ, vào thái độ ân cần và tế nhị của người lớn. Học sinh THPT bắt đầu bộc lộ rõ tình cảm đạo đức như khâm phục, kính trọng những người dũng cảm, kiên cường, coi trọng những giá trị đạo đức cũng như lương tâm. Các em mong muốn làm điều gì đó mang lại lợi ích 41 cho nhiều người. Những tình cảm thẩm mỹ cũng được hình thành khá sâu sắc, nhiều em say mê văn học nghệ thuật hoặc những môn khoa học khác nhau và phấn đấu vì nó một cách không mệt mỏi. Một loại tình cảm rất đặc trưng xuất hiện trong lứa tuổi này đó là tình yêu nam nữ, sự biểu hiện loại tình cảm này nhìn chung rất phức tạp và không đồng đều. Sự không đồng đều này thể hiện ở chỗ trong khi một số em bộc lộ mạnh mẽ nhu cầu đối với người khác giới thì nhiều em khác vẫn còn thờ ơ, bình chân như vại. 1.4.1.4. Sự phát triển nhân cách của học sinh THPT Sự phát triển tự ý thức là một đặc điểm nổi bậc trong sự phát triển nhân cách của thanh niên học sinh, nó có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển tâm lí của tuổi thanh niên học sinh. Đặc điểm quan trọng trong sự tự ý thức của thanh niên học sinh là nó xuất phát từ yêu cầu của cuộc sống và hoạt động, địa vị mới trong tập thể, những mối quan hệ mới với thế giới xung quanh buộc các em phải ý thức được những đặc điểm nhân cách của mình. Các em không chỉ nhận thức được cái tôi của mình trong hiện tại mà còn nhận thức được vị trí của mình trong tương lai, ý thức rõ ràng hơn về cá tính của mình, sự khác biệt của mình so với người khác và cũng hiểu rõ những phẩm chất phức tạp, biểu hiện mối quan hệ nhiều chiều của nhân cách (tinh thần trách nhiệm, lòng tự trọng). Ở lứa tuổi này, các em đã có sự đánh giá sâu sắc và tốt hơn về những phẩm chất, mặt mạnh, mặt yếu của những người khác và các em cũng có khuynh hướng độc lập hơn trong việc đánh giá bản thân. Nhưng các em hay có xu hướng cường điệu hóa trong cách tự đánh giá (có khi các em đánh giá quá thấp hoặc quá cao bản thân mình). Trên cơ sở tự ý thức phát triển mạnh, nhu cầu tự giáo dục của thanh niên học sinh cũng được phát triển. Giáo dục ở các em không chỉ hướng vào việc khắc phục một số thiếu sót trong hành vi hay phát huy những nét tốt nào 42 đó mà còn hướng vào việc hình thành nhân cách nói chung phù hợp với quan điểm của các em. Sự hình thành thế giới quan và lí tưởng: Thanh niên học sinh, lứa tuổi sắp bước vào đời, cuộc sống mới đặt ra trước mắt các em biết bao điều mới lạ, những niềm phấn khởi hy vọng xen lẫn những băn khoăn suy nghĩ. Nhìn chung, các em đều muốn tiến bộ, đều muốn trở thành người có ích cho gia đình và cho xã hội. Ở tuổi này những điều kiện về mặt trí tuệ, nhân cách và xã hội để xây dựng một hệ thống quan điểm riêng đã được hình thành và chín muồi. Nội dung học tập ở trường, quan hệ xã hội rộng rãi, điều kiện sống phong phú, đa dạng đã giúp cho các em hình thành thế giới quan ở mức khá cao, sâu sắc, nhất quán và khái quát. Sự hình thành thế giới quan được thể hiện ở tính tích cực nhận thức. Chỉ số đầu tiên của sự hình thành thế giới quan là sự phát triển của hứng thú nhận thức đối với những qui luật của tự nhiên và xã hộiThanh niên học sinh quan tâm nhiều đến các vấn đề liên quan đến con người, vai trò của con người trong lịch sử, quan hệ giữa con người và xã hội, giữa quyền lợi và nghĩa vụ Lý tưởng của thanh niên học sinh: Ở tuổi thanh niên học sinh, các em đã biết kết hợp những phẩm chất cao đẹp của những con người ưu tú trong lịch sử, trong hiện thực để tạo nên con người lý tưởng của mình. Mẫu người lý tưởng có tác dụng thúc đẩy các em vươn lên và tự hoàn thiện nhân cách của mình. Đường đời và xu hướng nghề nghiệp: Học sinh THPT có nét tâm lí đặc biệt là sự băn khoăn suy nghĩ để định đoạt phương hướng cuộc đời mình. Các em hay tự hỏi: “mình sẽ làm gì ? ”, “mình sẽ là người như thế nào?”Một vấn đề quan trọng của thanh niên học sinh là việc chọn vị trí trong xã hội tương lai cho bản thân mà trước hết là việc chọn nghề. Nhiều em đã biết so 43 sánh đặc điểm riêng về thể chất, tâm lí, khả năng của bản thân với yêu cầu nghề nghiệp. Tuy nhiên, thanh niên học sinh còn định hướng chưa đúng vào học ở trường đại học. Xu hướng nghề nghiệp có tác dụng quan trọng trong việc điều chỉnh, thúc đẩy các hoạt động của các em. Nghề nghiệp tương lai chi phối hứng thú đối với môn học. Nhận thức yêu cầu về nghề nghiệp càng cụ thể đầy đủ, sâu sắc bao nhiêu thì sự chuẩn bị đối với nghề nghiệp tương lai càng tốt bấy nhiêu. 1.4.1.5. Hoạt động chủ đạo của lứa tuổi học sinh THPT Leonchiep đưa ra quan niệm về hoạt động chủ đạo sau đó Elkonin tiếp tục dựa trên đó để nghiên cứu sâu và rộng hơn. Trong sự phát triển tâm lí có những hoạt động giữ vai trò chủ yếu, có những dạng giữ vai trò phụ thuộc và đặc biệt là sự phát triển tâm lí phụ thuộc vào dạng hoạt động chủ đạo. Theo Elkonin, từ lúc ra đời cho đến khi trưởng thành, sự phát triển tâm lí trẻ em trải qua những giai đoạn có chất lượng riêng, kế tiếp nhau. Mỗi giai đoạn được tính theo mối quan hệ nào đó của trẻ với thực tại là chủ đạo. Hoạt động chủ đạo là hoạt động mà sự phát triển của nó quy định những biến đổi chủ yếu nhất trong các quá trình tâm lí và trong các đặc điểm tâm lí của nhân cách đứa trẻ ở giai đoạn phát triển nhất định của nó. Hoạt động chủ đạo là hoạt động có đối tượng mới mẻ chưa hề có trước đó, là hoạt động có khả năng chi phối toàn bộ đời sống tâm lí của trẻ và những quá trình tâm lí của trẻ được cải tổ, được tổ chức lại thông qua hoạt động này. Đồng thời hoạt động chủ đạo là hoạt động có khả năng chi phối hoạt động khác cùng diễn ra đồng thời và tạo ra những đặc trưng trong tâm lí của trẻ ở mỗi giai đoạn phát triển. Lứa tuổi thanh niên học sinh hầu hết các em đã ý thức được bản thân đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời, nhiệm vụ trước mắt của các em là phải tập trung học tập để chọn cho mình một nghề nghiệp để bước vào đời. Do vậy 44 hoạt động chủ đạo của học sinh THPT là học tập và định hướng nghề nghiệp. Các em muốn trở thành người lớn, muốn có địa vị trong xã hội, muốn được người khác chấp nhận và các em có sự băn khoăn, lo lắng không biết mình sẽ thi vào trường nào? Học nghề gì? Mọi hoạt động của các em xoay quanh việc học tập và tìm hiểu xem nghề nào phù hợp với khả năng của bản thân và hoàn cảnh gia đình. 1.4.2. Đặc điểm hoạt động học tập của học sinh THPT Nội dung và tính chất của hoạt động học tập ở thanh niên học sinh khác rất nhiều so với hoạt động học tập của thiếu niên. Sự khác nhau cơ bản không phải ở chỗ nội dung học tập ngày một sâu hơn, mà là ở chỗ hoạt động học tập của thanh niên học sinh đòi hỏi tính năng động và tính độc lập ở mức độ cao hơn nhiều, đồng thời cũng đòi hỏi muốn nắm vững chương trình một cách sâu sắc thì cần phát triển tư duy lý luận. Học sinh càng trưởng thành, kinh nghiệm sống càng phong phú các em càng ý thức được rằng mình đang đứng trước ngưỡng cửa của cuộc đời, do vậy ý thức của các em đối với học tập ngày càng phát triển. Thái độ của thanh niên học sinh đối với các môn học trở nên có lựa chọn, ở các em hình thành những hứng thú học tập gắn liền với khuynh hướng nghề nghiệp. Cuối bậc THPT các em đã xác định được cho mình một hứng thú ổn định đối với một môn học nào đó, đối với một lĩnh vực tri thức nhất định. Hứng thú này thường liên quan với việc chọn một nghề nhất định của học sinh. Hơn nữa hứng thú nhận thức của học sinh mang tính chất rộng rãi, sâu và bền vững hơn thiếu niên. Thái độ học tập của thanh niên học sinh được thúc đẩy bởi động cơ học tập có cấu trúc khác so với tuổi trước. Lúc này có ý nghĩa nhất là động cơ thực tiễn (tức là ý nghĩa thực tiễn của môn học đối với cá nhân, khả năng tiếp thu môn học của các em), động cơ nhận thức sau đó là ý nghĩa xã hội của môn 45 học rồi mới đến động cơ cụ thể khác. Điều này dẫn đến tình trạng học lệch, không ít thanh niên học sinh chỉ có hứng thú học tập đối với những môn học quan trọng, có ý nghĩa đối với nghề nghiệp đã chọn và sao nhãng đối với những môn học khác hoặc chỉ học ở mức độ trung bình. Cũng có một số học sinh cho rằng mình không thể vào đại học nên chỉ học ở mức độ đạt yêu cầu là đủ. Giáo viên cần làm cho các em học sinh đó hiểu được ý nghĩa và chức năng của mỗi môn học trong hệ thống giáo dục phổ thông đối với sự phát triển toàn diện cá nhân. Thái độ họctập có ý thức đã thúc đẩy sự phát triển tính chủ định của quá trình nhận thức và năng lực điều khiển bản thân của thanh niên học sinh trong hoạt động học tập. 1.4.3. Những biểu hiện hứng thú học tập môn GDCD của học sinh THPT Hứng thú học tập môn GDCD của học sinh là sự yêu thích, say mê nội dung của môn học, từ đó học sinh tự giác ý thức về mục đích của môn học, thông qua đó học sinh huy động cao độ các chức năng tâm lí để giải quyết các nhiệm vụ học tập của môn học do giáo viên đề ra một cách có hiệu quả. Như vậy, hứng thú học tập môn GDCD của học sinh được biểu hiện ở các mặt: Mặt nhận thức: Học sinh nhận thức được mục đích, ý nghĩa của môn GDCD. Mặt thái độ: Học sinh có sự say mê, yêu thích môn GDCD, có thái độ học tập đúng đắn. Mặt hành động: Học sinh tự giác huy động các chức năng tâm lí để giải quyết nhiệm vụ học tập, độc lập tìm tòi ra phương pháp học tập phù hợp một cách có hiệu quả. Kết quả học tập: Điểm số môn GDCD sau mỗi lần kiểm tra và thi cao. 46 Hứng thú học tập môn GDCD có những dấu hiệu như: Có sự chuẩn bị bài đầy đủ, hăng hái phát biểu trả lời câu hỏi do giáo viên đặt ra, chú ý lắng nghe và bổ sung câu trả lời của bạn, nêu thắc mắc và yêu cầu giáo viên giải thích căn kẽ những vấn đề mà bản thân chưa rõ, tập trung chú ý vào vấn đề đang học, có sự chủ động vận dụng những kiến thức đã học để nhận thức vấn đề mới, kiên trì hoàn thành các bài tập, không nản chí trước những tình huống khó khăn, say mê tìm tòi khám phá những điều chưa biết dựa trên những điều đã được học, sáng tạo vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống 1.4.4. Vài nét về nội dung chương trình môn GDCD của học sinh THPT 1.4.4.1. Mục tiêu môn Giáo dục công dân Với vai trò là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn GDCD, tôi nhận thấy rằng chương trình môn GDCD được xây dựng dựa trên các khoa học cơ bản như: triết học, đạo đức, pháp luật, kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học và đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nội dung môn GDCD trang bị cho học sinh những kiến thức phổ thông cơ bản, phù hợp với lứa tuổi học sinh nhằm trang bị cho các em những kiến thức về thế giới quan khoa học và nhân sinh quan đúng đắn. Việc dạy học môn GDCD không chỉ hướng học sinh vươn tới những giá trị tốt đẹp của người công dân Việt Nam trong thời kì CNH – HĐH đất nước mà còn hình thành và phát triển ở các em niềm tin, tình cảm, hành vi và thói quen phù hợp với những giá trị mà các em đã được học, giúp cho học sinh có sự thống nhất cao giữa ý thức và hành vi. Môn GDCD còn có thể tích hợp nhiều nội dung giáo dục xã hội cần thiết cho các công dân trẻ như giáo dục môi trường, giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên, kỹ năng sống, an toàn giao thông, phòng chống ma túy và các tệ nạn xã hội khác, 47 1.4.4.2. Nội dung môn Giáo dục công dân Theo PGS.TS.Nguyễn Văn Cư nhận định: Môn GDCD ở bậc THPT được thiết kế theo cấu trúc: toàn bộ chương trình GDCD lớp 10 trang bị cho học sinh kiến thức triết học cơ bản và một số phạm trù đạo đức trong các mối quan hệ xã hội. Chương trình GDCD lớp 11 bao gồm hai phần kiến thức cơ bản: công dân với kinh tế và công dân với các vấn đề chính trị - xã hội. Chương trình GDCD lớp 12 trang bị cho học sinh những kiến thức pháp luật cơ bản. Theo chương trình như vậy, chúng ta dễ dàng nhận thấy phần lớn nội dung chương trình GDCD ở THPT hiện nay mang tính lý luận vượt trội, nội dung chủ yếu dành cho việc giảng dạy kiến thức triết học, kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Phần Công dân với đạo đức là trọng tâm của chương trình chỉ được thực hiện trong 1 học kì (học kì 2 – GDCD 10). Nội dung các bài đạo đức chủ yếu thiên về giáo dục ý thức đạo đức chính trị, triết lí khô khan, giáo điều, không gắn với những tình huống thực tế của cuộc sống, chưa bắt nhịp với sự phát triển hiện nay của cá nhân và của xã hội trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa. Nhiều vấn đề đạo đức mới nảy sinh đã không được đề cập. Nhiều giá trị chuẩn mực đạo đức cũ đã có sự biến đổi dưới sự tác động nhiều chiều của khoa học công nghệ, của môi trường, của kinh tế thị trường,cũng không được đưa vào nội dung chương trình. Vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống, rèn luyện thói quen, giáo dục kỹ năng sốnghoàn toàn chưa được chú trọng [9; tr 26]. 48 Kết luận chương 1: Hứng thú là thái độ đặc thù của cá nhân đối với một đối tượng nào đó do ý nghĩa của nó trong đời sống và sự hấp dẫn tình cảm của nó. Hứng thú là sự kết hợp giữa nhận thức – xúc cảm tích cực và hoạt động. Hứng thú là một thuộc tính của xu hướng nhân cách thể hiện thái độ lựa chọn đặc biệt của cá nhân đối với một đối tượng nào đó vừa có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa có khả năng mang lại cho cá nhân một sự hấp dẫn về mặt tình cảm, kích thích con người hành động. Hứng thú học tập là thái độ lựa chọn đặc biệt của người học đối với đối tượng hoạt động học tập vì sự cuốn hút về mặt tình cảm và ý nghĩa thiết thực của nó trong đời sống cá nhân. Qua chương 1, tác giả đã trình bày chi tiết về cơ sở lý luận của hứng thú và hứng thú học tập. Từ đó, tác giả rút ra kết luận: để hình thành và nâng cao hứng thú học tập cho học sinh thì giáo viên đóng vai trò rất quan trọng. Người giáo viên có vai trò định hướng mục đích học tập cho học sinh để các em hiểu được ý nghĩa của môn học với bản thân. Giáo viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy để học sinh thích thú, say mê môn học, từ đó các em sẽ hình thành thái độ và hành động học tập đúng đắn. 49 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI QUẬN 8, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát về tổ chức nghiên cứu thực trạng 2.1.1. Mục đích nghiên cứu thực trạng Tìm hiểu thực trạng hứng thú học tập môn giáo dục công dân của học sinh một số trường trung học phổ thông tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập môn GDCD cho học sinh một số trường THPT trên địa bàn quận 8, thành phố Hồ Chí Minh.. 2.1.2. Phương pháp nghiên cứu thực trạng Trong đề tài nghiên cứu này, các phương pháp được sử dụng chủ yếu là phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, ngoài ra còn các phương pháp hỗ trợ khác. 2.1.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng câu hỏi viết Để nghiên cứu hứng thú học tập môn GDCD của học sinh một số trường THPT tại Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh, tác giả thành lập bảng hỏi để điều tra học sinh ba khối lớp 10,11,12 và một số giáo viên, cán bộ quản lý đang công tác và giảng dạy tại các trường THPT trên địa bàn quận 8, Tp.HCM. Bảng hỏi được xây dựng theo dạng phiếu thăm dò ý kiến theo các bước sau: Bước 1: Xây dựng phiếu thăm dò mở. 50 Nhằm mục đích xác định hứng thú học tập môn GDCD của học sinh THPT thông qua nhận thức, thái độ và hành vi học tập. Tác giả đưa ra một số câu hỏi mở và điều tra 35 học sinh lớp 10A6 và 36 học sinh lớp 11A2 và 30 học sinh lớp 12A9 của trường THPT Tạ Quang Bửu, 18 thầy cô đang giảng dạy môn GDCD tại các trường THPT ở quận 8. Qua đó, tìm hiểu sơ bộ các biểu hiện hứng thú học tập của học sinh THPT, các yếu tố ảnh hưởng cũng như biện pháp để nâng cao hứng thú học tập môn GDCD. Bước 2: Xây dựng phiếu khảo sát. Phiếu thăm dò chính thức bao gồm hai phần như sau: Phần 1: Thông tin về khách thể Các khách thể nghiên cứu được điều tra theo nguyên tắc khuyết danh nhằm đảm bảo tính trung thực và chính xác. Khi phát phiếu điều tra, tác giả có hướng dẫn thêm cho khách thể về cách thực hiện phiếu. Phần 2: Nội dung bảng hỏi. Nội dung bảng hỏi được chúng tôi xây dựng dựa vào cơ sở lý luận về hứng thú học tập đã nêu ở chương 1 và hệ thống hóa các ý kiến đã khảo sát được ở phiếu thăm dò mở. Sau khi căn cứ vào các khách thể thể nghiên cứu của đề tài, chúng tôi tiến hành xây dựng hai loại phiếu khảo sát. Một phiếu dành cho học sinh và một phiếu dành cho giáo viên Bước 3: Phát phiếu khảo sát cho cả giáo viên và học sinh Tác giả tiến hành phát 50 phiếu cho giáo viên và cán bộ quản lý và phát ngẫu nhiên 400 phiếu dành cho học sinh ở ba khối lớp của ba trường: THPT Tạ Quang Bửu, THPT Lương Văn Can, THPT Ngô Gia Tự. 2.1.2.2. Phương pháp phỏng vấn Sau khi thu phiếu điều tra và xử lý số liệu, tác giả đã tiến hành gặp gỡ, trò chuyện với học sinh và giáo viên để tìm hiểu hứng thú học tập môn 51 GDCD. Nội dung phỏng vấn gắn liền với bảng điều tra nhưng tập trung vào nhận thức, thái độ, hành vi học tập môn GDCD của học sinh để góp thêm thông tin cho những số liệu thống kê thêm thuyết phục. 2.1.2.3. Phương pháp thống kê toán học Số liệu được nhập và xử lý bằng máy vi tính với phần mềm SPSS 15. Các thuật toán thống kê được sử dụng là: - Thống kê tần số, tỉ lệ phần trăm - Điểm trung bình, độ lệch chuẩn Cách quy đổi điểm: Đối với thang đo bậc 3: Điểm thấp nhất là 1, cao nhất là 3, chia làm 3 mức, theo đó ta có thang điểm như sau: • Từ 1 đến cận 1,5: Yếu / Thấp • Từ 1,5 đến cận 2,5: Trung bình • Từ 2,5 đến 3: Tốt / Cao 2.1.3. Vài nét về khách thể nghiên cứu 2.1.3.1. Một số thông tin về địa bàn quận 8, Tp.HCM và các trường THPT tại quận 8, Tp.HCM Với diện tích 19,8 km2, dân số 404.976 người (2011), quận 8 là một quận vùng ven, nằm án ngữ phía Tây Nam Tp.HCM. Phía Bắc ngăn cách với quận 5 và quận 6 bởi kênh Tàu Hũ và kênh Ruột Ngựa. Phía Đông ngăn cách quận 4 và quận 7 bởi rạch Ông Lớn. Phía Tây giáp quận Bình Tân. Phía Nam giáp huyện Bình Chánh, ranh giới không rõ ràng, vì là đồng ruộng. Những người nông dân từ Cần Giuộc, Cần Đước, Đức Hoà lên vùng đất này khai phá và canh tác nông nghiệp. Những người lao động nghèo từ miền Bắc, miền Trung, miền Đông Nam Bộ đến các bến cảng ở đây bán sức lao động cho các chủ cảng, chủ hãng xay xát lúa gạo, bột mì, hãng buôn. Đó là 52 hai nguồn cư dân đông nhất từ cuối thế kỷ trước tụ về quận 8. Sau đó những người nông dân và lao động nghèo từ miền Tây, miền Đông, từ các vùng địa phương khác lại dồn về vùng đệm quận 8, đưa dân số quận trong những năm chiến tranh lên hàng chục vạn người, với 2 thành phần chủ yếu là công nông. Cư dân của quận 8 đông nhất là người Việt chiếm khoảng 85,4%, người Hoa cũng có mặt ở đây từ rất sớm với tỷ lệ khoảng hơn 11%; ngoài ra còn có người Chăm, Khmer chiếm khoảng hơn 0,3%. Các tầng lớp dân cư ở quận 8 phần lớn theo đạo Phật (35%) với 52 chùa được xây dựng khắp nơi. Một số tôn giáo khác cũng không ít tín đồ như: đạo Thiên Chúa (11,5%) với 12 nhà thờ, Tin Lành (0,4%) có 5 nhà thờ, Cao Đài (0,48%) có 2 thánh thất, Đạo Hồi (0,52%) có 2 thánh đường Hiện tại, trên địa bàn quận 8 có 4 trường THPT: Lương Văn Can; Ngô Gia Tự, Tạ Quang Bửu, Nguyễn Thị Định (chuyên thể dục thể thao) tạo điều kiện cho khoảng 9.000 học sinh trong độ tuổi phổ thông có điều kiện đến trường. Học sinh trên địa bàn quận 8 với đặc điểm có nguồn gốc từ nhiều vùng miền, nhiều dân tộc và đa dạng về tôn giáo cũng đã ít nhiều ảnh hưởng đến việc giáo dục của nhà trường nói chung và hứng thú học tập của các em với môn học giáo dục công dân nói riêng. GDCD là một môn học đặc thù ảnh hưởng trực tiếp đến việc giáo dục, phát triển nhân cách của các em, đây cũng là vấn đề chịu nhiều sự ảnh hưởng của tập tục, thói quen sống, gia đình, tôn giáo 2.1.3.2. Thông tin về mẫu nghiên cứu Khách thể nghiên cứu thực trạng của đề tài bao gồm 300 học sinh cấp 3 của các khối lớp 10, 11, 12 và 36 GV, cán bộ quản lý tại các trường THPT Ngô Gia Tự, THPT Lương Văn Can, THPT Tạ Quang Bửu trên địa bàn quận 8, Tp.HCM. 53 Bảng 2.1: Tổng quan về mẫu khảo sát học sinh Học sinh Tần số Tỉ lệ % Giới tính Nam 130 43.3 Nữ 170 56.7 Khối lớp 10 150 50 11 73 24.3 12 77 25.7 Trường Ngô Gia Tự 59 19.7 Lương Văn Can 86 28.7 Tạ Quang Bửu 155 51.7 Bảng 2.2: Thông tin về mẫu khảo sát GV và cán bộ quản lý CBQL và Giáo viên Tần số Tỉ lệ % Thâm niên 1 – 5 năm 17 47,2 5 – 10 năm 14 38,9 > 10 năm 5 13,9 Trường Ngô Gia Tự 14 38,9 Lương Văn Can 14 38,9 Tạ Quang Bửu 8 22,2 54 2.2. Thực trạng hứng thú học tập môn Giáo dục công dân ở trường Trung học phổ thông 2.2.1. Nhận thức của học sinh và giáo viên về vai trò của môn học GDCD Căn cứ vào quá trình hình thành và phát triển hứng thú ở học sinh, có thể chủ động gây hứng thú cho các em trong học tập. Trước hết cần làm cho các em thấy được ý nghĩa và tầm quan trọng của việc học tập nói chung và của môn học GDCD nói riêng. Hứng thú học tập môn GDCD chịu sự chi phối bởi việc nhận thức được tầm quan trọng của môn học, đây được xem là một trong những yếu tố ban đầu ảnh hưởng tích cực đến người học và người dạy. Thế nên, việc nhận thức rõ tầm quan trọng của môn họ