Luận văn Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý người dân tộc ở các trường tiểu học tại huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang

ương pháp sau đây: 5 8.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài. Nghiên cứu các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước trong chiến lược phát triển giáo dục nói chung và giáo dục TH nói riêng, nhằm phát triển đội ngũ CBQL là người dân tộc thiểu số các trường TH huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. 8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Luận văn đã xây dựng 03 loại bảng hỏi để khảo sát các nội dung có liên quan đến đề tài. - Phương pháp đàm thoại: Để hiểu sâu, đầy đủ hơn kết quả thu được từ bảng hỏi, luận văn đã tiến hành phỏng vấn một số đồng chí lãnh đạo phòng GD&ĐT về công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng CBQL là người dân tộc thiểu số ở các trường TH; phỏng vấn một số giáo viên về công tác quản lý của CBQL các trường TH trên địa bàn huyện Na Hang. 8.3. Phương pháp hỗ trợ để xử lý số liệu nghiên cứu bằng thống kê toán học: Sử dụng thống kê toán học để đánh giá thực trạng đội ngũ và công tác phát triển đội ngũ CBQL là người dân tộc thiểu số ở các trường tiểu học huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Dùng thống kê mô tả và suy luận để phát hiện và rút ra các kết luận cần thiết. 9. Những đóng góp của đề tài 9.1. Ý nghĩa lí luận Hệ thống hóa về lí luận phát triển đội ngũ CBQL nói chung và CBQL là người dân tộc thiểu số ở các trường TH nói riêng. 9.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho công tác phát triển đội ngũ CBQL người dân tộc thiểu số ở các trường TH, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tại các trường học trên địa bàn huyện Na Hang; luận văn cũng có giá trị tham khảo đối với các trường TH trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. 6 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương với nội dung như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ CBQL trường TH. Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL là người dân tộc thiểu số ở các trường TH huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL người dân tộc thiểu số ở các trường TH huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Nói đến hoạt động quản lý, người ta thường nhắc đến ý tưởng sâu sắc của C.Mác: “Một nghệ sỹ vĩ cầm thì tự điều khiển mình, còn dàn nhạc thì cần nhạc trưởng”. Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Chính sự phân công, hợp tác lao động nhằm đến hiệu quả nhiều hơn, năng suất cao hơn trong lao động, đòi hỏi phải có sự chỉ huy, phối hợp, điều hành, kiểm tra, chỉnh lý..., phải có người đứng đầu. Đây là hoạt động giúp người thủ trưởng phối hợp nỗ lực của các thành viên trong nhóm, trong cộng đồng, trong tổ chức đạt được mục tiêu đề ra. Thuật ngữ “Quản lý” (tiếng Việt gốc Hán) lột tả được bản chất hoạt động này trong thực tiễn. Nó gồm hai quá trình tích hợp vào nhau: Quá trình “Quản” gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ ở trạng thái “ổn định”; quá trình “lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới, đưa hệ vào thế “phát triển”. Từ khi xã hội loài người xuất hiện thì nhu cầu quản lý cũng được hình thành như một tất yếu khách quan. Quản lý đã xuất hiện từ lâu và ngày càng được hoàn thiện cùng với lịch sử hình thành và phát triển của loài người. Các tư tưởng quản lý sơ khai xuất phát từ các tư tưởng triết học cổ Hy Lạp và cổ Trung Hoa. Sự đóng góp của các nhà triết học cổ Hy Lạp tuy còn ít ỏi nhưng đáng ghi nhận: Đó là các tư tưởng của Xôcrát (469-399 Tr. CN), Platôn (427- 347 Tr.CN) và Arixtôt (384 - 322 Tr.CN). Thời Trung Hoa cổ đại đã công nhận các chức năng quản lý đó là: Kế hoạch hóa, tổ chức, tác động, kiểm tra. Các nhà hiền triết của Trung Hoa Trước Công nguyên đã có những đóng góp lớn về tư tưởng quản lý quan trọng, tư tưởng quản lý vĩ mô, quản lý xã hội. Các nhà lý tưởng và chính trị lớn đó là Khổng Tử (551- 478 Tr.CN); Mạnh Tử (372-289 Tr.CN), đã nêu lên tư tưởng quản lý“Đức trị, Lễ trị” lấy chữ tín 8 làm đầu. Những tư tưởng quản lý trên vẫn có ảnh hưởng khá sâu sắc đến các nước phương Đông ngày nay. Quản lý là một hoạt động mang tính lịch sử xã hội, nhờ có hoạt động quản lý mà xã hội loài người không ngừng vận động và phát triển. Theo Mác - Ănghen trong quá trình nghiên cứu nền sản xuất Tư bản chủ nghĩa đã rút ra kết luận, một trong những yếu tố quyết định đối với sự phát triển của nền sản xuất tư bản là nhờ có vai trò của hoạt động quản lý. Xã hội ngày càng phát triển, lực lượng sản xuất cũng ngày càng biến đổi và phát triển theo đà phát triển của xã hội, đặc biệt là trong giai đoạn hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản đã đòi hỏi bộ môn quản lý ra đời. Người mà thế giới phương Tây suy tôn là “Cha đẻ của khoa học quản lý” chính là F.W.Taylor (1856 - 1915). Tư tưởng quản lý cốt lõi của ông là đối với mỗi loại công việc, dù nhỏ nhặt nhất cũng đều có một “khoa học” để thực hiện nó. Henry Fayol (1841 - 1925) người Pháp, cũng là một trong những người đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển quản lý, ông là người đầu tiên đề ra năm chức năng quản lý: Dự đoán lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra. Ở Việt Nam, từ những năm đầu của thập kỷ 90 thế kỷ trước cho đến nay đã xuất hiện nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục có giá trị đó là: "Tập bài giảng lý luận đại cương về quản lý" của tác giả Nguyễn Quốc Chí và tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc (Hà Nội 1998); "Khoa học tổ chức và quản lý một số vấn đề lý luận và thực tiễn" của Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý (NXB thống kê Hà Nội 1999); "Tâm lý xã hội trong quản lý" của Ngô Công Hoàn (NXB ĐHQG Hà Nội năm 2002); "Giáo trình khoa học quản lý" của tác giả Phạm Trọng Mạnh (NXB ĐHQG Hà Nội năm 2011)... Bên cạnh đó còn một số bài viết đề cập đến quản lý giáo dục như: "Vấn đề kinh tế thị trường, quản lý nhà nước và quyền tự chủ các trường học" của tác giả Trần Thị Bích Liễu, Tạp chí Giáo dục số 43 tháng 11 năm 2002. Liên quan đến những nghiên cứu về quản lý, phát triển đội ngũ CBQLGD nói chung, trong những năm gần đây, đã có nhiều đề tài nghiên 9 cứu trong khuôn khổ các luận văn, luận án; có thể kể ra một số nghiên cứu như sau: Nguyễn Công Duật (năm 2000), Thực trạng, phương hướng và những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL trường THCS tỉnh Bắc Ninh. Luận văn Thạc sĩ. Nguyễn Thị Loan (2009), Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT của tỉnh Quảng Ninh. Luận văn thạc sĩ. Nguyễn Thúy Hường (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Luận văn Thạc sĩ. Hoàng Thu Hiền (2010), Biện pháp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cho hiệu trưởng trường THCS của phòng GD-ĐT huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh. Luận văn thạc sỹ. Lê Thị Hạnh (2012), Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL Trường Trung học cơ sở vùng khó khăn của tỉnh Quảng Ninh. Luận văn Thạc sỹ. Phan Thị Mỹ Bình (2013), Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường trung học cơ sở thành phố Tuyên Quang. Luận văn Thạc sỹ. Trần Ánh Nguyệt (2013), Phát triển đội ngũ CBQL các Trường Trung học phổ thông huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Luận văn thạc sỹ. Đỗ Viết Hà (2013), Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Luận văn Thạc sĩ. Nguyễn Hồng Thanh (2014), Phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thị xã Phú Yên theo chuẩn hiệu trưởng. Luận văn Thạc sĩ. Lê Công Quang (2014), Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2020. Luận văn Thạc sĩ. Những nghiên cứu kể trên tập trung chủ yếu giải quyết những vấn đề đặt ra cho việc phát triển đội ngũ CBQL giáo dục các cấp khác nhau và gắn liền với những địa bàn cụ thể. Những nghiên cứu đó đã cung cấp những cách nhìn và giải quyết vấn đề khác nhau, đa dạng phần nào đã giúp tác giá luận văn xây dựng được cơ sở lý luận cho nghiên cứu này 10 Tuy nhiên, trên địa bàn huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về biện pháp phát triển đội ngũ CBQL người dân tộc thiểu số ở các trường TH. Việc nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL người dân tộc thiểu số ở các trường TH tại huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang có ý nghĩa to lớn về mặt lý luận và thực tiễn trong việc đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục TH của địa phương trong điều kiện mới. 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Khái niệm “Phát triển” Theo Từ điển Tiếng Việt, phát triển là "Biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp". “Phát triển” là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như phát triển kinh tế, phát triển xã hội, phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội ngũ. Còn theo quan điểm triết học “phát triển” là khái niệm biểu hiện sự thay đổi tăng tiến cả về chất, cả về không gian lẫn thời gian của sự vật, hiện tượng và con người trong xã hội. Như vậy, “phát triển” được hiểu là sự tăng trưởng, là sự chuyển biến theo chiều hướng tích cực, tiến lên. Theo tác giả Đặng Bá Lãm, " Phát triển là một quá trình vận động từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, theo đó cái cũ chuyển biến mất và cái mới ra đời...v.v. Phát triển là một quá trình nội tại: Bước chuyển từ thấp lên cao xảy ra bởi vì trong cái thấp đã chứa đựng dưới dạng tiềm tàng những khuynh hướng dẫn đến cái cao, còn cái cao là cái thấp đã phát triển". 1.2.2. Khái niệm “Đội ngũ CBQL trường TH” Khái niệm đội ngũ được dùng cho các tổ chức trong xã hội một cách rộng rãi như: "Đội ngũ cán bộ, công chức, đội ngũ trí thức, đội ngũ y, bác sỹ..." đều xuất phát theo cách hiểu của thuật ngữ quân sự về đội ngũ đó là: "Khối đông người được tập hợp lại một cách chỉnh tề và được tổ chức thành lực lượng chiến đấu". Khái niệm đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau nhưng đều có chung một điểm đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực 11 lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp nhưng đều có chung một mục đích nhất định. Từ các cách hiểu trên, có thể nêu chung: Đội ngũ là một tập thể gồm số đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần. Đội ngũ CBQL trường TH: Là đội ngũ cán bộ, giáo viên am hiểu về giáo dục tiểu học, có đầy đủ phẩm chất, năng lực của người CBQL nhà trường TH. Đội ngũ CBQL trường TH được cấu thành từ 3 thành tố: Số lượng, cơ cấu và chất lượng của đội ngũ. Trong luận văn này đề cập đến đội ngũ CBQL trường TH bao gồm Hiệu trưởng và Phó Hiệu trưởng. 1.2.3. Phát triển đội ngũ CBQL trường TH Chúng ta đang sống trong thời kỳ của nền kinh tế tri thức, nền kinh tế tri thức đã làm thay đổi hẳn cơ cấu kinh tế lao động, nền kinh tế chủ yếu dựa vào trí tuệ con người. Tri thức ngày càng trở thành nhân tố trực tiếp của chức năng sản xuất. Đầu tư cho phát triển tri thức trở thành yếu tố then chốt cho sự tăng trưởng kinh tế vững chắc. Như vậy người "nhạc trưởng" chỉ huy dàn nhạc lúc này không thể như trước được nữa, đòi hỏi phải có trình độ cao hơn, có khả năng quản lý, lãnh đạo giỏi hơn, có tầm nhìn chiến lược xa hơn. Vì vậy, việc phát triển đội ngũ CBQL là điều tất yếu không thể thiếu được, đây cũng là một phần việc quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực. Phát triển đội ngũ CBQL thực chất là xây dựng và phát triển cả ba yếu tố: Số lượng, chất lượng và cơ cấu. Với mục đích: Đủ về số lượng, cơ cấu hợp lý và đảm bảo chất lượng. Cơ cấu thể hiện sự hợp lý trong bố trí về nhiệm vụ, độ tuổi, giới tính, chuyên môn, nghiệp vụ... hay nói cách khác là tạo ra một ê kíp đồng bộ, đồng tâm có khả năng hỗ trợ, bù đắp cho nhau về mọi mặt. Chất lượng là yếu tố quan trọng nhất trong việc xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL. Xét về quy mô, chất lượng, cơ cấu dưới góc nhìn về việc phát triển nguồn nhân lực của nền kinh tế tri thức thì nội dung xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL bao gồm: 12 - Phát triển đội ngũ CBQL chính là thực hiện quy hoạch, đào tạo, tuyển chọn, bổ nhiệm, sắp xếp bố trí (thể hiện bằng số lượng, cơ cấu). - Sử dụng đội ngũ CBQL là triển khai việc thực hiện các chức năng quản lý của đội ngũ, thực hiện bồi dưỡng, phát triển năng lực quản lý, phẩm chất chính trị; đánh giá, sàng lọc. - Tạo động cơ và môi trường cho sự phát triển là tạo điều kiện cho đội ngũ CBQL phát huy vai trò của họ như thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ, chế độ khen thưởng, kỷ luật, xây dựng điển hình tiên tiến nhân ra diện rộng. Tạo cơ hội cho cá nhân có sự thăng tiến, tạo ra những ước mơ, hoài bão kích thích cho sự phát triển. Tạo cơ hội cho CBQL có điều kiện học tập, bồi dưỡng, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm. Từ những lý luận về phát triển đội ngũ CBQL nêu trên ta thấy: Phát triển đội ngũ CBQL các trường TH thực chất là xây dựng, quy hoạch, bồi dưỡng, tuyển chọn, đào tạo, sắp xếp bổ nhiệm, tuyển dụng cũng như tạo môi trường và động cơ cho đội ngũ này phát triển. Để thực hiện tốt việc này chúng ta cần nghiên cứu đặc điểm của từng địa phương, vùng miền, số lượng và đặc trưng của các trường TH, bối cảnh về chính trị, kinh tế - xã hội hiện tại, yêu cầu chuẩn đối với CBQL cùng những đặc điểm tâm lý của người CBQL để đề ra nội dung, giải pháp cho phù hợp. 1.3. Một số vấn đề chung về nhà trƣờng TH 1.3.1. Vị trí của trường TH Điều 2 - Điều lệ trường TH xác định: "Trường TH là cơ sở giáo dục của bậc TH, bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường TH có tư cách pháp nhân và con dấu riêng" [7, tr.5]. TH là bậc học nền tảng ban đầu trong việc hình thành, phát triển nhân cách của con người. Đó là cơ sở nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. 1.3.2. Mục tiêu giáo dục TH Mục tiêu giáo dục TH theo điều 27 - Luật giáo dục: "Giáo dục TH 13 nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở" [26, tr.15]. Mục tiêu quản lý trường TH là quá trình sư phạm diễn ra trong nhà trường, sử dụng có hiệu quả về nhân lực, tài lực, vật lực nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Quản lý trường TH chủ yếu là quản lý hoạt động dạy, học, các hoạt động phục vụ cho việc dạy và học nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Mục tiêu cụ thể của giáo dục TH trong giai đoạn hiện nay cần đạt được một số vấn đề: Củng cố, nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục TH trong cả nước, nâng tỷ lệ đạt chuẩn, củng cố vững chắc thành tựu phổ cập giáo dục TH đúng độ tuổi. Duy trì, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở bậc TH, chuẩn bị tốt các điều kiện cho học sinh học 2 buổi/ngày. Đổi mới phương pháp dạy và học, dạy đủ các môn bắt buộc và tự chọn. Xây dựng và đánh giá các trường theo chuẩn Quốc gia. Xây dựng các điều kiện bảo đảm việc giáo dục - đào tạo học sinh về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ và các kỹ năng có hiệu quả. 1.3.3. Nhiệm vụ, quyền hạn và hoạt động quản lý của trường TH 1.3.3.1. Trường TH có những nhiệm vụ và quyền hạn cơ bản sau đây Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo chương trình giáo dục TH do Bộ GD&ĐT quy định. Huy động trẻ 6 tuổi vào lớp 1, vận động trẻ em bỏ học đến trường, thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục, xóa mù chữ. Quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh. Quản lý, sử dụng đất đai, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Phối hợp với gia đình học sinh để thực hiện tốt các hoạt động giáo dục. Tổ chức giáo viên, nhân viên và học sinh tham gia hoạt động xã hội. 1.3.3.2. Hoạt động quản lý của trường TH Trường TH là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường TH vừa là một thiết chế xã hội trong quản lý quá trình đào tạo trung 14 tâm vừa là một bộ phận của cộng đồng trong guồng máy giáo dục quốc dân. Hoạt động quản lý của trường TH thể hiện đầy đủ bản chất của hoạt động quản lý, mang tính xã hội, tính khoa học, tính kỹ thuật và nghệ thuật cao. Chủ thể quản lý của trường TH chính là bộ máy quản lý giáo dục trường học (Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng). Trong các trường TH hiện nay cơ cấu bộ máy quản lý và các mối quan hệ, phối hợp các lực lượng quản lý bao gồm: - Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng do cơ quan quản lý nhà nước bổ nhiệm chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường. Hiệu trưởng được bổ nhiệm theo nhiệm kỳ, quản lý các hoạt động của nhà trường theo chế độ thủ trưởng. - Tổ chức Đảng trong nhà trường TH lãnh đạo nhà trường và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. - Công đoàn giáo dục, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội khác hoạt động trong trường theo quy định của pháp luật giúp nhà trường thực hiện mục tiêu, nguyên lý giáo dục. - Mỗi trường TH có một giáo viên Tổng phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh và Sao nhi đồng, Tổng phụ trách Đội có trách nhiệm phối hợp với nhà trường tổ chức và quản lý các hoạt động của Đội và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Sự phối hợp giữa chính quyền và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường tạo nên một sức mạnh tổng hợp trong việc quản lý trường học. Mỗi trường TH chịu sự quản lý trực tiếp về chuyên môn, hành chính của Phòng GD&ĐT cũng như cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương nơi trường đóng. 1.3.4. Quy định hạng trường TH Hạng trường được quy định theo cơ cấu vùng, miền và theo số lớp học mỗi trường của mỗi vùng miền. Quy định hạng trường giúp cho việc thực hiện chế độ phụ cấp của Nhà nước đối với CBQL nói chung, CBQL 15 trường TH nói riêng được công bằng hơn. Hạng trường của cấp TH được quy định như sau: Bảng 1.1: Quy định hạng trường TH TT Trƣờng TH thuộc vùng, miền Hạng 1 Hạng 2 Hạng 3 1 Trung du, đồng bằng, thành phố. Từ 28 lớp trở lên Từ 18 đến 27 lớp Dưới 18 lớp 2 Miền núi, vùng sâu, hải đảo Từ 19 lớp trở lên Từ 10 đến 18 lớp Dưới 10 lớp (Nguồn: Thông tư số 33/2005 /TT-BGD&ĐT, Hướng dẫn thực hiện chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo trong các cơ sở giáo dục công lập)[ 5, tr 2] 1.4. Những nội dung và yêu cầu của việc phát triển đội ngũ CBQL các trƣờng TH 1.4.1. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng 1.4.1.1. Hiệu trưởng Theo Điều lệ trường TH, Hiệu trưởng trường TH có những nhiệm vụ và quyền hạn cơ bản sau: - Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học, giáo dục từng năm học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng trường và các cấp có thẩm quyền; - Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn trong nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó. Đề xuất các thành viên của Hội đồng trường trình cấp có thẩm quyền quyết định; - Phân công, quản lý, đánh giá, xếp loại; tham gia quá trình tuyển dụng, thuyên chuyển; khen thưởng, thi hành kỷ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định; - Quản lý hành chính; quản lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài chính, tài sản của nhà trường; - Quản lý học sinh và tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trường; tiếp nhận, giới thiệu học sinh chuyển trường; quyết định khen thưởng, kỷ luật, 16 phê duyệt kết quả đánh giá, xếp loại, danh sách học sinh lên lớp, ở lại lớp; tổ chức kiểm tra, xác nhận việc hoàn thành chương trình TH cho học sinh trong nhà trường và các đối tượng khác trên địa bàn trường phụ trách; - Dự các lớp bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ quản lý; tham gia giảng dạy bình quân 2 tiết trong một tuần; được hưởng chế độ phụ cấp và các chính sách ưu đãi theo quy định; - Thực hiện quy chế dân chủ cơ sở và tạo điều kiện cho các tổ chức chính trị - xã hội trong nhà trường hoạt động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục; - Thực hiện xã hội hoá giáo dục, phát huy vai trò của nhà trường đối với cộng đồng. [7, tr 9,10] 1.4.1.2. Phó Hiệu trưởng - Phó Hiệu trưởng là người giúp việc cho Hiệu trưởng và chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng. Có uy tín về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, chuyên môn, nghiệp vụ; có năng lực quản lý trường học và có sức khoẻ. - Chịu trách nhiệm điều hành công việc do Hiệu trưởng phân công; - Điều hành hoạt động của nhà trường khi được Hiệu trưởng uỷ quyền; - Dự các lớp bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ quản lý theo quy định. [7,tr 10] 1.4.2. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người CBQL người dân tộc thiểu số ở trường TH giai đoạn hiện nay 1.4.2.1. Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp a) Phẩm chất chính trị Yêu Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì lợi ích dân tộc, vì hạnh phúc nhân dân, trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam; Có lập trường tư tưởng vững vàng, gương mẫu chấp hành và vận động, thuyết phục gia đình, cán bộ, giáo viên và quần chúng chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; quy định của ngành, của địa phương và của nhà trường; 17 Tích cực tham gia các hoạt động chính trị - xã hội, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân; Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí; thực hành tiết kiệm. Ngoài những tiêu chuẩn chung cho CBQL giáo dục, CBQL người dân tộc cần có am hiểu về văn hóa, truyền thống của các dân tộc trên địa bàn, biết yêu quý, trân trọng những nét văn hóa tốt đẹp của các dân tộc. b) Đạo đức nghề nghiệp Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; trung thực, tận tâm với nghề nghiệp và có trách nhiệm trong quản lý nhà trường; là tấm gương sáng, là con chim đầu đàn trong tập thể sư phạm nhà trường. Hoàn thành nhiệm vụ được giao và tạo điều kiện cho cán bộ , giáo viên, nhân viên thực hiện và hoàn thành nhiệm vụ; chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của nhà trường; Không lợi dụng chức quyền vì muc̣ đích vu ̣lơị ; được tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và cộng đồng tín nhiệm; là tấm gương trong tập thể sư phạm nhà trường; Giáo dục cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh ý thức tôn trọng, bảo vệ quyền bình đẳng giữa các dân tộc, tôn trọng phong tục, tập quán văn hóa của các dân tộc thiểu số, không phân biệt đối xử hoặc có tư tưởng bài trừ, coi thường đặc thù văn hóa của các dân tộc khác nhau; thương yêu và nắm chắc đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, đặc điểm văn hóa dân tộc của học sinh người dân tộc thiểu số. c) Lối sống, tác phong Có lối sống lành mạnh, văn minh, phù hợp với bản sắc văn hoá dân tộc và môi trường giáo dục; Sống trung thực, giản dị, nhân ái, độ lượng, bao dung; có tác phong làm việc khoa học, sư phạm. Có khả năng và bản lĩnh để giải quyết những vấn đề của đồng bào dân tộc thiểu số đúng với chủ trương của Đảng và Nhà nước. 18 d) Giao tiếp và ứng xử Thân thiện, thương yêu, tôn trọng và đối xử công bằng với học sinh; Gần gũi, tôn trọng, đối xử công bằng, bình đẳng và giúp đỡ cán bộ, giáo viên, nhân viên; những yêu cầu đặt ra bao giờ cũng xuất phát từ lợi ích chung, từ những quyết định mà tập thể đã thông qua; khi giao việc phải khách quan và tính đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ của cấp dưới. Hợp tác và tôn trọng cha mẹ học sinh; với chính quyền địa phương và cộng đồng xã hội trong giáo dục học sinh. Biết dung hòa được những nét văn hóa truyền thống của các dân tộc với chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước. đ) Học tập, bồi dưỡng Có ý thức tự rèn luyện học tập, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức; năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; năng lực lãnh đạo và quản lý nhà trường; Tạo điều kiện và giúp đỡ cán bộ, giáo viên, nhân viên học tập, bồi dưỡng và rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức; năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Biết khắc phục khó khăn và vượt qua những rào cản tâm lý về các phong tục, tập quán riêng có của dân tộc mình để học tập, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ dưới mọi hình thức, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. 1.4.2.2. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm a) Trình độ chuyên môn Đạt trình độ chuẩn đào tạo của nhà giáo theo quy định của Luật Giáo dục đối với giáo viên TH; Hiểu biết chương trình và kế hoạch giáo dục ở TH; có năng lực chỉ đạo, tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục có hiệu quả phù hợp đối tượng và điều kiện thực tế của nhà trường, của địa phương; Có kiến thức phổ thông về chính trị, kinh tế, y tế, văn hóa, xã hội liên quan đến giáo dục TH. 19 b) Nghiệp vụ sư phạm Có khả năng vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học và giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của học sinh; Có khả năng hướng dẫn tư vấn, giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của giáo dục TH; Có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng ngoại ngữ hoặc tiếng dân tộc nơi công tác phục vụ cho hoạt động quản lý