Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài . 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài. 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. 7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 8
5. Phương pháp nghiên cứu. 8
6. Ý nghĩa của đề tài . 9
7. Kết cấu của luận văn . 9
Chương 1: LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI SẢN VĂN HÓA
PHI VẬT THỂ. 10
1.1. Di sản văn hóa phi vật thể . 10
1.1.1. Một số khái niệm liên quan . 10
1.1.2. Đặc trưng của di sản văn hóa phi vật thể. 13
1.1.3. Phân loại di sản văn hóa phi vật thể. 15
1.2. Quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể . 15
1.2.1. Khái niệm . 15
1.2.2. Đặc trưng của quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể . 18
1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể. 20
1.2.4. Sự cần thiết phải quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể . 31
1.3. Kinh nghiệm của một số địa phương trong công tác quản lý nhà nước
169 trang |
Chia sẻ: honganh20 | Ngày: 22/02/2022 | Lượt xem: 430 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Quản lý nhà nước về di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia tại địa bàn tỉnh Bình Định, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ban hành Quyết
định số 3818/QĐ-UBND ngày về việc phê duyệt Đề án Bảo tồn và phát huy
Võ cổ truyền Bình Định giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2030
[72]. Đề án đã đưa ra những quan điểm, mục tiêu, chiến lược cho công tác
bảo tồn và phát triển Võ cổ truyền Bình Định trong giai đoạn mới, theo định
hướng của tỉnh, phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương.
2.2.3. Tổ chức, chỉ đạo các hoạt động bảo tồn và phát triển di sản văn
hóa phi vật thể; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về di sản văn
hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định
- Công tác tổ chức, chỉ đạo hoạt động bảo tồn và phát triển di sản văn
hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định:
Đến năm 2014, Viện Âm nhạc đã phối hợp với Sở VHTTDL tỉnh Bình
Định tổ chức điền dã, làm tư liệu nghệ thuật Bài Chòi dân gian Bình Định
[82]. Mục đích là để tìm ra nét đặc thù của Bài Chòi dân gian Bình Định trên
67
khuôn diện chung của Bài chòi dân gian miền Trung. Từ đó, phân tích, đánh
giá những điểm chung, điểm riêng của Bài Chòi dân gian Bình Định. Điểm
đúc kết quan trọng nhất là phải làm rõ nghệ thuật Bài Chòi dân gian có còn
được cộng đồng yêu mến, gìn giữ hay không để phục vụ xây dựng Hồ sơ quốc
gia “Nghệ thuật Bài Chòi miền Trung Việt Nam” đề cử UNESCO công nhận
là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Kết quả của đợt kiểm kê,
thống kê, điền dã như sau:
Ở cấp tỉnh:
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Định có 28 nhóm, hình thành 22 hội
đánh Bài chòi và trên 150 nghệ nhân đang hoạt động về lĩnh vực Bài chòi dân
gian. Các nghệ nhân đã đóng góp công sức thực hành, truyền dạy, khẳng định
Bài chòi Bình Định là trung tâm của không gian văn hóa di sản nghệ thuật Bài
chòi dân gian Trung bộ. Ngoài ra, tỉnh Bình Định còn có một hội đánh Bài
chòi dân gian thuộc Trung tâm Văn hóa tỉnh bảo trợ, quản lý, do Sở VHTTDL
tập hợp các nghệ nhân gạo cội, tổ chức phục dựng năm 2009 [55, tr.2].
Ở cấp huyện:
Có 7 huyện, thị xã, thành phố bao gồm: huyện Tuy Phước, Phù Cát,
Phù Mỹ, Tây Sơn, Hoài Nhơn, thị xã An Nhơn và thành phố Quy Nhơn có hội
đánh Bài chòi dân gian đang hoạt động, ngày càng phát triển mạnh từ khi có
chủ trương bảo tồn, khôi phục loại hình này vào năm 2010 [55, tr.3].
Ở cấp xã:
Hiện nay các xã ở Bình Định có 22 hội đánh Bài chòi dân gian do
UBND cấp xã quản lý, bảo trợ, hoạt động vào dịp đầu xuân, kỷ niệm và lễ hội
dân gian trên địa bàn [55, tr.4]. Ngoài ra, một số địa điểm di tích, thắng cảnh
được khai thác để phục vụ phát triển du lịch cũng đã hình thành các câu lạc
bộ, các hội Bài chòi như danh thắng Ghềnh Ráng, Hầm Hô, Quảng trường
Quy Nhơn. Có những địa phương, hội đánh Bài chòi đã hoạt động thường
68
xuyên nhằm phục vụ khách du lịch như Hội đánh Bài chòi của Trung tâm Văn
hóa Thông tin - Thể thao (Trung tâm VHTT-TT) thành phố Quy Nhơn, đã và
đang hoạt động tại Quảng trường thành phố Quy Nhơn.
Đối với các hội đánh Bài chòi:
Từ năm 1975 đến nay, ở các tỉnh Nam Trung Bộ, nhất là Bình Định
vẫn còn lưu lại rất nhiều trong nếp sinh hoạt làng xã, trong tục ngữ, ca dao về
loại hình nghệ thuật Bài chòi dân gian. Tuy vậy, hội đánh Bài chòi ở Bình
Định mãi đến năm 2000 mới được cố NSƯT Phan Ngạn phục hồi. Nhưng
phải đến năm 2010, với sự tiếp sức của Dự án Bảo tồn Hội đánh Bài chòi cổ
dân gian Bình Định cùng với hiệu quả từ các kỳ Liên hoan dân ca Bài chòi
trên địa bàn tỉnh do Sở VHTTDL Bình Định chủ trì và chỉ đạo tổ chức thực
hiện, các hội đánh Bài chòi mới thực sự sống lại và nhân rộng ở nhiều địa
phương trên địa bàn tỉnh như: tại Chợ Gò, đô thị cổ Nước Mặn ở huyện Tuy
Phước; tại các xã Nhơn Thành, Nhơn Hưng, Nhơn Phong thuộc thị xã An
Nhơn; tại các xã Hoài Thanh, Hoài Hương, Tam Quan Nam, Hoài Châu Bắc
thuộc huyện Hoài Nhơn; tại dải biển Mỹ Thành, Mỹ Thọ ở huyện Phù Mỹ; tại
các xã Cát Tiến, Cát Tường, Cát Trinh, Cát Hanh thuộc huyện Phù Cát; tại
Nhơn Hải, Nhơn Châu, Nhơn Lý, phường Bùi Thị Xuân, phường Ghềnh
Ráng, phường Trần Phú,ở thành phố Quy Nhơn [55, tr.12 - 13].
Dự án Bảo tồn Hội đánh Bài Chòi cổ dân gian ở Bình Định đã chính
thức biểu diễn trong dịp lễ hội, đặc biệt là vào dịp Tết cổ truyền của dân tộc
được du khách ủng hộ nhiệt thành, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp cho bà con
du xuân dịp Tết. Ngoài ra, tại các kỳ Liên hoan quốc tế Võ cổ truyền Việt
Nam được tổ chức ở Bình Định, nghệ thuật Bài chòi dân gian cũng đã được
chính quyền tỉnh tạo mọi điều kiện biểu diễn, từ đó nhằm giới thiệu và quảng
bá loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc này đến bạn bè quốc tế.
Đối với các câu lạc bộ Bài chòi
69
Các phường ven biển, xã đảo, bán đảo của thành phố Quy Nhơn có một
đội ngũ biết hô, hát Bài Chòi đông đảo, nhiệt tình. Điển hình như xã Nhơn
Hải nhiều năm nay vẫn duy trì Câu lạc bộ Bài Chòi với 15 thành viên. Không
có điều kiện tổ chức đánh Bài Chòi, họ thường sinh hoạt theo kiểu Bài Chòi
trải chiếu, hát những trích đoạn Bài Chòi cổ. Hay phường Trần Phú cũng có
một Câu lạc bộ Dân ca Bài Chòi, mà lực lượng nòng cốt là hội viên phụ nữ,
với sở trường hát hò đối đáp và dân ca Bài Chòi làn điệu mới. Từ hai người
làm Hiệu của Trung tâm VHTT-TT thành phố Quy Nhơn là Hoàng Việt, Quý
Nhất, qua quá trình tập huấn, số người làm Hiệu hiện nay ở 10 phường ven
biển, xã đảo, bán đảo của Quy Nhơn đã có trên 30 người [79].
Tháng 10/2014, UBND huyện An Lão đã định hướng chỉ đạo và giao
Phòng VHTT, Trung tâm VHTT-TT phối hợp với UBND xã An Hòa tiến
hành việc xây dựng và đưa vào hoạt động Câu lạc bộ Dân ca - Bài Chòi xã An
Hòa. Đến nay đã có gần 20 diễn viên tham gia, không chỉ sinh hoạt, giao lưu
ở địa phương mà Câu lạc bộ còn tích cực tham gia đi biểu diễn ở nhiều xã, thị
trấn của huyện trong các dịp lễ, tết, trong đó có các xã vùng cao xa xôi như
An Toàn, An Nghĩa [82]. Tại huyện Hoài Nhơn, câu lạc bộ Bài Chòi cổ xã
Hoài Thanh và câu lạc bộ Bài Chòi cổ xã Tam Quan Bắc đã được thành lập để
phục vụ người dân trên địa bàn huyện.
Về nghệ thuật Hát Bội: Bình Định được xem là “nôi” sản sinh nghệ
thuật tuồng (Hát Bội). Trong đó, danh nhân Đào Tấn được xem là “Hậu tổ”
của nghệ thuật tuồng - Hát Bội Bình Định với các tác phẩm tuồng nổi tiếng:
Hộ sanh đàn, Cổ Thành, Trầm Hương Các...
Nói đến Hát Bội Bình Định không thể không nhắc đến Lễ kỷ niệm 170
năm năm sinh danh nhân văn hóa Đào Tấn, đón nhận bằng chứng nhận “Hát
Bội Bình Định là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” được tổ chức vào ngày
12/9/2015 tại Bình Định.
70
Trong dịp này UBND tỉnh Bình Định tổ chức Liên hoan trích đoạn
tuồng Đào Tấn, diễn ra từ ngày 12-9 đến 14-9 tại TP Quy Nhơn với sự tham
gia của hơn 200 diễn viên đến từ 10 đoàn tuồng không chuyên trên địa bàn
Bình Định. 10 đoàn nghệ thuật Hát Bội đến từ 5 huyện, thị xã, thành phố
trong tỉnh đều lựa chọn các trích đoạn hay, tạo điều kiện cho diễn viên thể
hiện tài năng. Có những đoàn lựa chọn trùng vở diễn, nhưng có lối diễn khác
nhau làm cho Liên hoan thêm phong phú, đa dạng, nhiều sắc màu. Trong đó,
có thể kể đến Đoàn Trần Quang Diệu biểu diễn trích đoạn “Liễu Nguyệt Tiêm
thượng thành” trong vở Đào Phi Phụng; Đoàn Sao Mai biểu diễn trích đoạn
“Lão tạ sa cơ” trong vở Tam nữ đồ vương; Đoàn An Nhơn 2 biểu diễn trích
đoạn “Lữ Bố hí điêu thuyền” trong vở Phụng Nghi đình; Đoàn Sông Kôn biểu
diễn trích đoạn “Lan Anh lạc đẻ” trong vở Hộ sanh đàn; Đoàn Ngô Mây biểu
diễn trích đoạn “Liễu Nguyệt Tiêm thượng thành” trong vở Đào Phi Phụng;
Đoàn Tuy Phước biểu diễn trích đoạn “Châu Thương gặp Quan Công” trong
vở Cổ Thành; Đoàn Nhơn Hưng biểu diễn trích đoạn “Tế sống Tạ Ngọc Lân”
trong vở Tam nữ đồ vương; Đoàn Ánh Dương biểu diễn trích đoạn “Liễu
Nguyệt Tiêm thượng thành lớp cuối” trong vở Đào Phi Phụng; Đoàn tuồng
Phước An biểu diễn trích đoạn “Long sơn trại đến Lan Anh lạc đẻ” trong vở
Hộ sanh đàn; Đoàn An Nhơn 1 biểu diễn trích đoạn “Kim Lân thượng thành”
trong vở Sơn Hậu. Đây là hoạt động ý nghĩa kỷ niệm 170 năm Năm sinh danh
nhân văn hóa Đào Tấn (1845 - 2015), đồng thời là dịp để đánh giá một cách
tổng quát khả năng gìn giữ và phát huy của các đoàn tuồng không chuyên đối
với các vở tuồng kiệt tác của cụ Đào [78].
Nhìn chung, nghệ thuật tuồng ở Bình Ðịnh vẫn giữ được sắc thái riêng
tuồng thời "hậu Ðào Tấn". Bên cạnh sân khấu chuyên nghiệp mà tiêu biểu là
Nhà hát tuồng Ðào Tấn, hiện nay có khoảng 10 đoàn tuồng do các trung tâm
văn hóa huyện, thị xã, thành phố quản lý. Số lượng đoàn tuồng không ổn định
71
vì họ có thể giải tán và thành lập đoàn mới bất cứ lúc nào, tùy thuộc tình hình
hoạt động. Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao TP Quy Nhơn trước
kia có hai đoàn tuồng là Trần Quang Diệu và Hà Thanh thì nay chỉ còn đoàn
tuồng Trần Quang Diệu. Ðoàn tuồng Trần Quang Diệu là một trong những
đơn vị hoạt động mạnh và ổn định nhất. Hầu hết các cuộc thi tài trong tỉnh,
đơn vị này luôn giành Huy chương vàng với các tác phẩm tiêu biểu như
Phụng Nghi Ðình, Bao Công xử án Bàng Quý Phi, Ðào Phi Phụng
Về hoạt động Võ cổ truyền:
Dưới sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Trung tâm Võ
thuật cổ truyền Bình Định thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã được
thành lập theo quyết định số 135/QĐ-CTUBND ngày 20 tháng 01 năm 2012
(đây là Trung tâm Võ thuật cổ truyền duy nhất của cả nước) (Xem phụ lục 4).
Trung tâm Võ thuật cổ truyền Bình Định có chức năng tuyển chọn, đào tạo,
huấn luyện vận động viên Võ cổ truyền; sưu tầm, bảo tồn và phát triển Võ cổ
truyền Bình Định. Từ khi đi vào hoạt động, Trung tâm đã có nhiều đóng góp
quan trọng đối với công tác bảo tồn, phát huy Võ cổ truyền Bình Định. Với
nhiều nỗ lực của đội ngũ cán bộ, huấn luyện viên, Võ cổ truyền Bình Định đã
trở thành một trong những môn thể thao có thế mạnh của tỉnh, luôn khẳng
định vị trí trong tốp đầu tại các giải thi đấu trong nước và quốc tế, làm rạng
danh vùng đất võ Bình Định. Trong 18 bài Võ cổ truyền được Liên đoàn Võ
thuật cổ truyền Việt Nam đưa vào hệ thống của chương trình huấn luyện và
thi đấu quốc gia, có đến 1/3 các bài võ có xuất xứ từ Võ Tây Sơn - Bình Định.
Bên cạnh đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo triển khai thực hiện các chương
trình, kế hoạch, đề án hỗ trợ các lò võ nhằm khôi phục những giá trị Võ cổ
truyền của từng môn phái. Bình Định đã tập trung đầu tư nâng cấp 6 lò võ tiêu
biểu của các huyện Tây Sơn, An Nhơn và Tuy Phước phục vụ cho Liên hoan
quốc tế Võ cổ truyền lần thứ IV tổ chức tại tỉnh Bình Định vào đầu tháng
72
8/2012 và đón tiếp khách tham quan những năm tiếp theo. Việc nâng cấp các
lò võ theo tiêu chí: lối đi thông thoáng; có bãi đậu xe; môi trường xanh, sạch,
đẹp; có nhà vệ sinh; có nơi tập luyện, biểu diễn, thi đấu thích hợp. Nhờ vậy,
các lò Võ cổ truyền được đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị tập luyện, đã
kích thích phong trào luyện tập ở cơ sở và góp phần đáp ứng hoạt động phát
triển du lịch.
- Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về di sản văn hóa
phi vật thể trên địa bàn tỉnh Bình Định
Sau khi Luật Di sản văn hóa ra đời, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ
VHTTDL) đã phối hợp với các bộ, ban, ngành có liên quan biên soạn tài liệu
và chỉ đạo Sở VHTTDL các tỉnh, thành phố tổ chức nhiều hoạt động tuyên
truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng: báo in, tạp chí, truyền hình,
đài phát thanh, internet, mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng, buổi giao lưu - tọa
đàm; các hội nghị, hội thảo; phát hành hàng vạn ấn phẩm Luật Di sản văn hóa
và văn bản hướng dẫn thi hành cho các địa phương, đơn vị trực tiếp thực hiện.
Bình Định là một trong những tỉnh thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ
biến các giá trị di sản văn hóa đến đông đảo quần chúng nhân dân.
Công tác phát triển các lớp phong trào Võ cổ truyền được chú trọng,
đặc biệt tại nhiều trường học ở Quy Nhơn và tại Sân vận động Quy Nhơn, thu
hút đông đảo thanh thiếu nhi đến tập luyện thường xuyên. Việc nỗ lực duy trì
và phát triển các lớp võ này góp phần rất lớn trong công tác quảng bá Võ cổ
truyền đến với đông đảo quần chúng nhân dân.
Ở lĩnh vực thể thao thành tích cao, đội tuyển Võ cổ truyền Bình Định
tiếp tục giữ vững vị thế tại các giải đấu quốc gia. Đặc biệt tại Đại hội TDTT
toàn quốc lần thứ VII năm 2014, đội tuyển đã giành tới 4 HCV, 5HCB, 4HCĐ
trong tổng số 4 HCV, 6HCB, 11 HCĐ của thể thao Bình Định.
Nhiều hoạt động, giải đấu Võ cổ truyền cấp tỉnh và quốc gia diễn ra
73
thường xuyên, thu hút hàng ngàn người đến xem và cổ vũ như: Giải Cúp vô
địch Võ cổ truyền toàn quốc năm 2014, 2015; Giải Võ cổ truyền miền Trung -
Tây Nguyên năm 2015 và đặc biệt 2 lần đăng cai tổ chức thành công Vòng
Chung kết Giải Võ cổ truyền các VĐV xuất sắc toàn quốc tranh đai Vô địch
Let’s Viet 2014, 2015 Những hoạt động trên đã góp phần phát triển mạnh
mẽ trong công tác quảng bá Võ cổ truyền đến với người dân trong tỉnh, trong
nước cũng như quốc tế.
Tại nhiều sự kiện lớn của tỉnh như: Liên hoan Quốc tế Võ cổ truyền
Việt Nam, chương trình Dạ hội mừng Đảng - mừng Xuân đón Giao thừa
thường niên, kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, Chương trình nghệ
thuật kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng tỉnh Bình Định và đón nhận Huân
chương Hồ Chí Minh, Chương trình Khát vọng trẻ nhiều tiết mục đặc sắc
do võ sinh Bình Định biểu diễn đã góp phần tạo nên thành công của sự kiện
và quảng bá rộng rãi Võ cổ truyền đến với đông đảo công chúng [82].
Trong quá trình triển khai thực hiện Dự án Bảo tồn Hội đánh Bài Chòi
cổ dân gian ở Bình Định tại lễ hội Chợ Gò Xuân Tân Mão 2011, bên cạnh
việc phục dựng các hội đánh Bài chòi cổ, Sở VHTTDL cũng đã phối hợp với
các đơn vị có liên quan lồng ghép việc nghiên cứu và xây dựng các chương
trình phim, sản phẩm ảnh và các băng ghi âm, ghi hình nhằm tuyên truyền,
quảng bá nghệ thuật Bài chòi. Theo đó, Ban Chủ nhiệm Dự án đã ký kết hợp
đồng với Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Định làm phim tư liệu Bảo tồn
Hội đánh Bài Chòi cổ dân gian ở Bình Định có thời lượng 24 phút về lễ hội
đổ giàn ở An Thái huyện An Nhơn, lễ hội cầu ngư làng Bình Thái huyện Tuy
Phước và một số tư liệu lưu trữ tại Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Định,
chương trình phim có phản ánh hội đánh Bài Chòi tại danh thắng Ghềnh
Ráng. Về công tác xây dựng sản phẩm ảnh: Ban Chủ nhiệm Dự án đã ký kết
hợp đồng với nghệ nhân nhiếp ảnh Hứa Gia Thiện - hội viên Hội Văn học
74
Nghệ thuật Bình Định, thực hiện sản phẩm cho Dự án Bảo tồn Hội đánh Bài
Chòi cổ dân gian ở Bình Định, sản phẩm có 100 ảnh, nội dung có sử dụng
một số ảnh về Đào Duy Từ, hội đánh Bài Chòi biểu diễn tại Ghềnh Ráng, lễ
hội Đô thị Nước Mặn.Về công tác xây dựng băng ghi âm: Tổ Nghiên cứu
thực hiện Dự án đã tiến hành thực hiện sản phẩm ghi âm quá trình tập luyện,
triển khai mô hình tại lễ hội Chợ Gò, thu thập phỏng vấn nghệ nhân Lê Thị
Đào, Nguyễn Minh Lưỡng, Lê Thị Hoa, Nguyễn Thị Đức, sản phẩm ghi âm
đã được biên tập, định tính thành 4 băng cassette và đã sử dụng cho quá trình
lồng tiếng chương trình phim tư liệu Di sản Bài chòi, góp phần quan trọng
cho việc lập hồ sơ quốc gia trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi
vật thể đại diện của nhân loại, thông qua đó, truyền bá rộng rãi hơn nữa giá trị
đặc sắc của nghệ thuật Bài chòi dân gian đến thế giới [54, tr.8].
Đặc biệt mùa xuân năm 2011, UBND tỉnh Bình Định và Sở VHTTDL
Bình Định đã phục dựng, phát triển nghệ thuật Bài Chòi và đưa Hội đánh Bài
Chòi cổ dân gian ra giới thiệu với công chúng Thủ đô tại Nhà hát Kim Mã.
Đến Ngày 28/02/2015, nằm ở chuỗi các hoạt động trong khuôn khổ Ngày hội
Người Bình Định tại Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ II - Xuân Ất Mùi 2015,
Sở VHTTDL Bình Định đã phối hợp với Ban Liên lạc Hội đồng hương Bình
Định tại Thành phố Hồ Chí Minh khai mạc Hội đánh Bài Chòi cổ dân gian
Bình Định tại Khu du lịch Văn Thánh (quận Bình Thạnh) thông qua đó đã
góp phần quảng bá những nét đặc sắc của nghệ thuật Bài chòi dân gian Bình
Định đến người dân Hà Nội và Hồ Chí Minh.
Thời gian qua đã có nhiều bài báo, tạp chí, chương trình truyền hình
quảng bá, tôn vinh giá trị nghệ thuật của Bài Chòi, Hát Bội Bình Định như:
Tạp chí Văn hóa Bình Định (thuộc Sở VHTTDL Bình Định) đã dành hẳn một
chuyên mục riêng là “Di sản Bài Chòi” để trình bày những quan điểm, ý kiến
và những nghiên cứu, lý luận về nghệ thuật Bài chòi dân gian. Một số bài viết
75
có chất lượng về nghệ thuật Bài Chòi như: Nhận diện Nghệ thuật Bài Chòi
miền Trung qua đợt điền dã do Viện Âm nhạc tổ chức - tác giả Nguyễn
Vương Hoàng, số 59, tháng 1, 2, 3 năm 2015; Nghệ thuật hô, hát Bài Chòi
dân gian cần đưa vào học đường - tác giả Minh Tuấn, số 61, tháng 7, 8, 9
năm 2015; Nghệ thuật Bài chòi trong lộ trình đề cử là di sản văn hóa phi vật
thể đại diện của nhân loại - tác giả Nguyễn Văn Ngọc, số 62, tháng 1, 2, 3
năm 2016; Ngoài ra, nghệ thuật Bài chòi dân gian còn được giới thiệu trong
các ấn phẩm phục vụ quảng bá du lịch Bình Định như: Cẩm nang du lịch, bản
đồ du lịch, tập gấp giới thiệu các điểm đến của Bình Định, đĩa phim, đĩa ảnh
du lịch,
Tại các kỳ liên hoan, lễ hội lớn như: Festival Tây Sơn - Bình Định;
Liên hoan Quốc tế Võ cổ truyền Việt Nam từ năm 2006 đến 2014; Lễ hội kỷ
niệm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa; Hội xuân Chợ Gò Tuy Phước, Lễ hội
đô thị Nước Mặn; Ngày hội Văn hóa - Thể thao miền biển,đặc biệt là tại
các địa điểm và danh thắng du lịch nổi tiếng của Bình Định, nghệ thuật Bài
chòi, Hát Bội được tổ chức biểu diễn đan xen đã thu hút hàng trăm phóng
viên các báo, đài từ khắp nơi về dự và đưa tin. Nhiều chuyên mục, chuyên đề
về nghệ thuật Bài chòi được xây dựng, hàng trăm tin, bài, phóng sự, phim tài
liệu được phát, nội dung được giới thiệu rộng khắp trên các loại hình báo, tạp
chí, phát thanh, truyền hình, trang thông tin điện tử của Trung ương và địa
phương, được truyền hình trực tiếp trên các kênh của Đài Truyền hình Việt
Nam, Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh, các Đài Truyền hình khu vực
và tỉnh Bình Định. Qua đó những nét đặc trưng và giá trị của nghệ thuật Bài
chòi dân gian Bình Định được quảng bá rộng đến công chúng khắp mọi miền
đất nước và thế giới [19].
Ngoài ra, việc giới thiệu, quảng bá cho nghệ thuật Bài chòi, Hát Bội
Bình Định còn được thể hiện thông qua các cuộc thi, các kỳ Liên hoan Dân
76
ca, các buổi nói chuyện, sinh hoạt chuyên đề hay tại các hội thảo, hội nghị,
giao lưu - tọa đàm được chính quyền tỉnh chỉ đạo tổ chức. Tại thành phố Quy
Nhơn, mới đây, Chi hội Văn nghệ dân gian (thuộc Hội Văn học Nghệ thuật
tỉnh) phối hợp Trung tâm VHTT-TT thành phố tổ chức Sinh hoạt chuyên đề
“Cái hay, cái đẹp của nghệ thuật Bài Chòi dân gian Bình Định”. Qua đó, nhà
nghiên cứu Nguyễn An Pha cùng với các nghệ nhân đã giới thiệu và minh họa
sinh động về nghệ thuật Bài Chòi dân gian [82].
2.2.4. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực để bảo tồn và phát
triển di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định
Về công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên môn về bảo tồn
và phát triển di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định
Bảng 2.1. Số lượng biên chế đội ngũ cán bộ, công chức ngành
Văn hóa thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch năm 2019
(Phụ lục 1)
Trong giai đoạn từ năm 2010 đến nay, nguồn nhân lực chuyên môn cho
công tác bảo tồn và phát triển di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình
Định trên địa bàn tỉnh được tăng cường củng cố, ổn định và đi vào hoạt động
khá hiệu quả. Lực lượng cán bộ công chức, viên chức hoạt động chuyên môn
về bảo tồn và phát triển di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định
đã có sự điều chỉnh, tinh giản bộ máy tổ chức, biên chế; đa dạng hóa nguồn
đào tạo; nâng cao kiến thức, trình độ chuyên môn, kỹ năng và phương pháp
quản lý nhà nước.
Từ ngày 12 đến 21/11/2011, Trung tâm Văn hóa tỉnh Bình Định đã tổ
chức lớp tập huấn “Hội đánh Bài Chòi cổ dân gian ” cho 24 cán bộ cơ sở,
nghệ nhân đến từ 7 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh [82]. Cục Nghệ thuật
biểu diễn đã chủ trì, phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy
văn hóa dân tộc, Sở VHTTDL tỉnh Bình Định tổ chức lớp “Tập huấn diễn
77
viên nghệ thuật Ca kịch Bài Chòi thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về
văn hóa năm 2014”. Lớp tập huấn đã được tổ chức từ ngày 04 đến 23/8/2014
tại Đoàn Ca kịch Bài Chòi tỉnh Bình Định [83].
Trong năm 2014, Sở VHTTDL đã tổ chức Hội nghị tập huấn điều tra,
thống kê di sản nghệ thuật Bài Chòi dân gian. Hơn 100 cán bộ, công chức,
nghệ nhân, cộng tác viên của các trung tâm VHTT-TT huyện, thị xã, thành
phố trong tỉnh tham dự đã được hướng dẫn cách thực hiện các phiếu điều tra
phục vụ cho việc thống kê nghệ thuật Bài Chòi dân gian ở cơ sở [82].
Đầu năm 2015, Trung tâm VHTT-TT thành phố Quy Nhơn đã tổ chức
lớp tập huấn hô, hát Bài Chòi dân gian cho 63 cán bộ, công chức, hạt nhân
văn hóa cơ sở ở 21 phường, xã trên địa bàn [82]. Các học viên được các nghệ
nhân, cán bộ của Trung tâm dạy cách hô, hát Bài Chòi dân gian; cách dựng
chòi và tổ chức một hội đánh Bài Chòi dân gian để phục vụ hội đánh Bài
Chòi cổ cho người dân và du khách.
Tỉnh đã xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính
trị, chuyên môn, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, công chức quản lý về di sản
văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh thông qua việc phối hợp và tăng cường
công tác đào tạo tại trường Đại học Quy Nhơn, Đại học Quang Trung, Cao
đẳng Bình Định, trường Trung học Văn hóa - Nghệ thuật Bình Định, Trung
tâm Giáo dục Thường xuyên tỉnh. Tỉnh cũng đã có chính sách hỗ trợ đào tạo,
bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực cho công tác bảo tồn và phát huy di sản
văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh; tăng cường liên kết và hợp tác trong
nước và quốc tế về phát triển nguồn nhân lực của tỉnh; bên cạnh đó khuyến
khích đào tạo tại chỗ, tự đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp và nhu cầu
của xã hội. Đặc biệt, cùng với trường Đại học Quy Nhơn, trường Trung học
Văn hóa - Nghệ thuật Bình Định là đơn vị sự nghiệp luôn hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao, cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cho ngành Văn
78
hóa, Thể thao và Du lịch, ngành Giáo dục.
- Công tác truyền dạy, đào tạo bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể
trên địa bàn tỉnh
Trong những năm vừa qua, công tác truyền dạy các di sản văn hóa phi
vật thể trên địa bàn tỉnh Bình Định rất được chính quyền tỉnh, đặc biệt là Sở
VHTTDL chú trọng thông qua hình thức mở lớp bồi dưỡng, tập huấn...
Thực hiện công tác bảo tồn, Trung tâm Võ thuật cổ truyền Bình Định
phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức thành công chương trình tập huấn
nội dung giảng dạy Võ cổ truyền cho gần 950 giáo viên tại các trường trên địa
bàn tỉnh. Đây là bước đi đầu tiên trong việc thực hiện chủ trương đưa Võ cổ
truyền vào trường học trong thời gian tới.
Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, ngày 28.10.2013, Sở
VHTTDL đã có công văn số 1983 đề nghị các đơn vị liên quan triển khai
công tác giảng dạy võ thuật trong chương trình ngoại khóa tại các trường học
trên địa bàn. Nhờ triển khai thực hiện tốt chủ trương này, ngày 26.5.2015, thị
xã An Nhơn là địa phương đầu tiên trong tỉnh tổ chức thành công Hội thi biểu
diễn Võ cổ truyền với sự tham gia của 680 học sinh ở 34 trường tiểu học,
THCS trên địa bàn thị xã.
Để bảo tồn và vinh danh Võ cổ truyền Bình Định nói riêng và Võ cổ
truyền Việt Nam nói chung, tỉnh ủy đã chỉ đạo và kết luận cụ thể về bảo tồn
và phát huy Võ cổ truyền Bình Định phục vụ du lịch đến năm 2015. UBND
tỉnh cũng có quyết định số 67 ngày 6.12.2012 chỉ đạo các ngành các cấp, các
đoàn thể thực hiện kết luận trên bằng những công việc cụ thể. Ngành
VHTTDL phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo đưa Võ cổ truyền vào
trường học. Trước mắt, xây dựng chương trình ngoại khóa, dần đưa vào
chương trình giảng dạy chính khóa khi có giáo án, giáo trình giảng dạy thống
nhất. Ngành VHTTDL phối hợp với các ngành, huyện, thị xã, thành phố hỗ
79
trợ xây dựng các lò võ. Giai đoạn đầu tập trung một số võ đường lớn ở Tây
Sơn, An Nhơn, Tuy Phước, thuận lợi cho tham quan, du lịch và sẵn sàng
truyền dạy cho khách du lịch có nhu cầu. Đồng thời, đầu tư hàng năm cho các
võ đường tổ chức tốt các điều kiện dạy võ sinh, vận động nhân dân tham gia
xây dựng võ đường theo đúng định hướng.
Trung tâm Võ cổ truyền Bình Định tập trung nghiên cứu khoa học về
các bài võ, các trường phái võ để giảng dạy và nâng cao đội ngũ võ s
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- luan_van_quan_ly_nha_nuoc_ve_di_san_van_hoa_phi_vat_the_cap.pdf