Luận văn Vấn đề biển đông trong chiến lược xoay trục Châu á của Mỹ

đến lợi ích của rất nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Mỹ - quốc gia luôn tuyên bố mình có lợi ích chiến lược quan trọng tại khu vực Biển Đông. Thế kỷ XXI được đánh gia sẽ là thế kỷ của Châu Á – Thái Bình Dương. Bởi đây là một khu vực đông dân cư và có tốc độ phát triển nhanh, sôi động nhất thế giới hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng ngày càng lớn của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đối với nước Mỹ và trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, trong đó có sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc. Từ nhiệm kỳ của Tổng thống Obama, nước Mỹ đã có những động thái và chiến lược thể hiện sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại bằng việc tuyên bố “Xoay trục Châu Á”. Lời tuyên bố chính thức cho chiến lược “Xoay trục Châu Á” của Mỹ đã được Ngoại trưởng Hillary Clinton công bố tại hội nghị thượng đỉnh khối APEC gồm các nhà lãnh đạo của 21 nền kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương nhóm họp tại Honolulu, ngày 10/11/2011, với sự khẳng định hết sức mạnh mẽ: Thế kỷ XXI sẽ là thế kỷ Thái Bình Dương của nước Mỹ. “Xoay trục Châu Á” (Pivot to Asia ) hay “Tái cân bằng Châu Á – Thái Bình Dương” (Rebalancing to Asia – Pacific region) là những thuật ngữ phổ biến của báo 9 chí và giới nghiên cứu, phân tích chính trị khi nói về những thay đổi chiến lược trong chính sách đối ngoại của Mỹ tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, thể hiện vị trí quan trọng của khu vực này đối với nước Mỹ. Để tiến hành chiến lược xoay trục Châu Á, Mỹ đã đưa ra rất nhiều các chính sách, các chương trình hành động cụ thể, trong đó có các chính sách về vấn đề Biển Đông. Mặc dù là một cường quốc ngoài khu vực Biển Đông nhưng nước Mỹ luôn khẳng định mình có lợi ích chiến lược tại khu vực này, những chính sách về vấn đề Biển Đông đang ngày một giữ vị trí quan trọng đối với chiến lược xoay trục Châu Á của Mỹ. Trong cục diện chiến lược xoay trục Châu Á, Biển Đông sẽ là một mắt xích vô cùng quan trọng. Vùng biển này có vị trí địa chính trị chiến lược, nơi mà nước Mỹ có nhiều lý do và cơ hội để tiến hành chiến lược xoay trục Châu Á của Mình. Từ những lợi ích về tự do hàng hải, giao lưu kinh tế, lợi ích về an ninh chiến lượckhi can thiệp vào vấn đề Biển Đông Mỹ sẽ có thể bảo vệ tốt hơn những lợi ích của Mỹ, đây cũng chính là lý do lớn nhất đảm bảo cho những chính sách về vấn đề Biển Đông nói riêng và cả chiến lược xoay trục Châu Á nói chung luôn nhận được sự ủng hộ của Quốc hội và người dân Mỹ. Thứ hai, khi can thiệp vào vấn đề Biển Đông, Mỹ đã có thêm nhiều cơ hội thể hiện vai trò quốc tế của mình tại khu vực, khẳng định quyết tâm trở lại Châu Á. Nước Mỹ hiện vẫn là một siêu cường của thế giới, không thể phủ nhận những tác động to lớn từ vai trò quốc tế của nước Mỹ. Kể từ khi tuyên bố xoay trục Châu Á và có những chính sách can thiệp vào vấn đề Biển Đông, những chính sách này đã có tác động rất lớn đối với tình hình khu vực và thế giới. Những chính sách này của Mỹ thực chất diễn ra như thế nào? Nó có tác động gì tới tình hình các mâu thuẫn, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông? Việt Nam chúng ta chịu tác động như thế nào từ những chính sách này? Chúng ta cần làm gì để giữ vững chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ đồng thời giữ vững môi trường hòa bình để phát triển đất nước? Nhận thức được những tác động to lớn từ những chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông và để trả lời cho những câu hỏi nêu trên, tôi quyết định lựa chọn 10 đề tài “Vấn đề biển Đông trong chiến lược xoay trục Châu Á của Mỹ” làm luận văn Thạc sĩ. Với mong muốn tìm hiểu, phân tích những chính sách về vấn đề biển Đông và vị trí, vai trò của nó trong chiến lược xoay trục Châu Á của Mỹ. Từ đó luận văn bước đầu đưa ra những dự báo về xu hướng chính sách về vấn đề Biển Đông của Mỹ và khuyến nghị một số hướng giải pháp cho Việt Nam, góp phần đấu tranh giữ vững chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. 2. Tổng quan nghiên cứu vấn đề * Các công trình nghiên cứu bằng tiếng Việt - Những công trình nghiên cứu về các yêu sách, mâu thuẫn, tranh chấp trên Biển Đông Như chúng ta đã biết, hiện nay Biển Đông đang là một chủ đề nóng, nhận được sự quan tâm nghiên cứu của giới khoa học trong và ngoài nước. Các nhà nghiên cứu trong nước ngày càng có nhiều công trình viết về vấn đề biển Đông, điều này cho thấy mức độ quan tâm và tầm quan trọng của vấn đề biển Đông trên lĩnh vực khoa học ở nước ta. Các công trình nghiên cứu về chủ quyền lịch sử của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là vô cùng phong phú, đa dạng, đây là mảng đề tài truyền thống được các nhà nghiên cứu trong nước rất quan tâm. Tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã với tác phẩm : “Quá trình xác lập chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa” (Luận án tiến sĩ, bảo vệ tại hội đồng bảo vệ luận án tiến sĩ Trường Đại học KHXH&NV TP Hồ Chí Minh, tháng 1-2003); nhà nghiên cứu Vũ Phi Hoàng với công trình: “Hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa bộ phận lãnh thổ Việt Nam”; Văn Trọng với công trình “Hoàng Sa quần đảo Việt Nam”; Lưu Văn Lợi với công trình: “Cuộc tranh chấp Việt – Trung trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”; Nhóm tác giả: Đinh Kim Phúc, Dương Danh Huy, Nguyễn Xuân Diện, Hoàng Việt, Đinh Ngọc Thu với tác phẩm : “Chủ quyền quốc 11 gia trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường sa”; nhóm tác giả: Thiện Cẩm, Nguyễn Đình Đầu, Nguyễn Thái Hợp, Nguyễn Nhã, Nguyên Ngọc, Phan Đăng Thanh, Nguyễn Quang Thắng, Hoàng Việt có công trình “Biển Đông và hải đảo Việt Nam”, công trình đã cung cấp một số chứng cứ lịch sử và khoa học về chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông, những bản đồ cổ, những luận chứng lịch sử từ thời nhà Lê, chúa Nguyễn và triều Nguyễn, cũng như các Châu bản của triều Nguyễn chứng minh rõ rệt rằng Việt Nam đã thực thi chủ quyền trên vùng lãnh hải rộng lớn này một cách liên tục và hòa bình...vv. Cuốn “Biển Đông: Địa chính trị, lợi ích, chính sách và hành động của các bên liên quan” do TS. Đặng Đình Quý chủ biên, xuất bản năm 2013 là cuốn sách phân tích khá rõ nét về yếu tố địa chính trị và những hành động của các quốc gia có lợi ích tại Biển Đông. Trong đó khẳng định vị trí địa chính trị chiến lược quan trọng của Biển Đông không những đối với các quốc gia ven bờ mà còn bao gồm cả các cường quốc như Mỹ và Nhật. Cuốn sách cũng đi sâu và phản ánh và phân tích những hành động, những yêu sách của cả các quốc gia trực tiếp tham gia tranh chấp và các quốc gia có lợi ích liên quan, trong đó đặc biệt chú ý tới những hành động có tính chất ngày càng hung hăng của Trung Quốc. Bộ sách kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế về vấn đề Biển Đông do Học viện Ngoại giao kết hợp cùng Hội Luật gia tổ chức tại Hà Nội qua các năm 2009, 2010, 2011, 2012 do TS. Đặng Đình Quý chủ biên bao gồm 3 cuốn: Biển Đông – Hợp tác vì An ninh và Phát triển trong khu vực; Biển Đông – Hướng tới một khu vực hòa bình, an ninh và hợp tác; Tranh chấp biển Đông: Luật pháp, Địa chính trị và Hợp tác quốc tế. Đây là một bộ kỷ yếu tập hợp rất phong phú các bài nghiên cứu của học giả trong và ngoài nước về vấn đề Biển Đông trên rất nhiều lĩnh vực. Cuốn sách “Về vấn đề Biển Đông” của tác giả Nguyễn Ngọc Trường phát hành năm 2014. Đây là công trình được đầu tư công phu, cung cấp một cái nhìn tổng thể, khách quan về vấn đề Biển Đông. Nội dung cuốn sách được chia thành ba 12 phần chính. Phần thứ nhất: Biển Đông: khái quát về đặc điểm, tình hình Đông Nam Á và Biển Đông. Phần thứ hai: Chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Phần này cung cấp cho bạn đọc những luận cứ lịch sử, pháp lý quan trọng khẳng định chủ quyền và quyền lợi biển của Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Phần thứ ba: Các nước lớn và ASEAN với Biển Đông. Tác giả đã trình bày quan điểm, hướng giải quyết vấn đề Biển Đông của các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ và các nước trong khối ASEAN. Từ việc lựa chọn và chắt lọc nhiều nguồn thông tin tư liệu, tác giả đã làm rõ diễn biến chính sách của các bên, những quan điểm chiến lược, cũng như chiều hướng vận động mang tính quy luật trong chính sách của các nước lớn liên quan. Ngoài ra còn rất nhiều bài viết đăng trên các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành: Tạp chí nghiên cứu Quốc tế; Tạp chí nghiên cứu Đông Nam Á, các website nghiên cứu có uy tín: nghiencuubiendong.vn, nghiencuuquocte.org - Những công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với khu vực Châu Á – Thái Bình Dương Cuốn “Châu Á - Thái Bình Dương trong chính sách đối ngoại của Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc” của tác giả Ngô Xuân Bình, xuất bản năm 2008, từ việc đánh giá bối cảnh khu vực, tác giả đã luận giải, đánh giá vị thế và quyền lực của ba cường quốc có ảnh hưởng nhất khu vực là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản tại Châu Á - Thái Bình Dương. Tác giả còn nhấn mạnh tới các yếu tố thực lực quốc gia để xác định chính sách đối ngoại và các mối quan tâm chủ yếu của ba cường quốc trên đối với Châu Á – Thái Bình Dương. Quan hệ Mỹ - Trung cũng được giành để phân tích sâu hơn thông qua một nhân tố cân bằng là ASEAN. Đây là một cuốn sách phân tích về sự quan tâm của Mỹ đối với khu vực Châu Á. Cuốn sách “Cục diện thế giới đến 2020” do Phạm Bình Minh chủ biên, xuất bản năm 2010. Cuốn sách tập trung phân tích về cục diện thế giới, những nhân tố 13 tác động tới xu hướng phát triển của nó đến năm 2020; phân tích về cục diện khu vực Châu Á – Thái Bình Dương; đưa ra dự báo về quan hệ giữa các nước lớn (Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Nga) đến năm 2020. Trong cuốn sách này, các tác giả đã đưa những luận chứng về một số vấn đề lớn và phức tạp như quan hệ giữa các nước lớn, chiến lược đối ngoại của Mỹ, Trung Quốc, quan hệ và chính sách của Trung Quốc đối với các nước trong khu vực Đông Nam Á trong đó bao gồm cả vấn đề Biển Đông. Cuốn “Quan hệ Mỹ - Trung hợp tác và cạnh tranh luận giải dưới góc độ cân bằng quyền lực” do Nguyễn Thái Yên Hương chủ biên. Tài liệu tập trung đánh giá, phân tích về quan hệ Mỹ - Trung trong hơn 30 năm qua, kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao và triển vọng của mối quan hệ này đến năm 2020 theo góc độ của khoa học chính trị, xem xét quan hệ nước lớn dưới góc độ cân bằng lực lượng, từ đó góp phần cho việc hoạch định triển khai chính sách đối ngoại của Việt Nam trong hiện tại và tương lai. Cuốn sách “Cạnh tranh chiến lược ở khu vực Đông Nam Á giữa một số nước lớn hiện nay” của tác giả Nguyễn Hoàng Giáp (Chủ biên), xuất bản năm 2013. Cuốn sách đã phân tích chính sách đối với Đông Nam Á, mối quan hệ cạnh tranh chiến lược giữa một số nước lớn ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là chính sách của Mỹ và Trung Quốc. Cạnh tranh Mỹ - Trung là cặp cạnh tranh nổi bật, quyết liệt nhất so với các cặp còn lại, và có thể đạt được sự cân bằng chiến lược khá ổn định vì lợi ích của hai nước. Cuốn “Quan hệ Hoa Kỳ - ASEAN 2001 – 2020” của tác giả Nguyễn Thiết Sơn. Cuốn sách trình bày thực trạng quan hệ Hoa Kỳ - ASEAN trên các mặt quan trọng như: những điều chỉnh chiến lược của Mỹ đối với khu vực các nước ASEAN, thực trạng quan hệ kinh tế, chính trị, an ninh quân sự của Hoa Kỳ với các nước ASEAN. Đồng thời, tác giả còn nêu ra những dự báo về triển vọng quan hệ Hoa 14 Kỳ - ASEAN trong 10 năm tới và những tác động của mối quan hệ song phương đối với sự phát triển của các nước ASEAN, cũng như đối với Việt Nam. Cuốn “Hợp tác và cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung ở Đông Nam Á ba thập niên đầu sau chiến tranh Lạnh” của tác giả Trần Khánh. Cuốn sách lý giải xu hướng cụ thể trong quan hệ quốc tế ở Đông Nam Á cũng như cặp quan hệ Mỹ - Trung trong lịch sử đương đại - cặp quan hệ đang tác động sâu sắc, mạnh nhất đến xu hướng hợp tác và phát triển ở Đông Nam Á nói riêng, trật tự thế giới nói chung trong ba thập niên đầu thế kỷ XXI. Ngoài ra còn nhiều bài viết phân tích về chính sách của Mỹ đối với khu vực Châu Á đăng trên các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành: Bài viết “Những nhân tố tác động đến điều chỉnh chính sách Châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ thời gian tới” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Vân, đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 201; Bài viết “Nhìn lại chính sách của chính quyền tổng thống B.Obama đối với ASEAN” của tác giả Lê Lan Anh đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 157; Bài viết “Chiến lược can dự trở lại” Châu Á – Thái Bình Dương của Mỹ” của tác giả Nguyên Nhâm, đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 158; Bài viết “Sự điều chỉnh chính sách Đông Nam Á của chính quyền Obama” của tác giả Lê Khương Thùy, đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 153vv. Nhìn chung những công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tương đối phong phú, đa dạng, các tác giả đều đi sâu phân tích các chính sách, các mối quan hệ của Mỹ đối với khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. - Những công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông Bài viết “Chính sách của Mỹ về vấn đề Biển Đông” của TS. Nguyễn Anh Cường, đăng trên Tạp chí Châu Mỹ ngày nay là một bài nghiên cứu phân tích sâu về các chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông. Bài nghiên cứu đã chỉ ra Mỹ 15 có lợi ích rất lớn ở Biển Đông và càng về những năm gần đây Mỹ càng trở nên quan tâm hơn tới vấn đề Biển Đông. Bài nghiên cứu cũng đã bước đầu tổng kết những xu hướng về chính sách đối với biển Đông của Mỹ. Bài viết là một nguồn tài liệu tham khảo rất quý báu đối với luận văn của tôi. Bài viết “Tam giác Trung Quốc-ASEAN-Mỹ tại Biển Đông: Lợi ích, Chính sách và Tương tác” của TS. Trần Trường Thủy được trình bày tại Hội thảo quốc tế về Biển Đông lần thứ 4 tại TP. Hồ Chí Minh. Bài viết đã phân tích, đánh giá chuỗi hành động - phản ứng của các bên ở Biển Đông làm gia tăng căng thẳng trong khu vực này, ảnh hưởng đến quan hệ giữa Trung Quốc và các quốc gia láng giềng, đặt ra những thách thức đối với ASEAN trong việc duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh khu vực, đồng thời củng cố thêm quyết tâm “tái cân bằng” của Mỹ đối với Châu Á. Bài viết nhận định vấn đề Biển Đông đã đồng thời trở thành “thuốc thử” cho ý định “phát triển hòa bình” của Trung Quốc, vị trí thống lĩnh của Mỹ ở khu vực và sự thống nhất của ASEAN. Bài viết phân tích các lợi ích và chính sách của Trung Quốc, ASEAN và Mỹ ở Biển Đông, phân tích mối quan hệ giữa tam giác này trong những năm gần đây và đưa ra một số gợi ý cho sự ổn định khu vực. Ngoài ra còn nhiều bài viết đăng trên các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành uy tín như: Bài viết “Những điểm mới trong chiến lược của Mỹ đối với ASEAN và Biển Đông” của tác giả Nguyễn Nhâm, đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay số 165; Bài viết “Lợi ích của Mỹ ở Biển Đông” của tác giả Phạm Thùy Trang, đăng trên tạp chí Châu Mỹ ngày nay số 77...vv. Nhìn chung các công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông đều là các công trình được đầu tư công phu, đi sâu phân tích về sự can dự của Mỹ đến vấn đề Biển Đông thông qua các chính sách cụ thể, đồng thời cũng chỉ ra tác động của những chính sách này đến vấn đề Biển Đông và đến các quốc gia trong khu vực. Tuy nhiên, số lượng các công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông của các nhà 16 nghiên cứu trong nước nhìn chung vẫn còn khá khiêm tốn. Đây cũng là một khó khăn lớn đối với tôi trong quá trình tìm kiếm tài liệu tham khảo cho luận văn. * Các công trình nghiên cứu bằng tiếng Anh Các vấn đề liên quan đến Biển Đông hiện nay, đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của các nhà khoa học quốc tế. Trên thế giới đã có hẳn một ngành khoa học nghiên cứu hẹp về Biển Đông. - Những công trình nghiên cứu về vấn đề mâu thuẫn, tranh chấp trên Biển Đông: Những công trình nghiên cứu về chủ quyền các đảo, quần đảo, bãi đá trên khu vực Biển Đông, điển hình như bà Monique Chemillier – Gendrenau, giáo sư công pháp và khoa học chính trị Trường Đại học Pais VII với tác phẩm: “Chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”; Bradford L.Thomas với tác phẩm: “Quần đảo Trường Sa: một tranh chấp”; Ferrier Jean- Pierre với tác phẩm: “Tranh chấp các đảo Hoàng Sa và vấn đề chủ quyền trên các đảo không người ở”; Hurel Audrey với tác phẩm: “Các đảo Trường Sa: Một ngồn tranh chấp tại Đông Nam Á” Nhìn chung các học giả và nhà nghiên cứu phương Tây luôn giữ được lập trường trung lập, khách quan vì họ không chịu ảnh hưởng và không bị chi phối bởi tinh thân dân tộc hay bất cứ thế lực nào của các quốc gia có tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông. Cuốn sách Asia’s Cauldron: the South China Sea and the End of a Stable Asia - Pacific (Tạm dịch: Chảo dầu Châu Á: Biển Đông và sự kết thúc một khu vực Châu Á - Thái Bình Dương ổn định) của tác giả Robert Kaplan đề cập đến chiến lược cường quốc biển của Trung Quốc trong so sánh với học thuyết cường quốc biển của Alfred Mahan và học thuyết Monroe của Mỹ từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Là một chuyên gia địa chính trị, Robert Kaplan đã xuất bản 3 cuốn sách trong vòng 4 năm gần đây liên quan đến lĩnh vực này. Với phong cách kết hợp giữa phân tích địa chính trị, quan hệ quốc tế với sử và ký đặc trưng, trong cuốn Chảo dầu Châu Á, Kaplan đã vẽ ra một bức tranh toàn cảnh về Biển Đông mà trong đó, mỗi 17 mảng màu tượng trưng cho một quốc gia xung quanh vùng biển này. Lấy tư liệu từ quá trình tự mình ngao du tìm hiểu về các nước ở khu vực, ông đã viết nên những câu chuyện cuốn hút về lịch sử, về cá nhân lãnh đạo tài giỏi và trên hết, về cạnh tranh địa chính trị phức tạp ở Biển Đông. Cuốn The SouthChina Sea The Struggle for Power in Asia (Tạm dịch: Biển Đông: Cuộc chiến Quyền lực ở Châu Á) của tác giả Hayton. Ở chương mở đầu, tác giả nhẹ nhàng dẫn dắt độc giả đi qua quãng thời gian 5.000 năm của Biển Đông. Hayton cẩn thận đúc rút từ đó là: Yêu sách lịch sử của Trung Quốc đối với vùng biển phía nam của Hồng Kông và đảo Hải Nam đa phần là vô giá trị. Bằng chứng của Trung Quốc đơn giản không thể đứng vững trước biên niên sử thời chúa Nguyễn của Việt Nam. Một số bài viết của các nhà nghiên cứu, trình bày tại Hội thỏa Khoa học Quốc tế về Biển Đông (lần 1, 2, 3) tổ chức tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, tiêu biểu như: GS. Stein Tonnesson – Viện nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Oslo Nauy: “Liệu có thể giải quyết được các tranh chấp chủ quyền và phân định trên Biển Đông với các đảo ở Biển Đông”; GS. TS Ramsees Amer – Nghiên cứu viên cao cấp, Trung tâm Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương, Đại học Stockhome Thụy Điển với bài viêt: “Cách tiếp cận quản lý các tranh chấp biên giới của Trung Quốc và Việt Nam: Bài học, liên hệ và tác động tới tình hình Biển Đông”vv. Hầu hết các nhà nghiên cứu đều đi sâu, phân tích các vấn đề liên quan đến pháp lý quốc tế, an ninh chính trị, tự do hàng hải trên Biển Đông, giữ lập trường khách quan. - Các công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với khu vực Châu Á: Bài viết “The Obama Administration’s Strategic Rebalancing to Asia: Shifting from a Diplomatic to a Strategic Constraiment of An Emergent China” (Chiến lược xoay trục Châu Á của chính quyền Obama: Chuyển từ kiềm chế ngoại giao sang kiềm chế chiến lược trước một Trung Quốc đang trỗi dậy) của GS . 18 Renato Cruz De Castro Khoa Nghiên cứu Quốc tế , Đại học De La Salle , Phi-líp- pin. Bài viết đã thể hiện mối liên hệ giữa Chiến lược Xoay truc̣ Châu Á của Tổng thống Barrack Obama và Tuyên bố Hà Nội 2012 về tranh chấp Biển Đông của Ngoại trưởng Hillary Clinton. Tháng 7/2012, tuyên bố của Ngoại trưởng Clinton trong Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) đã gợi mở một chiến lược ngoại giao mới nhằm đối phó với một Trung Quốc đang trỗi dậy và đầy quyết đoán - đó là chiến lược kiềm chế. Bài viết “Pivot Problems: What Washington Should Concede in Asia” (Các vấn đề của chiến lược xoay trục: Những gì Washington nên nhượng bộ ở Châu Á) của tác giả Jennifer Lind - Giáo sư Đại học Dartmouth, Mỹ. Bài viết đã phân tích các chính sách, các vấn đề liên quan đến chiến lược xoay trục Châu Á của Mỹ. Trên cơ sở những phân tích đó, tác giả đã đưa ra những khuyến nghị chính sách đối với chiến lược xoay trục Châu Á của Mỹ trong thời gian tới. Bài viết “The United Sates in the Asia Pacific” của tác giả J. Dosch. Bài viết đã phác thảo những sự kiện chính trong quan hệ Mỹ – Đông Á và những chính sách hàng đầu của Mỹ đối với khu vực châu Á từ khi kết thúc Chiến tranh Thế giới lần thứ hai cho đến những năm đầu của thế kỉ 21. Bài viết đã nêu bật ba biến số chính đã hình thành cấu trúc cho sự can dự của Mỹ vào Châu Á – Thái Bình Dương giải thích tại sao nước Mỹ có thể giữ một vị thế sức mạnh nổi trội ở Châu Á – Thái Bình Dương. Cuốn “International Relations Theory and the Asia-Pacific” của G. John Ikenberry and Michael Mastanduno. Cuốn sách đã phân tích khá sâu sắc về sự tương tác giữa siêu cường đang suy giảm là Mỹ và cường quốc đang lên là Trung Quốc ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, qua đó đưa ra một số nhận định về các kịch bản về trật tự khu vực trong tương lai. Nhìn chung các công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với khu vực Châu Á – Thái Bình Dương là khá đa dạng và phong phú cả về số lượng và nội 19 dung. Điều này chứng tỏ các nhà nghiên cứu nước ngoài đã, đang và sẽ dành nhiều sự quan tâm đối với các chính sách của Mỹ tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. - Các công trình nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông: Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) là một cơ sở nghiên cứu uy tín của Mỹ chuyên thực hiện các nghiên cứu chính sách và phân tích chiến lược về các vấn đề chính trị, kinh tế và an ninh quốc tế trên thế giới với sự chuyên tâm cụ thể dành cho các vấn đề liên quan đến quan hệ quốc tế, thương mại, công nghệ, tài chính, năng lượng và địa chiến lược. Đây cũng là nơi thường xuyên công bố những công trình nghiên cứu về các chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông. Trên cơ sở các thông tin từ hội thảo thường niên về Biển Đông lần thứ 4, CSIS đã đưa ra bản bản báo cáo với tựa đề “Recent Trends in the South China Sea and U.S Policy” (Những diễn biến gần đây ở Biển Đông và chính sách của Mỹ). Bản báo cáo này đưa ra một cái nhìn tổng quan về những diễn biến mới nhất ở Biển Đông và những gợi ý chính sách cho Mỹ và các đối tác. Bài viết “US Policy Towards the Disputes in the South China Sea Since 1995” (Chính sách của Mỹ đối với tranh chấp Biển Đông từ 1995 đến nay) của M. Taylor Fravel - GS Khoa học Chính trị và là thành viên Chương trình Nghiên cứu An ninh tại Viện Công nghệ Massachusetts. Bài viết được đang trên tạp chí RSIS. Bài viết phân tích chính sách của Mỹ đối với tranh chấp Biển Đông có 4 đặc điểm. Đầu tiên, Mỹ sẽ có sự thay đổi về chính sách nhằm đối phó với những thay đổi về mức độ căng thẳng trong tranh chấp. Thứ hai, chính sách của Mỹ đối với Biển Đông dựa trên tiền đề nguyên tắc là duy trì tính trung lập đối với các yêu sách về chủ quyền. Thứ 3, khi mối liên quan của mình trong quản lý căng thẳng gia tăng, Mỹ sẽ tập trung nhiều hơn vào tiến trình và nguyên tắc thay vì một kết quả cuối cùng trong vấn đề giải quyết các tranh chấp, hoặc giải quyết các tranh chấp, đặc 20 biệt là quản lý xung đột thông qua tiến trình đạt được một Bộ quy tắc ứng xử giữa ASEAN và Trung Quốc. Thứ 4, chính sách của Mỹ đối với Biển Đông là định hình hành vi của Trung Quốc ở Biển Đông thông qua nhấn mạnh đến cái giá phải trả cho hành vi cưỡng ép và theo đuổi các yêu sách trái với thông lệ của luật quốc tế. Trong báo cáo Một chiến lược quốc gia về Biển Đông đăng tháng 04/2014 trên tạp chí Backrgrounder, hai học giả Steven Groves và Dean Cheng đề xuất việc công bố Chính sách quốc gia về biển Đông của nước Mỹ, xem đây là phương tiện hữu hiệu để thực hiện bước chuyển đổi trên. Hai tác giả đã đưa ra 4 luận điểm để chứng minh Mỹ nên xây dựng và ban hành Chiến lược Quốc gia về Biển Đông. Hai tác giả cũng đã đưa ra 7 khuyến nghị chính sách về vấn đề Biển Đông đối với Mỹ. Bài viết “Understanding Recent Developments in US - China – ASEAN Relations: A Perspective” (Tìm hiểu những diễn biến gần đây trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc – ASEAN: TỪ góc nhìn của Mỹ) của bà Bonnie Glaser, Nhà nghiên cứu cấp cao, Chủ tịch Nghiên cứu Trung Quốc, Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS) Mỹ. Bài viết đã sẽ so sánh quan hệ Mỹ-Trung-ASEAN trong giai đoạn 2002-2006 với giai đoạn 2007-2012 và chỉ ra những thay đổi quan trọng và hậu quả của chúng. Bài viết đặc biệt chú ý phân tích vấn đề Biển Đông trong quan hệ Mỹ-Trung-ASEAN. Bài viết sẽ kết thúc với một số suy nghĩ về các động lực đang thay đổi trong quan hệ Mỹ-Trung-ASEAN và các thách thức với chính sách của Mỹ trong việc theo đuổi các lợi ích của Mỹ ở khu vực và đặc biệt là ở Biển Đông. Các công trình nghiên cứu của các tác giả quốc tế về chính sách của Mỹ đối với vấn đề Biển Đông cũng khá phong phú và đa dạng cả về số lượng và nội dung. Với việc Mỹ tuyên bố chiến lược xoay trục Châu Á, mảng đề tài nghiên cứu về chính sách của Mỹ đối với khu