Một số phương pháp nhằm nâng cao chất lượng phân môn Tập đọc nhạc ở khối 7 trường THCS

g thời phải tăng cường các hoạt động âm nhạc giúp học sinh: xem, nghe, tự thể hiện và bình luận đánh giá. Từ đó giúp học sinh phát triển toàn diện: “Đức – Trí – Thể - Mỹ” và các kỹ năng cơ bản, hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN. Với phương châm “Học vui - Vui học”, chương trình Âm nhạc ở trường THCS có nhiều nội dung đa dạng, phong phú với các phân môn như: Học hát, Nhạc lí – tập đọc nhạc và Âm nhạc thường thức, qua đó mang lại cho các em nhiều niềm vui và sự hứng thú đối với môn học. Riêng đối với phân môn tập đọc nhạc, là một phân môn hết sức quan trọng bởi nó là một bước đánh đấu sự phát triển và khả năng nghe nhạc, nâng cao nhạc cảm, bởi vậy giáo viên  cần cho học sinh biết rằng: tập đọc nhạc không phải như “tập đọc chữ”, tập đọc nhạc sẽ không thể đọc “như nói” mà phải đọc “ như hát”. Tập đọc nhạc chính là cho các em làm quen với chữ “nhạc”. Dạy tập đọc nhạc ở trường THCS chỉ nhằm bước đầu tập luyện “giải mã” các kí hiệu ghi chép nhạc và học các bài tập đọc nhạc để cho các em có ý thức hát đúng cao độ, trường độ, nhịp điệu, làm quen với các loại hình tiết tấu...để giúp học sinh hát lời ca chính xác hơn. Qua những bài tập đọc nhạc đồng thời cũng giáo dục nhạc cảm và giúp các em phát huy khả năng sáng tạo Âm nhạc của mình. Ở trường THCS, tập đọc nhạc không thể đạt được mục tiêu như ở trường Âm nhạc chuyên nghiệp là “đọc thông, viết thạo” bản nhạc, vì thời lượng học quá ít và đối tượng học sinh là đại trà. Vậy thì, là những giáo viên trực tiếp đứng lớp, để thực hiện được mục tiêu là “Giáo dục văn hoá âm nhạc” ở trường THCS, chúng ta phải tổ chức như thế nào để cho các em tiếp thu nhanh bài tập đọc nhạc, nắm được kỹ năng đọc nhạc kết hợp với gõ phách, đánh nhịp, để từ đó tạo nên sự hứng thú, sự yêu thích đối với môn học. Đó là vấn đề mà tôi luôn luôn suy nghĩ khi thực hiên giáo án lên lớp và trong thực tế giảng dạy, bản thân luôn cố gắng học hỏi, tìm tòi, rút kinh nghiệm để nhằm tìm cho mình một phương pháp tối ưu trong hoạt động giảng dạy. Trên cơ sở đó, tôi xin mạnh dạn trình bày một số “Một số phương pháp nhằm nâng cao chất lượng phân môn tập đọc nhạc khối – lớp 7” mà tôi đã vận dụng có hiệu quả trong hoạt động giảng dạy phân môn tập đọc nhạc. Hy vọng rằng đây sẽ là những kinh nghiệm bổ ích để cho các đồng nghiệp có thể tham khảo trong hoạt động giảng dạy của mình. 5. Nội dung 5.1. Khó khăn, thuận lợi và sự cần thiết của đề tài: 5.1.1 Khó khăn : a. Đối với giáo viên: Toàn trường chỉ có một giáo viên dạy môn Âm nhạc nên việc dự giờ để học hỏi, trao đổi, rút kinh nghiệm về chuyên môn, nghiệp vụ trong giảng dạy âm nhạc với các tổ chuyên môn và hội đồng sư phạm gặp rất nhiều khó khăn. Việc giao lưu, học hỏi lẫn nhau giữa các giáo viên dạy âm nhạc ở các trường trong địa phương cũng không thường xuyên, thuận tiện và chưa có tính tổ chức, chỉ mang tính tự phát nên hiệu quả chưa cao. b. Đối với học sinh: - Một bộ phận học sinh chưa nhận thức đầy đủ về môn học, thái độ ý thức học tập chưa nghiêm túc, còn hời hợt, lười biếng, thiếu tập trung làm ảnh hưởng không tốt đến tinh thần, không khí học tập chung của lớp. - Trình độ, năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh còn hạn chế. Qua tìm hiểu học sinh ở các khối lớp khác nhau, nhìn chung các em rất yêu thích môn âm nhạc nhưng riêng phần tập đọc nhạc, các em chưa thật sự hứng thú say mê, vì phần học tập đọc nhạc đơn điệu, tẻ nhạt, không sôi nổi. Một số học sinh không chịu chuẩn bị bài và tự định vị nốt nhạc, nên phần nghe của các em còn rất hạn chế. 5.1.2. Thuận lợi: a. Đối với giáo viên: Được đào tạo chính quy về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm âm nhạc, nhiệt tình, trách nhiệm cao trong công tác được giao, thường xuyên cập nhật kiến thức, thông tin mới để bổ sung, tích lũy, trau dồi và nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của giáo dục hiện đại. b. Đối với học sinh: - Âm nhạc là môn học các em yêu thích, do đó phần lớn các em đều có thái độ ý thức học tập say mê, nhiệt tình. Là một bộ môn nghệ thuật nên bản thân mỗi giờ học đã có sức hấp dẫn của nó, cuốn hút các em vào hoạt động học tập bằng giai điệu và lời ca của âm nhạc. - Ngày nay, chất lượng cuộc sống được nâng cao các em càng có điều kiện để được nghe, xem, tiếp cận âm nhạc nhiều hơn nên những kiến thức, kỹ năng về âm nhạc được các em tiếp thu, thực hiện và giải quyết nhanh hơn, hiệu quả hơn. - Ngoài ra trường còn trang bị phòng máy chiếu, tivi, phục vụ việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy và học. 5.1.3. Sự cần thiết của giải pháp: Trong những năm gần đây việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học trong nhà trường rất có hiệu quả đang được các giáo viên trong trường thi đua nghiên cứu để thực hiện. Đặc biệt môn âm nhạc tôi đã sử dụng công nghệ thông tin trong giờ học rất thành công, giờ học các em rất thích, rất vui mà chất lượng giờ học đạt được tăng lên rất nhiều so với những năm học trước kia. Tuy nhiên, về việc dạy bộ môn âm nhạc hiện nay vẫn còn gặp phải một số khó khăn dó là: một số phụ huynh vẫn cho rằng, ở nhà trường phổ thông học sinh học quá nhiều môn, các em phải đi học suốt ngày ít có thời gian ôn bài ở nhà nên không cho các em tham gia các phong trào văn nghệ, để các em có thời gian học các môn văn hoá khác như môn Ngữ văn, Toán, Vật lý, Hoá học, Tiếng Anh... Việc tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp chưa thực sự phong phú, hấp dẫn đối với học sinh, đặc biệt lồng ghép các hoạt động văn nghệ vào các chủ đề, chủ điểm chưa thực sự coi trọng nên chưa có "sân chơi" âm nhạc để học sinh phát huy và bộc lộ hết năng khiếu của mình. Một vấn đề có ảnh hưởng rất lớn đến việc áp dụng đổi mới phương pháp dạy và học đó là tình hình cơ sở vật chất tuy đã được đầu tư theo chuẩn song vẫn còn thiếu đàn organ để các em thực hành, chưa có phòng dành riêng cho bộ môn âm nhạc nên chưa trang bị đầy đủ tiện nghi cố định. Những khó khăn trên đã gây nhiều khó khăn cho giáo viên trong quá trình giảng dạy, dẫn đến kết quả giờ dạy không đạt được theo mong muốn. Tập đọc nhạc còn gọi là xướng âm, chính là đọc cao độ và trường độ các nốt nhạc, nhằm tìm ra và thể hiện đúng giai điệu của bản nhạc. Đọc nhạc rất quan trọng, nó có ý nghĩa trong việc học và cảm nhận âm nhạc. Đây là một trong những hoạt động quan trọng nhất để phát triển năng lực âm nhạc của học sinh, bởi nó đòi hỏi các em phải có tai nghe, nắm vững tên nốt nhạc, có khả năng giải mã và khám phá về giai điệu, có cảm nhận về âm thanh và biết thể hiện đúng về cao độ, trường độ, tốc độ và ngắt nghỉ. Nội dung này là một thách thức không nhỏ đối với việc học âm nhạc của học sinh THCS, vì thế kỹ năng đọc nhạc cần dạy một cách từ từ để giúp học sinh tiếp cận một cách tự nhiên và dần dần trở nên quen thuộc. Là một người giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy việc tạo cho các em hứng thú khi học phân môn âm nhạc thường thức là một yếu tố hết sức quan trọng. Năm học 2017-2018 tôi được phân công phụ trách giảng dạy bộ môn âm nhạc toàn khối 7. Từ đầu năm đến nay tôi nhận thấy ở học sinh như sau: Phần đông các em còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc định vị nốt nhạc và nghe giai điệu. Một số em không chịu kẻ tập đọc nhạc và định vị nốt nhạc ở nhà. Kết quả giáo viên khảo sát năng lực tiếp thu phần kiến thức tập đọc nhạc khi học các bài đầu như sau: Lớp Tổng số Khả năng tiếp thu tốt Khả năng tiếp thu khá Khả năng tiếp thu ĐYC Khả năng tiếp thu chưa ĐYC SL % SL % SL % SL % 7A 26 6 23.1 9 34.6 6 23.1 5 9.2 7B 25 5 20.0 8 32.0 7 28.0 5 20.0 5.2. Phạm vi áp dụng của đề tài: Giải pháp được áp dụng cho giảng dạy phân môn tập đọc nhạc ở khối 7 Trường THCS Hà Lâm. Ngoài ra nội dung giải pháp còn có thể áp dụng cho khối, lớp khác trong đơn vị. 5.3. Thời gian áp dụng: Giải pháp được áp dụng trong năm học 2017-2018 và các năm học tiếp theo 5.4. Giải pháp thực hiện: 5.4.1. Tính mới của giải pháp: Phân môn tập đọc nhạc (TĐN) là một phân môn hết sức quan trọng bởi nó là một bước đánh dấu sự phát triển khả năng nghe nhạc và nâng cao nhạc cảm của học sinh. Ngoài những phương pháp dạy thông dụng, tôi có một số thủ pháp nhỏ để giúp cho học sinh giải mã cao độ một cách nhanh và chính xác như sau: Trước khi đọc vào bài tập đọc nhạc thì việc cho các em đọc chính tả âm nhạc, luyện đọc quãng thang âm là rất cần thiết. Giáo viên cho học sinh đọc cao độ thang âm của giọng lên xuống liền bậc hai lần sau đó cho học sinh đọc quãng ba lên xuống của thang âm hai lần nữa rồi sau đó mới đọc vào bài tập đọc nhạc. Qua mỗi tiết dạy tôi đều thực nghiệm biện pháp này rất có hiệu quả, học sinh đọc nhạc một cách nhanh hơn, tự tin hơn, chính xác cao độ hơn. Ví dụ: tiết 10 của lớp 7 có phân môn tập đọc nhạc số 4. Bài tập đọc nhạc này viết ở giọng đô trưởng, có sử dụng các nốt trầm xì, là, sòn, tôi sử dụng cách đọc như sau: Tôi cho học sinh đọc thang âm từ Đồ- Đố lên xuống hai lần, khi đọc đi xuống đọc xuống các nốt Xì, Là, Sòn. Tiếp theo tôi lại cho các em đọc quãng ba, cũng từ Đồ-Đố lên xuống cũng hai lần, khi đọc xuống tôi cũng cho các em đọc quãng xuống các nốt Xì, Là, Sòn. Cứ như vậy tôi cũng áp dụng cho các tiết dạy tập đọc nhạc khác cũng rất thành công. Để giải quyết vấn đề này tôi chia bài tập đọc nhạc thành nhiều câu ngắn và hướng dẫn học sinh đọc câu thứ nhất rồi các câu tiếp theo, cứ như thế cho đến hết bài, giáo viên đánh đàn làm căn cứ tiêu chuẩn về trường độ để học sinh đối chiếu, khi học sinh đọc thành thạo cả bài tập đọc nhạc thì cho học sinh tập đọc nhạc và ghép lời ca theo nhóm. Ví dụ: Một nhóm đọc nhạc, nhóm kia hát lời vào cùng một lúc, sau đó đổi lại. Khi cả lớp đọc nhạc và ghép lời thành thạo thì giáo viên tiến hành kiểm tra cá nhân, theo nhóm, rồi cho học sinh tự kiểm tra và đánh giá mình và đánh giá bạn một cách nghiêm túc, tạo không khí sôi động trong giờ học đạt hiệu quả cao. Để củng cố kiến thức tập đọc nhạc của học sinh, tôi sử dụng phương pháp trò chơi để phát triển khả năng tư duy của học sinh như: hướng dẫn học sinh đọc câu thứ nhất, đọc thầm câu thứ hai rồi lại đọc rõ câu thứ ba v.v. Lúc đọc tiếp các câu nhạc sau câu đọc thầm có khớp với giáo viên đánh đàn hay không để học sinh điều chỉnh sự nhanh chậm của mình. cứ như vậy học sinh được thực hiện thường xuyên sẽ tạo được cảm giác về trường độ một cách tốt nhất khi đọc nhạc. Cũng với trò chơi như thế tôi thay đổi cách thức chơi là chia nhóm lớp và phân công cho các nhóm thực hiện các câu khác nhau, các nhóm sẽ đọc nối tiếp theo sự phân công từ trước các em sẽ tự phát hiện được nhóm đọc câu trước đó có chính xác về trường độ hay không, có thể cho các em chơi trò chơi nghe và phát hiện nốt nhạc câu nhạc hay câu hát bằng cách giáo viên đàn giai điệu, học sinh nhận biết và thể hiện. Như vậy rèn luỵên được thêm kỹ năng nghe và đọc nhạc tốt hơn, từ cách tổ chức cho học sinh đọc nhạc kiểu như vậy, học sinh được chủ động trong việc cảm nhận cũng như đánh giá việc đọc nhạc của mình và của bạn đã đảm bảo yêu cầu về cao độ, trường độ hay chưa?. Ngoài ra để giúp học sinh cảm nhận được cường độ và sắc thái của âm thanh tôi sử dụng trò chơi “sóng biển” khi các em thực hành đọc nhạc, với quy định: Giáo viên đưa tay lên cao thì học sinh đọc to, đưa tay ngang vai thì học sinh đọc vừa phải, giáo viên đưa tay xuống thấp thì đọc nhỏ. Tôi điều khiển học sinh đọc bài tập đọc nhạc rồi tuỳ từng câu nhạc mà ra lệnh cho học sinh đọc to, nhỏ hay vừa phải. Thực hiện như vậy bài tập đọc nhạc sẽ có lúc to, lúc nhỏ, lúc trào lên như sóng biển, lúc lại lắng xuống mềm mại tạo nên sự thích thú cho học sinh khi thực hành đọc nhạc, bài tập đọc nhạc không còn khô khan với tên gọi các nốt nhạc, học sinh cũng không còn thấy ngại các bài tập đọc nhạc nữa vì đọc như vậy rất thú vị. Với cách làm này học sinh đọc nhạc và thực hành được cả cách thể hiện cường độ của từng câu nhạc dần dần hình thành khả năng cảm nhận sắc thái của bài. * Đối với các em học sinh có năng khiếu tôi mạnh dạn nâng cao khả năng cảm nhận âm thanh của các em bằng cách đàn âm gốc và âm ngọn rồi yêu cầu đọc các âm còn lại. Ví dụ: Giáo viên đàn âm đô - mi để học sinh đọc luôn âm còn lại là âm rê, giáo viên đàn âm rê, son để học sinh đọc luôn âm còn lại là âm mi, âm pha. Từ việc sử dụng các loại đồ dùng dạy học như trên và việc ứng dụng phương pháp trò chơi trong giờ học tập đọc nhạc, học sinh được khích lệ tinh thần học tập chủ động của học sinh. Bằng các cách làm nêu trên tôi thấy các tiết học Nhạc lí - Tập đọc nhạc nhẹ nhàng, hiệu quả và có sức cuốn hút các em học sinh nhiều hơn. Nhìn chung trong quá trình giảng dạy giáo viên cần có sáng tạo về phương pháp dạy học, phát huy được tính chủ động, tích cực, tự giác học tập của học sinh. Chú trọng rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học, tự nghiên cứu, làm sao tạo được hưng phấn học tập của học sinh. Trong quá trình dạy học cần tạo được mối quan hệ gần gũi tích cực giữa thầy và trò. Có sự phối hợp khéo léo giữa học tập cá thể với học tập hợp tác theo nhóm. Khi dạy xong phần học cần kiểm tra, đánh giá bám sát chuẩn kiến thức, xem học sinh lĩnh hội kiến thức được đến đâu, cần phải bổ sung hoặc rút kinh nghiệm cho bài học tiết sau những gì. Mục đích là để học sinh biết được khả năng học tập của mình, của bạn so với yêu cầu của chương trình bài học và từ đó giúp nhau học tốt hơn. * Tính khoa học: Khi dạy tập đọc nhạc phải bám sát chuẩn kiến thức và tiến hành theo đúng qui trình sau:         - Giới thiệu bài tập đọc nhạc.         - Tìm hiểu bài tập đọc nhạc.         - Luyện tập đọc cao độ.         - Luyện tập tiết tấu.         - Tập đọc từng câu.         - Tập đọc cả bài.         - Ghép lời ca.         - Củng cố, kiểm tra đánh giá. Từ các giải pháp trên tôi đã đưa ra những biện pháp giảng dạy hợp lý và thu được kết quả cao. * Tính sư phạm, tư tưởng:  Phương pháp dạy tập đọc nhạc phải có tính liên kết hóa cao giữa các phân môn, giúp các em dễ học, dễ nhớ tên nốt nhạc, xác định đúng vị trí cao độ. Qua đó các em sẽ thấy giá trị của tập đọc nhạc đối với việc học âm nhạc. * Phương pháp: - Phương pháp đặt câu hỏi: Ở các tiết học tập đọc nhạc thì trước khi đi vào nội dung chính là đọc nhạc thì giáo viên nên đưa ra một số câu hỏi phù hợp, nhằm củng cố lại cho các em kiến thức về nhạc lý cơ bản, giúp các em vừa đọc tốt bài tập đọc nhạc, vừa cảm thấy có cơ sở để ghi nhớ các kí hiệu âm nhạc, vừa tăng thêm khả năng vận dụng những kiến thức lý thuyết vào đọc nhạc ở những tiết học sau. Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc nhạc số 4 – Lớp 7(Mùa xuân về) giáo viên đưa ra một số câu hỏi phù hợp để học sinh  trả lời :  ? Bài tập đọc nhạc viết ở nhịp mấy? Ô nhịp đầu tiên là ô nhịp gì? ? Em hãy nhận xét về cao độ, trường độ, các kí hiệu âm nhạc đã học có trong bài? Qua phương pháp đặt câu hỏi như trên, bước đầu giáo viên đã giúp học sinh nhớ lại kiến thức nhạc lý và cách thực hiện các kí hiệu khi đọc bài tập đọc nhạc. Đồng thời tạo cho học sinh tính tích cực, chủ động trong giờ học. - Phương pháp luyện tập: Đối với phân môn tập đọc nhạc, giáo viên sử dụng và kết hợp các phương pháp luyện tập như : luyện tập về cao độ, trường độ (tiết tấu), luyện tai nghe, luyện tập toàn bài (có ghép lời ca). Khi phối kết hợp các phương pháp này, giáo viên nhận thấy rằng học sinh  tiếp thu bài nhanh và đạt kết quả khả quan. Sau đây là một số phương pháp luyện tập cơ bản: + Phương pháp luyện tập cao độ: Đối với học sinh lớp 7, giáo viên cần cho học sinh đọc chính tả âm nhạc. Yêu cầu đọc đúng tên nốt và ký hiệu trường độ của nó. Khi học sinh đã tìm ra cao độ bài tập đọc nhạc thì giáo viên sẽ đàn cho các em đọc thang âm và các âm trụ. Nếu trong bài tập đọc nhạc có những quãng khó hoặc luyến từ 3- 4 nốt nhạc thì khi học đến những chỗ này giáo viên  phải đàn nhiều lần cho học sinh  đọc chính xác. Ngoài ra, giáo viên nên thỉnh thoảng sử dụng phương pháp đọc bạch thanh vì đây cũng là một cách để các em tự cảm nhận về cao độ, tạo cho các em sự hứng thú, sự tự tin khi tiếp xúc với môn học. Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp này giáo viên nên hướng vào đối tượng là học sinh khá, có cảm nhận âm nhạc tốt. + Phương pháp luyện tiết tấu: Hầu hết những bài tập đọc nhạc được viết dựa trên một âm hình tiết tấu chung, cho nên trước khi vào đọc bài giáo viên hướng dẫn học sinh tìm âm hình tiết tấu rồi tiến hành luyện tiết tấu đó cho các em Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc nhạc số 2- Lớp 7 (Ánh trăng) Ở loại hình tiết tấu này, giáo viên hướng dẫn học sinh đọc theo các chữ đen, trắng, tròn và gõ phách theo từng nốt. - Cho học sinh đọc nhạc với nhiều loại nhịp khác nhau, tập cho các em gõ đệm theo phách, nhịp: + Gõ theo phách: x x x x x x xx + Gõ theo nhịp: x x x x +  Phương pháp luyện tai nghe: Sau khi học sinh  đã nhận xét xong toàn bài; nắm được cao độ, trường độ, tiết tấu của bài tập đọc nhạc thì giáo viên có thể đàn qua giai điệu bài, sau đó đàn từng câu, học sinh  lắng nghe và đọc nhẩm theo. Đối với những câu nhạc khó, giáo viên sẽ đàn nhiều lần và gọi học sinh khá đọc mẫu. Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc nhạc số 5- Lớp 7 (Em là bông hồng nhỏ), sau khi học sinh đã đọc xong toàn bài; ở phần củng cố giáo viên sẽ đàn một câu nhạc bất kỳ; học sinh lắng nghe, nhận biết và đọc câu nhạc đó Qua phương pháp này giáo viên đã giúp các em luyện tai nghe và các em sẽ có thói quen phản xạ nhanh với âm thanh trong âm nhạc. Đồng thời giúp các em khi nghe một bài hát hoặc bài tập đọc nhạc mới, thì các em sẽ cảm nhận giai điệu nhanh hơn thể hiện tốt hơn. + Phương pháp dạy tập đọc nhạc bằng đĩa Backing trak : Backing track là sự theo dõi giai diệu, tập đọc nhạc backing track là học sinh theo dõi sự hiệu ứng của các nốt nhạc chạy trên khuông nhạc gắn liền và đúng với giai điệu, tiết tấu bài tập đọc nhạc. Sự hiệu ứng của các nốt nhạc có cả phần hòa âm. Với phương pháp này giúp giáo viên giảm bớt thời lượng dạy tập đọc nhạc trên lớp, tăng kỷ năng thực hành cho học sinh. Giúp học sinh phát triển tai nghe, tiết tấu, tự học bài tập đọc nhạc mà giáo viên không cần hướng dẫn theo lối cổ truyền dạy từng câu ngắn. Học sinh có thể về nhà mở đĩa và tự học mà không cần có giáo viên đệm đàn bên cạnh. Tăng khả năng học nhóm, giúp các em học yếu vẫn có thể đọc hoàn chỉnh một bài tập đọc nhạc. - Giáo viên giới thiệu bài tập đọc nhạc (ngắn gọn, đủ nội dung) - Cho học sinh đọc chính tả âm nhạc.   - Học sinh nhận xét bài tập đọc nhạc theo sự hướng dẫn gợi mở của giáo viên ; + Bài tập đọc nhạc viết ở nhịp mấy có bao nhiêu ô nhịp? + Cao độ sử dụng trong bài. + Trường độ sử dụng trong bài. + Các kí hiệu âm nhạc khác sử dụng trong bài.   - Giáo viên đệm đàn cho học sinh luyện thang âm có trong bài. - Cho học sinh xem và nghe track bài tập đọc nhạc - Giáo viên tập cho học sinh gõ phách bài tập đọc nhạc. - Giáo viên hướng dẫn học sinh vừa đọc nốt vừa gõ phách. - Cho học sinh nghe toàn bộ bài tập đọc nhạc - Học sinh vừa đọc nhẩm vừa gõ phách. - Học sinh đọc nhạc hoàn chỉnh bài tập đọc nhạc (có kết hợp gõ phách, nghe phách trên đàn điện tử )  - Học sinh đọc nhạc kết hợp đánh nhịp. Đây là một phương pháp mới, ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực dạy âm nhạc. Giúp giáo viên giảm bớt thời lượng dạy trên lớp, tăng thời lượng thực hành cho học sinh. Giúp học sinh tự giải mã một bài tập đọc nhạc mà giáo viên không cần phải sử dụng nhạc cụ, nâng cao chất lượng giờ dạy tập đọc nhạc cho giáo viên – dạy tập đọc nhạc giáo viên hạn chế sử dụng nhạc cụ. + Phương pháp luyện tập toàn bài: Sau khi học sinh cơ bản đã đọc được bài thì giáo viên cho học sinh ghép toàn bài ( giáo viên sử dụng dĩa backing track). Khi các em ghép toàn bài thì kết hợp gõ phách và hát lời ca.  Ví dụ: Dãy A: đọc nhạc - Dãy B : hát lời  Sau khi gõ phách xong, giáo viên cho các em vừa đọc nhạc vừa đánh nhịp. Đồng thời cho các nhóm nhận xét, giáo viên xếp loại ghi điểm nhằm khuyến khích các em. Phương pháp sử dụng đĩa backing track khi luyện tập toàn bài giúp giáo viên quan sát kỹ học sinh hơn, sửa chổ sai cho học sinh, hướng dẫn, chỉ huy học sinh đánh nhịp bài tập đọc nhạc. + Phương pháp hướng dẫn về nhà: Muốn cho học sinh  đọc tốt bài tập đọc nhạc thì việc các em tìm hiểu bài trước khi đến lớp và xem bài sau khi học xong là rất quan trọng. Và để cho các em thực hiện có hiệu quả với nhiệm vụ này, giáo viên cần phải có một phương pháp hướng dẫn về nhà phù hợp. Ví dụ: - Hướng dẫn trước khi học bài mới: + Yêu cầu học sinh  nhận biết tên nốt nhạc + Yêu cầu học sinh nhận xét bài tập đọc nhạc (nhịp, cao độ, trường độ, âm hình tiết tấu, các kí hiệu âm nhạc đã học học...) - Hướng dẫn sau khi học xong bài trên lớp: + Về nhà đọc lại bài tập đọc nhạc (ghép lời + gõ phách) + Chép bài tập đọc nhạc vào vở chép nhạc + Thể hiện đúng cao độ, trường độ, tiết tấu và các kí hiệu...có trong bài + Tập đặt lời mới với chủ đề tự chọn. - Phối  hợp các phương pháp trong tiết học Ở trường THCS, phân môn tập đọc nhạc chủ yếu giúp học sinh áp dụng những lý thuyết đã học vào bài đọc nhạc; qua đó học sinh biết đọc cao độ, ngân dài trường độ, gõ đúng phách, hát đúng nhịp, thực hiện đúng các kí hiệu...Và khi dạy, giáo viên phải thông qua tiếng đàn, giọng hát và tác phẩm cùng những hiện tượng âm nhạc cụ thể để học sinh cảm nhận được âm thanh. Muốn thực hiện được điều đó, giáo viên không chỉ sử dụng một phương pháp mà cần phải có sự phối hợp giữa nhiều phương pháp. Sự phối hợp đó được giáo viên  lựa chọn khi áp dụng vào từng dạng bài và tuỳ vào đối tượng học sinh. Cụ thể là phương pháp trực quan: Trong các giờ học âm nhạc việc sử dụng phương pháp trực quan là rất cần thiết. Đây cũng là phương pháp chính mà giáo viên sử dụng khi dạy phân môn này. Khi nhận thức sự vật, con người thường đi từ  “trực quan sinh động” đến “tư duy trừu tượng”. Đối với môn âm nhạc, muốn các em tiếp thu nhanh bài học cần phải đảm bảo 2 yếu tố “nghe” và “nhìn”. Khi được nghe, nhìn và được hướng dẫn cụ thể, các em có thể tự mình rút ra được những kiến thức đã học và áp dụng vào việc thực hành. Tuy nhiên, lưu ý khi vận dụng phương pháp này giáo viên cần phải chuẩn bị trước các đồ dùng, thiết bị dạy học thật chu đáo như: nhạc cụ, bảng phụ, máy nghe, đĩa CD backing track, sưu tầm một số bài hát; và các thao tác sử dụng thiết bị dạy học. Ví dụ: Khi dạy bài tập đọc nhạc số 7 – Lớp 7 (Em là bông hồng nhỏ), giáo viên cần chuẩn bị trước bảng phụ bài tập đọc nhạc, để qua phương pháp trực quan học sinh quan sát bản nhạc và trả lời câu hỏi. Điều này giúp các em khắc sâu hơn những kiến thức đã học. Như vậy với phương pháp trực quan, phân môn tập đọc nhạc không bị coi là nhàm chán khi chúng ta sử dụng và kết hợp một trong những phương pháp nói trên. Chính điều này là khởi nguồn để tạo nên sự hứng thú đối với môn học, hình thành ở các em sự yêu thích và cảm nhận tốt hơn với bộ môn mang tính nghệ thuật này. 5.4.2. Khả năng áp dụng: Giải pháp không chỉ áp dụng dạy phân môn tập đọc nhạc ở khối 7 trường THCS Hà Lâm mà còn có thể áp dụng ở các khối lớp khác trong trường và ngoài Huyện, đặc biệt đối với giáo viên dạy âm nhạc khối lớp 7. 5.4.3. Kết quả thực hiện: Trong năm học 2017-2018 tôi đã tiến hành dạy áp dụng các nội dung trên đối với phân môn tập đọc nhạc khối 7 ở 2 lớp 7A, 7B trường THCS Hà Lâm, kết quả đạt được như sau: Đa số nắm vững bài tập đọc nhạc và có nhiều phương pháp để đọc bài. - Học sinh thích thú, hăng say học tập môn âm nhạc, đặc biệt là phân môn tập đọc nhac - Các em dần hình thành ý thức tự giác làm việc, ý thức tinh thần tập thể nâng cao. - Qua mỗi bài học giúp các em nhớ lâu hơn những kiến thức nhạc lý có trong bài, đồng thời giúp các em mở rộng thêm một số kiến thức Âm nhạc, từ đó các em phát huy khả năng sáng tạo của mình. Cụ thể: Tôi thu được kết quả như sau: Lớp Tổng số Khả năng tiếp thu tốt Khả năng tiếp thu khá Khả năng tiếp thu ĐYC Khả năng tiếp thu chưa ĐYC SL % SL % SL % SL % 7A 26 7 26.9 10 38.5 7 26.9 2 7.7 7B 25 6 24.0 9 36.0 8 32.0 2 8.0 6. Bài học kinh ngiệm: Việc ứng dụng nhiều phương pháp mới trong dạy học đặc biệt là biết phối – kết hợp các phương pháp đó trong phân môn tập đọc nhạc - Âm nhạc 7 thực sự đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Học sinh rất hứng thú học tập và tiếp thu bài một cách chủ động, nhanh chóng. Tính chuyên nghiệp trong các tiết học Âm nhạc dần khẳng định, từng bước vượt ra khỏi việc dạy và học Âm nhạc một cách đơn điệu tẻ nhạt. Sự hiểu biết Âm nhạc của học sinh được nâng cao rõ rệt, góp phần giáo dục thẩm mỹ Âm nhạc và định hướng tốt cho việc cảm thụ và thưởng thức Âm nhạc của học sinh về sau này, hơn nữa còn giúp phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu Âm nhạc cho những học sinh có khả năng góp phần thực hiện tốt các hoạt động Văn hóa – Văn nghệ tại trường. Nhưng để đạt được điều đó thì mỗi giáo viên Âm nhạc cần tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn đặc biệt là khả năng vận dụng một cách sáng tạo các phương pháp và có nhiều sáng kiến mới vào giảng dạy có như thế chất lượng bộ môn Âm nhạc mới được nâng cao đáp ứng yêu cầu về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay. Qua thực tế giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở trường THCS, cùng với những kiến thức đã học và những ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp, bản thân tôi đã rất cố gắng để tìm ra những phương pháp tối ưu khi giảng dạy. Từ đó mà tôi đã rút ra