Nội dung thu hoạch đánh giá kết quả giáo dục tiểu học

PHẦN MỞ ĐẦU Mục tiêu của nền giáo dục Việt Nam được quy định ở Luật Giáo dục 2005: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, có tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nhằm thực hiện hai mục tiêu chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xã hội chủ nghĩa”. Để thực hiện mục tiêu đó, Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng đầu tư cho giáo dục, xem giáo dục là “quốc sách hàng đầu” cho sự phát triển bền vững và lâu dài của đất nước. Bậc tiểu học là bậc học là bậc học nền tảng, là tiền đề cơ sở để học sinh tiếp tục học lên các lớp trên. Cho nên trong quá trình dạy học giáo viên cần phải thực hiện tốt tất các khâu của quá trình dạy học, trong đó khâu kiểm tra đánh giá được xem như là một phần không thể thiếu. Đánh giá giúp giáo viên thu được những tín hiệu ngược từ phía học sinh, nắm được thực trạng kết quả học tập, phát hiện ra nguyên nhân của thực trạng này, từ đó có phương pháp điều chỉnh hoạt động học và hoạt động dạy cho phù hợp. Bên cạnh đó, đánh giá còn giúp cho nhà trường công khai hóa kết quả dạy học nói chung và kết quả học tập nói riêng với gia đình và xã hội. Việc đánh giá được tiến hành một cách công bằng và khách quan sẽ đem lại những tác động tích cực cho mọi nền giáo dục. Thông qua việc kiểm tra đánh giá, học sinh có cơ hội củng cố những kiến thức đã học, hoàn thiện các kĩ năng, kĩ xảo, phát triển năng lực của bản than đồng thời có căn cứ, cơ sở để tự điều chỉnh phương pháp học tập. Như vậy đánh giá và tự đánh giá giúp giáo viên điều khiển và điều chỉnh hoạt động dạy học, qua đó đạt được mục tiêu dạy học đề ra dồng thời từng bước nâng cao chất lượng giáo dục, còn người học tự điều khiển, điều chỉnh hoạt động học của học sinh. Trong nội dung đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học, kĩ thuật đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học có vai trò rất quan trọng. Việc nắm vững kĩ thuật đánh giá kết quả học tập giúp giáo viên thực hiện có hiệu quả khâu kiểm tra đánh giá kiến thức, kĩ năng cũng như thái độ của học sinh. Mặt khác còn giúp giáo viên có kĩ năng quan sát, kĩ năng đánh giá bằng phương pháp trắc nghiệm, tụ luận…trong đánh giá kết quả giáo dục Tiểu học. PHẦN NỘI DUNG I. Khái quát nội dung đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học Đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và định hướng điều chỉnh hoạt động học của học sinh mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và định hướng hoạt động của giáo viên. Từ đó giúp giáo viên thu tín hiệu ngược ngoài để biết được kết quả học tập cuãng như rèn luyện của học sinh. Ngoài ra, việc kiểm tra đánh giá còn giúp học sinh thu tín hiệu ngược trong, để các em biết kết quả học tập của bản thân từ đó điều chỉnh và hoàn thiện hoạt động học tập của mình, đề cao tinh thần trách nhiệm trong học tập, bồi dưỡng hứng thú nhận thức. Vì vậy trong dạy học ở Tiểu học hiện nay, đánh giá kết quả giáo dục Tiểu học được coi là biện pháp hỗ trợ tích cực cho quá trình dạy học và đổi mới phương pháp dạy học. Đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học cung cấp cho giáo viên lí thuyết đánh giá kết quả giáo dục Tiểu học, đồng thời phát triển các kĩ năng và cách ứng dụng các nội dung của đánh giá vào thực tiễn đánh giá kết quả giáo dục của học sinh Tiểu học. Nội dung giáo Đánh giá kết quả dục ở Tiểu học được trình bày bao gồm những vấn đề lớn sau: Những vấn đề cơ bản về đánh giá trong giáo dục. Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. Hình thức kiểm tra và đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. Nội dung đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. Kĩ thuật đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học. Đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học. Như vậy, nội dung Đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học chính là cung cấp những khái niệm cở bản về đánh giá, nguyên tắc, loại hình và kĩ thuật đánh giá kết quả học tập. Hình thành và phát triển những quan niệm lí luận về đánh giá, định hướng cho việc đánh giá kết quả học tâp. Đồng thời giúp giáo viên vận dụng có hiệu quả hiểu biết về nguyên tắc, loại hình, kĩ thuật đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học để: ra đề, soạn bài tập, xây dựng câu hỏi trắc nghiệm, chấm bài, nhận xét, cho điểm. Đánh giá kết quả giáo dục Tiểu học còn giúp giáo viên nắm và biết cách thành lập hồ sơ, tính điểm, tổng hợp ghi nhận xét về học lực và hạnh kiểm của học sinh, biết theo dõi quan sát hành vi của học sinh trong học tập và sinh hoạt tập thể. Từ những nội dung trên, giáo viên với tư cách là người tổ chức điều khiển quá trình dạy học phải nắm vững nội dung, vận dụng có hiệu quả vào công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập cũng như rèn luyện của học sinh. II. Kĩ thuật quan sát và kĩ thuật ra đề kiểm tra 2.1. Kĩ thuật quan sát 2.1.1. Khái quát kĩ thuật quan sát Kĩ thuật quan sát được dùng để đánh giá thái độ - tình cảm của học sinh như thái độ đối với cộng đồng, thái độ đối với tự nhiên…, các hoạt động thực hành như: nói, viết, nghe đọc, đọc thành tiếng, viết chữ, làm việc nhóm, làm thí nghiệm, vẽ, chơi các loại nhạc cụ, hát, múa, thể dục, kĩ năng nghiên cứu, kĩ năng tự học, kĩ năng xã hội, thói quen nề nếp học tập. Có 2 kiểu quan sát : - Quan sát quá trình - Quan sát sản phẩm Công cụ ghi nhận kết quả quan sát : - Sổ theo dõi kết quả kiểm tra, đánh giá học sinh - Sổ chủ nhiệm - Sổ nhật kí giáo viên - Bảng kiểm - Thang mức độ Tiến trình và cách thức ghi nhận các quan sát : - Trước khi quan sát: + Lập kế hoạch quan sát + Lập bảng kiểm tra hay thang mức độ để quan sát - Trong khi quan sát: + Sử dụng công cụ quan sát hoặc xem xét sản phẩm của người học + Thu thập dữ liệu đầy đủ, tránh định kiến. + Đối chiếu với những kết quả mà học sinh đã đạt được trước đây để có thể nhận ra sự tiến bộ của học sinh. ● Sau khi quan sát: căn cứ ghi nhận, giáo viên nhận xét đánh giá kết quả học sinh đạt được, cho học sinh biết phương hướng phát huy điều chỉnh hoạt động học tập. 2.1.2. Những thuận lợi và khó khăn khi sử dụng kĩ thuật quan sát 2.1.2.1. Thuận lợi 2.1.2.2. Khó khăn 2.1.2.3. Kinh ngiệm khi sử dụng kĩ thuật quan sát 2.2. Kĩ thuật ra đề kiểm tra 2.2.1. Kĩ thuật ra đề trắc nghiệm 2.2.1.1. Khái quát kĩ thuật ra đề trắc nghiệm 2.2.1.2. Những thuận lợi và khó khăn khi sử dụng kĩ thuật ra đề trắc nghiệm a. Thuận lợi b. Khó khăn c. Kinh nghiệm khi sử dụng kĩ thuật ra đề thi trắc nghiệm 2.2.2. Kĩ thuật ra đề tự luận 2.2.2.1. Khái quát kĩ thuật ra đề tự luận 2.2.2.2. Những thuận lợi và khó khăn khi sử dụng kĩ thuật ra đề tự luận a. Thuận lợi b. Khó khăn c. Kinh nghiệm khi sử dụng kĩ thuật ra đề thi tự luận Kĩ thuật quan sát có vai trò rất quan trọng trong đánh giá kết quả giáo dục ở Tiểu học. Khi sử dụng này giáo viên có những thuận lợi sau: - Sau khi lắng nghe và và theo dõi học sinh thực hiện các hoạt động học tập, giáo viên sẽ thu nhận được những tín hiệu về sự hứng thú, mức độ tập trung hiểu bài, tinh thần thái độ khi tham gia công việc học tập của học sinh theo nhóm, lớp. Từ đó giúp giáo viên có những nhận xét mang tính khách quan tránh định kiến về thái độ học tập của học sinh trong giờ học đồng thời điều chỉnh việc dạy học. - Thông qua hoạt động giảng dạy trên lớp, giáo viên có điều kiện quan sát hoạt động học tập của học sinh hoặc sản phẩm học tập giáo viên trực tiếp thu nhận nhiều thông tin về học sinh. Ví dụ: Trong khi quan sát học sinh thực hiện hoạt động học tập theo nhóm và sản phẩm học tập là bài nói của học sinh, giáo viên đưa ra những nhận xét kịp thời, cụ thể, thực tế. Điều đó có tác dụng động viên và giáo dục tốt vì những lời nhận xét chỉ ra những điều học sinh làm được và chưa làm được, chỉ ra mức độ tiến bộ trong kĩ năng nói so với lúc trước học sinh trình bày. - Các công cụ ghi nhận kết quả quan sát: Sổ theo dõi kết quả kiểm tra đánh giá học sinh, sổ chủ nhiệm, nhật kí giáo viên, bảng kiểm, thang mức độ giáo viên sử dụng khi quan sát giúp giáo viên ghi lại một cách chân thực và rõ nét. Đó là phương tiện hỗ trợ rất lớn trong quá trình ghi nhận , phân tích các quan sát của giáo viên. Sau khi quan sát học sinh, giáo viên có những nhận xét và những nhận xét đó được ghi lại: nhận xét về hành vi học tập cũng như nhận xét về hoạt động học tập hằng ngày của học sinh (sổ nhật kí giáo viên). Trên cơ sở đó giáo viên sử dụng những thông tin này như là cứ liệu cho những ghi nhận chính thức trong sổ theo dõi học sinh. Bên cạnh đó bảng kiểm và thang mức độ cũng được xem là phương tiện rất hữu ích trong việc hương dẫn giáo viên ghi nhận các kết quả quan sát một cách khoa học và có hệ thống. Điều đó đem lại cho giáo viên những thu nhận thông tin quan sát trên một nội dung kiểm tra rộng lớn hay phức tạp, kết quả đánh giá khách quan hơn. - Các nội dung giáo viên quan sát được giúp giáo viên đưa ra những phân tích về đặc điểm của từng học sinh, kịp thời nhắc nhở cũng như điều chỉnh hoạt động học tập của học sinh. Bên cạnh những thuận lợi mà kĩ thuật quan sát đem lại thì khi sử dụng kĩ thuật này cũng gặp một số khó khăn sau: - Thứ nhất lớp học đông học sinh, giáo viên chỉ chú ý đến truyền thụ kiến thức cho học sinh mà không có thời gian đầu tư cho hoạt động quan sát học sinh trong giờ học. Giáo viên khó khăn bao quát lớp nên việc quan sát học sinh trong lớp rất hạn chế. Khi tổ chức các hoạt động thảo luận nhóm, trò chơi… nếu giáo viên không bao quát lớp, giữ lớp trật tự thì đánh giá, nhận xét của giáo viên thiếu chính xác. - Hạn chế ở năng lực chuyên môn của giáo viên. Giáo viên vận dụng chưa thành thạo kĩ thuật quan sát hoạt động học tập của học sinh thì những kết quả thu lại trong quá trình quan sát không đầy đủ, không khách quan công bằng. Như vậy đánh giá học sinh trở nên phiến diện, mang tính chủ quan cá nhân. - Học sinh Tiểu học có đặc điểm tâm sinh lí khác nhau nên cũng gây khó khăn cho giáo viên trong việc nắm bắt thông tin học sinh. - Giáo viên không có thời gian ghi chép các thông tin thu nhận từ học sinh một cách thường xuyên do việc giảng dạy chiếm qua nhiều thời gian. - Trong việc xây dựng bảng kiểm và thang mức độ giáo viên còn lúng túng trong viếc thiết kế bảng kiểm, thang mức độ nhằm liệt kê những hành vi tính chất… kèm với các yêu cầu xác định để theo dõi xem xét, ghi nhận các thông tin quan sát. - Khi đưa ra những nhận xét, giáo viên còn lúng túng khi sử dụng ngôn ngữ diễn đạt. Nhận xét còn mang tính chung chung, đại khái nên học sinh chưa nhận ra những khuyết điểm để điều chỉnh thái độ, hành vi học tập hay nhận ra tính chân thực của khoa học. - Ở nhiều địa phương, các trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác giảng dạy còn thiếu nên giáo viên không có điều kiện tở chức các hoạt động học tập phong phú, đa dạng nhằm thu nhận sâu sắc hơn về mức độ thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Đó là những khó khăn cùng những thuận lợi khó khăn của kĩ thuật quan sát. Việc nắm vững kĩ thuật để ứng dụng vào công tác đánh giá và kiểm tra kết quả học tập của học sinh là rất cần thiết. Sau khi tìm hiểu về kĩ thuật quan sát, chúng ta rút được những kinh nghiệm sau: - Để có kết quả quan sát đầy đủ, khách quan thì trước khi tiến hành quan sát giáo viên cần lập kế hoach định hướng quan sát cụ thể, chi tiết. Khi lập kế hoạch quan sát giáo viên có thể sử dụng hệ thống câu hỏi sau để hình thành kế hoạch quan sát: + Mục tiêu quan sát là gì? Sẽ tìm hiểu điều gì khi quan sát học sinh? + Những học sinh nào sẽ được quan sát? + Khi nào giáo viên sẽ quan sát học sinh? + Những thông tin nào cần được ghi nhận + Giáo viên sẽ ghi nhận thông tin đó như thế nào? + Có điều gì ảnh hưởng đến việc quan sát hay không? Trong trường hợp nội dung kiểm tra phức tạp và kết quả quan sát sẽ được công bố như biểu hiện cho ngưỡng thành đạt của học sinh, giáo viên nên lập bảng kiểm hay thang mức độ để quan sát. - Giáo viên nên tìm hiểu việc sử dụng công cụ quan sát để theo dõi hoạt động học tập và sản phẩm học tập của người học. Đó là những công cụ rất hữu ích để đánh giá, nhận xét kết quả học tập của học sinh. - Biết cách ghi chép đồng thời ghi chép ngắn gọn các sự kiện quan sát được: hành động, lời nói, nét mặt, cử chỉ, biểu hiện cảm xúc, tình cảm, hoàn cảnh sự kiện diễn ra, lí do và những nhận xét có ích cho sự tiến bộ của học sinh. Nếu phát hiện học sinh nào có ý kiến độc đáo thì nên ghi lại để sau đó yêu cầu học sinh phat biểu trước lớp. - Để có số liệu quan sát khách quan, chính xác và có ý nghĩa, giáo viên phải nắm vững đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học, hiểu về quy luật phát triển tâm lí học sinh. Trong quá trình quan sát có sự phân hóa đối tượng học sinh để có kế hoạch giúp học sinh tiến bộ. - Sau khi thu nhận những kết quả quan sát, giáo viên cũng cần có những đối chiếu với những kết quả mà học sinh đã đạt được trước đây để có thể nhận ra sự tiến bộ của học sinh. Như vậy muốn quan sát để đánh giá kết quả học tập của học sinh, giáo viên nên chú ý những điểm sau: + Học sinh có quan tâm, thích thú các hoạt động học tập không? + Trước đây học sinh đã thực hiện hoạt động học tập hiện nay như thế nào? + Học sinh có những phản ứng thế nào? Tự tin, im lặng, lảng tránh hoạt động học tập? + Học sinh có thể sử dụng kiến thức của các em trong việc giải quyết các vấn đề học tập không? + Học sinh có sẵn sàng chia sẻ, hợp tác không? + Học sinh có xem trọng những ý kiến đánh giá của bạn bè và giáo viên không? + Học sinh thể hiện kĩ năng diễn đạt ý kiến của mình trước lớp như thế nào? - Cho học sinh thực hiện các hoạt động: trình bày vấn đề bằng nhiều cách khác nhau như nói, ghi bảng, vẽ hình, mô tả bằng sơ đồ, biểu đồ, tóm tắt nội dung. Ngoài ra giáo viên có thể cho học sinh đóng vai vào thực hành tham gia trò chơi. Qua việc tham gia các hoạt động giáo viên đánh giá, nhận xét nhiều mặt biểu hiện khác nhau trong hoạt động học tập. - Giáo viên nên nâng cao kĩ năng nghiệp vụ sư phạm, ngôn ngữ sử dụng nhận xét phải có tác dụng động viên, tránh những nhận xét phê phán, chê bai các em. Kĩ thuật xây dựng đề kiểm tra Đề kiểm tra là phương tiện đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi học xong một chủ đề, một chương, một học kì hay toàn bộ chương trình của một lớp học, một cấp học. Ở Tiểu học kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bao gồm 4 giai đoạn: Kiểm tra giữa học kì 1, kiểm tra cuối học kì 1, kiểm tra giữa học kì 2, kiểm tra cuối năm. Vì vậy việc xây dựng đề kiểm tra cho các môn học rất quan trọng. Đề kiểm tra phải bám sát nội dung chương trình cơ bản, phân bố thời gian làm bài và biểu điểm chấm hợp lí, khoa học. Kĩ thuật xây dựng đề kiểm tra bao gồm: Kĩ thuật xây dựng đề trắc nghiệm và kĩ thuật xây dựng đề tự luận. * Kĩ thuật bài tự luận Tự luận còn được gọi là trắc nghiệm trắc nghiệm chủ quan vì kết quả bài tự luận được xá định bởi người chấm. Nhiều yếu tố thuộc về chủ quan của người chấm có thể ảnh hưởng đến việc ghi nhận kết quả bài làm. Chúng ta có thể sử dụng loại bài tự luận để kiểm tra các kết quả học tập của học sinh trong các trường hợp: Trình bày kiến thức sự kiện; nêu khái niệm, định nghĩa; giải thích nguyên tắc; mô tả phương pháp tiến trình (1); kĩ năng vận dụng các kiến thức, phân tích, tổng hợp, suy luận, và đánh giá những thông tin mới nhờ sự hiểu biết (2); kĩ năng suy nghĩ và giải quyết vấn đề (3); kĩ năng lựa chọn, tổ chức, phối hợp, liên kết và đánh giá những ý tưởng (4); Kĩ năng diễn đạt ngôn ngữ (5). Bên cạnh đó các hình thức bài tự luận bao gồm: - Dựa vào độ dài và giới hạn của câu trả lời, người ta phân bài tự luận thành hai dạng: Kiểu trả lời hạn chế và kiểu trả lời mở rộng. - Dựa vào các mức độ nhận thức cần đo lường: Bài tự luận được phân bố thành 4 dạng: + Đo lường khả năng ứng dụng + Đo lường khả năng phân tích + Đo lường khả năng tổng hợp + Đo lường khả năng đánh giá + Ở Tiểu học bài tự luận chủ yếu đo lường khả ăng ứng dụng (Toán, Tập làm văn). Cách biên soạn một bài tự luận như sau: - Người đánh giá cần xem xét lại những yêu cầu cơ bản của kiến thức và kĩ năng cần đánh giá trước khi viết đề. - Đề bài tự luận đòi hỏi học sinh dùng kiến thức đã lĩnh hội để giải quyết một tình huống cụ thể. - Nội dung câu hỏi nhất thiết phải có yếu tố mới và không quen thuộc với học sinh. - Đề bài tự luận PHẦN KẾT LUẬN