Sáng kiến kinh nghiệm Kết hợp Activ Inspire – thiết kế ô chữ và Imindmap – vẽ bản đồ tư duy để nâng cao tính tích cực trong dạy và học môn Giáo dục công dân

Có Không Tạm 1 Em có hứng thú với môn học GDCD không? 2 Em có tích cực xây dựng bài không? 3 Em có sưu tầm thêm tài liệu về môn học không? 4 Em có vận dụng kiến thức đã học vào thực tế không? 5 Môn học này có ý nghĩa với em không? * Kết quả khảo sát: Lớp Sĩ số Mức độ hứng thú học tập Có Không Tạm SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ 12A1 39 15 38.46% 4 10.25 20 51.29% 12A10 41 17 41.46% 10 24.39 % 14 34.15% * Nguyên nhân: - HS chưa tập trung trong giờ học. - Phần lớn HS hiểu bài một cách thụ động, máy móc. - Kiến thức nặng về tính hàn lâm, khó hiểu. - GV chưa làm tốt việc hướng dẫn HS phát huy các hoạt động động não, các hoạt động nhóm. - GV chọn phương pháp giảng dạy chưa phù hợp với một phần lớn HS yếu kém. - Do điều kiện khách quan (chỉ có 4 phòng máy chiếu có bảng tương tác dùng chung cho 3 khối 10 – 11 – 12, ở các lớp 12 thì chỉ có máy chiếu trong đó có nhiều máy bị mất màu hoặc chỉ hiển thị một màu, hình ảnh hiển thị rất mờ) nên việc sử dụng đồ dùng dạy học, phương pháp vào tiết học hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu bài của HS. - Một số GV chưa thực sự tâm huyết với nghề, ngại đổi mới phương pháp giảng dạy. Một số GV khác chưa thành thạo tin học, do đó để tạo ra được đột phá tích cực trong giảng dạy rất thấp. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 9- Kết quả khảo sát sự hứng thú của HS trong sử dụng phương pháp dạy học của môn GDCD tại lớp (100 phiếu cho HS bất kỳ) 2. Kết quả học tập học kỳ I năm học 2017-2018 K12 Số lượng Giỏi Tỉ lệ Khá Tỉ lệ Tổng Tỉ lệ Nhóm KHTN 242 45 18.59 140 57.85 185 76.44 Nhóm KHXH 162 4 2.46 74 45.68 78 48.15 Tổng 404 49 12.13 214 52.97 263 65.1 2.1. Mô tả thực trạng qua bảng thống kê điểm trung bình Năm học 2017-2018, Trường THPT Long Trường có tổng cộng 10 lớp khối 12, trong đó có 6 lớp chọn thi tốt nghiệp với nhóm tổ hợp môn KHTN với 242 HS chiếm tỉ lệ 59.9% và 4 lớp chọn thi tốt nghiệp với nhóm tổ hợp môn KHXH với 162 HS chiếm tỉ lệ 40.1%. Qua bảng thống kê điểm trung bình môn GDCD – môn thi tốt nghiệp cho tổ hợp môn KHXH ở hai loại Giỏi và Khá (không tính loại Trung bình vì ngưỡng an toàn cho điểm tốt nghiệp dự trù ở các môn), có hai thực trạng: + HS chọn học KHXH có điểm trung bình Giỏi và Khá rất thấp: dưới 50% + HS chọn học KHXH có điểm trung bình Giỏi và Khá thấp hơn nhiều so với HS chọn học KHTN. Đây là thách thức không nhỏ cho GV dạy bộ môn muốn nâng cao tỉ lệ hướng đến 100% HS khối 12 đậu tốt nghiệp. 2.2. Nguyên nhân - Lực học của HS chọn thi nhóm tổ hợp môn KHXH rất yếu. - Trong tiết học HS chỉ nghe GV giảng và chép bài khi GV đọc, không tích cực tham gia xây dựng bài học. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 10- - HS không hứng thú tham gia học, tiết học không đạt được được mục tiêu đề ra. 3. Kết quả của lớp thực nghiệm dạy GA thiết kế kết hợp 2 phần mềm Lớp Sĩ số Giỏi Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ Yếu Tỉ lệ GA thường 12A7 39 1 2.56 10 25.64 18 46.15 10 25.64 12A9 40 1 2.50 13 32.50 23 57.50 3 7.50 GA kết hợp 12A10 41 27 65.85 14 34.15 Dễ dàng nhận ra sự khác biệt giữa hai tổ chức lớp học ứng dụng hai cách thức soạn giảng giáo án. (Trình độ HS như nhau – A9 và A10 là hai lớp HS chắc chắn khả năng không theo nổi lớp thi tốt nghiệp với nhóm môn KHTN và chọn tách ngay từ thời điểm đầu năm học). Tuy chưa đạt đến ngưỡng kỳ vọng nhưng tính hiệu quả là có thực – với 100% trên trung bình trong đó trên 65% khá – giỏi ở lớp áp dụng GA soạn giảng bằng cách kết hợp 2 phần mềm Activ Inspire và Imindmap so với lớp dạy theo phương pháp truyền thống kết hợp làm nhóm là trên 83% trên trung bình trong đó chỉ có 31.6% HS khá – giỏi. * Nhận xét kết quả Qua kết quả khảo sát như trên tôi rút ra được nhận xét: - Với lớp thường: + HS không nhớ được hết các khái niệm, nội dung kiến thức vừa học, kỹ năng liên hệ thực tế và vận dụng kiến thức để giải trắc nghiệm hay tình huống không được tốt. + HS không nắm rõ cấu trúc bài, không nhớ từ khóa quan trọng và kỹ năng tổng hợp bài học chưa chuẩn. + Tâm lý học vẹt, hên xui, cho xong, cho qua. Do vậy kết quả sau khi thống kê số HS đạt điểm khá và trung bình là rất nhiều, ít HS đạt điểm giỏi, HS đạt điểm yếu vẫn còn. - Với lớp thực nghiệm dạy GA kết hợp: + Nắm chắc cấu trúc bài, biết tìm từ khóa trọng tâm, biết lập sơ đồ để học và ghi nhớ lâu hơn + Định hướng được cách giải quyết vấn đề theo yêu cầu của bài kiểm tra đặt ra. + Đã thể hiện được những kiến thức nhỏ nhất. + HS hứng thú học tập, lớp học sôi nổi. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 11- Kết quả thể hiện bằng điểm bài kiểm tra có nhiều HS đạt loại khá, không có HS yếu, kém. Vì vậy trong quá trình giảng dạy GDCD tôi đã và đang ứng dụng công cụ hỗ trợ soạn giảng vào giảng dạy và tiếp tục mở rộng số lớp học áp dụng GA kết hợp các phần mềm này trong học kỳ II. Do đó tôi đã mạnh dạn viết chuyên đề “Kết hợp Activ Inspire – thiết kế ô chữ và Imindmap – vẽ BĐTD để nâng cao tính tích cực trong dạy và học môn GDCD” IV. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA SKKN 1. Mục đích - Dạy môn GDCD ở trường THPT. - Ứng dụng kết hợp Imindmap, Activ Inspire vào soạn GA môn GDCD. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng: + Chương trình dạy học môn GDCD cấp THPT hiện hành. + Công cụ hỗ trợ soạn giảng Imindmap, Activ Inspire, PowerPoint và các tài liệu liên quan. - Phạm vi: + Ứng dụng Activ Inspire để thiết kế ô chữ khởi động tiết học. (đã viết thành SKKN năm 2017 – lấy kết quả tiếp tục thực hiện SKKN 2018) + Ứng dụng iMindmap để phát triển và tổng kết bài học. + Thực hành kết hợp vào cùng 1 giáo án soạn giảng 2 phần mềm trong một bài học GDCD khối 12. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tiếp tục khảo sát tính hiệu quả khi ứng dụng CNTT vào dạy GDCD đặc biệt K12 chuẩn bị thi tốt nghiệp. - Ứng dụng phương pháp dạy học bằng BĐTD iMindmap vào dạy tổng kết và giúp HS hệ thống bài học GDCD. - Xác định các bước thực hiện phương pháp dạy học bằng GA ứng dụng kết hợp các phần mềm nêu trên. - Rút ra kết luận sư phạm để tổ chức giảng dạy hiệu quả hơn. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 12- 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thực nghiệm: quan sát hoạt động dạy học môn GDCD thông qua thực dạy, dự giờ, thăm lớp từ năm học 2016 -2017 đến nay để thu thập thông tin liên quan đến việc ứng dụng các phần mềm CNTT trong dạy và học. - Phương pháp điều tra bằng phiếu. - Phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa nguồn tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. - Phương pháp thống kê: xử lý kết quả thu thập được, phục vụ cho việc phân tích, đánh giá trong quá trình nghiên cứu. - Phương pháp thực hành mẫu thiết kế: thiết kế minh họa một GA dạy với ứng dụng đang trình bày. 5. Những đóng góp của SKKN - Cơ sở lí luận về phương pháp dạy GDCD ứng dụng nhiều phần mềm, công cụ CNTT vào giảng dạy. - Hướng dẫn sử dụng bản đồ tư duy, thiết kế ô chữ vào dạy GDCD. - Hướng dẫn xây dựng giáo án điện tử môn GDCD bằng phương pháp ứng dụng nhiều phần mềm công cụ CNTT. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 13- PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP KẾT HỢP IMINDMAP, ACTIV INSPIRE, POWER POINT NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD. Một tiết học bắt đầu bằng sự sôi nổi hào hứng với những kiến thức nhỏ liên quan đến bài học trước đó hoặc bài học đang diễn ra theo một phương thức mới vừa chơi vừa học như giải ô chữ sẽ góp phần kích thích HS lên tinh thần và tiếp thu bài học một cách nhẹ nhàng và hiệu quả hơn là diễn giảng để thu hút HS. Để thiết kế được trò chơi ô chữ, chúng ta có thể thiết kế trực tiếp trên phần mềm Power Point hoặc sử dụng phần mềm Activ Inspire. Điều này đã được chứng minh bởi tôi đã áp dụng trong hai năm học liên tiếp 2015-2016, 2016-2017 ở trường THPT Long Trường và đã đưa vào SKKN năm 2017. Kinh nghiệm của tổ tiên chúng ta đúc kết được rằng “đầu xuôi, đuôi lọt”. Và dĩ nhiên, khi đã có khí thế vượt qua trò chơi ô chữ khởi động thì rất dễ tiếp nhận lượng kiến thức được truyền tải sau đó với thái độ học tích cực. Đến đây, không ai bàn cãi về vai trò và hiệu quả của phần mềm Power Point trong việc thiết kế và trình chiếu nội dung bài học mà ta muốn truyền tải đến HS. Đây là công cụ hỗ trợ nhiều nhất cho GV từ khi bắt đầu ứng dụng CNTT trong dạy và học. Đánh giá việc học môn GDCD có hiệu quả hay không không dựa vào điểm số mà dựa vào HS sau khi học xong phải có vận dụng kiến thức vào việc giải quyết các tình huống thực tế. Để làm được điều này HS phải nắm được nội dung bài học một cách hệ thống thông qua một công cụ hỗ trợ giảng dạy được Bộ Giáo dục & Đào tạo đánh giá cao và khuyến khích ngành giáo dục ứng dụng trong giảng dạy. Công cụ đó chính là iMind Map của Tony Buzan - thiết kế và sử dụng BĐTD trong dạy học nhằm giúp HS học tập hiệu quả hơn, nhớ kiến thức lâu hơn, ứng dụng linh hoạt vào đời sống. Thực tế cho thấy, một số HS học rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém, các em thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã quên phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến thức đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số HS khi đọc sách hoặc nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin, lưu kiến thức trọng tâm vào trí nhớ của mình. BĐTD giúp HS có được phương pháp học hiệu quả hơn, hướng đến tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy. Việc kết hợp 2 phần mềm Activ Inspire và Imindmap nêu trên vào việc soạn GA trở nên vô cùng hợp lý và góp phần giúp GV thiết kế giờ HS động, giúp HS học tập vui vẻ, hứng thú và có hiệu quả. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 14- II. GIỚI THIỆU VỀ ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ Ô chữ là trò chơi phổ biến trên thế giới. Trò chơi này xuất hiện đầu tiên tại Anh trong thế kỷ 19. Về cơ bản, nó gồm nhiều ô vuông để trống, sau đó người chơi điền các ký tự vào theo chiều ngang và dọc từ gợi ý của các câu cho sẵn. Tại Mỹ, từ khi ra đời, trò chơi này đã phát triển thành một trò tiêu khiển được nhiều người thuộc mọi tầng lớp ưa thích. Người đầu tiên phát minh ra trò chơi ô chữ là nhà báo Arthur Wynne, người Liverpool (Anh). Nhưng trò chơi xuất hiện trên báo lần đầu tiên vào ngày 21/12/1913, trên tờ báo chủ nhật, New York World, ở Mỹ. Đến tháng 2/1922, trò chơi ô chữ mới bắt đầu xuất hiện trên một ấn phẩm của Anh, tạp chí Pearson. Nhưng độ phức tạp trong trò chơi này tại Anh vượt qua Mỹ. Đây là trò chơi có tính chất kích thích não bộ làm việc để đoán được kết quả từ ít nhất là ba dữ kiện cho trước (chủ đề ô chữ, số lượng chữ, dữ liệu tiên đoán), áp dụng đúng đắn có thể làm cho giờ học trở nên bổ ích và hứng thú hơn. Ô chữ có thể thiết kế rất sinh động bằng phần mềm nền tảng của bộ Office Văn phòng Powerpoint và các phần mềm nguồn mở khác. Trong phạm vi đề tài tôi ứng dụng phần mềm Activ Inspire để tận dụng được chức năng tương tác tích cực với HS. Cách thực hiện một ô chữ tôi đã giới thiệu trong SKKN năm học 2016-2017 (nguồn được lưu trữ tại thư viện). Trong SKKN này tôi chỉ lấy kết quả từ SKKN đã thực hiện để kết hợp và hoàn thiện SKKN. Một ô chữ được tôi thiết kế cho bài tổng kết ôn tập học kỳ I khối 10 môn GDCD bằng ứng dụng phần mềm Activ Inspire năm học 2015-2016 KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 15- III. GIỚI THIỆU VỀ IMINDMAP - BĐTD CỦA TONY BUZAN 1. Tác giả Tony Buzan và đôi nét về BĐTD iMindMap 1.1. Tác giả Tony BuZan Tác giả Tony Buzan Tony Buzan (2/6/1942) - người Anh, hiện là cố vấn cho một số tổ chức chính phủ và các công ty đa quốc gia hàng đầu thế giới như Hewlett Packard, IBM, BP, Barclays International, EDS..., giảng viên thường xuyên của các đại học Oxford, Cambridg, là người sáng tạo ra phương pháp tư duy Mind Map. Ông đã viết 92 đầu sách, được dịch ra trên 30 thứ tiếng, với hơn 3 triệu bản, tại 125 quốc gia trên thế giới. 1.2. Giới thiệu về BĐTD BĐTD (Mindmap) là phương pháp được đưa ra như là một phương tiện mạnh để tận dụng khả năng ghi nhận hình ảnh của bộ não, giúp não bộ phát huy tối đa khả năng ghi nhớ. Nhờ vào công cụ này, người nói có thể trình bày mạch lạc những ý tưởng thông qua những hình ảnh, lược đồ và người nghe có thể sắp xếp lại thông tin, thay vì ghi chép theo từng dòng, thì bây giờ nâng cao cách ghi chép bằng cách dùng giản đồ để tóm tắt các ý quan trọng, nhìn nhận được tổng thể của vấn đề mà trong đó các đối tượng liên hệ với nhau bằng các đường nối và biểu hiện bằng các cụm từ quan trọng. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 16- Hình ảnh minh họa Với cách thức đó, các dữ liệu được ghi nhớ và nhìn nhận dễ dàng, nhanh chóng hơn bởi vì khác với máy tính, ngoài khả năng ghi nhớ kiểu tuyến tính (ghi nhớ theo 1 trình tự nhất định) thì não bộ còn có khả năng liên hệ các dữ kiện với nhau. BĐTD (Mindmap) khai thác cả hai khả năng này của bộ não. Thay vì dùng chữ viết để mô tả một chiều, Mindmap sẽ phơi bày cấu trúc một đối tượng bằng hình ảnh hai chiều. Nó chỉ ra "dạng thức" cuả đối tượng, sự quan hệ giữa các khái niệm liên quan và cách liên hệ giữa chúng với nhau bên trong cuả một vấn đề lớn. Mind Maps cũng được dùng cho: * Tổng kết dữ liệu * Hợp nhất thông tin từ các nguồn khác nhau * Đơn giản bằng sơ đồ liên hệ về một vấn đề phức tạp * Trình bày thông tin để chỉ ra cấu trúc của toàn bộ đối tượng KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 17- Xét một ví dụ: Bạn hãy thiết lập các thông tin để xác định có bao nhiêu con hổ trong trường hợp sau: Nếu cho bạn thời gian để trả lời, chắc rằng việc ghi nhớ các dữ kiện bằng ngôn ngữ gây khó khăn đáng kể và thời gian cho ra đáp án sẽ lâu hơn là cách vẽ thành mô hình và sơ đồ sau: Rõ ràng bạn có thể hiểu và nhớ được toàn bộ mô tả bằng ngôn từ bên trên và trả lời ngay được số con cọp tham gia, thậm chí còn biết thêm là con cọp nào bị cắn hai lần. 1.3. Một số nguyên tắc khi xây dựng BĐTD 1.3.1. Lọc các từ khóa có tính quan trọng Lọc được những từ khóa quan trọng là bước đầu tiên khi vẽ BĐTD. Đó là những từ quan trọng mà thiếu chúng bạn không thể nhận ra ý đồ của người viết. Như vậy cách lọc từ khóa đơn giản nhất là bỏ đi các từ thừa, văn bản sẽ vẫn tải được nội dung cần truyền đạt với một kiểu ngắn gọn nhất. Thông thường, hãy tưởng tượng đoạn văn bản là một câu truyện và nhiệm vụ của người vẽ BĐTD là tìm nhân vật chính, nhân vật phụ. Đó chính là từ khóa quan trọng dùng làm cơ sở để vẽ BĐTD. Những mối quan hệ của các nhân vật chính là sự kết nối giữa các từ khóa được tìm ra trong câu truyện là dữ kiện để bắt đầu vẽ. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 18- 1.3.2. Định dạng BĐTD BĐTD có rất nhiều dạng khác nhau, cụ thể có thể chia thành hai loại: BĐTD và sơ đồ liên hệ. Nếu chọn dùng sai dạng sơ đồ, thông tin trở nên rối rắm. Với ví dụ nêu ở phần 1.3.1, nếu bạn vẽ một BĐTD với hình trung tâm là con cọp, và các nhánh tỏa ra xung quanh, bạn sẽ khó mà thiết lập được mô hình chính xác. Kinh nghiệm trong quá trình soạn BĐTD là: nếu văn bản có các ý chính độc lập, bạn có thể dùng BĐTD với hình trung tâm ở giữa, các nhánh tỏa ra như mặt trời, mỗi nhánh nói về một ý. Còn nếu đoạn văn bản có các ý liên quan chặt chẽ tới nhau, mô tả một tiến trình, một khái niệm nào đó, thì nên dùng sơ đồ quan hệ. Với ví dụ dưới đây thì sơ đồ quan hệ luôn là lựa chọn tốt nhất: Nhưng với ví dụ thể hiện 5 nguyên tắc để giáo dục HS chưa ngoan thì nên dùng BĐTD KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 19- Tương tự như vậy với các ví dụ sau: 1.3.3. Những lưu ý khi vẽ BĐTD Với GV, nên nhớ rằng BĐTD không phải là càng đẹp càng tốt. BĐTD đẹp lung linh, nhiều màu sắc sặc sỡ, nhiều biểu tượng sinh động, nhiều đường cong nghệ thuật chỉ thích hợp để trưng bày trong các cuộc thi và ấn tượng chúng tạo ra cho bạn chỉ là nhớ hình ảnh đơn thuần hơn là nhớ nội dung. BĐTD dạy học chỉ cần những hình ảnh, những loại ký hiệu đơn giản mà ấn tượng có tính gợi nhớ. Riêng màu sắc, theo tôi chỉ cần khoảng 3 đến 4 màu phân bổ đan xen hợp lý là đủ. Với HS, khuyến khích các em nên vẽ nhiều lần để ôn tập BĐTD. Thông thường chỉ 3 lần vẽ là đã nhớ được khoảng 70% kiến thức gắn liền (đối với HS có lực học TB – khá). Với cách học truyền thống, thì bạn cứ đọc đi đọc lại nhiều lần để ôn tập kiến thức (45 phút đến 120 phút cho 2 mặt giấy A4 đầy chữ). Như vậy, dù phương pháp học tập có tính mới, tính tiến bộ hơn, giúp đỡ HS rút ngắn thời gian học hơn nhưng vẫn cần sự nỗ lực và cần mẫn. Thay vì phải đọc đi đọc KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 20- lại như phương pháp ghi bài truyền thống, với BĐTD, HS cũng phải vẽ đi vẽ lại nó nhiều lần. Chính vì thế không nên chú tâm vào việc vẽ thật đẹp, mà hãy luyện tập tạo ra những ký hiệu gợi nhớ để khi vẽ không bị mất nhiều thời gian. Nhiều HS được GV yêu cầu học và ghi bài bằng phương pháp BĐTD đã thử nghiệm với những mẹo nhỏ trên các trang tin internet như là: trong mỗi lần vẽ lại 1 sơ đồ đã học trên lớp, các em sẽ vẽ trên một tờ giấy nhỏ hơn lần trước đó. Thử nghiệm này đã mang lại hiệu quả rất tốt không những giúp HS giảm thời gian vẽ mà còn kích thích bộ não phải sáng tạo hơn khi buộc phải bỏ thêm nhiều hơn những từ khóa không cần thiết, tạo ra những hình gợi nhớ đơn giản và gọn gàng hơn. 2. Giới thiệu và hướng dẫn cách sử dụng BĐTD MindMap của Tony Buzan. 2.1 Cài đặt phần mềm - Tìm với từ khóa “imindmap 9” trên trang Google. - Xem hướng dẫn tải, cài đặt và crack tại trang Web: imind-map-9-full-crack-cho-moi-win-7-8-10.html. 2.2 Khởi động và sử dụng phần mềm Sử dụng tư liệu từ nguồn tại trang Web: thuthuatphanmem.vn Tạo bài học BĐTD với Imindmap qua 5 bước như sau: KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 21- Bước 1: Tạo một Central idea (ý tưởng trung tâm) Trên giao diện chính của Imindmap, chọn File  New  Mindmap  chọn biểu tượng cho central idea  Start. Sau khi chọn một central idea thì trên giao diện xuất hiện central idea vừa chọn, nhấp đúp chuột trái để thay đổi nội dung, font, cỡ chữ, kiểu chữ KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 22- Chọn biểu tượng central idea, xuất hiện 8 nút màu xanh ở xung quanh. Nhấn giữ chuột trái vào nút bất kỳ kéo vào để thu nhỏ hoặc kéo ra để phóng to central idea Bước 2: Thêm các nhánh Imindmap gồm hai loại nhánh là Branch (nhánh trơn) và Box Branch (nhánh có hộp văn bản đi kèm). Thêm nhánh bằng cách nhấn chọn central idea xuất hiện hai biểu tượng dấu +, chọn dấu cộng và chọn kiểu nhánh muốn thêm. Hoặc chọn central idea và chọn thẻ Insert  Branch  Child (nếu muốn thêm một nhánh trơn). Chọn Insert  Box  Child (nếu muốn thêm một nhánh chứa hộp văn bản). KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 23- Để di chuyển nhánh, nhấn chọn nhánh cần di chuyển, xuất hiện biểu tượng mũi tên bốn chiều như hình dưới, nhấn giữ chuột trái vào biểu tượng đó và kéo nhánh đến vị trí cần thiết thì nhả con trỏ chuột ra. Để thay đổi kiểu của nhánh: chọn nhánh  Branch Branch Art, xuất hiện hộp thoại Branch Art, chọn kiểu cho nhánh và nhấn OK để thay đổi. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 24- Nếu muốn thay đổi hình hộp chứa văn bản của nhánh chứa hộp văn bản, chọn hộp văn bản và chọn biểu tượng Shape, chọn hình thay thế. Thêm nhánh con cho các nhánh chính: chọn nhánh chính cần thêm nhánh sau đó chọn biểu tượng thêm nhánh trơn hoặc nhánh chứa hộp văn bản. Bước 3: Thêm từ khóa Với nhánh có hộp văn bản nhấn chọn chuột vào hộp văn bản và nhập từ khóa, chỉnh sửa font, kiểu chữ và cỡ chữ cho nhánh. Còn với nhánh trơn nhấn chọn nhánh và nhập từ khóa, chỉnh sửa font, kiểu chữ và cỡ chữ cho nhánh. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 25- Lưu ý: Nên sử dụng một từ khóa cho một nhánh. Bước 4: Chọn mã màu cho các nhánh Thay đổi màu sắc cho nhánh: chọn nhánh  Branch  Branch Color, xuất hiện hộp thoại Branch Color Picker  chọn màu sắc cho nhánh và nhấn OK để thay đổi. Bước 5: Thêm các hình ảnh KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 26- Để sơ đồ sinh động hơn, dễ tư duy hơn, có thể thêm các hình ảnh mô tả ý tưởng của nhánh bằng cách nhấn chọn biểu tượng Images ở menu phía bên phải hoặc chọn Insert  Image Library để mở hộp thoại Image Library. Tại đây có thể tìm hình ảnh trong thư viện của Imindmap bằng cách nhập từ khóa hình ảnh cần tìm trong ô Search the image library và nhấn Enter để tìm kiếm. Sau đó chọn hình ảnh cần thêm vào sơ đồ. Nếu muốn thêm hình ảnh trên máy tính thì chọn Browse và chọn đến file ảnh. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 27- Để di chuyển hình ảnh, nhấn giữ chuột trái và kéo hình ảnh đến vị trí cần đặt. Để phóng to, thu nhỏ hình ảnh, thực hiện như phóng to, thu nhỏ central idea. Cuối cùng, sau khi đã hoàn tất BĐTD, có thể xuất sơ đồ ra file ảnh, document, chia sẻ qua web bằng cách chọn File  Export & Share. Xuất hiện hộp thoại Export, có thể chọn kiểu xuất và làm theo hướng dẫn để nhanh chóng xuất file hoặc chia sẻ file. KẾT HỢP ACTIV INSPIRE – THIẾT KẾ Ô CHỮ VÀ IMINDMAP – VẼ BẢN ĐỒ TƯ DUY ĐỂ NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCD GV: Nguyễn Thị Huỳnh Loan - Trang 28- IV. SỬ DỤNG BĐTD VÀO DẠY MÔN GDCD Ở TRƯỜNG THPT 1. Ưu điểm của BĐTD iMindMap đối với hoạt động dạy môn GDCD Sử dụng BĐTD như một công cụ để giúp HS chiếm lĩnh kiến thức tổng hợp về bài học Với phương pháp BĐTD trong giảng dạy, GV giúp HS tự phát hiện kiến thức bài học. Bắt đầu bằng những kiến thức tổng quát nhất - trọng tâm bài học- trung tâm bản đồ  những kiến thức lớn bổ sung và những ý nhỏ trong từng ý lớn  trình bày kiến thức tổng quát của bài học một cách sáng tạo, sinh động BĐTD không chỉ cung cấp kiến thức tổng thể, còn giúp HS nhìn nhận đa chiều của một vấn đề  đưa ra các ý tưởng mới, tìm ra sự liên kết các ý tưởng trong bài. Sau khi hoàn thiện, HS nhìn vào bản đồ là có thể tái hiện, thuyết trình lại được toàn bộ nội dung kiến thức bài học. Sử dụng BĐTD như một công cụ gợi mở, kích thích quá trình tìm kiếm kiến thức của HS Với BĐTD, GV giúp HS xác định được trọng tâm bài học. Sau đó theo nguyên lí BĐTD là ý nọ gợi ý kia giúp HS khám phá từng mục kiến thức bài học. Khi các ý chính được xây dựng GV phải hướng dẫn HS sắp xếp theo thứ tự bằng cách đánh số ở đầu mỗi nhánh để xác định tầm quan trọng của ý chính. Điều đó giúp HS dễ dàng ôn tập sau này. Sử dụng BĐTD như một công cụ để củng cố, khái quát bài học của HS Với cách học truyền thống, HS ghi chép và thực hiện kiến thức theo trật tự tuyến tính và khả năng nhớ kiến thức thường ít hơn 50% dung lượng bài. Với BĐTD, có thể tái hiện được 80% - 90% kiến thức bài học. Sau khi kết thúc tiết học,