Tóm tắt Luận án Phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên Đại học ngành giáo dục Tiểu học

1.3.2. Các giai đoạn phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên Quá trình phát triển năng lực ĐGGD cho SV có 4 giai đoạn sau: Giai đoạn 1: Giao nhiệm vụ (kích thích năng lực tiềm tàng và đặc điểm nhân cách mà SV đem vào quá trình giáo dục). Giai đoạn 2: Tiếp nhận (những kiến thức, kỹ năng, thái độ, động cơ... về ĐG KQGD của HS mà SV có được nhờ trãi qua quá trình dạy học) Giai đoạn 3: Vận dụng (năng lực ĐGGD được hình thành cho SV nhờ sự hợp nhất những kiến thức, kỹ năng, thái độ, động cơ... đã học được và những tố chất nhân cách khác, gắn với những nhiệm vụ cần thực hiện trong quá trình dạy học). 8 Giai đoạn 4: Thực hiện (kết quả của việc thể hiện năng lực ĐGGD vào giải quyết các nhiệm vụ thực tế). 1.3.3. Cấu trúc của năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên Nếu xét về mặt khái niệm, năng lực là tổng hòa các yếu tố nhận thức (kiến thức, kỹ năng) và các yếu tố phi nhận thức (thái độ, niềm tin, xúc cảm, động cơ). Khi đã nói tổng hòa, có nghĩa là không tách ra từng phần được. Để hình thành và phát triển năng lực trong dạy học, năng lực được phân chia thành các thành tố. Mỗi thành tố chính là một kỹ năng thực hiện; mỗi kỹ năng được thể hiện bởi các hành vi, mỗi hành vi có thể được thể hiện ở nhiều mức hành động khác nhau. Chính ở cấu trúc như vậy, người ta mới có thể rèn luyện, đo lường và đánh giá năng lực được. Như vậy, năng lực ĐGGD cho SV được xem xét ở 3 thành phần chính sau: - Các hợp phần của năng lực (components of competency): là lĩnh vực chuyên môn (domain) về ĐGGD - thể hiện khả năng tiềm ẩn của SV. Mỗi hợp phần là mô tả khái quát của một hay nhiều hoạt động và điều kiện hoạt động trong đánh giá; - Các thành tố của năng lực (Element of competency): là các kỹ năng ĐGGD cơ bản, kết hợp với nhau tạo nên mỗi hợp phần, thường được bắt đầu với động từ mô tả rõ ràng giá trị của hoạt động đánh giá; - Tiêu chí thực hiện (performance criteria): chỉ rõ yêu cầu cần thực hiện của mỗi thành tố, gọi là chỉ số hành vi (behavioral indicator) và mức độ thành thạo ở mỗi yêu cầu đó, gọi là tiêu chí chất lượng (quality criteria). 1.3.4. Chuẩn năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên trƣớc khi tốt nghiệp và đƣờng phát triển năng lực 1.3.4.1. Chuẩn năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên trước khi tốt nghiệp Trong đào tạo SV (giáo viên tương lai) cần quan tâm tới việc hình thành và phát triển cho SV năng lực ĐGGD và năng lực này được cấu thành bởi 6 thành tố/ kỹ năng sau: (A) Lập kế hoạch đánh giá; (B) Lựa chọn và phát triển công cụ đánh giá; (C) Thực hiện đánh giá và xử lý, phân tích kết quả đánh giá; (D) Sử dụng kết quả đánh giá; (E) Thông báo và phản hồi kết quả đánh giá; (F) Nghiên cứu về khoa học đánh giá kết quả giáo dục. Bảng 1.1. Mô tả các thành tố/ kỹ năng của năng lực đánh giá giáo dục Thành tố Mô tả A. Lập kế hoạch đánh giá Trên cơ sở mục tiêu, chuẩn đầu ra của môn học; giáo viên phải đề xuất được nhiệm vụ đánh giá, lập kế hoạch thực hiện đánh giá đúng mục đích và thu nhận thông tin đánh giá đan xen trong suốt quá trình dạy học, hướng tới việc hỗ trợ điều chỉnh hoạt động giảng dạy. B. Lựa chọn và phát triển công cụ đánh giá Đây là khả năng lựa chọn, điều chỉnh hoặc biên soạn mới các công cụ đánh giá đã xác định trong kế hoạch (công cụ đánh giá phải phù hợp với mục tiêu/ chuẩn đầu ra, nội dung, phương pháp và hình thức đánh giá đã quy định). 9 Thành tố Mô tả C. Thực hiện ĐG và xử lý, phân tích thông tin ĐG thu đƣợc Khả năng sử dụng (áp dụng) các công cụ đánh đúng cách, thu nhập các thông tin đánh giá qua các công cụ, xử lý thông tin thu được (định tính và định lượng) và giải thích được các kết quả đánh giá. D. Sử dụng kết quả đánh giá Sử dụng kết quả đánh giá để đưa ra các quyết định về HS, lập kế hoạch dạy học, phát triển chương trình, phát triển nhà trường. E. Thông báo, phản hồi KQĐG cho HS, gia đình HS và các đối tƣợng liên quan Kỹ năng thông báo bằng văn bản hoặc trao đổi về kết quả đánh giá cho HS, phụ huynh, các nhà giáo dục và các đối tượng liên quan khác. G. Nghiên cứu về khoa học ĐGGD Đây là kỹ năng đòi hỏi người giáo viên phải thường xuyên đọc hiểu các công trình về đánh giá kết quả giáo dục. 1.3.4.2. Đường phát triển năng lực đánh giá giáo dục Đường phát triển năng lực ĐGGD gồm 5 mức độ: Bảng 1.2: Các mức độ phát triển năng lực đánh giá giáo dục Mức độ Mô tả chi tiết Mức E: Chuyên gia Phải biết làm gì trong những tình huống được giao và thường xuyên tìm kiếm những cách thức giải quyết tình huống hiệu quả. Mức D: Thành thạo Đúc kết nhiều kinh nghiệm trong đánh giá, trách nhiệm gia tăng cùng với kinh nghiệm. Mức C: Có tay nghề Hành đồng phù hợp với nhiều tính huống đánh giá, hiểu được trách nhiệm của cá nhân, chủ động đưa ra quyết định. Mức B: Khởi nghiệp Nhận diện tình huống và có thể giải quyết tình huống dựa trên nguyên tắc (lý luận) là chủ yếu, khá cứng nhắc và chủ quan. Mức A: Tập sự Thực hiện nhiệm vụ dựa trên nguyên tắc lý thuyết, chưa gắn với bối cảnh và tình huống thực tế, chưa ý thức rõ ràng về trách nhiệm. Luận án sử dụng đường phát triển năng lực ĐGGD trên. Tuy nhiên, sinh viên sư phạm – là người chưa có nghề và được đào tạo chính quy thì việc sử dụng đường phát triển năng lực trên có thể phù hợp từ mức 1 (tập sự) đến mức 2 (khởi nghiệp). 1.4. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC 1.4.1. Một số đặc trƣng cơ bản của sinh viên ngành giáo dục tiểu học Việc đào tạo SVTH cần đào tạo về phương pháp dạy học nhiều hơn kiến thức khoa học chuyên sâu và ĐG KQGD của HSTH cũng là một PPDH ở tiểu học. 1.4.2. Mục tiêu phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Mục tiêu dạy học là giúp SV được chuẩn năng lực ĐGGD, để sau khi tốt nghiệp trường sư phạm, SV phải có năng lực ĐG KQGD của HSTH. Vì vậy, chuẩn 10 năng lực ĐGGD là “sản phẩm cuối cùng” của quá trình đào tạo năng lực này cho SVTH và việc quản lý chất lượng dạy học chuyển từ việc điều khiển “đầu vào” sang điều khiển “đầu ra”, tức là năng lực ĐGGD cho SV. 1.4.3. Nội dung dạy học phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Mục tiêu dạy học là nhằm phát triển ở SV năng lực chuyên biệt là năng lực ĐGGD và các năng lực chung, như: năng lực tư duy, năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề... Như vậy, chuẩn năng lực ĐGGD cho SV chính là nội dung đầu vào cần phải dạy trong học phần này, gồm các yếu tố về kiến thức, kỹ năng, thái độ, động cơ, sự sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ đánh giá và các nhiệm vụ thực tiễn đòi hỏi người học phải giải quyết ở nhà trường tiểu học. 1.4.4. Hoạt động giảng dạy của giảng viên Giảng viên tham gia thiết kế chuẩn năng lực ĐGGD cho SV, xây dựng đề cương chi tiết học phần, xây dựng kế hoạch và chuẩn bị các điều kiện dạy học; thực hiện kế hoạch dạy học và đánh giá, hướng dẫn SV tự đánh giá. 1.4.5. Hoạt động học tập của sinh viên Chuẩn bị hoạt động học tập; thực hiện hoạt động học tập ở lớp và thực hành ở trường tiểu học; tham gia vào quá trình đánh giá kết quả học tập của mình theo chuẩn năng lực ĐGGD và thực hiện hoạt động tự học theo chuẩn năng lực ĐGGD cho SV. 1.4.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Các yếu tố khách quan: Ảnh hưởng của giảng viên; nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, giáo dục ở các trường sư phạm; Học phần “Đánh giá trong giáo dục tiểu học”; việc tham gia vào các hoạt động ở trường tiểu học và sự hợp tác của bạn bè Các yếu tố chủ quan: Về phía GV và về phía SV. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Xuất phát từ việc đổi mới đánh giá KQGD của HSPT nói chung, HSTH nói riêng, vấn đề năng lực của giáo viên trong đánh giá KQGD của HS đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Các nước có nền giáo dục phát triển đã công bố chuẩn năng lực của giáo viên về đánh giá KQGD của HS, làm cơ sở cho các trường đào tạo SV. Ở Việt Nam, đã có một số bài viết, công trình nghiên cứu về năng lực đánh giá GD cho SV, giáo viên, người quản lý... Tuy nhiên, các nghiên cứu này mới dừng lại ở việc nghiên cứu lý luận, chưa thử nghiệm tính khả thi và đưa vào vận dụng để đào tạo SV ngành sư phạm. Dạy học theo hướng phát triển năng lực ĐGGD cho SV là phương thức dạy học dựa chủ yếu vào chuẩn năng lực này và năng lực của giáo viên về đánh giá KQGD của HS là năng lực chuyên biệt, năng lực này phải được rèn luyện tại các trường sư phạm. 11 Dạy học theo hướng phát triển năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH là một trong các mục tiêu quan trọng trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học. Để phát triển năng lực này, thì trước hết phải mô tả, thiết kế chuẩn năng lực cần phát triển. Chuẩn năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH gồm 6 thành tố sau: lập kế hoạch đánh giá; lựa chọn và phát triển công cụ đánh giá; thực hiện đánh giá và xử lý, phân tích kết quả đánh giá; sử dụng kết quả đánh giá; thông báo và phản hồi kết quả đánh giá và nghiên cứu về khoa học đánh giá giáo dục ở tiểu học. Nội dung dạy học được xác định dựa trên chuẩn năng lực ĐGGD cho SV đã thiết kế, gồm các yếu tố đầu vào, như: kiến thức, kỹ năng, thái độ, động cơ, hứng thú... và nhiệm vụ thực tiễn đòi hỏi SV giải quyết, có liên quan đến các hoạt động của giáo viên trong đánh giá KQGD của HS ở trường tiểu học. Hoạt động giảng dạy của giảng viên phải theo hướng tiếp cận chuẩn năng lực, bao gồm: tham gia thiết kế chuẩn năng lực, xây dựng đề cương chi tiết học phần, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị các điều kiện và thực hiện kế hoạch dạy học giúp hình thành năng lực ĐGGD cho SV và đánh giá SV theo chuẩn năng lực đã thiết kế. Hoạt động học tập của SV theo chuẩn năng lực, gồm: chuẩn bị các điều kiện cho việc học tập, thực hiện hoạt động học tập trên lớp, ở nhà, ở trường tiểu học và tham gia vào quá trình đánh giá bản thân, thực hiện hoạt động tự học theo chuẩn năng lực ĐGGD. Chƣơng 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC 2.1. KHÁI QUÁT VỀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 2.1.1. Mục đích khảo sát Tìm hiểu nhận thức của các bên liên quan (giảng viên, sinh viên, giáo viên tiểu học) về năng lực ĐGGD cần phát triển cho SV và quá trình tổ chức dạy học ở trường sư phạm (mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá) đã giúp hình thành và phát triển những thành tố nào, còn bỏ sót những thành tố nào của năng lực này. Lấy đó làm cơ sở thực tiễn để đề xuất các biện pháp phát triển năng lực ĐGGD cho SV. 2.1.2. Nội dung khảo sát - Nhận thức của giảng viên, sinh viên, giáo viên tiểu học về năng lực ĐGGD cần phát triển cho SV; - Thực trạng tổ chức dạy học ở trường sư phạm và các yếu tố ảnh hưởng đến dạy học nhằm hình thành và phát triển năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH; - Thực trạng năng lực ĐGGD của SVĐH ngành GDTH trước khi tốt nghiệp. 2.1.3. Đối tƣợng và thời gian khảo sát 2.1.3.1. Đối tượng khảo sát: gồm ba nhóm - Điều tra 71 giảng viên và 350 SV ngành giáo dục tiểu học của 6 trường ĐH đại diện cho 3 miền Bắc, Trung, Nam, gồm: Trường ĐH Hồng Đức, Thanh Hóa; 12 Trường ĐH Vinh; Trường ĐH Hoa Lư, Ninh Bình; Trường ĐH Đồng Nai; Trường ĐHSP - ĐH Thái nguyên và Trường ĐH Thủ đô. - Điều tra 107 giáo viên đang dạy học tại 5 trường tiểu học trên địa bàn Thanh Hóa và thành phố Hà Nội. 2.1.3.2. Thời gian: Tháng 9/2015 đến tháng 3/2016 2.1.4. Công cụ khảo sát: Phiếu trưng cầu ý kiến, phỏng vấn và quan sát sư phạm 2.1.5. Cách xử lý số liệu: Dạng 1: Những câu hỏi kín trong phiếu hỏi, phần đáp án trả lời được đưa ra 5 mức độ đánh giá, thì chúng tôi xử lý theo điểm trung bình cộng. Dạng 2: Một số câu hỏi điều tra được xây dựng theo các tiêu chí, thì chúng tôi xử lý theo tỷ lệ % và thứ bậc. 2.2. KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 2.2.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên, sinh viên và giáo viên tiểu học về phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên thông qua dạy học Kết quả khảo sát cho thấy 100% giảng viên các trường sư phạm và GVTH đều nhận thức được sự cần thiết về đào tạo năng lực ĐGGD cho SV; con số này đối với SV là 89,14%; 8,86% là bình thường, đều này phản ánh đúng thực tế, bởi SV chưa qua thực tế dạy học. 2.2.2. Thực trạng về xác định mục tiêu đào tạo năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Xác định mục tiêu đào tạo là nội dung quan trọng nhất trước khi giảng dạy học phần. Tuy nhiên, qua khảo sát, không có GV nào căn cứ vào chuẩn năng lực ĐGGD cho SV và có tới 92,96% GV cũng không căn cứ vào tiêu chuẩn về kiểm tra, đánh giá được quy định trong chuẩn nghề nghiệp GVTH và các quy định đánh giá HSTH do Bộ GD&ĐT công bố; có 80,28% giảng viên căn cứ vào chuẩn đầu ra của học phần (tức có trong đề cương chi tiết học phần) để xác định mục tiêu bài giảng; một số khác thường xuyên căn cứ vào kinh nghiệm giảng dạy học phần này ở tiểu học (52,11%). Khảo sát 350 SV các trường sư phạm đã học tập xong học phần “Đánh giá trong giáo dục tiểu học”, cho thấy các trường và giảng viên chỉ mới công bố cho SV chuẩn đầu ra của học phần được giảng viên biên soạn và nhà trường phê duyệt (đề cương chi tiết học phần) (82,00%). Một số ít SV cũng được biết các tiêu chí về kiểm tra, đánh giá được quy định trong chuẩn nghề nghiệp GVTH và quy định đánh giá HSTH do Bộ GD&ĐT công bố (7,42%). Xác định mục tiêu là mục đích quan trọng nhất của quá trình dạy học, đây chính là kim chỉ nam định hướng toàn bộ hoạt động dạy – học theo hướng đã định. Ý kiến của 71 giảng viên khi biên soạn kế hoạch dạy học quan tâm nhiều nhất tới việc SV đạt mục tiêu nhận thức: hiểu, nhớ, tái hiện kiến thức và mục tiêu phát triển ở SV tư duy độc lập, sáng tạo (100%). Bên cạnh đó, các mục tiêu khác cũng được giảng viên chú ý, như: rèn luyện những kỹ năng tương ứng với nội dung bài học (87.32%), hình thành ở SV tình cảm nghề nghiệp (83.09%). Riêng mục tiêu hình thành ở SV thái độ, động cơ, sự sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ thì ít được giảng viên lựa chọn (32.39%), mà trong dạy học nhằm hình thành và phát triển năng lực rất cần mục tiêu này. 13 Về đánh giá mức độ quan trọng các thành tố của năng lực ĐGGD cho SV, kết quả khảo sát cho thấy giảng viên, sinh viên, giáo viên tiểu học đánh giá rất rất cao kỹ năng lựa chọn và phát triển công cụ đánh giá (94,13%), điều này chứng tỏ quy trình đánh giá KQGD của HSTH còn có nhiều hạn chế và sự cần thiết trong việc xây dựng, điều chỉnh và công bố chuẩn năng lực ĐGGD cho SV ngành GDTH. 2.2.3. Thực trạng nội dung dạy học nhằm hình thành và phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Thăm dò ý kiến của 71 giảng viên và 350 SV, kết quả khảo nghiệm như sau: Về sự cần thiết: Có 87% các chỉ số hành vi năng lực ĐGGD cho SV đã xác lập được đánh giá là cần thiết và rất cần thiết, 13% được đánh giá là tương đối cần thiết và không có tiêu chí nào được đánh giá là không cần thiết hoặc ít cần thiết. Một số chỉ số hành vi được đánh giá rất cao từ 4.2 đến 4.6 thể hiện mức độ cần thiết và rất cần thiết trong quá trình dạy học; các chỉ số còn lại được đánh giá ở mức từ 3.7 đến 4.1, đây là những chỉ số ít được quan tâm trong quá trình dạy học và trong hoạt động thực tiễn nghề nghiệp, mặc dù các chỉ số này rất cần thiết trong dạy học nhằm hình thành và phát triển năng lực ĐGGD cho SV. Về tính phù hợp: Các ý kiến đánh giá ở mức độ thấp hơn so với sự cần thiết. Có 36,4% chỉ số hành vi được đánh giá ở mức phù hợp và rất phù hợp, 63,6% chỉ số còn lại được đánh giá là tương đối phù hợp và không có chỉ số nào được đánh giá là không phù hợp hoặc ít phù hợp. Sở dĩ có sự khác biệt về kết quả đánh giá giữa sự cần thiết và tính phù hợp về các chỉ số của năng lực ĐGGD cho SV là do những người được hỏi cho rằng một số chỉ số là rất cần thiết, tuy nhiên khi áp dụng vào quá trình đào tạo SV là hết sức khó khăn. Từ những kết quả trên có thể khẳng định, hầu hết các giảng viên, sinh viên cho rằng nội dung dạy học của học phần “Đánh giá trong giáo dục tiểu học” hiện nay ít thuận lợi cho việc hình thành và phát triển năng lực ĐGGD cho SV. 2.2.4. Thực trạng đánh giá quá trình hình thành và phát triển năng lực đánh giá giáo dục đối với sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học - Về nội dung đánh giá: nội dung đánh giá được giảng viên lựa chọn để đánh giá kết quả học tập của SV thường tập trung chủ yếu vào kiến thức (59,15% - 85,33%) và sản phẩm của cá nhân hoặc nhóm SV (54,93% - 53,00%); các nội dung mà giảng viên ít quan tâm, như: các kỹ năng, quá trình thực hiện của cá nhân hoặc nhóm SV để có sản phẩm, sự phối hợp hoạt động với SV khác trong nhóm và thái độ, động cơ, sự sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ. - Về phương pháp đánh giá: Kết quả cho thấy có sự tương đồng ý kiến của giảng viên và SV về mức độ sử dụng các phương pháp đánh giá đối với SV. Các phương pháp kiểm tra, đánh giá được giảng viên sử dụng thường xuyên là viết tự luận (87,32%-86,33%), kiểm tra thực hành (32,39%-22,33%), vấn đáp (5,49%- 17.67%). Các phương pháp phát huy tính tích cực nhận thức giúp hình thành năng lực của SV thường ít được sử dụng, như: tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng, thực hiện bài tập dự án; đánh giá thông qua hồ sơ học tập. 14 - Về công cụ đánh giá: kết quả cho thấy: nếu tính trung bình, công cụ đối với SV hiện nay được giảng viên các trường sư phạm sử dụng chủ yếu vẫn là bài kiểm tra viết (67.39%), số ít sử dụng bài tập lớn, dự án học tập giúp SV tập dượt nghiên cứu khoa học (24.53%) (10.51%); bảng kiểm ít được quan tâm sử dụng nhất (1.89%). 2.2.5. Thực trạng sử dụng các phƣơng pháp dạy học của giảng viên trong quá trình tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên Qua phiếu trưng cầu ý kiến cho thấy có 4 phương pháp dạy học được các giảng viên sử dụng thường xuyên là: thuyết trình với tỷ lệ trung bình là 95.82%, thảo luận/ xemina với tỷ lệ trung bình là 76.78%; Vấn đáp: 72.59% và giải quyết vấn đề: 59.41%. Các phương pháp mới phát huy tính tích cực, tự giác học tập của SV thì ít được sử dụng thường xuyên, như: dự án: 24.06%, hợp đồng: 1.67%, trãi nghiệm: 2.09%, ... điều này đã có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng đào tạo GVTH, hạn chế việc hình thành và phát triển năng lực ở SV trong đó có năng lực đánh giá. 2.2.6. Thực trạng năng lực đánh giá giáo dục của sinh viên tốt nghiệp Kết quả khảo sát cho thấy: đánh giá chủ quan của đội ngũ giảng viên về năng lực ĐGGD của SV tốt nghiệp là: tiêu chí về kiến thức được đánh giá rất cao (điểm trung bình: 4,3), tiêu chí về thái độ được đánh giá ở mức cao (điểm trung bình: 3,89), tiêu chí về kỹ năng và tiêu chí năng lực được đánh giá ở mức trung bình (điểm trung bình: 3,28 và 2,96). Mặt khác, ý kiến của 107 GVTH cho thấy, GVTH đánh giá năng lực ĐGGD đối với SV mới tốt nghiệp thấp hơn so với đánh giá của giảng viên các trường sư phạm. Chỉ có 3 tiêu chí có điểm đánh giá ở mức cao (3,55-3,57-4,09), tiêu chí về năng lực được đánh giá ở mức trung bình (2,82). 2.2.7. Nhận định về thực trạng phát triển năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học Từ kết quả khảo sát thực trạng, chúng tôi thấy xuất hiện một số vấn đề sau: Một là: Phát triển năng lực ĐGGD cho SV là rất cần thiết, tuy nhiên các SV sau khi tốt nghiệp thì năng lực này còn rất hạn chế. Hai là: Dạy học giúp SV có kiển thức, kỹ năng, năng lực ĐGGD, nhưng việc áp dụng những điều đã học ở trường sư phạm vào thực tiễn đánh giá KQGD của HS ở trường tiểu học như thế nào là vấn đề quan trọng hơn. Qua kết quả điều tra cho thấy, SV hiện nay ít được áp dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào thực tiễn ở trường tiểu học. Đây có thể là khoảng cách nhất định giữa trường đào tạo với nơi sử dụng sản phẩm đào tạo của trường (các trường tiểu học). Ba là: Việc đánh giá SV ở các trường sư phạm còn mang nặng về đánh giá kiến thức, kỹ năng; đánh giá năng lực ít được quan tâm; hay nói đúng hơn việc đánh giá SV hiện nay của các trường sư phạm chưa hướng theo chuẩn năng lực, cũng như yêu cầu về đánh giá HS ở các trường tiểu học. 15 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 Việc khảo sát thực trạng quá trình dạy học nhằm hình thành và phát triển năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH, chúng tôi đi đến một số kết luận sau: Giảng viên, sinh viên, giáo viên tiểu học đều nhận thức được rằng: phát triển năng lực ĐGGD cho SV ngành GDTH là cần thiết. Tuy nhiên, các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo năng lực này còn rất hạn chế. Các trường sư phạm chưa thiết kế chuẩn năng lực ĐGGD cho SV. Mặc dù các trường đã ban hành đề cương chi tiết học phần, tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở việc mô tả các kiến thức, kỹ năng, thái độ cần có ở SV khi học xong một học phần, chưa quy định rõ chuẩn năng lực phải đạt được ở SV khi tốt nghiệp. Nội dung dạy học học phần “Đánh giá trong giáo dục tiểu học” chủ yếu được xây dựng theo cách tiếp cận nội dung, cấu trúc theo môn học, mục tiêu học phần chưa phù hợp với các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ, sự sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ đã xác định trong chuẩn năng lực ĐGGD cho SV. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học chủ yếu vẫn là thuyết trình, các phương pháp và hình thức dạy học tích hợp, định hướng các hoạt động và phát huy tính tích cực của SV ít được sử dụng. Vấn đề đánh giá SV hiện nay chủ yếu vẫn là đánh giá tổng kết, đánh giá thường xuyên ít được chú trọng; công cụ sử dụng trong đánh giá không đa dạng; đánh giá đồng đẳng và tự đánh giá ít được quan tâm. Kết quả điều tra, tìm hiểu cho thấy năng lực ĐGGD của SVĐH ngành GDTH tốt nghiệp ra trường chủ yếu được đánh giá ở mức độ trung bình. Chƣơng 3 CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC 3.1. NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và khả thi 3.2. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC 3.2.1. Biện pháp 1: Điều chỉnh, hoàn thiện chuẩn năng lực đánh giá giáo dục cho sinh viên đại học ngành giáo dục tiểu học trƣớc khi tốt nghiệp 3.2.1.1. Mục đích, ý nghĩa của biện pháp Chuẩn năng lực ĐGGD cho SV được điều chỉnh, hoàn thiện dựa trên cơ sở kết hợp mô hình nhân cách với mô hình hoạt động nghề nghiệp tương lai của. Việc thiết kế chuẩn năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH trước khi tốt nghiệp sẽ giúp SV biết rõ mình phải học gì và làm được những gì để đáp ứng nhiệm vụ đánh giá KQGD của HS ở trường tiểu học. Từ đó, SV biết xây dựng được kế hoạch học tập và rèn luyện cho bản thân khi học tập ở trường sư phạm. 16 3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp a. Các hướng tiếp cận để điều chỉnh, hoàn thiện chuẩn NL ĐGGD cho SV Tiếp cận hệ thống; tiếp cận phân tích quy trình thực hiện ĐGGD và chức năng của GVTH trong đánh giá; tiếp cận mô hình hoạt động của giáo viên tiểu học và tiếp cận quy trình thiết kế chuẩn năng lực b. Chuẩn năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH - Xác định các thành tố của năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH Trên cơ sở chuẩn năng lực ĐGGD cho SV (mục 1.3.4.1), năng lực ĐGGD dự kiến phát triển ở SVTH sẽ gồm sáu thành tố là: (A) lập kế hoạch đánh giá; (B) lựa chọn và phát triển công cụ đánh giá; (C) thực hiện đánh giá và xử lý, phân tích thông tin đánh giá thu được; (D) sử dụng kết quả đánh giá; (E) thông báo, phản hồi kết quả đánh giá cho HS, gia đình HS, các đối tượng khác và (G) nghiên cứu về khoa học ĐGGD. - Xác định các chỉ số hành vi năng lực ĐGGD cho SV Hình 3.1 Cấu trúc năng lực ĐGGD cho sinh viên (6 thành tố và 16 chỉ số hành vi) - Xây dựng tiêu chí chất lượng Minh họa tiêu chí chất lượng của chỉ số hành vi xác định được các yếu tố của bản kế hoạch đánh giá KQGD của HSTH trong thành tố lập kế hoạch đánh giá: Bảng 3.3. Tiêu chí chất lƣợng của các chỉ số hành vi Thành tố Chỉ số hành vi Tiêu chí chất lƣợng A. Lập kế hoạch đánh giá A.1. Xác định được các yếu tố của bản kế hoạch ĐGGD của HSTH A.1.1. Chưa nêu được các căn cứ, cơ sở khoa học của việc lập kế hoạch đánh giá; chưa xác định được các yếu tố của bản kế hoạch; chưa gắn kết cơ sở khoa học với yếu tố trong bản kế hoạch ĐGGD; A.1.2. Nêu được các căn cứ, cơ sở khoa học của việc lập kế hoạch đánh giá; xác định được một số yếu tố của bản kế hoạch nhưng còn rời rạc; A.1.3. Nêu được các căn cứ, cơ sở khoa học của việc lập kế hoạch đánh giá và xác định được đầy đủ các yếu tố của bản kế hoạch. - Dự thảo chuẩn năng lực ĐGGD cho SVĐH ngành GDTH - Thiết kế các câu hỏi đo lường, đánh giá năng lực ĐGGD cho SV ngành GDTH - Đo nghiệm trên thực tiễn và định cỡ: 17 Mẫu thử nghiệm là 30 SV K14 ĐHGD Tiểu học, Trường ĐH Hồ