Tóm tắt Luận văn Khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 ở bậc trung học phổ thông

ục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam với nhiều hình thức; - Từ thực trạng dạy và học lịch sử Việt Nam bậc Trung học Phổ thông, đặc biệt là chất lượng dạy và học môn Lịch sử lớp 12, qua sự đánh giá của cơ quan quản lý, đội ngũ giáo viên và của nhân dân, chúng ta thấy được sự cần thiết, tác dụng của việc khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975; - Nghiên cứu các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử của một số nước trên thế giới và căn cứ thực tiễn Việt Nam, đề xuất các hình thức tổ chức khác thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông. 3. Mục tiêu Thực hiện Đề tài, chúng tôi hướng tới 3 mục tiêu chính sau: - Một là, đưa ra các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông; - Hai là, xác định biện pháp nhằm áp dụng các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông trong thực tiễn; - Ba là, nghiên cứu, thử nghiệm một số hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 trong thực tiễn. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được các mục đích, mục tiêu nghiên cứu đã nêu trên, Đề tài có nhiệm vụ: - Nêu được định nghĩa, đặc điểm của tài liệu lưu trữ để từ đó góp phần khẳng định giá trị của tài liệu lưu trữ trong giảng dạy lịch sử Việt Nam; - Nghiên cứu, giới thiệu khái quát nguồn tài liệu lưu trữ về lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ. Cụ thể là tài liệu 9 lưu trữ tại Kho Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Thông tấn xã Việt Nam... - Đánh giá thực tiễn công tác giảng dạy lịch sử Việt Nam bậc Trung học Phổ thông, đặc biệt là các phương tiện, trang thiết bị đã được sử dụng trong giảng dạy môn Lịch sử thông qua khảo sát thực tế, tổng hợp thông tin từ các phương tiện truyền thông... để từ đó thấy được nguyên nhân tại sao chất lượng môn Lịch sử còn thấp và sự cần thiết phải đổi mới phương pháp giảng dạy lịch sử Việt Nam. - Nghiên cứu, đưa ra các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông và giải pháp tổ chức thực hiện các hình thức đó. 5. Phạm vi nghiên cứu Do nhiều nguyên nhân khác nhau, tài liệu lưu trữ nói chung và tài liệu lưu trữ về lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 nói riêng, đang được bảo quản phân tán tại nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân ở trong nước và ngoài nước. Cho nên, trong Đề tài này, chúng tôi chỉ giới hạn phạm vi nghiên cứu, khảo sát là tài liệu lưu trữ đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ trung ương là: Kho Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước. Tài liệu lưu trữ phản ánh lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ địa phương cũng là một nguồn sử liệu chân thực, đáng tin cậy, có thể khai thác, sử dụng phục vụ công tác dạy và học lịch sử địa phương. Tuy nhiên, với thời gian có hạn, chúng tôi không có điều kiện để khảo sát, thống kê toàn bộ tài liệu lưu trữ giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ địa phương, bảo tàng, thư viện, viện nghiên cứu, cá nhân, gia đình, dòng họ ở trong nước và ngoài nước. Mặt khác, các công cụ tra cứu, thống kê tài liệu lưu trữ tại các cơ quan lưu trữ nói trên chưa hoàn thiện, đồng bộ nên việc khảo sát, thống kê gặp không ít khó khăn. Đa số các mục lục thống kê theo vấn đề, chưa có mục lục 10 thống kê theo thời gian. Vì vậy, để thống kê được tài liệu lưu trữ giai đoạn 1945 - 1975, chúng tôi phải nghiên cứu tất cả mục lục của các phông, sưu tập lưu trữ. Công việc này chiếm khá nhiều thời gian, song kết quả thống kê chỉ mang tính tương đối. Ngoài ra, nhiều phông, sưu tập lưu trữ đang trong quá trình xử lý nghiệp vụ nên không có mục lục hồ sơ để nghiên cứu. Mặc dù chỉ khảo sát, thống kê tài liệu lưu trữ tại Kho Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, nhưng trong quá trình thử nghiệm một số hình thức khai thác, sử dụng tài liệu, chúng tôi có sử dụng một số lượng tài liệu nhất định từ các nguồn khác như: Thông tấn xã Việt Nam, mạng Internet, xuất bản phẩm... để làm phong phú, đa dạng thêm nội dung, hình thức tài liệu. Theo chương trình lịch sử, lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 -1975 được giảng dạy ở bậc Trung học Cơ sở (lớp 9) và bậc Trung học Phổ thông (lớp 12). Phần lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 ở lớp 9 và lớp 12 tuy có nhiều điểm tương đồng về nội dung song phương pháp giảng dạy lại khác nhau về mục tiêu, yêu cầu môn học và tâm sinh lý của học sinh. Chính vì vậy, trong Luận văn này, chúng tôi tập trung nghiên cứu chương trình môn Lịch sử lớp 12, cụ thể là phần lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 -1975 và đề xuất các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn này. 6. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ là mục đích cuối cùng của công tác lưu trữ, là cầu nối giữa các cơ quan lưu trữ và độc giả. Do đó, tính đến nay, có nhiều hội nghị, hội thảo, đề án, đề tài nghiên cứu khoa học của Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; luận văn, khoá luận, báo cáo khoa học của sinh viên Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng; bài viết trên các báo, tạp chí, đặc biệt là tạp chí Văn thư, Lưu trữ Việt Nam về lý luận, thực tiễn khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ. Tuy nhiên, số 11 lượng các nghiên cứu về khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong hoạt động giáo dục nói chung và giảng dạy môn Lịch sử trong trường học nói riêng không nhiều. Có thể kể đến các nghiên cứu sau: - Khoá luận tốt nghiệp “Khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong việc biên soạn sách giáo khoa Lịch sử”, Nguyễn Thị Dinh, Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng, năm 2008 và bài viết “Tài liệu lưu trữ với việc dạy và học môn Lịch sử Việt Nam”, TS. Nguyễn Liên Hương, CN. Nguyễn Thị Dinh, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội. Trong khoá luận và bài viết, các tác giả đã tập trung phân tích vai trò của giáo sách khoa - một công cụ dành riêng và không thể thiếu trong trong quá trình dạy - học lịch sử, nêu lên một số điểm còn hạn chế của sách giáo khoa; đồng thời, khái quát thực trạng dạy và học lịch sử hiện nay ở bậc Phổ thông, phân tích nguyên nhân dẫn đến thực trạng này để từ đó khẳng định được tầm quan trọng của việc khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong biên soạn sách giáo khoa môn Lịch sử. Khoá luận và bài viết đã đưa ra một số hình thức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong biên soạn sách giáo khoa Lịch sử như: khai thác nội dung thông tin trong tài liệu để biên soạn sách giáo khoa; khai thác, sử dụng tài liệu ghi âm, tài liệu phim đi kèm sách giáo khoa; tổ chức tham quan các lưu trữ, bảo tàng; tổ chức các buổi nói chuyện, giới thiệu về tài liệu lưu trữ. - Bài viết “Một số ý kiến vế sử dụng tài liệu lưu trữ trong công tác giáo dục và đào tạo”, Thiên Hương, Văn phòng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Với cách nhìn của người làm lưu trữ, tác giả bài viết đã đưa ra một số gợi ý về việc sử dụng tài liệu lưu trữ trong giáo dục, đào tạo như: tổ chức các phòng trưng bày tài liệu tại trường học; tổ chức tham quan bảo tàng, địa danh lịch sử; chiếu phim tư liệu lịch sử - Báo cáo khoa học “Hoạt động giáo dục góp phần nâng cao nhận thức của xã hội đối với lưu trữ - Kinh nghiệm thực tiễn của Lưu trữ Pháp”, TS. Vũ Thị Minh Hương, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước. Báo cáo đã nêu kinh 12 nghiệm thực tiễn hoạt động của Lưu trữ Pháp từ xây dựng chính sách hoạt động giáo dục của Lưu trữ, tổ chức hoạt động giáo dục tại các cơ quan lưu trữ... Trên cơ sở đó, tác giả báo cáo đưa ra một số đề xuất để triển khai các hoạt động giáo dục cho Lưu trữ Việt Nam. Trên thế giới, khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong giảng dạy lịch sử là vấn đề được quan tâm nghiên cứu và áp dụng ở nhiều nước. Ví dụ Trung Quốc, Singapore, Pháp, Mỹ Lưu trữ Quốc gia Mỹ (NARA) đã tiên phong, mở đường cho sáng kiến sử dụng tài liệu lưu trữ trong lớp học và khuyến khích giáo viên sử dụng nguồn tài liệu lưu trữ như một công cụ giảng dạy. Sau đó, giảng dạy với tài liệu lưu trữ trở thành một dự án cộng đồng nhằm cung cấp những bản sao tài liệu lưu trữ có giá trị cho giáo viên giảng dạy lịch sử bậc trung học. Dự án này bao gồm cả việc xuất bản những ấn phẩm lưu trữ và xây dựng chương trình giảng dạy lịch sử bằng tài liệu lưu trữ cho giáo viên và học sinh ở tất cả các cấp học. Hơn 25 năm qua, Văn phòng giáo dục của NARA đã tiếp xúc thành công với nhiều nhà giáo dục nhằm xúc tiến việc sử dụng tài liệu lưu trữ trong lớp học, cung cấp phương tiện giảng dạy trực quan cho giáo viên cũng như chứng minh tài liệu lưu trữ là một phương tiện học tập năng động, phù hợp với học sinh ở mọi trình độ. Như vậy, khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ nói chung và trong hoạt động giáo dục nói riêng không phải là vấn đề mới mẻ trên thế giới và Việt Nam. Song có thể khẳng định rằng, chưa có một công trình nghiên cứu tổng thể nào về khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam. Trước thực trạng dạy và học lịch sử Việt Nam còn nhiều bất cập như hiện nay cũng như tiềm năng của tài liệu tại các cơ quan lưu trữ, nghiên cứu để tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam là việc làm thật sự cần thiết và có ý nghĩa. 7. Tài liệu tham khảo Để thực hiện Đề tài, chúng tôi tham khảo những nguồn tài liệu chủ yếu sau: 13 - Một là, hệ thống các văn bản của Đảng và Nhà nước về: + Tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ: Pháp lệnh Lưu trữ quốc gia năm 2001, Nghị định số 111/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 của Chính phủ hướng dẫn thi hành chi tiết một số điều của Pháp lệnh Lưu trữ Quốc gia, Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ và các vấn đề có liên quan đến tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ như: Quy định số 212-QĐ/TW ngày 16 tháng 3 năm 2009 của Ban Chấp hành Trung ương giải mật tài liệu của các cơ quan, tổ chức trước khi nộp lưu vào Kho Lưu trữ Trung ương Đảng và tài liệu của Kho Lưu trữ Trung ương Đảng, Quy trình Giải mật tài liệu lưu trữ theo TCVN ISO 9001:2000 (ban hành kèm theo Quyết định số 111/QĐ-VTLTNN ngày 13 tháng 5 năm 2009 của Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước)... + Dạy và học môn Lịch sử Việt Nam bậc Trung học Phổ thông như: Luật Giáo dục năm 2005 và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo về chương trình Lịch sử lớp 10, 11, 12; danh mục thiết bị dạy học môn Lịch sử... - Hai là, tài liệu lưu trữ giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ Đảng và Nhà nước Trong quá trình thực hiện Đề tài, chúng tôi đã nghiên cứu, sử dụng tài liệu lưu trữ đang được bảo quản tại Kho Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước. Ví dụ như: hồ sơ số 1, phông Quốc hội về tập sắc lệnh của Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà về Tổng tuyển cử năm 1946; đơn vị bảo quản số 61 - 45, phông Tài liệu ảnh Nguyễn Bá Khoản về mít tinh của quần chúng nhân dân trước Nhà hát lớn Hà Nội ngày 17 tháng 8 năm 1945... Đây là nguồn tài liệu quan trọng nhất để chúng tôi xây dựng thử nghiệm chuyên đề tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông. - Ba là, sách và giáo trình về lịch sử Việt Nam, công tác lưu trữ 14 + Giáo trình Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ; + Sách giáo khoa Lịch sử lớp 12; + Sách chỉ dẫn các phông lưu trữ bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III; + Sách giới thiệu tài liệu lưu trữ theo chuyên đề như: Hà Nội - Những sự kiện, sự việc 1945 - 1954, Nam Bộ kháng chiến giai đoạn 1945 - 1954, Nguồn tài liệu lưu trữ ảnh về cuộc kháng chiến chống Pháp... + Một số sách về lịch sử Việt Nam như: Đại cương lịch sử Việt Nam tập II và III, Tiến trình lịch sử Việt Nam. - Bốn là, các công trình nghiên cứu khoa học (đề tài nghiên cứu khoa học, khoá luận, luận văn), kỷ yếu hội nghị, hội thảo + Đề tài nghiên cứu khoa học, khoá luận, luận văn của sinh viên, học viên Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng về khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong nghiên cứu lịch sử: sử dụng tài liệu lưu trữ trong nghiên cứu lịch sử cấp Bộ, sử dụng tài liệu lưu trữ biên soạn sách giáo khoa Lịch sử... + Kỷ yếu hội nghị, hội thảo khoa học: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Thực trạng việc dạy và học môn lịch sử trong các trường Phổ thông - Nguyên nhân và giải pháp - Năm là, các bài viết trên báo, tạp chí, Internet về giá trị của tài liệu lưu trữ và khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong giáo dục lịch sử của Việt Nam và thế giới + Các bài công bố, giới thiệu về tài liệu lưu trữ, giá trị của tài liệu lưu trữ đăng trên Tạp chí Văn thư, Lưu trữ Việt Nam, Tạp chí Dấu ấn thời gian, Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, Báo Nhân dân, Báo An ninh Thủ đô, Báo Lao động... + Các trang thông tin điện tử của: Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; Lưu trữ Quốc gia một số nước như: Mỹ, Anh, Singapore...; báo Thanh niên; báo Tiền phong. 15 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên lập trường của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, chúng tôi tiến hành nghiên cứu Đề tài với các phương pháp sau: - Phương pháp thu thập, xử lý thông tin Với mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra, chúng tôi xác định nguồn, nội dung tài liệu tham khảo có liên quan đến Đề tài cần thu thập. Sau khi thu thập được khá đầy đủ tài liệu tham khảo, công việc quan trọng nhất của chúng tôi là xử lý khối tài liệu này. Để có cách nhìn tổng quát nhất, chúng tôi đã phân loại, nghiên cứu tài liệu tham khảo theo từng vấn đề và cuối cùng là lựa chọn những nội dung có giá trị trong tài liệu tham khảo để đưa vào Đề tài bằng phương pháp đối chiếu, so sánh. Quá trình thu thập, xử lý tài liệu tham khảo diễn ra trong suốt quá trình thực hiện Đề tài. Bởi vậy, các thông tin mới có liên quan đến Đề tài được bổ sung, cập nhật thường xuyên. - Phương pháp phân tích - tổng hợp Phương pháp phân tích - tổng hợp được sử dụng trong cả ba chương của Đề tài. Tại Chương I, phương pháp này được sử dụng để phân tích khái niệm tài liệu lưu trữ, nội dung, loại hình và giá trị của tài liệu lưu trữ giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ; đánh giá thực tiễn công tác giảng dạy lịch sử Việt Nam bậc Trung học Phổ thông. Để từ đó thấy được mối quan hệ giữa khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ và việc nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử Việt Nam lớp 12. Tại Chương II, trên cơ sở tổng hợp kết quả Chương I và phân tích khả năng, nhu cầu khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong tương lai để đưa ra các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông. Đối với Chương III, phương pháp phân tích - tổng hợp được dùng để phân tích về vai trò, vị trí cũng như các việc cần làm của các cơ quan lưu trữ, cơ quan giáo dục trong việc áp dụng các hình thức khai thác, sử 16 dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 lớp 12. - Phương pháp điều tra xã hội học Phương pháp điều tra xã hội học được sử dụng tại Chương 1 của Đề tài. Tại phần thực tiễn dạy và học môn Lịch sử tại các trường Trung học Phổ thông, bên cạnh việc khảo sát, thu thập thông qua các phương tiện truyền thông như báo chí, mạng Internet..., chúng tôi còn tiến hành khảo sát thông qua hình thức phát Phiếu khảo sát cho các học sinh bậc Trung học Phổ thông tại một số tỉnh, thành phố khu vực miền Bắc và miền Trung. Phương pháp điều tra xã hội học được được áp dụng trong xác định mục đích, hình thức khảo sát; xây dựng mẫu Phiếu khảo sát; lựa chọn đối tượng khảo sát và phân tích kết quả khảo sát. Áp dụng phương pháp điều tra xã hội học đã giúp chúng tôi thu được những thông tin thực tiễn khá chính xác, trung thực và phù hợp với yêu cầu sử dụng. Ngoài ra, với phương pháp này, các thông tin thực tiễn được đưa ra trong Đề tài sẽ đa chiều và thuyết phục hơn. 9. Đóng góp của Đề tài Đề tài được nghiên cứu và triển khai sẽ có những đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn sau: - Về lý luận: hiện nay, lý luận về khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong hoạt động giáo dục, cụ thể là giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 chưa có vì đây là vấn đề khá mới mẻ ở Việt Nam. Bởi vậy, trên cơ sở vận dụng các nguyên tắc, phương pháp luận chung của công tác lưu trữ, chúng tôi có đề xuất một số vấn đề lý luận về khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam như: nguyên tắc, yêu cầu về tài liệu lưu trữ, các hình thức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ; phương pháp khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ... Mặc dù chưa hoàn toàn đầy đủ và sâu sắc nhưng chúng tôi hy vọng rằng đó sẽ là cơ sở bước đầu để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống lý luận này. 17 - Về thực tiễn: mở ra một hướng đi mới nhằm đa dạng hoá các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong hoạt động giáo dục nói chung và giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông nói riêng. Từ đó, góp phần nâng cao vai trò, vị trí của công tác lưu trữ trong hoạt động giáo dục lịch sử, tăng cường mối quan hệ giữa lưu trữ và giáo dục. Đặc biệt, chúng tôi đã xây dựng thử nghiệm một chuyên đề tài liệu lưu trữ về lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 và có thể sử dụng trong giảng dạy môn Lịch sử tại các trường Trung học Phổ thông. 10. Kết cấu của Đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, phần nội dung Đề tài được chia thành 3 chương: - Chương 1: Sự cần thiết của việc khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông Đây là chương mở đầu, làm tiền đề cho việc nghiên cứu các chương tiếp theo. Bởi vậy, tại Chương 1 của Đề tài sẽ làm sáng tỏ các vấn đề sau: + Giá trị sử liệu của tài liệu lưu trữ trong nghiên cứu lịch sử. + Khái quát về loại hình, số lượng và nội dung tài liệu lưu trữ giai đoạn 1945 - 1975 đang bảo quản tại các cơ quan lưu trữ; + Thực tiễn dạy và học môn Lịch sử bậc Trung học Phổ thông. Để từ đó, nêu bật lên được sự cần thiết của việc khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng daỵ lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông. - Chương 2: Yêu cầu, phương pháp và các hình thức tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông Đây là một trong hai chương chính của Đề tài. Trong Chương 2, các hình thức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông áp dụng trong và ngoài 18 trường học sẽ được làm sáng tỏ. Tuy nhiên, trước khi đề cập đến các hình thức trên, yêu cầu, phương pháp khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam cũng được đặt ra. Các yêu cầu, phương pháp này là sự kết hợp giữa các yêu cầu, phương pháp của công tác lưu trữ và các yêu cầu, phương pháp trong công tác giáo dục nhằm mục đích nâng cao chất lượng, tính khả thi của các hình thức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ. - Chương 3: Các giải pháp tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông Từ kết quả nghiên cứu Chương 1 và Chương 2, trong Chương 3 các giải pháp chung và giải pháp riêng đối với cơ quan lưu trữ, cơ quan giáo dục sẽ được tập trung phân tích để thực hiện thành công các hình thức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ giảng dạy lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 bậc Trung học Phổ thông. Trong thời gian thực hiện Đề tài, chúng tôi đã nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ của các thầy cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng; Ban Giám đốc cùng các đồng nghiệp tại Trung tâm Khoa học và Công nghệ văn thư, lưu trữ - Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; các cán bộ tại Kho Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi để chúng tôi hoàn thành Đề tài. Đặc biệt, tôi luôn nhận được sự chỉ bảo, hướng dẫn tận tình của PGS.NGND Lê Mậu Hãn - người thầy đã hướng dẫn tôi hoàn thành Đề tài này. Hy vọng rằng, sau khi hoàn thành Đề tài này, tôi sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của PGS.NGND Lê Mậu Hãn và các thầy cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè. Mặc dù có nhiều cố gắng song Đề tài của tôi không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu 19 của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và tất cả những ai quan tâm để Đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 24 tháng 12 năm 2009 Học viên Nguyễn Thuỳ Trang 20 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, sách Lịch sử 12, Nhà xuất bản Giáo dục, năm 2008; 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, sách Lịch sử 12 nâng cao, Nhà xuất bản Giáo dục, năm 2008; 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu phân phối chương trình THPT môn Lịch sử (dùng cho các cơ quan quản lý giáo dục và giáo viên, áp dụng từ năm học 2008 - 2009), Trung hoc/Su; 4. Đào Xuân Chúc, Nguyễn Văn Hàm, Vương Đình Quyền, Nguyễn Văn Thâm (1990), Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ, Nhà xuất bản Đại học và giáo dục chuyên nghiệp; 5. TS. Đào Xuân Chúc (2002), Nguồn tư liệu ảnh về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia; 6. Nguyễn Thị Chinh (2006), Nghiên cứu áp dụng bộ tiêu chuẩn ISO 9000 vào công tác khai thác, sử dụng tài liệu tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Luận văn thạc sỹ khoa học lưu trữ, Tư liệu Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; 7. Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg ngày 02 tháng 3 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, 8. Nguyễn Thị Côi (2007), Hiệu quả dạy học lịch sử ở trường Phổ thông thực trạng và giải pháp, Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, số 7, tr.37 - 58; 9. Công văn số 6631/BGDĐT-GDTrH ngày 25 tháng 7 năm 2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo v/v sử dụng sách giáo khoa phổ thông và tài liệu giảng dạy, học tập, 10. Công văn số 322/TTI-HCTC ngày 15 tháng 10 năm 2008 của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I v/v lập danh mục tài liệu quý, hiếm ở trong nước, Hồ sơ tại Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; 21 11. Công văn số 556/TTII-TCSD ngày 24 tháng 11 năm 2008 của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II v/v lập danh mục tài liệu lưu trữ quý, hiếm, Hồ sơ tại Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Hồ sơ tại Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; 12. Công văn số 453/TTIII-TCSD ngày 26 tháng 11 năm 2008 của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III v/v thống kê danh mục tài liệu lưu trữ quý, hiếm tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, Hồ sơ tại Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Hồ sơ tại Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; 13. Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, Tài liệu về Chiến dịch Điện Biên Phủ, Tạp chí Lưu trữ Việt Nam, số 1 năm 2003; 14. Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc tế “Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, tháng 4 năm 2008; 15. Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Đề án “Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia phục vụ công cuộc đổi mới đất nước và phát triển kinh tế - xã hội”, năm 2008; 16. Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Đề án “Sưu tầm tài liệu lưu trữ quý, hiếm của Việt Nam và về Việt Nam”, năm 2009; 17. Nguyễn Thị Dinh, Khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trong việc biên soạn sách giáo khoa Lịch sử, Khoá luận tốt nghiệp, năm 2008, Tư liệu Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng, năm 2009; 18. Diễn đàn “Trả lại vị thế cho môn Lịch sử”, 19. Nguyễn Quốc Dũng (2008), Tình hình khai thác sử dụng tài liệu Kho Lưu trữ Trung ương Đảng thời gian qua và hướng phục vụ trong thời gian tới, Tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam, số 5, tr.17 - 19; 20. Điện Biên Phủ văn kiện Đảng, Nhà nước, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, năm 2004; 22 21. TS. Nguyễn Cảnh Đương, ThS. Nguyễn Minh Sơn (2007), Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tạp chí Văn thư, Lưu trữ Việt Nam, số 8, tr.21 - 52; 22. ThS. Đinh Văn Đường (1999),