Tóm tắt Luận văn Nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học ở thành phố Hải Phòng hiện nay

luật của các giai cấp, các tầng lớp nhân dân trong xã hội có giai cấp. Theo đó, ý thức pháp luật và pháp luật là những bộ phận của kiến trúc thượng tầng, chịu sự quy định và bị chi phối bởi các yếu tố trong cơ sở hạ tầng mà quan trọng nhất là các điều kiện kinh tế. Vì thế, những nội dung của ý thức pháp luật và những quy định của pháp luật, xét đến cùng, chính là sự phản ánh đời sống hiện thực khách quan, phản ánh sự vận động, biến đổi và 12 phát triển của đời sống mà trong đó, ý thức pháp luật và pháp luật thể hiện ra. Chính vì vậy, các nhà lập pháp không thể tuỳ tiện sáng tạo ra pháp luật, mà phải chịu sự chi phối của các yêu cầu khách quan phát sinh trong các quan hệ xã hội. Về điều này, C.Mác đã khẳng định: “Nhà lập pháp phải coi mình như là nhà khoa học tự nhiên. Ông ta không làm ra pháp luật, ông ta không phát minh ra chúng mà chỉ nêu chúng lên; ông ta biểu hiện những quy luật nội tại của những mối quan hệ tinh thần thành những đạo luật thành văn có ý thức. Chúng ta sẽ phải chê trách nhà lập pháp là vô cùng tuỳ tiện, nếu như ông ta thay thế bản chất của sự việc bằng những điều bịa đặt của mình” [20, tr.232]. Như vậy, trong mối quan hệ với đời sống xã hội, ý thức pháp luật và pháp luật là cái bị quy định. Mọi sự vận động, biến đổi và phát triển của ý thức pháp luật và pháp luật đều có căn nguyên từ những thay đổi, vận động và phát triển của đời sống xã hội. Và, mặc dù là cái ổn định hơn so với sự biến động của đời sống xã hội, nhưng cuối cùng, sớm hay muộn, ý thức pháp luật và pháp luật cũng phải thay đổi theo sự biến đổi của đời sống xã hội. “Nếu những thay đổi xã hội được thực hiện ở phạm vi rộng lớn thông qua những bước nhảy vọt (cách mạng), tức là xã hội có sự biến đổi về chất, bao giờ cũng kèm theo sự ra đời của một kiểu pháp luật mới về chất, tương ứng với những biến đổi cách mạng của xã hội Nói một cách ngắn gọn, mọi sự biến đổi xã hội bao giờ cũng kéo theo những biến đổi tương ứng trong đời sống pháp luật của mỗi quốc gia. Luật pháp chỉ có ý nghĩa và giá trị trên mọi phương diện của đời sống, khi nó không đứng ngoài các quá trình biến đổi của xã hội” [37, tr.31]. Ý thức xã hội trong đó đặc biệt là ý thức pháp luật thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội, thực tế đã chứng minh: tồn tại xã hội đã mất đi nhưng ý thức xã hội trong đó có ý thức pháp luật vẫn còn tồn tại dai dẳng trong một thời gian dài. Những tàn dư của quá khứ được giữ lại đặc biệt ngoan cố trong lĩnh vực tâm lý pháp luật,nơi mà các thói quen truyền thống đóng vai trò to 13 lớn. Ví dụ: những biểu hiện tâm lý của pháp luật phong kiến như sự thờ ơ, phủ nhận pháp luật vẫn phổ biến trong xã hội ta. Tuy nhiên, trong những điều kiện nhất định, nhiều tư tưởng pháp luật đặc biệt là tư tưởng pháp luật khoa học có thể vượt lên trên sự quy định của tồn tại xã hội. Nếu đó là tư tưởng pháp luật của giai cấp cầm quyền thì nó sẽ có cơ hội thuận lợi thể hiện pháp luật và tạo ra những sự tiến bộ trong đời sống xã hội. Ý thức pháp luật phản ánh tồn tại xã hội của một thời đại nào đó nhưng nó cũng có tính kế thừa những yếu tố của ý thức pháp luật của thời đại trước đó.Tất nhiên những yếu tố kế thừa có thể là tiến bộ hoặc không tiến bộ. Thứ hai, ý thức pháp luật có mối quan hệ tác động qua lại với các hình thái ý thức xã hội khác, nhất là đối với ý thức chính trị, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật. Tác động qua lại giữa các hình thái ý thức xã hội thể hiện ở chỗ: Trong mỗi thời đại lịch sử khác nhau, tùy thuộc vào bản chất của giai cấp cầm quyền mà vai trò của các hình thái ý thức pháp luật trong đó có ý thức pháp luật khác nhau. Ý thức pháp luật có thể chịu sự chi phối của các hình thái ý thức xã hội khác hoặc tác động chi phối ngược lại đối với các hình thái ý thức xã hội khác. Chẳng hạn, trong xã hội phong kiến ý thức pháp luật đóng vai trò chịu sự chi phối, trong xã hội tư sản ý thức pháp luật đóng vai trò chi phối các hình thái ý thức xã hội khác. Ý thức pháp luật và ý thức chính trị cùng ra đời và tồn tại trong những xã hội có giai cấp, ý thức pháp luật vừa có tính độc lập tương đối vừa chịu sự chi phối của ý thức chính trị. Nếu ý thức chính trị phản ánh những nguyên tắc trong mối quan hệ giữa các tập đoàn người trong xã hội đối với quyền lực nhà nước thì ý thức pháp luật phản ánh mối quan hệ của các cá nhân đối với nhà nước với tư cách là những chủ thể mang quyền lợi và nghĩa vụ. Tuy ý thức 14 pháp luật và ý thức chính trị khác nhau nhưng chúng lại có mối liên hệ mật thiết, ảnh hưởng và gắn bó lẫn nhau trong đó ý thức pháp luật chịu sự tác động trực tiếp của ý thức chính trị, bởi vì bản chất của pháp luật là ý chí của giai cấp cầm quyền. Mặc dù trong xã hội còn có những giai cấp và tầng lớp khác nhau, có ý chí, quan điểm và lợi ích riêng khác nhau nhưng đều bị chi phối bởi ý chí của giai cấp cầm quyền. Như vậy, trong mối quan hệ với ý thức chính trị, ý thức pháp luật bị chi phối, định hướng bởi ý thức chính trị và điều đó quy định tính giai cấp của ý thức pháp luật. Trong mối quan hệ giữa ý thức pháp luật và ý thức đạo đức, sự giống nhau là cả hai loại ý thức này đều phản ánh tồn tại xã hội nhưng sự khác nhau thể hiện ở phương thức và kết quả phản ánh. Ý thức pháp luật phản ánh đời sống pháp luật của xã hội mà kết quả phản ảnh sẽ thể hiện ở quyền và nghĩa vụ mang tính bắt buộc chung để điều chỉnh hành vi của con người. Ý thức đạo đức phản ánh tồn tại xã hội dưới dạng các quy tắc điều chỉnh hành vi của con người bằng lương tâm và sự tự điều chỉnh, tự hoàn thiện, tự đánh giá mang tính tự nguyện của bản thân. Mặt khác, nội dung ý thức đạo đức không bao hàm quyền mà chỉ có nghĩa vụ, nghĩa vụ ở đây thể hiện khác với nghĩa vụ trong ý thức pháp luật, đó là nghĩa vụ mang nhân tố chủ quan và sự tự giác của mỗi người. Ý thức pháp luật và ý thức đạo đức cùng chịu sự tác động của tồn tại xã hội và cùng tác động trở lại đối với tồn tại xã hội, chúng đều có vai trò tham gia điều chỉnh hành vi của con người trong xã hội. Do đó, chúng có mối liên hệ, tác động qua lại với nhau, hỗ trợ và làm tiền đề cho nhau trong sự hình thành và phát triển của nhau. Trong đó, ý thức đạo đức có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự hình thành và nâng cao ý thức pháp luật, nhất là đối với ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa. Sự khác nhau giữa ý thức pháp luật và ý thức tôn giáo thể hiện ở chỗ: Ý thức tôn giáo là sự phản ánh hoang đường hư ảo về thế giới khách quan và gắn cho những hiện tượng tự nhiên, xã hội trở nên thần bí, không phải do bị 15 cưỡng chế hay ép buộc và ý thức tôn giáo thường mang tính chủ quan của từng cá nhân trong xã hội. Bản chất của ý thức pháp luật là sự nhận thức, đánh giá có sự điều chỉnh, có sự cưỡng chế, ép buộc của các quy định chung mang tính khách quan trong xã hội mà bắt buộc mọi cá nhân đều phải tuân thủ. Các Mác đã viết: "tôn giáo là sự tự ý thức và sự tự cảm giác của con người chưa tìm được bản thân mình hoặc đã để lại đánh mất mình một lần nữa". Khác với tôn giáo, ý thức pháp luật lại là sản phẩm của sự sàng lọc của con người về những điều được coi là cần thiết, bắt buộc phải tuân theo trong mọi hoạt động, mọi ứng xử để đảm bảo lợi ích của toàn xã hội, mà trước hết là lợi ích của giai cấp cầm quyền. Ý thức pháp luật khác với ý thức thẩm mỹ ở chỗ, ý thức thẩm mỹ là ý thức thỏa mãn trước cái đẹp và điều này không mang tính bắt buộc chung đối với tất cả mọi người. Trong xã hội, khó có một tiêu chuẩn chung về cái đẹp cho mọi người và nó không mang tính cưỡng chế như ý thức pháp luật. Vì thế, ý thức thẩm mỹ cho phép các cá nhân có sự lựa chọn rộng rãi - điều này khác với ý thức pháp luật. Nhà nước và giai cấp cầm quyền luôn thông qua việc đặt ra quy phạm pháp luật làm chuẩn mực xử sự cho hành vi của mỗi người trong xã hội, tức là áp đặt ý thức pháp luật cho xã hôi. Việc không thừa nhận ý thức này có nghĩa là chống lại ý chí của Nhà nước và sẽ bị cưỡng chế bằng các chế tài của pháp luật. Thứ ba, ý thức pháp luật mang tính giai cấp Ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội mang tính giai cấp sâu sắc, phản ánh đời sống pháp luật của xã hội, thông qua quan điểm, tư tưởng về pháp luật của giai cấp cầm quyền. Nhà nước đại diện cho giai cấp cầm quyền, thể hiện ý chí của giai cấp cầm quyền, ban hành những quy phạm pháp luật phù hợp với ý chí của giai cấp cầm quyền, nhằm giữ gìn trật tự xã hội và bảo vệ hài hòa giữa lợi ích giai cấp và xã hội. Về nguyên tắc ý thức pháp luật của giai cấp thống trị mới được phản ánh vào trong pháp luật, ý thức pháp luật 16 của giai cấp thống trị mâu thuẫn với ý thức pháp luật của giai cấp bị trị. Đối với đất nước ta giữa giai cấp công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác trong xã hội có lợi ích thống nhất với nhau về cơ bản, do đó ý thức pháp luật mang tính thống nhất cao, nó phản ánh sự thống nhất về chính trị, tư tưởng của các giai cấp tầng lớp xã hội ở nước ta. * Kết cấu ý thức pháp luật Ý thức pháp luật là một hiện tượng tinh thần khá phức tạp của đời sống xã hội, theo những cách tiếp cận khác nhau thì có những cách chia ý thức pháp luật khác nhau.Căn cứ vào tính chất nội dung của ý thức pháp luật chia thành: Hệ tư tưởng và tâm lý pháp luật; căn cứ vào mức độ và phạm vi nhận thức có ý thức pháp luật thông thường và lý luận pháp luật; căn cứ vào chủ thể mang ý thức pháp luật chia thành: ý thức pháp luật xã hội, ý thức pháp luật nhóm và ý thức pháp luật cá nhân... Trước hết, nói đến hệ tư tưởng pháp luật là tổng hợp những quan điểm, ý niệm, tư tưởng của con người về đời sống pháp luật hợp thành hệ thống, thống nhất phản ánh một cách sâu sắc đời sống pháp luật trên lập trường của một giai cấp nhất định. Hệ tu tưởng pháp luật không phải là sản phẩm phản ánh trực tiếp đời sống pháp luật xã hội ở mức cảm giác, trực giác của con người mà nó là kết quả của sự phản ánh tự giác, có mục đích rõ ràng có tính tổ chức cao của các hoạt động tư duy lý luận. Vì thế những tư tưởng, quan điểm được đưa ra trong xã hội thường là sản phẩm lao động trí óc của những nhà chuyên môn pháp lý, các nhà nghiên cứu khoa học xã hội hay các người làm công tác lãnh đạo, quản lý nhà nước. Những tư tưởng quan điểm pháp luật của các cá nhân trong xã hội thường rất đa dạng, phong phú trong khi hệ tư tưởng pháp luật của xã hội chỉ có một, đó là hệ thống thống nhất những tư tưởng quan điểm được giai cấp thống trị xã hội thừa nhận và được phổ biến rộng rãi, truyền bá công khai thông qua các hoạt động của toàn bộ hệ thống chính trị và các ấn phẩm được phép ban hành. Hệ tư tưởng pháp luật luôn 17 luôn có xu hướng biến đổi mạnh mẽ thành ý thức pháp luật đầy đủ của toàn xã hội. Tâm lý pháp luật là trình độ nhận thức trực giác, cảm tính dưới sự tác động mạnh mẽ của yếu tố nhu cầu, lợi ích của cá nhân, tập thể hay của cộng đồng xã hội. Nó mang nhiều tính chủ quan tự phát, trong hoạt động giao tiếp hàng ngày trước các sự kiện, hiện tượng pháp luật lớn nhỏ xảy ra trong con người thường biểu hiện trạng thái tâm lý có tác động ảnh hưởng đến hành vi của họ. Những trạng thái đó bao gồm tình cảm, tâm trạng, truyền thống, thói quen, niềm tin, thành kiến, sự bắt chước, phụ họa theo một mô hình có sẵn hoặc tin theo những lời khuyên nào đó... Tình cảm, tâm trạng là những yếu tố rất năng động trong tâm lý pháp luật. Trong thực tế một qui định mới ra đời, nếu người có trách nhiệm thực hiện thấy rằng: qui định đó phù hợp với nguyện vọng, đáp ứng được lợi ích, nhu cầu của mình thì xuất hiện trong họ tình cảm tích cực, trạng thái phấn khởi thôi thúc hành động muốn thực hiện qui định đó nhanh chóng. Ngược lại nếu họ cho rằng qui định đó là không phù hợp, không đem lại lợi ích cho mình thì xuất hiện tâm trạng tiêu cực, buồn bã miễn cưỡng chấp hành, thậm chí không chấp hành. Tình cảm phát triển cao là động cơ thôi thúc con người suy nghĩ hành động một cách tích cực, sáng tạo. Như vậy, tình cảm pháp luật ảnh hưởng rất lớn tới thái độ tích cực hoặc tiêu cực của con người đối với pháp luật. Truyền thống, thói quen, niềm tin, thành kiến là những nhân tố tương đối ổn định và mang tính bảo thủ cao trong tâm lý pháp luật. Nó được hình thành trong một thời gian dài và trải qua thử thách, giúp cho con người hoạt động một cách tự tin và kiên định. Vì vậy nó là yếu tố quan trọng trong việc hình thành ý thức pháp luật. Trong mọi lĩnh vực cũng phải cân nhắc cẩn thận việc tiếp thu kế thửatuyền thống, thói quen có cả mặt tích cực và tiêu cực. Chẳng hạn, do điều kiện lịch sử, nhân dân ta nhìn chung chưa có thói quen sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật, do vậy trong quá trình xây 18 dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa chúng ta phải khắc phục hạn chế này. Là một bộ phận của ý thức xã hội luôn gắn với truyền thống, tập quán, thói quen của con người, tâm lý pháp luật ít biến đổi, biến đổi chậm chạp do đó nó bền vững, bảo thủ hơn so với tư tưởng pháp luật. Cho nên muốn xóa bỏ ý thức pháp luật lạc hậu, xây dựng ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa thì cần phải có quá trình lâu dài, phức tạp. Qua phân tích, ta thấy rằng: Tâm lý pháp luật và hệ tư tưởng pháp luật là hai bộ phận cấu thành nên ý thức pháp luật có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại chặt chẽ với nhau. Tâm lý pháp luật ra đời một cách tự phát nhưng chịu sự chi phối của hệ tư tưởng pháp luật, mức độ xúc cảm, tình cảm pháp luật của cá nhân phụ thuộc vào đặc điểm và trình độ nhận thức của cá nhân đó. Ngược lại, sự phát triển của hệ tư tưởng pháp luật cũng chịu ảnh hưởng của tâm lý pháp luật, nó là điều kiện, tiền đề kích thích tư duy sáng tạo của con người, hướng họ vươn lên trình độ tư tưởng pháp luật. Ý thức pháp luật thông thường là những tri thức, những quan niệm của con người hình thành một cách trực tiếp trong hoạt động thực tiễn hàng ngày, chưa được hệ thống hóa, khái quát hóa. Ý thức pháp luật thông thường, thường phản ánh sinh động, trực tiếp nhiều mặt cuộc sống hàng ngày của con người, thường xuyên chi phối cuộc sống đó. Ý thức pháp luật thông thường tuy là trình độ thấp so với ý thức lý luận, nhưng những tri thức kinh nghiệm phong phú đó có thể trở thành tiền đề quan trọng cho sự hình thành các lý thuyết xã hội. Hàng ngày con người sống và thường xuyên có mối liên hệ, tác động với nhau và va chạm với các sự kiện pháp lý, tham gia trực tiếp vào nhiều quan hệ pháp luật về dân sự, hành chính, giao thông, hình sự...tham gia vào các hoạt động chính trị, pháp lý như bầu cử, khiếu nại, tố cáo, đóng góp ý kiến vào các dự án luật... Trong lao động sản xuất, con người giao tiếp, học tập, ảnh hưởng lẫn nhau và cùng chịu tác động của các hình thức, phương pháp giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật của nhà nước, của các tổ chức xã 19 hội thông qua các phương tiện truyền thông như: đài, báo, truyền hình, các hình thức nghệ thuật... Sự tác động ảnh hưởng qua lại của nhiều hình thức nêu trên giúp cho con người có những hiểu biết nhất định về pháp luật chủ yếu là ở mức độ kinh nghiệm thông thường. Những hiểu biết thông thường phổ biến về pháp luật giúp cho con người xử lý nhanh nhạy, kịp thời có hành vi phù hợp với những đòi hỏi ở mức chung nhất những quy phạm pháp luật khi gặp những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi cá nhân tùy theo vị trí xã hội và điều kiện sống, có những hiểu biết pháp luật ở mức thông thường khác nhau và trong lĩnh vực pháp luật này có thể có hiểu biết pháp luật mức độ lý luận nhưng ở lĩnh vực khác lại có mức độ hiểu biết pháp luật thông thường. Không phải ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào mọi hoạt động xã hội cũng cần đến ý thức pháp luật lý luận. Không phải ai cũng có mức độ hiểu biết lý luận về pháp luật ở tất cả các khâu, các lĩnh vực của pháp luật, ý thức pháp luật thông thường làm phong phú ý thức pháp luật lý luận, là điều kiện, môi trường cho việc hình thành ý thức pháp luật lý luận. Ý thức pháp luật lý luận là mức độ nhận thức sâu sắc, nhất quán có hệ thống vạch ra được bản chất các hiện tượng pháp luật. Nhận thức lý luận pháp luật thể hiện ở trình độ nhận thức cao, đó là những tư tưởng, quan điểm, quan niệm có cơ sở lý luận và thực tiễn, nó thường nằm trong các học thuyết các giáo trình, các công trình nghiên cứu liên quan đến các lĩnh vực pháp luật. Có được mức độ nhận thức lý luận, ngoài những điều kiện giáo dục pháp luật chung như đã nêu trên đối với ý thức pháp luật thông thường, đòi hỏi con người phải qua học tập, đào tạo có hệ thống, phải có quá trình hoạt động lý luận (hoạt động tư duy với phương pháp khoa học). Ý thức pháp luật lý luận là yếu tố năng động sáng tạo của ý thức pháp luật, nó quyết định tốc độ, phương hướng phát triển của ý thức pháp luật thông thường cũng như của ý thức pháp luật. Ý thức pháp luật lý luận giúp con người điều chỉnh các hành 20 vi pháp lý một cách chủ động, tự tin, nó có vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội. * Vai trò của ý thức pháp luật đối với sự phát triển của đời sống xã hội Ý thức pháp luật là một bộ phận của hình thái ý thức xã hội nên ra đời và bị qui định bởi tồn tại xã hội. Tuy nhiên nó có sự tác động trở lại và có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của đời sống xã hội nói chung và với đời sống pháp luật nói riêng. Điều này thể hiện ở một số khía cạnh sau: Thứ nhất: Vai trò của ý thức pháp luật đối với sự phát triển kinh tế Trong quá trình phát triển của đời sống xã hội thì kinh tế luôn giữ vai trò quyết định, đời sống kinh tế phát triển sẽ kéo theo sự phát triển của đời sống xã hội nói chung. Mặc dù đời sống kinh tế quyết định đến việc hình thành và phát triển ý thức pháp luật nhưng ý thức pháp luật cũng có tính độc lập tương đối thể hiện ở chỗ: Ý thức pháp luật có thể phát huy yếu tố tích cực và hạn chế đến mức tối đa các yếu tố tiêu cực trong sự vận hành của cơ chế kinh tế. Trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta đang thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Với đặc trưng này, bên cạnh những tích cực trong việc nâng cao tính cạnh tranh và năng suất lao động thì cũng tồn tại những hạn chế tiêu cực đó là việc chạy theo lợi nhuận, bất chấp mọi thủ đoạn như làm hàng giả, hàng lậu, tham ô, tham nhũng, đầu cơ, tích trữ để nâng giá gây rối loạn thị trường, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế. Do vậy, muốn có sự cạnh tranh lành mạnh trên thị trưòng thì cần phải có các đạo luật phù hợp. Chẳng hạn như luật chống độc quyền, luật bảo vệ người tiêu dùng, luật doanh nghiệp, luật cạnh tranh, luật phá sản...sẽ phát huy được tính tích cực của cơ chế kinh tế này và cũng phát huy tích cực vai trò quản lý kinh tế của nhà nước nhằm đem lại hiệu quả cho sự phát triển kinh tế. Để có được các đạo luật phù hợp này thì hệ tư tưởng pháp luật đóng vai trò quan trọng. 21 Do ảnh hưởng của trình độ, tâm lý, thói quen, tập quán và cả những điều kiện kinh tế làm cho ý thức pháp luật của người dân nước ta chưa cao, điều này có tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế như tự do cạnh tranh, bất chấp các thủ đoạn như gian lận trong sản xuất kinh doanh làm cho gây tổn thất kinh tế của xã hội như làm hàng giả, hàng kém chất lương, trốn thuế... Như vậy, việc nâng cao ý thức pháp luật cho người dân sẽ hạn chế được những tiêu cực của nền kinh tế và phát huy những tích cực của cơ chế kinh tế ở nước ta hiện nay, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển. Như vậy, muốn kinh tế phát triển, thúc đẩy đời sống xã hội đi lên thì ý thức pháp luật phải là nhân tố quan trọng trong quá trình ổn định, điều chỉnh mọi quan hệ xã hội. Điều đó chỉ được thực hiện khi có tác động tích cực của hệ tư tưởng pháp luật, bởi vì nó giữ vai trò định hướng cho kinh tế và đời sống xã hội. Trên thực tế, ngày càng xuất hiện nhiều người có thái độ thờ ơ xem thường pháp luật. Hơn nữa một số đối tượng rất am hiểu pháp luật nhưng vẫn tìm mọi cách để lách luật, vi phạm pháp luật những hành vi này đã cản trở không nhỏ tới sự vận động chung của nền kinh tế. Chỉ khi mỗi công dân có thái độ tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật thì đời sống xã hội sẽ phát triển thuận lợi, như vậy khi ý thức pháp luật tích cực sẽ có vai trò thúc đẩy kinh tế phát triển nhưng ngược lại nếu ý thức pháp luật kém thì sẽ hạn chế sự phát triển của kinh tế. Thứ hai, vai trò của ý thức pháp luật với sự ổn định của xã hội Muốn đời sống xã hội phát triển bền vững, trước hết phải có trật tự,kỷ cương xã hội ổn định, trong đó ý thức pháp luật thể hiện qua hệ thống pháp luật là nhân tố quan trọng trong việc duy trì trật tự xã hội, quản lý xã hội để ổn định và phát triển. Sự ổn định của xã hội trước hết nhờ việc ban hành những đạo luật phù hợp với sự phát triển của xã hội hay nói cách khác là nhờ sự phát triển của 22 khoa học pháp lý. Ý thức pháp luật càng cao thì những văn bản quy phạm pháp luật càng hoàn thiện, đầy đủ hơn, chặt chẽ hơn và nhờ đó việc đưa những quy định của pháp luật vào thực thi trong cuộc sống sẽ nhanh chóng và có chiều hướng tích cực hơn, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn ổn định trật tự xã hội. Ý thức pháp luật có vai trò góp phần nâng cao việc thi hành pháp luật, thúc đẩy trật tự xã hội. Ý thức pháp luật càng cao thì việc áp dụng pháp luật trong hoạt động quản lý nhà nước, cũng như các cá nhân, tổ chức xã hội và cơ quan nhà nước sẽ tuân thủ pháp luật càng nghiêm minh hơn. Bên cạnh đó, ý thức pháp luật cũng góp phần to lớn trong việc giữ gìn an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự xã hội. Thứ ba, vai trò của ý thức pháp luật trong việc phát triển văn hóa Chúng ta thấy rằng ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội, nó có quan hệ và tác động qua lại với các hình thái ý thức xã hội khác trong đó có cả văn hóa. Sự tác động này diễn ra theo hai chiều hướng, có thể là tích cực hoặc là tiêu cực. Chẳng hạn, ý thức pháp luật của một cá nhân tốt họ sẽ tiếp nhận những luồng văn hóa tích cực, trình độ văn hóa sẽ nâng cao, tạo ra những hành động tích cực trong cuộc sống. Ngược lại nếu ý thức pháp luật kém, cá nhân đó sẽ tiếp cận với những luồng tư tưởng xấu, nhiễm những thói hư tật xấu dẫn đến tư tưởng lệch lạc và có những suy thoái về đạo đức, lối sống... điều này sẽ gây ra những tác hại cho sự phát triển văn hóa của xã hội. Hiện nay trong xã hội ta đã xuất hiện một bộ phận không nhỏ những thanh niên sống thiếu văn hóa, chỉ thích hưởng thụ, thực dụng, vui chơi giải trí không lành mạnh, tiếp cận rất nhanh những thói hư tật xấu những luồng tư tưởng phản động phi văn hóa từ bên ngoài và nếu cùng với sự phát triển của đất nước nếu Đảng và Nhà nước không có giải pháp tác động, ngăn chặn kịp thời thì những tư tưởng và lối sống như vậy sẽ lan rộng và làm mất dần đi những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Khi có ý thức pháp 23 luật tích cực trong việc tiếp cận và kế thừa văn hóa làm cho đời sống tinh thần của con người tốt hơn, những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc sẽ được giữ gìn và phát huy. Như vậy, qua phân tích chúng ta thấy rằng ý thức pháp luật có vai trò rất lớn đối với sự phát triển của văn hóa. Tóm lại, ngoài những vấn đề mà chúng ta vừa phân tích thì ngoài ra có thể khẳng định rằng: ý thức pháp luật có vai trò tác động rất quan trọng đến mọi mặt của đời sống xã hội. Sự tác động diễn ra theo hai chiều hướng có thể là tích cực nếu ý thức pháp luật tiến bộ, có thể là tiêu cực nếu ý thức pháp luật kém. Do vậy, cần phải có một cơ chế để phát huy vai trò tích cực của ý thức pháp luật đối với các mặt của đời sống xã hội. Ý thức pháp luật với tư cách là một bộ phận của ý thức xã hội, sẽ chi phối ý thức cá nhân và trở thành một bộ phận trong ý thức cá nhân, chi phối nhận thức, tình cảm, hành vi cá nhân. Ý thức pháp luật tốt cần được biểu hiện trong các hành vi ứng xử đúng theo chuẩn mực pháp luật trong cuộc sống, biến thành những hành vi hợp pháp trong hoạt động thực tiễn. Vì vậy, cần đẩy mạnh những hoạt động thực tiễn để sao cho ý thức pháp luật của quần chúng nhân dân được nâng cao hơn. Bên cạnh đó tự các cá nhân phải nhận thức và điều chỉnh hành vi của bản thân sao cho phù hợp yêu cầu nâng cao ý thức pháp luật của xã hội. 1.2. Vấn đề nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên ở các trường cao đẳng, đại học ở nước ta hiện nay 1.2.1. Vai trò của việc nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên ở các trường cao đẳng, đại học ở nước ta hiện nay Hiện nay, nhân loại đang đứng trước những vấn đề toàn cầu phức tạp cần phải giải quyết như: xung đột sắc tộc, tôn giáo, vấn đề vũ khí hạt nhân, vấn đề hiểm họa thiên tai do sự tàn phá môi trường, nạn suy thoái đạo đức, vấn đề bùng nổ dân số và những vấn đề khác trong lĩnh vực kinh tế - xã hội. Để giải quyết các vấn đề đó, cộng đồng quốc tế phải tiến hành nhiều biện 24 pháp đồng bộ và sử dụng nhiều công cụ, phương tiện khác nhau. Một trong số những công cụ đó chính là pháp luật. Vì vậy, việc tran