Xuất - Nhập khẩu của Việt Nam nhìn lại một chặng đường

l­îng lÉn chÊt l­îng. Trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XX, ngµnh thuû s¶n ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. N¨m 2000 tæng s¶n l­îng thuû s¶n ®· v­ît qua møc 2 triÖu tÊn, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 1,475 tû USD, ®Õn n¨m 2002 xuÊt khÈu thuû s¶n v­ît qua mèc 2 tû USD ( ®¹t 2,014 tû USD ). N¨m 2005, ngµnh thñy s¶n b»ng sù nè lùc phÊn ®Êu liªn tôc kh«ng mÖt mái v­ît qua nh÷ng khã kh¨n kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó hoµn thµnh mét c¸ch vÎ vang c¸c chØ tiªu, kÕ ho¹ch c¬ b¶n mµ ngµnh ®· x©y dùng vµ ®­îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ghi nhËn trong kÕ ho¹ch kinh tÕ – x· héi giai ®o¹n 2001-2005: Tæng s¶n l­îng ®¹t 3,43 triÖu tÊn, t¨ng 9,24% so víi n¨m 2004. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,74 tû USD, ® qua mèc 2,5 tû USD, t¨ng 13% so víi n¨m 2004 vµ b»ng 185% so víi n¨m 2000. TÝnh chung 5 n¨m ( 2002 – 2005 ) tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t trªn 11 tû USD, chiÕm khoÈng 9% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Trong 2 n¨m gÇn ®©y: N¨m 2006 xuÊt khÈu thuû s¶n gi¸ trÞ kim ng¹ch lµ 3,08 tû USD, b»ng 110% kÕ ho¹ch, t¨ng gÇn 25% sã víi cïng kú ( tÝnh hÕt th¸ng 11/2006 ). Cßn trong n¨m 2007: Theo Bé NN vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n th¸ng 8 ­íc ®¹t 300 triÖu USD, n©ng møc 8 th¸ng n¨m 2007 lªn 2341 triÖu USD, ®¹t 65% kÕ ho¹ch n¨m, b»ng 116,6% cïng kú n¨m 2006. Víi nh÷ng con sè khæng lå ngµy cµng lín m¹nh Êy, ViÖt Nam ®· trë thµnh n­íc cung cÊp thñy s¶n lín thø 5 thÕ giíi vµ ®­îc Nhµ n­íc trao tÆng Hu©n ch­¬ng Sao vµng. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña thuû s¶n ViÖt Nam lµ: khu vùc ch©u ¸: Lµo, Campuchia, Trung Quèc, Th¸i Lan, NhËt…C¸c n­íc trong khèi EU: Nga, vµ Mü còng trë thµnh mét thÞ tr­êng lý t­ëng cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam. TÝnh ®Õn nay, thuû s¶n ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu tíi h¬n 130 quèc gia vµ vïng l·nh thæ kh¸c nhau. Trong ®ã, NhËt B¶n chiÕm tû träng 25,09%; EU chiÕm 21,55%. Bªn c¹nh ®ã lµ c¸c thÞ tr­êng nh­ Hµn Quèc, Australia, Nga…Riªng mÆt hµng c¸ tra, c¸ basa, hiÖn nay Nga lµ n­íc nhËp khÈu lín thø 2 cña ViÖt Nam sau EU víi tæng kim ng¹ch kho¶ng 100 triÖu USD vµo n¨m nay. HiÖn nay xuÊt khÈu vµo Mü chiÕm 19,78% tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, NhËt B¶n vÉn lµ mét thÞ tr­êng quan träng cña thuû s¶n ViÖt Nam víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n kho¶ng 15%/ n¨m, bao gåm 40% gi¸ tri xuÊt khÈu t« ®«ng l¹nh; 42% mùc, b¹ch tuéc; 11% gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ ngõ. Giá trị xuất khẩu thuỷ sản giai đoạn 1981-2006 Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc Êy, ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch. Cßn tån t¹i nhiÒu mÆt yÕu kÐm, h¹n ch kh¾c phôc. 2) Nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ cßn tån t¹i cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trªn b­íc ®­êng ph¸t triÓn: Ngoµi nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu nguyªn liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng cao, chi phÝ kiÓm tra qu¸ cao t¸c ®éng nÆng nÒ cña 2 vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ ë Mü, c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu diÔn biÕn bÊt lîi trªn thÞ tr­êng NhËt, Nga. Nh÷ng hµng rµo kü thuËt vµ th­¬ng m¹i ngµy cµng chÆt chÏ víi c¸c quy ®Þnh vÒ d­ l­îng kh¸ng sinh, vÒ truy xuÊt nguån gèc s¶n phÈm thuû s¶n vµ kiÓm dÞch còng lµ th¸ch thøc lín ®æi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, d­ l­îng ho¸ chÊt kh¸ng sinh trong s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu cña ta ®ang lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc nghiªm träng. Nã lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn uy tÝn, chÊt l­îng mÆt hµng xuÊt khÈu, lµm mÊt thÞ tr­êng vµ gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu. VÝ dô: Theo thèng kª cña VASEP trong th¸ng 4/2007 gÇn 30 l« hµng thñy s¶n cña s¶n ViÖt Nam ®· bÞ c¬ quan kiÓm so¸t thùc phÈm Mü (FDA) tr¶ vÒ v× nhiÔm kh¸ng sinh vµ t¹p chÊt. Th¸ng 5/2007 NhËt còng c¶nh b¸o 16 nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam v× ph¸t hiÖn d­ l­îng CAP, AOZ…trong h¶i s¶n nhËp khÈu vµo n­íc nµy. Theo th«ng b¸o míi nhÊt ngµy 8/6/2007, cã ®Õn 14 doanh nghiÖp tiÕp tôc bÞ NhËt B¶n göi v¨n b¶n c¶nh c¸o. Bªn c¹nh ®ã ë thÞ tr­êng Nga, xuÊt khÈu thuû s¶n cña n­íc ta còng gÆp nhiÒu bÊp bªnh. NÕu c¸ch ®©y 1 – 2 n¨m, thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã b­íc ®ét ph¸ m·nh liÖt vµo thÞ tr­êng Nga víi møc t¨ng tr­ëng gÊp 10 lÇn c¸c n¨m tr­íc ®ã th× hiÖn nay, t×nh h×nh l¹i hÕt søc ¶m ®¹m. Tõ th¸ng 4/2007, Nga ®· ®­a ViÖt Nam vµo danh s¸ch c¸c n­íc cÊm nhËp khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng nµy víi lý do vi ph¹m vÖ sinh an toµn thùc phÈm. Víi rµo c¶n ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Nga lËp tøc bÞ ®×nh trÖ. V× nh÷ng lý do trªn míi ®©y ViÖt Nam ®· mÊt thÞ tr­êng Canada, bÊt lîi t¹i thÞ tr­êng NhËt, Nga, Austraulia… Bªn c¹nh ®ã, mÆt tån t¹i vµ h¹n chÕ cña ngµnh thuû s¶n tr­íc hÕt lµ hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ë c¸c doanh nghiÖp. C¹nh tranh mua nguyªn liÖu, gi¶m gi¸ b¸n, tranh giµnh kh¸ch hµng, l¹m dông ho¸ chÊt t¨ng träng, vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ nh·n s¶n phÈm, mua t«m nguyªn liÖu ®· bÞ b¬m chÝch t¹p chÊt…ChÝnh nh÷ng viÖc lµm nµy ®· bÞ mét sè ®èi thñ n­íc ngoµi lîi dông, g©y t¸c h¹i cho uy tÝn vµ quyÒn lîi chung cña céng ®ång doanh nghiÖp. Vèn, thÞ tr­êng vµ nguyªn liÖu còng lµ 3 vÊn ®Ò kh¸ cÊp b¸ch cña ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n n­íc ta. Nguyªn liÖu thuû s¶n trong n­íc b¾t ®Çu t¨ng gi¸ sau khi gi¶m nhÑ tõ gi÷a th¸ng 3 ®Õn gi÷a th¸ng 4/2007. Trong ®ã t«m só t¨ng m¹nh h¬n c¶ víi møc hiÖn nay kho¶ng 90000 ®Õn 120000 ®ång/kg lo¹i 20 con/kg. Gi¸ c¸ tra, basa còng v­ît lªn møc kû lôc tíi 16800 ®ång/kg. HiÖn nay tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng cao khiÕn nguån nguyªn liÖu b¾t ®Çu trë nªn khan hiÕm. Th«ng tin tõ hiÖp héi thuû s¶n cho biÕt, nhiÒu doanh nghiÖp ®· ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu. T×nh tr¹ng thiÕu nguyªn liÖu cßn dÉn tíi mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn chØ ho¹t ®éng ®­îc 50% c«ng suÊt. Sù thiÕu hôt nguyªn liÖu cã thÓ ¶nh h­ëng tíi tèc ®é vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n, mÆc dï kÕ ho¹ch 3,6 tû USD gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n trong n¨m nay lµ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Mét sè ý kiÕn cho r»ng viÖc nhËp khÈu nguyªn liÖu trong bèi c¶nh thiÕu hôt hiÖn nay cã thÓ lµ tiÒn ®Ò g©y ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng bëi rÊt khã kiÓm so¸t chÊt l­¬ng nguyªn liÖu tõ kh©u nu«i trång hoÆc ®¸nh b¾t. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó ®­a ngµnh thuû s¶n tiÕp tôc ®i lªn c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. 3) BiÖn ph¸p kh¾c phôc ®Ó ®­a ngµnh thñy s¶n tiÕp tôc ®i lªn mét c¸ch bÒn v÷ng: Ngµnh thñy s¶n ®· kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm b¾t ®Çu tõ phÝa m×nh vµ nh×n nhËn ra gèc cña vÊn ®Ò: ®ã lµ chÊt l­îng s¶n phÈm. 3.1. §èi víi vÊn ®Ò vèn thÞ tr­êng vµ nguyªn liÖu: Tr­íc hÕt lµ c¸c gi¶i ph¸p nhËp khÈu nguyªn liÖu: tõ nay ®Õn 2010, doanh ngh;iÖp khi thµnh lËp nhµ m¸y chÕ biÕn míi ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm s¬ chÕ cÇn ph¶i yªu cÇu x©y dùng vïng s¶n xuÊt vµ cung øng nguyªn liÖu tËp trung. ViÖc ®Çu t­ tµi chÝnh vµ c¬ chÕ ®Ó më réng c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ ph¸t triÓn gièng nu«i chÊt l­îng cao, gi¸m s¸t chÊt l­îng nguån n­íc, kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr­êng ph¶i ®­îc ®Æc biÖt quan t©m. Ngoµi ra, HiÖp héi còng x©y dùng ®Ò ¸n nhËp khÈu nguyªn liÖu, kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ xem xÐt vµ ®iÒu chØnh lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n xuèng 0% nh­: Trung Quèc, Mü, EU… vµ nhiÒu n­íc trong khu vùc. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã nguyªn liÖu chÕ biÕn xuÊt khÈu æn ®Þnh. §Ò nghÞ ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh cho ®Çu t­ hÖ thèng dÞch vô phôc vô viÖc nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn vµ ph©n phèi, còng nh­ hç trî viÖc x©y dùng ®Ò ¸n thµnh lËp Ng©n hµng Cæ phÇn Thuû s¶n ViÖt Nam 3.2. §èi víi vÊn ®Ò d­ l­îng ho¸ chÊt kh¸ng sinh trong s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam: HiÖn nay, VASEP ®ang phèi hîp víi Bé thñy s¶n, Côc Nafiquaved thay ®æi quy chÕ 649 vµ 650 vÒ ph­¬ng thøc kiÓm so¸t, ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m an toµn thùc phÈm, kiÓm nghiÖm chÊt l­îng vµ cÊp chøng tõ xuÊt khÈu nh»m gi¶m chi phÝ cña doanh nghiÖp, gi¶m thñ tôc phiÒn hµ vµ l·ng phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ vµ tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¬ quan Nhµ n­íc. §ång thêi kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ hç trî ng©n s¸ch cho ho¹t ®ång kiÓm tra cña c¬ quan Nhµ n­íc, gi¶m bít g¸nh nÆng chi phÝ cho doanh nghiÖp v× chi phÝ kiÓm tra mét l« hµng thuû s¶n xuÊt khÈu hiÖn rÊt cao tõ 5 – 10 triÖu ®ång cho 1 Container hµng xuÊt khÈu. Ngoµi ra, còng sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî doanh nghiÖp, héi viªn ¸p dông thùc sù hiÖu qu¶ c¸c hÖ thèng ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm nh­ HACCP, SSOP… kh«ng nh­ lµ ®èi phã mµ phôc vô thùc sù cho yªu cÇu c¹nh tranh vµ héi nhËp. II.3. Dệt may Việt Nam 10 năm qua Dệt may Việt Nam (DMVN) được coi là 1 trong những nghành trọng điểm của nền công Nghiệp Việt Nam thời kỳ CNH-HĐH đất nước, nghành DMVN hiện nay được xem là ngành sản xuất mũi nhọn và có tiềm lực phát triển khá mạnh. Với những lợi thế riêng biệt, như vốn đầu tư không lớn, thời gian thu hồi vốn nhanh, thu hút nhiều lao động và có điều kiện mở rộng thị trường trong và ngoài nước với sự tham gia của nhiều ngành kinh tế khác nhau. Trong xu thế hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, nghành DMVN đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, phải cạnh tranh ngang bằng với các nước xuất khẩu lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc… Trước đây, Việt Nam có hơn 1000 nhà máy dệt may, thu hút trên 50 vạn lao động chiếm 22% tổng số lao động trong toàn ngành công nghiệp. Sản lượng xuất khẩu hàng năm tăng trên 10% nhưng quy mô còn bé nhỏ, thiết bị và công nghệ khâu kéo sợi và dệt may còn lạc hậu. Ngành may tuy liên tục đầu tư mở rộng sản xuất, đổi mới thiết bị và dây chuyền đồng bộ chuyên sản xuất một mặt hàng như dây chuyền may sơmi, may quần âu, quần jean, complet…nhưng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu may ngày càng cao. Xuất khẩu ngành dệt may tuy đạt kim ngạch cao, nhưng chủ yếu làm gia công,ngành dệt vẫn nhập khẩu nhiều và nguyên vật liệu cho sản xuất của ngành dệt hầu như hoàn toàn nhập khẩu từ nước ngoài. Năm 2000, ngành dệt may VN tuy đã có nhiều yếu tố thuận lợi để tạo đà tiến trình hội nhập sắp tới như Quata thị trường EU được tăng 30%, bước đầu mở được thị trường Mỹ và thị trường vùng Trung Cận Đông, Châu Phi. Kinh tế Nhật Bản đang hồi phục khiến cho thị trường này tiêu thụ hàng dệt may VN tăng trước từ 1998, xuất khẩu DMVN vẫn gặp không ít khó khăn do giá sản phẩm giảm liên tục do áp lực cạnh tranh của hàng Trung Quốc. Bên cạnh đó, giá nguyên phụ liệu lại tăng, đặc biệt ở thị trường Phi Quo ta Vấn đề quan tâm hiện nay là khoảng 70% kim nghạch xuất khẩu (KNXK) hàng dệt may Việt Nam vào EU được thực hiện qua các khâu trung gian như Hồng Kông, Đài Loan,Hàn Quốc cho nên làm sao Việt Nam có thể tiếp cận và bán hàng trực tiếp sản phẩm dệt may(DM), giảm bớt phụ thuộc vào các nhà dệt may trung gian,nâng cao hiệu quả xuất khẩu. Sau khi có hiệp định thương mại Mỹ - Việt (1999), KNXK hàng DM vào thị trường này đạt 43 triệu USD. Đến năm 2000, tuy hàng DMVN vào thị trường Mỹ vẫn bị đánh thuế nhập khẩu cao hơn 2 - 3 lần so với các nước khác nhưng vẫn đạt KNXK khoảng 60 triệu USD. Nếu hai nước trao cho nhau quy chế thương mại bình thường, ngành DM hoàn toàn có thể đạt KNXK cao hơn rất nhiều ở những năm tiếp theo. Năm 1999-2000, tốc độ tăng bình quân là 23%, riêng 2003 ước đạt khoảng 3,6 tỷ USD, tăng hơn 30% so với 2002 và tăng gấp 10 lần so với 10 năm trước đó. Hiện nay DMVN đã có mặt ở trên 100 nước và vùng lãnh thổ. Đứng trước “ngưỡng cửa của năm 2005” , Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều thách thức lớn khi hạn nghạch được xoá bỏ. Đặc biệt phải “lo ngại” một cường quốc hùng mạnh như Trung Quốc. Trung Quốc đang là một cường quốc hùng mạnh nhất thế giới trong lĩnh vực DM. Với nguồn cung cấp nguyên liệu bông, len, sợi, vải, máy móc, thiết bị, hoá chất…đến nguồn nhân lực. Hơn nữa lại được nhà nước hỗ trợ về nhiều mặt. Do đó hàng dệt may Trung Quốc dễ dàng đánh bại hàng cùng loại của bất cứ nước nào. Đặc biệt, với một sự chuẩn bị tốt cho giai đoạn hậu hạn ngạch, Trung Quốc đã tiến hành rất nhiều cải cách để phát triển ngành DM mạnh mẽ hơn, mặt khác Trung Quốc đang là thành viên của WTO nên DMTQ đã thu được nhiều thành công vượt bậc.Sự rực rỡ trong nghành DMTQ đã gây rất nhiều khó khăn cho các nước khác, đặc biệt là Việt Nam. Bất lợi lớn trong cạnh tranh của Việt Nam là khâu sản xuất vải và phụ liệu phục vụ cho may xuất khẩu. Vì thực tế ngành sản xuất nguyên phụ liệu (NPL) trong nước còn yếu, phụ thuộc lớn vào thị trường nước ngoài. Hàng năm nhập khẩu bông khoảng 90%, nhập khẩu vải khoảng 70%,sản phẩm lại yếu về mẫu mốt, chủng loại, nhãn mác (chủ yếu là sản phẩm gia công của đơn đặt hàng )chưa có sản phẩm thương hiệu nào được bán với số lượng lớn như ở các nước khác. DMVN mới có đại diện ỏ một số thị trường lớn. Các cuộc hội thảo, hội chợ, triển lãm mặc dù cũng có tham gia nhưng chất lượng của các hoạt động này còn kém. Bên cạnh đó, ngoài nhân tố trung quốc, EU còn bãi bỏ thuế nhập khẩu đối với 1 số nước XKDM khác chịu ảnh hưởng của thảm hoạ sóng thần như Bangladesh, Silanka, Indo…Mỹ cũng đã xem xét bãi bỏ thuế nhập khẩu với các nước này. Những ưu đãi đó góp phần tạo cho các nước xuất khẩu hàng DM - đối thủ của Việt Nam sức cạnh tranh mãnh liệt hơn. Hơn nữa, sai lầm lớn nhất của DMVN, theo thủ tướng Vũ Khoan : ”VN trong năm 2003 chỉ tập trung vào thị trường Hoa Kỳ mà bỏ lỏng các thị trường có sẵn, thị trường không có hạn nghạch “ Tuy nhiên, ngoài nguyên nhân khách quan do cạnh tranh mãnh mẽ sau khi hàng rào hạn nghạch được dỡ bỏ đối với các nứôc thuộc WTO, còn có những nguyên nhân chủ quan khác xuất phát từ những thiếu linh hoạt trong các cơ quan quản lý. Trước tình hình khó khăn như vậy,làm thế nào để nâng cao khả năng cạnh tranh của DM, đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu ? Về phía Doanh Nghiệp (DN), ông Lê Quốc Ân cho rằng:”các DN cần phải nỗ lực để có thể đối phó với tình hình trên bằng các giải pháp tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm như : tăng năng suất lao động, kiểm soát chi phí, hạ giá thành , tăng cường hợp tác chuỗi liên kết, xây dựng chiến lược sản phẩm cho phù hợp…”.Bộ trưởng bộ Thương Mại Trương Đình Tuyển khẳng định “lối thoát duy nhất ngay bây giờ là phải đẩy mạnh sản xuất hàng DMXK vào các thị trường phi Quata,như Nhật, Úc,Hàn Quốc, Đài Loan…”. Nhờ giải quyết tốt những khó khăn đó, chỉ tính riêng tập đoàn DMVN năm 2005 đã đạt tổng xuất khẩu là 1,05 tỷ USD. Khi đó ở Trung Quốc có hơn 200 nhà xuát khẩu thì chỉ có 5 nhà sản xuất đạt trên 1 tỷ USD. Tập Đoàn sản xuất DM lớn nhất của Mỹ cũng chỉ có doanh thu hơn 1 tỷ USD ; Trong khu vực tập đoàn DMVN (vinatex) cũng là nhà sản xuất lớn hàng đầu. Theo đó, năm 2006, DMVN tiếp tục đầu tư để sản xuất tốt các nguyên liệu DM, tổ chức các trung tâm buôn bán nguyên phụ liệu. Nâng cấp các cơ sở sản xuất theo hướng hiện đại, áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế.Xây dựng nhiều khu CNDM, tập trung ở các vị trí thuận tiện. Trong đó, Vinatex đã đầu tư từ 1,773 tỷ để mở rộng SXKD. Xây dựng từ 10 - 20 thương hiệu sản phẩm quốc gia và thương hiệu Vinatex. Trong đó chọn 1 - 2 thương hiệu để tập trung quảng bá ra nước ngoài. Mua bản quyền và liên kết sản xuất với 2 - 4 thương hiệu nước ngoài để tiêu thụ tại VN. Tuy nhiên năm 2006, các doanh nghiệp dệt may VN bước vào một sân chơi lớn WTO, với nghành DMVN thuận lợi có nhiều nhưng không ít những thách thức khó khăn. Sự phát triển vượt bậc thuộc sự chỉ đạo tăng tốc của ngành CNVN và trên thực tế đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn trong chiến dịch đó.KNXK hàng năm đạt hàng tỷ USD, chỉ đứng sau nghành dầu khí về xuất khẩu. Song điều đáng mừng hơn là trong những năm qua, nghành DMVN đã giải quyết được hàng chục vạn lao động, góp phần cùng đất nước giải quyết tình trạng thất nghiệp, xoá đói, giảm nghèo, ổn định chính trị và phát triển kinh tế đất nước. Một vấn đè đặt ra lúc này là nghành DMVN khi vào sân chơi lớn cần có suy nghĩ mới : kinh doanh may thời trang ngay trên đất khách.Kinh doanh tại nước ngoài cho phép chúng ta giảm chi phí rất nhiều, thu được lợi nhuận cao, nâng cao được tính cạnh tranh của DMVN. Từ cuối năm ngoái đến nay, số lượng công ty dệt may nước ngoài đến VN đầu tư đã tăng lên và bước đầu đã có kết quả. Công ty Pamatex của Malaysia đã dự định xây dựng nhiều nhà máy sợi và dệt trị giá 100 triệu USD ở tỉnh Quảng Nam. Còn tập đoàn DM nổi tiếng thì dự kiến chi thêm 400 triệu USD để mở rộng sản xuất kinh doanh ở Đồng Nai. Trong hơn 5 năm qua, hơn 2 tỷ USD đã đuợc chi vào nghành DM, trong đó đã chú trọng phần lớn vào dệt, nhuộm nhưng chỉ giúp năng lực sản xuất và phụ liệu tăng khoảng 30%/năm với kế hoạch đầu tư 3 tỷ USD cho giai đoạn 2007 - 2010. Theo tính toán của bộ công nghiệp cho lĩnh vực sản xuất này duy trì tốc độ 12 - 14%/năm, khi nghành DM vẫn đang phát triển với tốc độ trên 30%/năm và có khả năng còn tăng mạnh trong vài năm tới. Điều có có nghĩa khoảng cách giữa cung và cầu nguyên phụ liệu sẽ không còn mở rộng. Ngay từ tháng 1 năm 2007, Thuế nhập khẩu hàng DM đã cắt giảm ngay ở mức tương đối lớn, điều này sẽ dẫn tới một số thay đổi trong thị trường nội địa. Các DN nhỏ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong các DN lớn do chi phí đầu vào rẻ hơn và lợi thế quy mô có thể tiếp tục cạnh tranh với bên ngoài. Với mức tăng trưởng khoảng 30% và dự kiến đạt 7,5 tỷ USD KNXK trong năm 2007, VN đã có bước nhảy vọt ngoạn mục từ 16 lên tốp 10 nước XKDM lớn nhất thế giới. Hiện nay VN đang có khoảng 2000 DNDM và đang sử dụng trên 2 triệu lao động, sản xuất khoảng 1,8 tỷ sản phẩm DM, trong đó 65% dành cho xuất khẩu và chủ yếu tập đoàn ở TP HCM (1400 DN), các vùng phụ cận và Hà Nội (300 DN). KNXK trong tháng 6 năm 2007 đạt khoảng 720 triệu USD, nghành DM 6 tháng đầu năm đã có tổng kim nghạch đạt 3,4 tỷ USD, tăng 660 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái. Đứng đầu trong các thị trường XKDM vẫn là Mỹ với kim nghạch trên 3 tỷ USD (chiếm 55% thị phần) , liên minh Châu Âu xếp thứ 2 (1,2 tỷ USD) (chiếm 20%); tiếp theo đó là Nhật Bản, Asean, Canada, Nga… Thuận lợi lớn nhất của VN là đã tham gia tổ chức TMTG (WTO), được Mỹ bỏ hạn nghạch DM, hơn nữa VN hơn hẳn nhiều nước do có nguồn lao động dồi dào, tay nghề cao, có khả năng làm ra các sản phẩm phức tạp,giá trị cao. Mức tăng trưởng vào thị trường Mỹ trong 9 tháng qua chỉ ở mức hơn 20% và giá các đơn hàng không giảm đã khiến các nhà quản lý nhập khẩu Mỹ không thể gây khó cho hàng VN bằng các rào cản kỹ thuật hay phá giá. Trong khi đó DNVN ngày càng khẳng định được khả năng cung cấp chất lượng hàng hoá đối với nhà nhập khẩu Mỹ.Ngành DMVN đã có những thuận lợi mới như thị trường xuất khẩu được mở rộng, quan hệ thương mại bình đẳng, 1 số rào cản thương mại đã được gỡ bỏ hoặc cắt giảm (hạn nghạch,thuế quan) nhưng sức ép cạnh tranh về mặt hàng, chất lượng , giá cả,dịch vụ thì tăng lên do cùng cạnh tranh nhiều với nhiều nước có tiềm năng rất lớn về sản xuất XKDM nhu Trung Quốc, Ấn độ, Pakistan… Trước những thuận lợi và khó khăn trên,tập đoàn DMVN đã thể hiện vai trò hạt nhân trong việc đẩy mạnh liên kết với nhiều đơn vị thuộc các thành phần kinh tế để phát huy sức mạnh tổng hợp về các lợi thế cạnh tranh ,giảm thiểu những bất lợi nhằm đẩy mạnh đầu tư SXKD đạt hiệu quả. Đầu tháng 8/2007, do cơ chế giám sát đặc biệt, hàng DM của Hoa Kỳ đối với Việt Nam nên các DN NK nước này đã thận trọng hơn trong việc lấy hàng DM từ Việt Nam. Tuy nhiên thị trường Hoa Kỳ vẫn chiếm gần 60% KNXK hàng DM của VN, tốc độ tăng trưởng trong những tháng đầu năm 2007 khoảng 34% so với cùng kỳ. Vì vậy để tránh rủi ro vì tập trung đề xuất quá nhiều vào thị trường Hoa Kỳ, thứ trưởng bộ TM Nguyễn Thành Biên khuyến cáo “Ngoài việc phát triển thị trường Hoa Kỳ,các DN nên mở rộng và chú ý đến các thị trường khác như : Nhật, đặc biệt là EU. Hai thị trường này sẽ góp phần tăng tốc độ KNXK của hàng DMVN “. Là 1 trong những nghành XK chủ lực của VN, tốc độ tăng trưởng 20%/năm, KNXK DM chiếm khoảng 15% tổng KNXK cả nước. Tuy nhiên vấn đề đặt ra ở đây là giá trị thu về từ XKNK nguyên phụ liệu DM, gồm: bông, sợi, xơ đã tăng 32% so với cùng kỳ năm 2006, đạt trên 200 triệu USD. Trước đó ,tháng 6/2007, KNXK nguyên phụ liệu DM đạt 250 triệu, tăng 42,9 % so với cùng kỳ năm 2006. Về thực chất, phụ liệu nội địa có thể đáp ứng đủ và nguyên liệu nội địa có thể đáp ứng 70% nhu cầu sản xuất nhưng do yêu cầu về thành phẩm của đối tác nước ngoài cao, nguyên phụ liệu VN vẫn chưa đáp ứng được. Vì thế vấn đề đặt ra là tập trung nội lực phát triển sâu, mạnh, có định hướng vào loại nguyên liệu nhất định nào đó để trở thành nguồn cung cấp chính cho thị trường thế giới là điều cần thiết. Theo số liệu thống kê từ bộ Thương Mại cho biết, XK trong tháng 9 đầu năm lần đầu tiên, KNXK DM chính thức vượt dầu thô để trở thành mặt hàng XK dẫn đầu cả nước. Cụ thể,XK DM qua tháng 9 đã đạt 5,805 tỷ USD, trong khi dầu thô chỉ đạt 5,781 tỷ USD. Như vậy vị trí dẫn đầu trong nước những năm qua của dầu thô đã bị thay thế bởi dệt may. Như vậy qua tháng 9, cafe vẫn dẫn đầu, tốc độ tăng trưởng KNXK với mức tăng hơn 86%, trong khi dầu thô lại bị tụt mạnh nhất tới hơn 11% so với năm ngoái và DM vẫn duy trì được tốc độ tăng 31%. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh chính như : các nước vùng Trung Mỹ, Mêxico XK đang sụt mạnh do bị áp dụng Quata, Thái Lan và Philipness và rất nhiều nước khác cũng sụt mạnh do tình hình trong nước bất ổn. Còn Trung Quốc và Ấn Độ đang tăng chậm lại vì nhiều lý do khác. Trước những tốc độ tăng trưởng của DMVN, VN đã lọt vào top 10 thế giới. Điều đó sẽ gây ra 1 số biến đổi đáng chú ý, đó là VN sẽ được các đối thủ cạnh tranh quan tâm hơn,các nước sẽ tăng cường giám sát đối với hàng VN.Mức độ cạnh tranh vì thế sẽ khốc liệt hơn. Trong hoàn cảnh đó, ông Sơn –Phó tổng thư ký Hiệp Hội DM cho rằng :”Lối đi lâu dài của DN VN là phải chú trọng tăng trưởng về chất lượng theo hướng nâng cấp tay nghề công nhân, đầu tư trang thiết bị,chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm hướng vào các đơn giá cao các tập đoàn nổi tiếng có thương hiệu như Mỹ, EU.Như thế mới tạo ra tăng trưởng về chất lượng và bền vững “. III/ Tình hình nhập khẩu của Việt Nam III.1/ Những thành tựu chung về nhập khẩu của Việt Nam. Tính đến năm 2001, kim ngạch nhập khẩu đạt 16 tỷ USD, tăng 2,8% so với năm 2000. Trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 11,2 tỷ USD (giảm 0,40%) và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 4,76 tỷ USD (tăng 9,3%). Hoạt động nhập khẩu đã đáp ứng nhu cầu về trang thiết bị , phụ tùng, nguyên liệu cho các ngành kinh tế và nhu cầu tiêu dùng của xã hội đối với một số mặt hàng trong nước chưa sản xuất được, cũng như nhằm bảo hộ một số ngành trong nước và phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Tuy nhiên trong thời gian qua chúng ta vẫn chưa có biện pháp hữu hiệu bằng thuế quan và phi thuế quan do hạn chế nhập khẩu xe máy, muối, thức ăn gia súc…Nhập siêu tuy còn cao nhưng vẫn giảm so với năm 2000. Nếu tính cả dầu thô thì năm 2001, nhập siêu là 800 triệu USD, chiếm 5,2% giá trị xuất khẩu (năm 2000 nhập siêu chiếm 8%) . Khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 2,889 triệu USD, chiếm 34,5% giá trị nhập khẩu của khu vực. Tính chung trong giai đoạn từ năm 1995 – 2003 các mặt hàng nhập khẩu của Việt Nam ngày càng nhiều và tăng nhanh về số lượng. Cụ thể là xe ô tô vận tải năm 1995 nhập 12223 cái, đến năm 2003 lên tới 15471 cái. Hàng tân dược tăng nhanh từ 69,1 triệu USD năm 1995, lên đến 374,2 triệu USD trong năm 2003, tăng gấp gần 6 lần…Ta có bảng số liệu sau: Trị giá nhập khẩu hàng hóa phân theo khu vực kinh tế và phân theo nhóm hàng 1995 2000 2001 2002 2003 Tổng số 8155,4 15636,5 16218,0 16745,6 25226,9 Phân theo khu vực kinh tế KV trong nước 6687,3 11284,5 11233,0 13042,0 16412,0 KV có vốn đầ tư nước ngoài 1468,1 4352,0 4985,0 6703,6 8814,9 Phân theo nhóm hàng Tư liệu SX 6917,6 14668,2 14930,5 18192,4 23612,0 Máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng 2096,9 4781,5 4949,0 5879,9 8175,0 Nguyên,nhiên, vật liệu 4820,7 9886,7 9981,5 12312,4 15437,0 Hàng tiêu dùng 1237,8 968,3 1287,4 1553,2 1614,9 Thực phẩm 289,1 301,8 479,7 486,2 Hàng y tế 69,4 333,8 328,4 361,4 403,6 Hàng khác 879,3 332,7 479,3 705,6 Nguồn : Niên giám thống kê năm 2003 Một số mặt hàng nhập khẩu chủ yếu Đơn vị tính 1995 2000 2001 2002 2003 Xe ô tô vận tải Cái 12223 13048 22168 24911 15471 Xe ô tô con Cái 7752 9800 13139 21792 31386 Sắt, thép Nghìn tấn 116,2 2845,0 3870,0 4946,0 4574 Xăng, dầu các loại nt 5003,2 8747,3 9083,0 9970,0 9955 Phân bón nt 2316,9 3971,3 3288,0 3820,0 4119 Thuốc trừ sâu Triệu USD 100,4 143,5 102,8 116,5 146,3 Chất dẻo nt 229,8 530,6 551,0 613,5 784,7 Bông Nghìn tấn 68,2 90,4 98,0 98,0 91,0 Xơ và sợi dệt Nghìn tấn 194,6 326,4 347,5 391,6 298,3 Nguyên, phụ liệu sản xuất Triệu USD 97,0 107,6 125,6 145,4 173,6 Tân dược nt 69,1 325,0 328,6 349,7 374,2 Vải nt 108,6 761,3 880,2 1523,1 1364,6 Xe máy Nghìn cái 458,5 1807,0 2380,4 1480,2 … Nguồn : Niên giám thống kê năm 2003 Đến năm 2007, sau 3 tháng Việt Nam gia nhập WTO nhập khẩu đã tăng 50%, trong khi xuất khẩu chỉ tăng 18%. Theo ông Nguyễn Văn Lịch - Viện nghiên cứu thương mại cho biết, thâm hụt thương mại của Việt Nam trong nhiều năm gần đây là 15%. Tỷ lệ này ở trong hạn mức cho phép. Tuy nhiên trong những năm tới, trong bối cảnh Việt Nam đã gia nhập WTO, luồng nhập khẩu sẽ tăng mạnh và nếu không có biện pháp tăng xuất khẩu thì sẽ bị thâm hụt nặng nề. Theo thống kê của Bộ Thương mại, kim ngạch nhập khẩu quý I/2007 đạt 11,79 tỷ USD, tăng 33,6% so với cù