Tuyển tập một số bài văn hay lớp 9

ũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những ñiều thiêng liêng, thân thiết nhất, nó có sức mạnh phi thường nâng ñỡ con người suốt hành trình dài và rộng của cuộc ñời. Bằng Việt cũng có riêng ông một kỉ niệm, ñó chính là những tháng năm sống bên bà, cùng bà – Thư viện Sách Tham Khảo 19 nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ thế, ñiều in ñậm trong tâm trí của Bằng Việt còn là tình cảm sâu ñậm của hai bà cháu. Chúng ta có thể cảm nhận ñiều ñó qua bài thơ “Bếp lửa” của ông. Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trương thành trong kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ “ Bếp lưả” ñược ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và ñang ñi du học ở Liên Xô. Bài thơ ñã gợi lại những kỉ niệm ñầy xúc ñộng về người bà và tình bà cháu, ñồng thời thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu với bà, với gia ñình, quê hương, ñất nước. Tình cảm và những kỉ niệm về bà ñược khơi gợi từ hình ảnh bếp lửa. Ở nơi ñất khách quê người, bắt gặp hình ảnh bếp lửa, tác giả chợt nhớ về người bà: “ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng ñượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.” Hình ảnh “chờn vờn” gợi lên những mảnh kí ức hiện về trong tác giả một cách chập chờn như khói bếp. Bếp lửa ñược thắp lên, nó hắt ánh sáng lên mọi vật và toả sáng tâm hồn ñứa cháu thơ ngây. Bếp lửa ñược thắp lên ñó cũng là bếp lửa của cuộc ñời bà ñã trải qua “ biết mấy nắng mưa”. Từ ñó, hình ảnh người bà hiện lên. Dù ñã cách xa nữa vòng trái ñất nhưng dường như Bằng Việt vẫn cảm nhận ñược sự vỗ về, yêu thương, chăm chút từ ñôi tay kiên nhẫn và khéo léo của bà. Trong cái khoảnh khắc ấy, trong lòng nhà thơ lại trào dâng một tình yêu thương bà vô hạn. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng sông với con thuyền nhỏ chở ñầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc ñời này chắc người cháu không bao giờ quên ñược và cung chính t? ñó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu cũng như của bếp lửa lan toả toàn bài thơ. Khổ thơ tiếp theo là dòng hồi tưởng cùa tác giả về những kỉ niệm của những năm tháng sống bên cạnh bà. Lời thơ giản dị như lời kể, như những câu văn xuôi, như thủ thỉ, tâm tình, tác giả như ñang kể lại cho người ñọc nghe về câu chuyện cổ tích tuổi thơ mình. Nếu như trong câu chuyện cồ tích của những bạn cùng lứa khác có bá tiên, có phép màu thí trong câu chuyện của băng Việt có bà và bếp lửa. Trong những năm ñói khổ, người bà ñã gắn bó bên tác giả, chính bà là người xua tan bớt ñi cái không khí ghê rợn của nạn ñói 1945 trong tâm trí ñứa cháu. Cháu lúc nào cũng ñược bà chở che, bà dẫu có ñói cũng ñể cháu thiếu bữa ăn nào, bà ñi mót từng củ khoai, ñào từng củ sắn ñểâ cháu ăn cho khỏi ñói: “Lên bốn tuổi cháu ñã quen mùi khói Năm ấy là năm ñói mòn ñói mỏi Bố ñi ñánh xe khô rạc ngựa gầy Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại ñến giờ sống mũi còn cay!” Chính “mùi khói” ñã xua ñi cái mùi tử khí trên khắp các ngõ ngách. Cũng chính cái mùi khói ấy ñã quện lại và bám lấy tâm hồn ñứa trẻ. Dù cho tháng năm có trôi qua, những kí ức ấy cũng sẽ ñể lại ít nhiều ấn tượng trong lòng ñứa cháu ñể rồi khi nghĩ lại lại thấy “sống mũi còn cay”. Là mùi khói làm cay mắt người người cháu hay chính là tấm lòng của người bà làm ñứa cháu không cầm ñược nước mắt? – Thư viện Sách Tham Khảo 20 “ Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm bếp Tu hú kêu trên những cách ñồng xa Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!” “Cháu cùng bà nhóm lửa”, nhóm lên ngọn lửa củasự sống và của tìng yêu bà cháy bỏng của một cậu bé hồn nhiên, trong trắng như một trang giấy.Chính hình ảnh bếp lửa quê hương, bếp lửa của tình bà cháu ñó ñã gợi nên một liên tưởng khác, một hồi ức khác trong tâm trí thi sĩ thuở nhỏ. ðó là tiếng chim tu hú kêu. Tiếng tu hú kêu như giục giã lúa mau chín, người nông dân mau thoát khỏi cái ñói, và dường như ñó cũng là một chiếc ñồng hồ của ñứa cháu ñể nhắc bà rằng: “Bà ơi, ñến giờ bà kể chuyện cho cháu nghe rồi ñấy!”. Từ “tu hú” ñược ñiệp lại ba lấn làm cho âm ñiệu cấu thơ thêm bồi hồi tha thiết, làm cho người ñọc cảm thấy như tiếng tu hú ñang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả.Tiếng “tu hú” lúc mơ hà, lúc văng vẳng từ nững cánh ñồng xa lâng lâng lòng người cháu xa xứ. Tiiếng chim tu hú khắc khoải làm cho dòng kỉ niệm của ñứa cháu trải dài hơ, rộng hơn trong cái không gian xa thẳng của nỗi nhớ thương. Nếu như trong những năm ñói kém của nạn ñói 1945, bà là người gắn bó với tác giả nhất, yêu thương tác giả nhất thì trong tám năm ròng của cuộc kháng chiến chống Mĩ, tình cảm bà cháu ấy lại càng sâu ñậm: “Mẹ cùng cha bận công tác không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc Tu hú ơi! Chẳng ñến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cách ñồng xa” Trong tám năm ấy, ñất nước có chiến tranh, hai bà cháu phải rời làng ñi tản cư, bố mẹ phải ñi công tác, cháu vì thế phải ở cùng bà trong quãng thời gian ấy, nhưng dường như ñối với ñứa cháu như thế lại là một niềm hạnh phúc vô bờ.? cùng bà, ngày nào cháu cũng cùng bà nhóm bếp. Và trong cái khói bếp chập chờn, mờ mờ ảo ảo ấy, người bà như một bà tiên hiện ra trong câu truyện cổ huyền ảo của cháu. Nếu như ñối với mỗi chúng ta, cha sẽ là cánh chim ñể nâng ước mơ của con vào một khung trời mới, mẹ sẽ là cành hoa tươi thắm nhất ñể con cài lên ngực áo thì ñoiá với Bằng Việt, người bà vừa là cha, vừalà mẹ, vừa là cách chim, là một cành hoa của riêng ông. Cho nên, tình bà cháu là vô cùng thiêng liêng và quý giá ñối với ông. Trong những tháng năm sống bên cạnh bà, bà không chỉ chăm lo cho cháu từng miếng ăn, giấc ngủ mà còn là người thầy ñầu tiên của cháu. Bà dạy cho cháu những chữ cái, những phép tính ñầu tiên. Không chỉ thế, bà còn dạy cháu những bài học quý giá về cách sống, ñạo làm người. Nững bài học ñó sẽ là hành trang mang theo suốt quãng ñời còn lại của cháu. Người bà và tình cảm mà bà dành cho cháu ñã thất sự một chỗ dựa vững chắc về cả vật chất lẫn tinh thần cho ñứa cháu be ùbỏng. Cho nên khi bây giờ nghĩ về bà, nhà thơ càng thương bà hơn vì cháu ñã ñi rồi, bà sẽ ở với ai, ai sẽ người cùng bà nhóm lửa, ai sẽ cùng bà chia sẻ những câu chuyện những ngày ở Huế,... Thi sĩ bổng tự hỏi lòng mình: “Tu hú ơi, chẳng ñến ở cùng bà?”. Một lời than thở thể hiện nỗi nhớ mong bà sâu sắc của ñứa cháu nơi xứ ngươi. Chỉ – Thư viện Sách Tham Khảo 21 trong một khổ thơ mà hai từ “bà”, “cháu” ñã ñược nhắc ñi nhắc lại nhiều lấn gợi lên hình ảnh hai bà cháu sóng ñôi, gắn bó, quấn qúit không rời. Chiến tranh, một danh từ bình thườnh nhưng sức lột tả của nó thì khốc liệt vô cùng, nó ñã gây ra ñau khổ cho bao người, bao nhà. Và hai bà cháu trong bài thơ cũng trở thành một nạn nhân của chiến tranh: gia ñình bị chia cắt, nhà bị giặc ñốt cháy rụi... “Năm giặc ñốt làng cháy tàn cháy rụi Hàng xóm bốn bên trở vế lầm lụi ðỡ ñần bà dựng lại túp lếu tranh Vẫng vững lòng bà dặn cháu ñinh ninh: “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố Mày viết thư chớ kể này kể nọ Cứ bảo nhà vẫn ñược bình yên!’ Cuộc sống càng khó khăn, cảnh ngộ càng ngặt ngèo, nghị lứccủa bà càng bền vững, tấm lòng ủa bà càng mênh mông. Qua ñó, ta thấy hiện lên một người bà cần cù, nhẫn nại và giàu ñức hi sinh. Dù cho ngôi nhà, túp lều tranh của hai bà cháu ñã bị ñốt nhẵn, nơi nương thân của hai bà cháu nay ñã khong còn, bà dù có ñau khổ thế nào cũng không dám nói ra vì sợ làm ñứa cháu bé bong của mình lo buồn. Bà cứng rắn, dắt cháu vượt qua mọi khó khăn, bà không ñứa con ñang bận việc nước phải lo lắng chuyện nhà. ðiều ñó ta có thể thấy rõ qua lới dặn của bà: “Mày có viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn ñươc bình yên!”. Lới dăn của bà nôm na giản dị nhưng chất chứa biết bao tình. Gian khổ, thiếu thốn, bao nỗi nhớ thương con bà ñều phải nén vào trong lòng ñể yên lòng người nơi tiền tuyến. Hình ảnh người bà không chỉ còn là người bà của riêng cháu mà còn là một biểu tượng rõ nét cho nhữnh người phụ nữa Việt Nam giàu ñức hi sinh, thương con qúy cháu. Kết thúc khổ thơ, Bằng Việt ñã nâng hình ảnh bếp lửa trở thành hình ảnh ngọn, một ngọn lửa: “Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”. Hình ảnh ngọn lửa toả sáng trong câu thơ, nó có sức truyền cảm mạnh mẽ. Ngọn lửa của tình yên thương, ngọn lửa của niềm tin, ngọn lửa ấm nồng như tình bà cháu, ngọn lửa ñỏ hồng si sáng cho con ñường ñứa cháu. Bà luôn nhắc cháu rằng: nơi nào có ngọn lửa, nơi ñó có bà, bà sẽ luôn ở cạnh cháu. Những dòng thơ cuối bài cũng chính là những suy ngẫm về bà và bếp lửa mà nhà thớ muốn gởi tới bạn ñọc, qua ñó cũng là nh74ngbài học sâu sắc từ công việc nhó, lửa tưởng chừng ñơn giản: “ Nhóm bếp lửa ấp iu, nồng ñượm” Một lấn nữa, hình ảnh bếp lửa “ ấp iu”, “nồng ñượm” ñã ñược nhắc lại ở cuối bài thơ như một lần nữa khẳng ñịnh lại cái tình cảm sâu sắc của hai bà cháu. “Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi” Nhóm lên bếp lửa ấy, người bà ñã truyền cho ñứa cháu một tình yêu thương những người ruột thịt và nhắc cháu rằng không bao giờ ñược quên ñi những năm tháng nghĩ tình, những năm tháng khó khăn mà hai bà cháu ñã sống vơi nhau, những năm tháng mà hai bà cháu mình cùng chia nhau từng củ sắn, củ mì. – Thư viện Sách Tham Khảo 22 “Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui” “Nồi xôi gạo mới sẻ chung vui” của bà hay là lời răng dạy cháu luôn phải mở lòng ra với mọi người xung quanh, phải gắn bó với xóm làng, ñừng bao giờ có một lối sống ích kỉ. “Nhóm dậy cả những tâm tinh tuổi nhỏ”. Bà không chỉ là người chăm lo cho cháu ñấy ñủ về vật chất mà c2n là người làm cho tuổi thơ của cháu thêm ñẹp. th6m huyền ảo như trong truyện. Người bà có trái tim nhân hậu, người bà kì diệu ñã nhóm dậy, khơi dậy, giáo dục và thức tỉnh tâm hồn ñứa cháu ñể mai này cháu khôn lớn thành người. Người bà kì diệu như vậy ấy, rất giản dị nhưng có một sức mạnh kì diệu tứ trái tim, ta có thể bắt gặp người bà như vậy trong “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh: “Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc ðêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng.” Suốt dọc bài thơ, mười lấn xuất hiện hình ảnh bếp lửa là mười lần tác giả nhắc tới bà.Âm ñiệu những dòng thơ nhanh mạnh như tình cảm dâng trào lớp lớp sóng vỗ vao bãi biễn xanh thẳm lòng bà. Người bà ñã là, ñang là và sẽ mãi mãi là người quan trọng nhất ñối với cháu dù ở bất kì phương trời nào. Bà ñã trờ thành một người không thể thiếu trong trái tim cháu. Giờ ñây, khi ñang ở xa bà nửa vòng trái ñất, Bằng Việt vẫn luôn hướng lòng mình về bà: “Giờ cháu ñã ñi xa. Có ngọn khói trăm tàu Có lưả trăm nhà, niềm vui trăm ngả Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?” Xa vòng tay chăm chút cuả bà ñể ñến vơí chân trơì mới, chính tình cảm cuả hai bà chaú ñã sươỉ ấm lòng tác giả trong cái muà ñông lạnh giá cuả nước Nga. ðứa cháu nhỏ cuả bà ngàu xưa giờ ñã trưởng thành nhưng trong lòng vần luôn ñinh ninh nhớ về góc bếp, nới nắng mưa hai bà cháu có nhau. ðưá cháu sẽ không bao giờ quên và chẳng thể nào quên ñược vì ñó chính là nguồn cội, là nơi mà tuổi thơ cuả ñưá chaú ñã ñược nuôi dưỡng ñể lớn lên từ ñó. “ ðọc xong bài thơ, nhắm mắt laị tưởng tưởng, bạn sẽ hình dung thấy ngay hình ảnh bếp lưả hồng và dáng ngươì bà lặng lẽ ngồi bê. Hình ảnh có tính sóng ñôi này hiện lên thật sống ñộng, rõ ràng như thể nét khắc, nét chạm vậy...” (Văn Giá). Bài thơ Bếp lưả sẽ sống maĩ trong lòng bạn ñọc nhờ sưc truyền cảm sâu sắc cuả nó. Bài thơ ñã khơi dạy trong lòng chúng ta một tình cảm cao ñẹp ñối với gia ñình, với những ngươì ñã tô màu lên tuổi thơ trong sáng cuả ta. ðề 6. Em hãy phân tích bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy. – Thư viện Sách Tham Khảo 23 Trăng- hình ảnh giản dị mà quen thuộc, trong sáng và trữ tình. Trăng ñã trở thành ñề tài thường xuyên xuất hiện trên những trang thơ của các thi sĩ qua bao thời ñại. Nếu như “ Tĩnh dạ tứ” cũa Lí Bạch tả cảnh ñêm trăng sáng tuyệt ñẹp gợi lên nỗi niềm nhớ quê hương, “ Vọng nguyệt” của Hồ Chí Minh thể hiện tâm hồn lạc quan, phong thái ung dung và lòng yêu thiên nhiên tha thiết của Bác thì ñến với bài thớ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy, chúng ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc. ðó chính là ñạo lí “uống nước nhớ nguồn”. Những sáng tác thơ của Nguyễn Duy sâu lắng và thấn ñẫm cái hồn của ca dao, dân ca Việt Nam . Thơ ông không cố tìm ra cái mới mà lại khai thác, ñi sâu vào cái nghĩa tình muôn ñời của người Việt. “Ánh trăng” là một bài thơ như vậy.Trăng ñối với nhà thơ có ý nghĩa ñặïc biệt: ñó là vầng trăng tri kỉ, vầng trăng tình nghĩa và vầng trăng thức tỉnh. Nó như một hồi chuông cảng tỉnh cho mỗi con người có lối sống quên ñi quá khứ. Tác giả ñã mở ñầu bài thơ với hình ảnh trăng trong kí ức thuổi thơ của nhà thơ và trong chiến tranh: “Hồi nhỏ sống với ñồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉ” Hình ảnh vầng trăng ñang ñược trải rộng ra trong cái không gian êm ñềm và trong sáng của thuổi thơ. Hai câu thơ với vỏn vẹn mười chữ nhưng dường như ñã diễn tả một cách khái quát về sự vận ñộng cả cuộc sống con người. Mỗi con người sinh ra và lớn lên có nhiều thứ ñể gắn bó và liên kết. Cánh ñồng, sông và bể là nhưng nơi chốn cất giữ bao kỉ niệm của một thời ấâu thơ mà khó có thể quên ñược. Cũng chính nới ñó, ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng. Với cách gieo vần lưng “ñồng”, “sông” và ñiệp từ “ với” ñã diễn tả tuổi thơ ñược ñi nhiều, tiếp xúc nhiều và ñược hưởng hạnh phúc ngắm những cảnh ñẹp của bãi bồi thiên nhiên cũa tác giả.Tuổi thơ như thế không phải ai cũng có ñược ! Khi lớn lên, vầng trăng ñã tho tác giả vào chiến trường ñể “chờ giặc tới’.Trăng luôn sát cách bên người lính, cùng họ trải nghiệm sương gió, vượt qua những ñau thương và khốc liệt của bom ñạn kẻ thù. Người lính hành quân dưới ánh trăng dát vàng con ñường, ngủ dưới ánh trăng, và cũng dưới ánh trăng sáng ñù, tâm sự của những người lính lại mở ra ñể vơi ñi bớt nỗi cô ñơn, nỗi nhớ nhà. Trăng ñã thật sự trởø thành “tri kỉ” của người lính trong nhưng năm tháng máu lửa. Khổ thơ thứ hai như một lời nhắc nhở về những năm tháng ñã qua của cuộc ñời người lính gắn bó với thiên nhiên, ñất nước hiền hậu, bình dị. Vầng trăng ñù, người bạn tri kỉ ñó, ngỡ như sẽ không bao giờ quên ñược: “Trần trụi với thiên nhiên hồn nhiên như cây cỏ ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa” Vần lưng một lần nữa lại xuất hiện: “trần trụi”, “hồn nhiên”, “thiên nhiên” làm cho âm ñiệu câu thơ thêm liền mạch, dường như nguồn cảm xúc cũa tác giả vẫng ñang tràn ñầy. Chính cái hình ảnh so sánh ẩn dụ ñã tô ñâm lên cái chất trần trụi, cái chất hồn – Thư viện Sách Tham Khảo 24 nhiên của người lính trong nhữnh năm tháng ở rừng. Cái vầng trăng mộc mạc và giản dị ñó là tâm hồn của những người nhà quê, của ñồng, của sông. của bể và của những người lính hồn nhiên, chân chất ấy. Thế rồi cái tâm hồn - vầng trăng ấy sẽ phài làm quen với môt hoàn cảnh sống hoàn toàn mới mẻ: “Từ hồi về thành phố quen ánh ñiện, cửa gương vầng trăng ñi qua ngõ như người dưng qua ñường” Thời gian trôi qua cuốn theo mọi thứ như một cơn lốc, chỉ có tình cảm là còn ở lại trong tâm hồn mỗi con người như một ánh dương chói loà. Thế nhưng con người không thể kháng cự lại sự thay ñổi ñó.Người lính năm xưa nay cũng làm quen dần với những thứ xa hoa nơi “ánh ñiện, cửa gương”. Và rồi trong chính sự xa hoa ñó, người lính ñã quên ñi người bạn tri kỉ của mình, người bạn mà tưởng chừng chẳng thể quên ñược, “người tri kỉ ấy” ñi qua ngõ nhà mình nhưng mình lại xem như không quen không biết. Phép nhân hoá vầng trăng trong câu thơ thật sự có cái gì ñó làm rung ñộng lòng người ñoc bởi vì vầng trăng ấy chính là một con người. Cũng chính phép nhân hoá ñó làm cho người ñọc cảm thương cho một “người bạn” bị chính người bạn thân một thời của mình lãng quên. Sự ồn ã của phố phường, những công việc mưu sinh và những nhu cầu vật chất thường nhật khác ñã lôi kéo con gười ra khỏi những giá trị tinh thần ấy, một phần vô tâm của con người ñã lấn át lí trí của người lính, khiến họ trở thành kẻ quay lưng với quá khứ. Con người khi ñược sống ñầy ñủ về mặt vật chất thì thường hay quên ñi những giá trị tinh thần, quên ñi cái nền tảng cơ bản củacuộc sống, ñó chình là tình cảm con người. Nhưng rồi một tình huống bất ngờ xảy ra buộc ngươi lính phải ñối mặt: “Thình lình ñèn ñiện tắt phòng buyn -ñinh tối om vội bật tung cửa sổ ñột ngột vầng trăng tròn” Khi ñèn ñiện tắt, cũng là khi không còn ñược sống trong cái xa hoa, ñầy ñủ về vật chất, người lính bỗng phải ñối diện với cái thực tại tối tăm. Trong cái “thình lình”, “ñột ngột” ấy, người lính vôi bật tung cửa sổ và bất ngờ nhận ra một cái gì ñó. ðó chẳng phải ai xa lạ mà chính là người bạn tri kỉ năm xưa của mình ñây hay sao? Con người ấy không hề biết ñược rằng cái người bạn tri kỉ, tình nghĩa, người bạn ñã bị anh ta lãng quên luôn ở ngoài kia ñể chờ ñợi anh ta. “Người bạn ấy” không bao giờ bỏ rơi con người, không bao giờ oán giận hay trách móc con người vì họ ñã quên ñi mình. Vầng trăng ấy vẫn rất vị tha và khoan dung, nó cũng sẵn sàng ñón nhận tấm lòng của một con người biết sám hối, biết vươn lên hoàn thiện mình. Cuộc ñời mỗi con người không ai có thể ñóan biết trước ñược. Không ai mãi sống trong một cuộc sống yên bình mà không có khó khăn, thử thách. Cũng như một dòng sông, ñời người là một chuỗi dài với những qunh co, uốn khúc . Và chính trong những khúc quanh ấy, những biến cố ấy, con người mới thật sự hiểu ñược cái gì là quan trọng, cái gì sẽ gắn bó với họ trong suốt hành trình dài và rộng của cuộc ñới. Dường như người lính trong bài thơ ñã hiểu ñược ñiều ñó! – Thư viện Sách Tham Khảo 25 “Ngửa mặt lên nhìn mặt có cái gì rưng rưng như là ñồng là bể như là sông là rừng” Khi người ñối mặt với trăng, có cái gì ñókhiến cho người lính áy náydù cho không bị quở trách một lời nào. Hai từ “mặt” trong cùng một dòng thô: mặt trăng và mặt người ñang cùng nhau trò chuyện . Người lính cảm thấy có cái gì “rưng rưng” tự trong tận ñáy lòng và dường như nước mắt ñang muốn trào ra vì xúc ñộng trước lòng vị tha của người bạn “tri kỉ” của mình . ðối mặt với vầng trăng, bỗng người lính cảm thấy như ñang xem một thước phim quay chậm về tuổi thơ của mình ngày nào, nới có “sông” và có “bể” .Chính những thước phim quay chậm ấy làm người lính trào dâng nhưng nỗi niềm và ngững giọt nước mắt tuôn ra tự nhiên, không chút gượng ép nào! Những giọt nước mắt ấy ñã phần nào làm cho người lính trở nên thanh thản hơn, làm tâm hồn anh trong sáng lại. Một lần nữa những hình tượng trong tuổi thơ và chiến tranh ñược láy lại làm sáng tỏ những ñiều mà con người cảm nhận ñược. Cái tâm hồn ấy, cái vẻ ñẹp mộc mạc ấy không bao giờ bị mất ñi, nó luôn lặng lẽ sống trong tâm hồn mỗi con người và nó sẽ lên tiếng khi con người bị tổn thương. ðoạn thơ hay ở chất thơ mộc mạc, chân thành, ngôn ngữ bình dị mà thấm thía, những hình ảnh ñi vào lòng người. Vầng trăng trong khổ thớ thứ ba ñã thực sự thức tỉnh con người: “Trăng cứ tròn vành vạnh kề chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc ñủ cho ta giật mình” Khổ thơ cuối cùnh mang tính hàm súc ñộc ñáo và ñạt tới chiều sâu tư tưởng và triết lí. “Trăng tròn vành vạnh” là vẻ ñẹp của trăng vẫn viên mãn, tròn ñầy và không hề bị suy suyển dù cho trải qua biết bao thăng trầm. Trăng chỉ im lặng phăng phắc, trăng không nói gì cả, trăng chỉ nhìn, nhưng cái nhìn ñó ñủù khiến cho con người giật mình. Ánh trăng như một tấm gương ñể cho con người soi mình qua ñó, ñể con người nhận ra mình ñể thức tỉnh lương tri. Con người có thể chối bỏ, có thể lãng quên bất cứ ñiều gì trong tâm hồn anh ta . Nhưng dù gì ñi nũa thì những giá trị văn hoá tinh thần của dân tộc cũng luôn vậy bọc và che chở cho con người. “Ánh trăng” ñã ñi vào lòng người ñọc bao thế hệ như một lời nhắc nhở ñối với mỗi người: Nếu ai ñã lỡ quên ñi, ñã lỡ ñánh mất những giá trị tinh thần qúy giá thì hãy thức tỉnh và tìmlại những giá trị ñó. còn ai chưa biết coi trọng những giá trị ấy thì hãy nâng niu những kí ức quý giá của mình ngay từ bây giờ, ñừng ñể quá muộn. Bài thơ không chỉ hay về mắt nội dung mà cón có những nét ñột phá trong nghệ thuật. Thể thơ năm chữ ñược vận dụng sáng tạo, các chữ ñầu dòng thơ không viết hoa thể hiện những cảm xúc liền mạch của nhà thơ. Nhịp thơ biến ảo rất nhanh, giọng ñiệu tâm tình dã gấy ấn tượng mạnh trong lòng người ñọc. ------------------------------------------- – Thư viện Sách Tham Khảo 26 ðề 8. Em hãy phân tích ñoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” trích trong tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. NguyÔn Du lµ mét bËc thÇy vÒ t¶ c¶nh. NhiÒu c©u th¬ t¶ c¶nh cña «ng cã thÓ coi nh− lµ chuÈn mùc cho vÎ ®Ñp cña th¬ ca cæ ®iÓn: - D−íi tr¨ng, quyªn ® gäi hÌ §Çu t−êng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng. - Long lanh ®¸y n−íc in trêi Thµnh x©y khãi biÕc, non ph¬i bãng vµng... Víi nh÷ng c©u th¬ nµy, NguyÔn Du ®G lµm ®Ñp, lµm giµu cã thªm rÊt nhiÒu cho ng«n ng÷ d©n téc. Tõng cã ý kiÕn cho r»ng, so víi tiÕng H¸n vèn cã tÝnh hµm sóc, tÝnh biÓu hiÖn rÊt cao th× tiÕng ViÖt trë nªn qu¸ n«m na, Ýt kh¶ n¨ng biÓu hiÖn. Tuy nhiªn, NguyÔn Du ®G chøng minh r»ng ng«n ng÷ tiÕng ViÖt cã mét kh¶ n¨ng biÓu hiÖn v« giíi h¹n. Nh−ng NguyÔn Du kh«ng chØ giái vÒ t¶ c¶nh mµ cßn giái vÒ t¶ t×nh c¶m, t¶ t©m tr¹ng. Trong quan niÖm cña «ng, hai yÕu tè t×nh vµ c¶nh kh«ng t¸ch rêi nhau mµ lu«n ®i liÒn víi nhau, bæ sung cho nhau. VÝ dô, trong hai c©u th¬ t¶ c¶nh chÞ em Thuý KiÒu ®i ch¬i xu©n: Nao nao dßng n−íc uèn quanh DÞp cÇu nho nhá cuèi ghÒnh b¾c ngang. C¶nh rÊt ®Ñp vµ thanh, øng víi t©m hån hai chÞ em ®ang nhÑ nhµng th¬i thíi. Ng−îc l¹i, khi ng−êi buån th× c¶nh còng buån theo. Trong mét ®o¹n th¬ kh¸c thuéc TruyÖn KiÒu, «ng viÕt: C¶nh nµo c¶nh ch¼ng ®eo sÇu Ng−êi buån c¶nh cã vui ®©u bao giê. Hai c©u th¬ nµy thÓ hiÖn rÊt râ quan niÖm cña NguyÔn Du vÒ mèi quan hÖ gi÷a t©m tr¹ng cña con ng−êi vµ c¶nh vËt. C¶nh vËt ®Ñp hay kh«ng ®Ñp, nhÑ nhµng, thanh tho¸t hay nÆng nÒ, u ¸m phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t©m tr¹ng cña con ng−êi tr−íc c¶nh ®ã. §o¹n trÝch "KiÒu ë lÇu Ng−ng BÝch" lµ sù kÕt hîp, giao hoµ cña hai yÕu tè c¶nh vËt vµ t©m tr¹ng. VÒ c¶nh vËt cã lÇu cao, cã non xanh n−íc biÕc, s¬n thuû h÷u t×nh. NÕu Thuý KiÒu ë vµo mét hoµn c¶nh kh¸c, trong t©m tr¹ng kh¸c th× h¼n c¶nh ®ã sÏ rÊt ®Ñp. Tuy nhiªn, t©m tr¹ng KiÒu l¹i ®ang rÊt u ¸m, sÇu nGo: bÞ Tó Bµ giam láng ë lÇu Ng−ng BÝch, KiÒu da diÕt nhí cha mÑ, nhí ng−êi yªu, ®ång thêi l¹i rÊt ®au xãt cho th©n phËn m×nh. C¶nh vËt, do ®ã, nhuèm mµu t©m tr¹ng: Tr−íc lÇu Ng−ng BÝch kho¸ xu©n VÎ non xa, tÊm tr¨ng gÇn ë chung. KiÒu ng¾m c¶nh hay KiÒu ®èi c¶nh? ThËt khã cã thÓ nãi lµ "ng¾m" theo nghÜa th«ng th−êng cña tõ nµy. Bëi "ng¾m" cã nghÜa lµ chiªm ng−ìng, th−ëng ngo¹n. KiÒu – Thư viện Sách Tham Khảo 27 ®ang trong t©m tr¹ng nh− thÕ sao cã thÓ th−ëng ngo¹n cho ®−îc? Bëi vËy, dï cã c¶ "vÎ non xa" lÉn "tÊm tr¨ng gÇn" nh−ng c¶nh vËt Êy ch¼ng thÓ nµo gîi lªn mét chót t−¬i vui hay Êm ¸p. Nhµ th¬ ®G dïng hai ch÷ "ë chung" thËt khÐo. KiÒu tr«ng thÊy tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã nh−ng víi nµng, chóng ch¼ng kh¸c g× nhau vµ cµng kh«ng cã g× ®Æc biÖt. Hai yÕu tè tr¸i ng−îc (non xa, tr¨ng gÇn) t−ëng nh− phi lÝ nh−ng thùc ra ®G diÔn t¶ rÊt chÝnh x¸c sù trèng tr¶i cña c¶nh vËt qua con m¾t cña KiÒu. Khung c¶nh "bèn bÒ b¸t ng¸t" chØ cµng khiÕn cho lßng ng−êi thªm gîi nhí: Bèn bÒ b¸t ng¸t xa tr«ng C¸t vµng cån nä, bôi hång dÆm kia. Cã thÓ h×nh dung rÊt râ mét kh«ng gian mªnh mang ®ang tr¶i réng ra tr−íc m¾t KiÒu. Mét ng−êi b×nh th−êng ®øng tr−íc kh«ng gian Êy còng khã ng¨n ®−îc nçi buån. Víi KiÒu, kh«ng gian réng rGi, trèng tr¶i Êy chØ cµng khiÕn nµng suy nghÜ vÒ cuéc ®êi m×nh: BÏ bµng m©y sím ®Ìn khuya Nöa t×nh nöa c¶nh nh− chia tÊm lßng. Bëi trong nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh trªn ®G thÊm ®Ém c¸i "t×nh" (t©m tr¹ng) cña KiÒu nªn ®Õn nh÷ng c©u th¬ nµy, NguyÔn Du ®G b¾t vµo m¹ch t¶ t©m tr¹ng mét c¸ch hÕt søc tù nhiªn. ý th¬ chuyÓn ®æi rÊt linh ho¹t: t¶ c¶nh g¾n víi kh«ng gian. Kh«ng gian cao réng (non xa, tr¨ng gÇn) cµng khiÕn cho c¶nh mªnh mang, dµn tr¶i. T¶ t©m tr¹ng l¹i g¾n víi thêi gian. Thêi gian d»ng dÆc (m©y sím, ®Ìn khuya) cµng cho thÊy t©m tr¹ng ch¸n n¶n, buån tñi cña KiÒu. "Nöa t×nh nöa c¶nh" − tr−íc m¾t lµ t×nh hay lµ c¶nh, d−êng nh− còng kh«ng cßn ph©n biÖt ®−îc n÷a. Theo dßng t©m tr¹ng cña KiÒu c©u th¬ b¾t vµo nçi nhí: T−ëng ng−êi d−íi nguyÖt chÐn ®ång Tin s−¬ng luèng nh÷ng rµy tr«ng mai chê. Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬ TÊm son gét röa bao giê cho phai. Nhí nhµ, tr−íc hÕt KiÒu nhí ®Õn Kim Träng, nhí ®Õn chÐn r−îu thÒ nguyÒn d−íi tr¨ng. §èi víi mét ng−êi lu«n ®a sÇu ®a c¶m, nÆng t×nh nÆng nghÜa nh− Thuý KiÒu, c¶m xóc Êy thËt xa xãt. Cµng nhí ®Õn Kim Träng th× KiÒu l¹i cµng ®au ®ín cho th©n phËn m×nh. ViÖc KiÒu th−¬ng Kim Träng ®ang chê mong tin m×nh