Bài giảng Xã hội học về truyền thông đại chúng

XÃ HỘI HỌC VỀ TRUYỀN THễNG ĐẠI CHÚNG Cấu trúc môn học  Xác định đối tợng, vị trí của môn học  Khái niệm truyền thông đại chúng  Các đặc trng chính của truyền thông đại chúng  Các chức năng của truyền thông đại chúng  Lịch sử các nghiên cứu  Cỏc hướng nghiờn cứu trong XHH TTĐC Nguyên tắc xác định đối tợng nghiên cứu của xã hội học TTĐC Đối tợng nghiên cứu của khoa học Xã hội học Khách thể nghiên cứu của khoa học Xã hội học Khách thể nghiên cứu của Xã hội học về TTĐC Đối tợng nghiên cứu của Xã hội học về TTĐC đối tợng Xã hội học TTĐC • Xã hội học về Truyền thông đại chúng là một lĩnh vực của xã hội học có đối tợng nghiên cứu là: – cấu trúc; – các đặc điểm; – các qui luật; và – vị trí của TTĐC trong tổ chức xã hội. Mối quan hệ của các khoa học nghiên cứu về TTĐC Xã hội học Chính trị học Xã hội học D luận Xã hội Xã hội học Truyền thông đại chúng Truyền thông đại chúng Tâm lý học xã hội D luận xã hội ý nghĩa của nghiên cứu xã hội học về truyền thông đại chúng  Nhận thức về bản chất xã hội, các qui luật, cấu trúc và chức năng của hệ thống các phơng tiện TTĐC  Nghiên cứu xã hội học về TTĐC đóng góp tích cực cho công tác quản lý  Nghiên cứu xã hội học về TTĐC đóng góp tích cực cho công tác t tởng ý nghĩa của nghiên cứu xã hội học về truyền thông đại chúng (tiếp) • XHH về TTĐC cho ta biết về mối quan hệ của TTĐC với các thiết chế xã hội khác. • XHH về TTĐC cung cấp cho chúng ta thông tin về mức độ thâm nhập của media vào đời sống xã hội • XHH về TTĐC cung cấp cho chúng ta những thông tin về các qui luật tác động của media đến công chúng (audience) ý nghĩa của nghiên cứu xã hội học về truyền thông đại chúng (tiếp)  Các đảng phái chính trị, nhà quản lý, các doanh nghiệp, các hãng quảng cáo, các chính trị gia, cỏc cơ quan chớnh phủ và phi chớnh phủ có thể tìm thấy những lợi ích từ những nghiên cứu XHH về TTĐC  Hoàn thiện hoạt động của hệ thống Mass media LƯỢC SỬ XHH TTĐC Sơ lợc lịch sử phát triển của XHH về TTĐC • Max Weber là ngời đầu tiên đề xuất thuật ngữ ‘Xã hội học báo chí’ • Năm ra đời: 1910, nhng có nguồn gốc từ cuối thế kỷ XIX • Sự phát triển của XHH TTĐC gắn rất chặt với việc nghiên cứu về tuyên truyền trong chiến tranh thế giới lần I và II. XHH BC nghiên cứu: những vấn đề kinh tế đảm bảo sự tồn tại của báo chí, các đặc điểm của DLXH; các nguồn tin và thái độ với thông tin bao gồm cả những suy tởng về sự cần thiết của việc phân tích định l- ợng các báo chí Các giai đoạn phát triển của XHH về TTĐC  Trớc 1910  1910 đến 1920  Từ những năm 20 đến chiến tranh thế giới II  Thời kì chiến tranh thế giới II  Những năm 50-60  Từ những năm 60 đến nay Nghiờn cứu thực nghiệm Nghiờn cứu lý luận Một số lý thuyết chớnh của XHH TTĐC Giai đoạn 1920 – 1930 Một số quan điểm lý thuyết • Quan điểm của Harold Lasswell Công chúng là một đám đông thụ động và không cỡng lại đợc các động của các nhà truyền thông • Quan điểm của Walter Lippman Cá nhân không thể tự mình nắm bắt mọi sự kiện xã hội, và do đó, họ phải tiêu dùng các thông tin do các nhà truyền thông đa ra, vì thế, họ chịu tác động của những chủ ý tuyên truyền. Giai đoạn 1920 – 1930 Lý thuyết những viên đạn (bạc) thần kỳ • Quan điểm của W. Schramm: Công chúng nh là tấm bia, các thông điệp truyền thông trong đó chứa đựng các giá trị, định kiến tuyên truyền của các nhà truyền thông là viên đạn, đợc bắn ra từ các nhà truyền thông. Giai đoạn 1920 – 1930 Lý thuyết những viên đạn (bạc) thần kỳ Công chúng Các quan điểm, các giá trị, các định kiến của nhà truyền thông Media cú thể bắn viờn đạn thần (thụng điệp) vào cụng chỳng và họ sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp và ngay lập tức. Cụng chỳng thụ động tiếp nhận thụng điệp theo một cỏch giống nhau và họ phản ứng theo một cỏch giống nhau. Giai đoạn chiến tranh thế giới lần thứ II Trờng phái Yale của Carl Hovland - • Carl Hovland là một ngời theo trờng phái ‘hành vi mới’ hay ‘hành vi xã hội’ (Social behaviorism). Kích thích S Nhân tố trung gian Phản ứng R Giai đoạn chiến tranh thế giới lần thứ II Trờng phái Yale của Carl Hovland • Hovland và nhóm nghiên cứu của ông đã chứng minh đợc tính gián tiếp của các phơng tiện truyền thông đại chúng và sự thu nhận thông tin. • Khuynh hớng tâm lý học xã hội còn đợc phát triển bởi lý thuyết ‘mâu thuẫn nhận thức’ (cognitive dissonance) của L. Festinger, hay lý thuyết tơng ứng (congruity) của Osgood. • Theo lý thuyết này, các cá nhân có xu hớng tiếp nhận thông tin và hành động phù hợp với những suy nghĩ bên trong của họ. Giai đoạn chiến tranh thế giới lần thứ II Phơng pháp phân tích nội dung • Ngời đề xuất là H. Lasswell. • đây là sự lợng hoá các thông tin trên báo chí. • Nó thờng đợc dùng để xác định các nội dung chính kênh truyền thông • Có hai cách lợng hoá – Theo tần xuất của thông tin – Theo tỷ trọng của từng loại thông tin • Năm 1943 một toà án Hoà Kỳ đa ra phán quyết đóng cửa tờ báo "Ngời Mỹ đích thực" trên cơ sở phân tích nội dung của tờ báo này. Mô hình dòng truyền thông 2 bậc của E. Katz Các phơng tiện Truyền thông đại chúng Các thủ lĩnh ý kiến Opinion leaders Công chúng Truyền thông bậc 1 Truyền thông bậc 2 Mô hình truyền thông nhiều bậc của W. Schramm ................................... Các phơng tiện Truyền thông đại chúng Các thủ lĩnh ý kiến bậc 1 Các thủ lĩnh ý kiến bậc 2 Công chúng Truyền thông bậc 1 Truyền thông bậc 2 Truyền thông bậc N Mô hình truyền thông của Katz – Lazarsfeld (1)  Quá trình truyền thông bị gián đoạn.  Vai trò của Gatekeeper (Opinion Leader) trong truyền thông đại chúng. Mô hình quá trình Truyền thông đại chúng theo H. Lasswell Cho ai Với hiệu quả thế nào Ai Nói gì Bằng phơng tiện gì Những hớng nghiên cứu mới của xã hội học về truyền thông đại chúng 1. Nghiên cứu mắt xích ‘ai nói’ - nghiên cứu về nhà truyền thông 2. Nghiên cứu mắt xích ‘nói gì’ - nghiên cứu nội dung thông điệp 3. Nghiên cứu mắt xích ‘cho ai’ - nghiên cứu công chúng 4. Nghiên cứu mắt xích ‘bằng phơng tiện gì’ - nghiên cứu kênh dẫn truyền 5. Nghiên cứu mắt xích ‘với hiệu quả nh thế nào’ - nghiên cứu hiệu quả của truyền thông