Đề án Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong các doanh nghiệp công nghiệp tại Việt Nam

p rÊt quan träng ®Ó b¶o toµn vèn cho doanh nghiÖp. Lùa chän c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn thÝch hîp, gi¶m bít chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì. Tæ chøc tèt viÖc dù tr÷, b¶o qu¶n NVL hoÆc hµng ho¸, ¸p dông th­ëng ph¹t vËt chÊt ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ mÊt m¸t hao hôt qu¸ møc vËt t­ hµng ho¸. Th­êng xuyªn kiÓm tra n¾m v÷ng t×nh h×nh dù tr÷, ph¸t hiÖn kÞp thêi t×nh tr¹ng vËt t­ hµng ho¸ bÞ ø ®äng, cã biÖn ph¸p gi¶i phãng nhanh sè vËt t­ ®ã ®Ó thu håi vèn. TiÕn hµnh lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Theo th«ng t­ sè 64TC/TCDN, doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸, sè l­îng tån kho thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t­, hµng ho¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng theo c«ng thøc sau: Møc dù phßng gi¶m gi¸ L­îng vËt t­ tån Gi¸ h¹ch to¸n Gi¸ thùc tÕ trªn VËt t­, HH cho n¨m kÕ = kho gi¶m gi¸ t¹i ´ trªn sæ kÕ - thÞ tr­êng t¹i ho¹ch, n¨m BC t¹i thêi ®iÓm 31/12 to¸n thêi ®iÓm 31/12 Gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸ tån kho bÞ gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm 31/12 lµ gi¸ cã thÓ mua hoÆc b¸n trªn thi tr­êng. ViÖc lËp dù phßng ph¶i tiÕn hµnh riªng cho tõng lo¹i vËt t­, hµng ho¸ bÞ gi¶m gi¸ vµ tæng hîp vµo b¶ng kª chi tiÕt kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ HTK cña doanh nghiÖp. B¶ng kª lµ c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 2.3.4 Qu¶n lý hµng tån kho Chi phÝ tr¶ tr­íc lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh nªn ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh SP cña nhiÒu chu kú kinh doanh nh­: Chi phÝ SCL TSC§, chi phÝ c¶i tiÕn kü thuËt... doanh nghiÖp nªn x©y dùng mét ®Þnh møc vÒ chi phÝ tr¶ tr­íc, muèn vËy ph¶i lËp kÕ ho¹ch SCL TSC§. Nhu cÇu vèn vÒ chi phÝ tr¶ tr­íc cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Nhu cÇu vèn vÒ chi phÝ tr¶ tr­íc trong k× = Sè chi phÝ tr¶ tr­íc ®Çu k× + Sè chi phÝ tr¶ tr­íc dù kiÕn ph¸t sinh trong k× - Sè chi phÝ tr¶ tr­íc dù kiÕn ph©n bæ vµo gi¸ thµnh SP 2.3.5 c¸ch x¸c ®Þnh nhu cÇu VL§: Theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: - + Nhu cÇu VL§ = Møc dù tr÷ C¸c kho¶n ph¶i C¸c kho¶n hµng tån kho thu cña kh¸chhµng ph¶i tr¶ Trong ®ã: *) X¸c ®Þnh dù tr÷ HTK (®· tr×nh bµy ë phÇn trªn) *) X¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng: Nî ph¶i thu cña Thêi h¹n trung Doanh thu tiªu kh¸ch hµng dù = b×nh cho kh¸ch ´ thô b×nh qu©n kiÕn trong kú hµng nî 1 ngµy *) X¸c ®Þnh kho¶n nî ph¶i tr¶: x = Nî ph¶i tr¶ kú tr¶ tiÒn Gi¸ trÞ NVL hoÆc hµng ho¸ mua vµo ng­êi cung cÊp trung b×nh b×nh qu©n 1 ngµy trong kú(lo¹i mua chÞu) - Theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp: Nhu cÇu VL§ = Tû lÖ nhu cÇu VL§/DTT ´ Doanh thu thuÇn  Møc dù tr÷ HTK C¸c kho¶n ph¶i C¸c kho¶n ph¶i Tû lÖ nhu cÇu b×nh qu©n tr¶ b×nh qu©n thu b×nh qu©n VL§/DTT = + - Doanh thu thuÇn Doanh thu thuÇn Doanh thu thuÇn 3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ViÖc x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng lµ c¬ së t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông VL§ trong doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông VL§ rÊt phøc t¹p vµ ®a d¹ng nh­ng chung quy l¹i ng­êi ta ph©n thµnh hai lo¹i: 3.1. Nhãm nh©n tè cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc 3.1.1 Doanh thu trong kú: Cïng mét l­îng VL§, nÕu nh­ doanh thu trong kú cµng cao th× hiÖu qu¶ sö dông VL§ lµ tèt vµ ng­îc l¹i. NÕu doanh thu trong kú thÊp th× hiÖu qu¶ sö dông VL§ lµ kÐm. Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng viÖc t¨ng doanh thu hay t¨ng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ lµ môc tiªu ph©n ®Êu cña mäi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn viÖc t¨ng møc l­u chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ kÐo theo chi phÝ kinh doanh t¨ng. Nh­ng nÕu tèc ®é t¨ng doanh thu lín h¬n tèc ®é t¨ng chi phÝ th× vÉn ®¶m b¶o cã l·i tøc lµ viÖc sö dông vèn l­u ®éng cã hiÖu qu¶. 3.1.2 Chi phÝ kinh doanh: Cã thÓ hiÓu chi phÝ kinh doanh lµ ®¶m b¶o tèt nhÊt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, trªn c¬ së sö dông hîp lý tiÕt kiÖm mäi nguån vËt t­, tiÒn vèn, søc lao ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn tèi ®a trong khu«n khæ ph¸p luËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp. §Ó qu¶n lý tèt chi phÝ kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp lËp kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh lµ h×nh thøc ho¸ tiÒn tÖ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu vÒ chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp, phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú kÕ hoÆch, cïng c¸c biÖn ph¸p phÊn ®Êu thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã, kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh÷ng môc tiªu phÊn ®Êu cña ®¬n vÞ, ®ång thêi còng lµ c¨n cø ®Ó ®¬n vÞ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, thùc hiÖn chÕ ®é tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng lîi nhuËn, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cho doanh nghiÖp trong kú. NÕu tæng sè vèn l­u ®éng sö dông b×nh qu©n trong kú lµ mét sè cè ®Þnh. Khi tæng chi phÝ thùc tÕ ®· chi trong kú t¨ng (gi¶m) sÏ trùc tiÕp lµm cho hÖ sã sinh lêi cña VL§ trong kú ®ã gi¶m (t¨ng) tøc lµ hiÖu qu¶ sö dông VL§ gi¶m (t¨ng). 3.1.3 L­îng tiÒn mÆt tån quü §©y lµ bé phËn VL§ gióp doanh nghiÖp thanh to¸n víi kh¸ch hµng, tËn dông thêi c¬ trong kinh doanh, giao dÞch víi ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông. NÕu l­îng tiÒn nµy nhá h¬n møc trung b×nh cÇn thiÕt th× kh«ng ®ñ ®Ó doanh nghiÖp chi tiªu trong nh÷ng ngµy kh«ng giao dÞch víi ng©n hµng. Cßn nÕu l­îng tiÒn nµy lín h¬n møc trung b×nh cÇn thiÕt th× sÏ g©y ra thõa tiÒn trong quü, l·ng phÝ vèn. 3.1.4 Møc dù tr÷ hµng ho¸: §Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kinh doanh ®­îc liªn tôc, th­êng xuyªn, tèc ®é quay vèn nhanh, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã møc dù tr÷ hµng ho¸ phï hîp víi quy m« kinh doanh. NÕu vèn dù tr÷ hµng ho¸ thùc tÕ nhá h¬n møc tèi thiÓu cÇn thiÕt th× doanh nghiÖp sÏ thiÕu hµng ®Ó b¸n ra, ho¹t ®éng b¸n hµng bÞ gi¸n ®o¹n, doanh thu ®¹t ®­îc kh«ng ®­îc tèi ®a, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông VL§ kh«ng tèt. Cßn nÕu dù tr÷ hµng ho¸ thùc tÕ lín h¬n møc dù tr÷ cao nhÊt th× hµng ho¸ bÞ ø ®äng trong kho g©y l·ng phÝ vèn mÆc dï doanh thu cã thÓ ®¹t ®­îc nh­ dù tÝnh. 3.1.5 Tèc ®é lu©n chuyÓn cña VL§: Víi møc lîi nhuËn ®¹t ®­îc ë mçi vßng quay vèn lµ cè ®Þnh. Tæng lîi nhuËn ®¹t ®­îc trong kú sÏ phô thuéc vµo sè vßng quay vèn ë kú kinh doanh ®ã. Nh­ vËy tæng lîi nhuËn trong mçi kú kinh doanh trªn mét l­îng VL§ cho biÕt tr­íc cã quan hÖ t­¬ng quan tû lÖ thuËn víi sè vßng quay cña VL§ trong kú ®ã. 3.2. C¸c nh©n tè kh«ng thÓ l­îng ho¸ ®­îc §ã lµ nh÷ng nh©n tè mang tÝnh ®Þnh tÝnh vµ møc ®é t¸c ®éng cña chóng ®èi víi hiÖu qu¶ sö dông VL§ lµ kh«ng thÓ tÝnh ®­îc. VL§ cña doanh nghiÖp trong cïng mét lóc ®­îc ph©n bè trªn kh¾p c¸c giai ®o¹n lu©n chuyÓn vµ biÓu hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh vËn dông ®ã VL§ chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè lµm ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp. 3.2.1 XÐt vÒ mÆt kh¸ch quan HiÖu qu¶ sö dông VL® cña doanh nghiÖp chÞu ¶nh h­ëng cña mét sè nh©n tè sau: + L¹m ph¸t: Do t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã l¹m ph¸t lµ cho søc mua cña ®ång tiÒn sôt gi¶m hay gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸ t¨ng lªn... V× vËy nÕu doanh nghiÖp kh«ng ®iÒu chØnh kÞp thêi gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n ®ã th× sÏ lµm cho VL§ gi¶m dÇn theo tèc ®é tr­ît gi¸ cña tiÒn tÖ. + Rñi ro: Do rñi ro bÊt th­êng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mµ c¸c doanh nghiÖp th­êng gÆp ph¶i trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, cïng c¹nh tranh... Khi kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng æn ®Þnh, søc mua cã h¹n th× cµng lµm t¨ng kh¶ n¨ng rñi ro cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn ph¶i gÆp nhiÒu rñi ro do thiªn tai g©y ra nh­: ho¶ ho¹n, b·o lôt... mµ c¸c doanh nghiÖp khã cã thÓ tr¸nh ®­îc. + YÕu tè s¶n xuÊt tiªu dïng: chu kú, tÝnh thêi vô cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi møc l­u chuyÓn hµng ho¸. Nh÷ng hµng ho¸ cã chu kú s¶n xuÊt dµi vèn hµng ho¸ lín sÏ lµm cho tèc ®é chu chuyÓn VL§ chËm vµ ng­îc l¹i bªn c¹nh sù ph©n bæ hµng ho¸ gi÷a n¬i s¶n xuÊt vµ tiªu dïng còng ¶nh h­ëng tíi tèc ®é chu chuyÓn hµng ho¸. NÕu sù ph©n bè nµy lµ hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n thêi gian l­u th«ng hµng ho¸, t¨ng tèc ®é chu chuyÓn t¨ng hiÖu qu¶ sö dông VL§. + Nhu cÇu thÞ tr­êng, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô. Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, nhu cÇu vÒ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ nh÷ng biÕn sè rÊt khã x¸c ®Þnh. Sù thay ®æi cña còng còng ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ viÖc sö dông vèn hay lîi nhuËn thu ®­îc cña doanh nghiÖp. Ch¼ng h¹n, cã sù biÕn ®éng lín vÒ søc mua ®èi víi mét hµng ho¸ nµo ®ã mµ doanh nghiÖp ®ang kinh doanh. NÕu søc mua mÆt hµng nµy gi¶m doanh nghiÖp sÏ ®¹t møc doanh thu vµ lîi nhuËn thÊp lµm cho hiÖu qu¶ sö dông VL§ thÊp. Ng­îc l¹i doanh nghiÖp sÏ ®¹t ®­îc møc doanh thu vÒ lîi nhuËn cao h¬n. + Gi¸ c¶ còng t¸c ®éng t­¬ng tù nh­ vËy, sù thay ®æi gi¸ c¶ cã thÓ cho sù biÕn ®éng ®ét ngét cña nhu cÇu hoÆc sè l­îng cung øng. Gi¸ c¶ thay ®æi sÏ lµm t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i møc ®é l·i mµ doanh nghiÖp thu ®­îc trªn mét ®¬n vÞ hµng ho¸ tiªu thô. + C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n­íc: §Ó th­c hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc, nhµ n­íc ®­a ra chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hî ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ phï hîp víi tõng thêi kú, giai do¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. + C¸c chÝnh s¸ch thuÕ, ®©y lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc, thuÕ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× ®©y lµ kho¶n chi phÝ b¾t buéc. NÕu nhµ n­íc ®ãng thuÕ thÊp ®èi víi ngµnh kinh doanh cña doanh nghiÖp th× lîi nhuËn thu ®­îc nhiÒu h¬n, doanh nghiÖp cã xu h­íng më réng quy m« kinh doanh. Ng­îc l¹i víi møc thuÕ cao, lîi nhuËn gi¶m, doanh nghiÖp kh«ng muèn më réng quy m« kinh doanh mµ cßn thu hÑp dÇn quy m« ho¹t ®éng. Bªn c¹nh chÝnh s¸ch thuÕ cßn cã c¸c chÝnh s¸ch kh¸c ¶nh h­ëng tíi viÖc kinh doanh nh­ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, chÝnh s¸ch thuéc tiªu chuÈn... 3.2.2 XÐt vÒ mÆt chñ quan §ã lµ nh÷ng nh©n tè chñ quan cña chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp lµm ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông VL§ còng nh­ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng: Do x¸c ®Þnh nhu cÇu VL§ thiÕu chÝnh x¸c dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thõa hoÆc thiÕu vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn hiÖu qu¶ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp. ViÖc lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­: Lµ mét nh©n tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp ®Çu t­ s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô chÊt l­îng cao, mÉu m· phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êitiªu dïng, ®ång thêi cã gi¸ thµnh h¹ th× doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh tiªu thô nhanh, t¨ng vßng quay VL§. Ng­îc l¹i s¶n phÈm hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp lµm ra cã chÊt l­îng kÐm, kh«ng phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng dÉn ®Õn hµng ho¸ s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc lµm cho VL§ bÞ ø ®äng, hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp. Tr×nh ®é tæ chøc nh©n sù trong doanh nghiÖp. ViÖc tæ chøc nh©n sù cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp. NÕu bè trÝ ®óng ng­êi ®óng viÖc, mäi ho¹t ®éng diÔn ra mét c¸ch nhÞp nhµng, ¨n khíp víi nhau, ng­êi qu¶n lý kh«ng ph¶i mÊt thêi gian chØnh ®èn, nh¾c nhë nh©n viªn cña m×nh. Nh­ng nÕu bè trÝ ng­êi kh«ng ®óng vÞ trÝ th× c¸c ho¹t ®éng kh«ng thÓ diÔn ra mét c¸ch b×nh th­êng ®­îc. Khi mäi ho¹t ®éng ®· nhÞp nhµng th× ch¾c ch¾n mäi hiÖu qu¶ sÏ ®¹t ®­îc vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè dÇn ®¹t ®Õn møc ®é tèi ­u v.v.. Uy tÝn trong kinh doanh: Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¹o dùng cho m×nh ch÷ tÝn trong kinh doanh. Cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi ®Èy nhanh ®­îc tiªu thô hµng ho¸, thuËn lîi trong viÖc tham gia c¸c hîp ®ång kinh doanh, t¹o ®­îc nhiÒu mèi lµm ¨n tèt ®Ñp, t¹o dùng ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng. Tr×nh ®é tæ chøc l­u chuyÓn hµng ho¸: §Ó ®­a hµng ho¸ ®Õn ®­îc tay ng­êi tiªu dïng, doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ph¶i bá ra mét l­îng chi phÝ nµo ®ã vµ tæ chøc mét quy tr×nh mua vµo, dù tr÷, b¸n ra. Muèn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn b»ng c¸ch gi¶m chi phÝ vµ n©ng sè vßng vèn quya th× ph¶i tæ chøc tèt qu¸ tr×nh mua vµo, dù tr÷ vµ b¸n ra. Quy tr×nh nµy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi tr×nh ®é tæ chøc l­u chuyÓn hµng ho¸ cña doanh nghiÖp vµ kh¶ n¨ng c¬ giíi ho¸. Trªn ®©y lµ nh÷ng nh©n tè chñ yÕu lµm ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc vµ sö dông VL§ cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra cßn cã thÓ cã c¸c nguyªn nh©n kh¸c ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn qu¸ tr×nh n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. §Ó h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi hiÖu qu¶ tæ chøc vµ sö dông vèn l­u ®éng. C¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu xem xÐt mét c¸ch kü l­ìng sù ¶nh h­ëng cña tõng nh©n tè t×m ra nguyªn nh©n nh»m ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Èy m¹nh viÖc tæ chøc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®ång vèn mang l¹i là cao nhÊt. PHẦN II: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI Như đã nêu ở phần I, việc sử dụng hiệu quả vốn lưu động là vô cùng quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Việc xác định và vạch ra phương hướng rõ ràng, cụ thể là nhiệm vụ hàng đầu đối với các nhà quản trị. Tuy nhiên, để phát huy được tất cả những tiềm năng, đồng thời nâng cao được hiệu quả tối đa khi sử dụng vốn lưu động tại Việt Nam vẫn luôn là bài toán khó. Có thể kể đến các doanh nghiệp đã thành công trong kinh doanh hay nói cách khác là họ đã sử dụng hiệu quả vốn nói chung và vốn lưu động nói riêng. Sau đây là thực trạng vốn và tình hình sử dụng vốn lưu động của các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội: Nếu ví doanh nghiệp như một cơ thể sống thì vốn chính là máu của doanh nghiệp. Vốn cung cấp các “dưỡng chất” để một doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay tình trạng chung là thiếu vốn, chính nguyên nhân này đã khiến cho các doanh nghiệp của chúng ta gặp nhiều khó khăn trong cạnh tranh trên thị trường. Hà Nội là thành phố có số lượng  doanh nghiệp khá lớn ở tất cả các ngành kinh tế quốc dân. Số doanh nghiệp hiện đang hoạt động trên địa bàn Thủ đô là 15.596 doanh nghiệp, chiếm 19,2% số doanh nghiệp của cả nước và gần bằng 60% tổng số doanh nghiệp hoạt động trên vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng. So với các ngành nghề khác, nhìn chung các doanh nghiệp công nghiệp hoạt động tương đối có hiệu quả. Theo số liệu thống kê năm 2005 của Cục Thống kê Thành phố thì tỷ suất lợi nhuận trên vốn bình quân của doanh nghiệp công nghiệp là 4,63%, cao hơn bình quân chung của các doanh nghiệp trên địa bàn (3,57%). Các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn Hà Nội có thể chia ra làm 3 nhóm chính với các đặc thù về vốn khác nhau: - Nhóm các doanh nghiệp Nhà nước: bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Trung ương và doanh nghiệp địa phương. - Nhóm các doanh nghiệp ngoài Nhà nước bao gồm hợp tác xã, doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH và công ty cổ phần (không có vốn đầu tư nước ngoài hoặc có cổ phần của nước ngoài chiếm dưới 50%). - Nhóm các công ty có vốn đầu tư nước ngoài: bao gồm các doanh nghiệp liên doanh và các doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. 1. Quy mô vốn Doanh nghiệp nhà nước: Các doanh nghiệp công nghiệp Nhà nước  tuy chỉ chiếm 11% tổng số doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn Hà Nội nhưng chiếm tới 60% tổng số vốn. Vốn bình quân của các doanh nghiệp này là 142 tỷ đồng. Các doanh nghiệp công nghiệp Nhà nước có số vốn lớn (trên 100 tỷ) chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp do Trung ương quản lý như các Tổng Công ty 90, 91. Các doanh nghiệp địa phương có số vốn trong khoảng từ 10 tỷ đến 100 tỷ; các doanh nghiệp có vốn lớn hơn 100 tỷ chỉ chưa đến 10 doanh nghiệp. Doanh nghiệp ngoài Nhà nước: Các doanh nghiệp công nghiệp ngoài Nhà nước chiếm tới 82% về số lượng nhưng chỉ chiếm 15,5% vốn của các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn. Vốn trung bình của một doanh nghiệp công nghiệp ngoài nhà nước là 6 tỷ đồng. Các doanh nghiệp ngoài nhà nước tập trung trong một số ngành công nghiệp chế biến như: sản xuất thực phẩm, đồ uống, may mặc; xuất bản, in ấn, sao ghi; sản xuất nhựa; sản xuất sản phẩm kim loại. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: tập trung trong ngành công nghiệp chế biến, không tham gia công nghiệp khai mỏ và sản xuất điện nước và chủ yếu ở những ngành sản xuất có hàm lượng chất xám cao như: chế tạo và lắp ráp thiết bị điện tử, ô tô, xe gắn máy, sản xuất thiết bị, dây và cáp điện... Số lượng các doanh nghiệp này không nhiều (chỉ chiếm 7% tổng số doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn Hà Nội) nhưng phần lớn là các doanh nghiệp có quy mô vốn vừa đến lớn. Bình quân vốn của một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong ngành công nghiệp chế biến là 96 tỷ đồng trong khi doanh nghiệp nhà nước là 94 tỷ đồng và doanh nghiệp ngoài nhà nước là 6 tỷ. Điều này cho thấy ưu thế vượt trội về quy mô sản xuất cũng như khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài lớn hơn hẳn các doanh nghiệp trong nước cùng ngành. Đây là tình trạng chung không chỉ riêng ở Hà Nội mà còn ở các thành phố lớn khác như thành phố Hồ Chí Minh. Nhìn chung các doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài Nhà nước có quy mô vốn không lớn nên khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước cũng như thị trường xuất khẩu chưa cao. Lý do cơ bản dẫn đến tình trạng này là do trình độ quản lý còn yếu kém và đặc biệt là khả năng huy động vốn còn nhiều hạn chế. Hình thức thức công ty cổ phần vẫn chưa thực sự phổ biến nên nguồn huy động vốn mà các doanh nghiệp chú trọng nhất cho đến nay vẫn là vay vốn ngân hàng. Tuy nhiên, vay được vốn ngân hàng cũng không phải là một điều dễ dàng đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài nhà nước do nhiều lý do cả chủ quan lẫn khách quan như: không có tài sản thế chấp, lãi suất ngân hàng quá cao, dự án kinh doanh của doanh nghiệp có rủi ro cao và trong các khoản vay trước doanh nghiệp trả nợ không đúng hạn. 2. Cơ cấu vốn Vốn cố định của một doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội chiếm từ 29% đến 62% tuỳ theo ngành nghề và trung bình trong cả ngành là 45%, thấp hơn tỉ trọng vốn cố định của các doanh nghiệp ở TP Hồ Chí Minh khoảng 10%. Bảng 1 dưới đây cho thấy tỷ trọng vốn cố định trong các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội. Bảng 1: Tỷ trọng vốn cố định trong doanh nghiệp STT Ngành 31/12/2003 31/12/2004 I 1 2 3 4 5 6 7 Những ngành có tỉ trọng vốn cố định lớn Công nghiệp khai thác mỏ SX thiết bị truyền thông, nghe nhìn SX thuỷ tinh, SP thuỷ tinh, gốm sứ, VLXD SX thực phẩm đồ uống Dệt SX giấy và sản phẩm giấy SX phương tiện vận tải khác 62% 60% 44% 40% 49% 43% 41% 59% 64% 47% 42% 46% 43% 40% II 1 2 3 4 Những ngành có tỉ trọng vốn cố định nhỏ Xuất bản, in sao bản ghi SX hoá chất và SP hoá chất SX máy móc thiết bị SX máy móc và thiết bị điện 29% 29% 34% 34% 29% 32% 30% 39% Như vậy, nhìn chung, quy mô cũng như tỷ trọng vốn cố định của các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội không cao. Những ngành cần có trang thiết bị hiện đại như sản xuất máy móc thiết bị, phương tiện vận tải chuyên dùng, sản xuất thiết bị điện, tỷ trọng tài sản cố định rất thấp, chỉ chiếm khoảng 1/3 tổng tài sản. So với TP Hồ Chí Minh  thì tỉ trọng vốn cố định của các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội nhỏ hơn. Điều này thể hiện trình độ trang thiết bị  và công nghệ của các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ở khu vực ngoài nhà nước. Chính vì vậy, các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội mới chỉ dừng lại ở việc gia công, lắp ráp máy móc, trang thiết bị chứ chưa tự mình sản xuất. 3. Hiệu quả sử dụng vốn và nguồn vốn Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư: thường được tính dựa trên doanh thu hoặc lợi nhuận so với vốn đầu tư trong năm. Những chỉ tiêu này càng lớn thì có nghĩa là doanh nghiệp càng hoạt động càng hiệu quả. Trong hai chỉ tiêu trên, chỉ tiêu lợi nhuận so với tổng vốn đầu tư phản ánh trực tiếp mức độ lợi nhuận của doanh nghiệp hơn do có những doanh nghiệp mặc dù bán được nhiều hàng hoá nhưng mức lãi cũng không lớn và do đó hoạt động cũng không có hiệu quả. Bảng 2 cho thấy hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của các doanh nghiệp công nghiệp trong năm 2004. Bảng 2: Tình hình Lợi nhuận/Vốn của các doanh nghiệp công nghiệp 2004 STT Ngành Toàn ngành DNNN DN ngoài NN DN FDI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 SX thực phẩm đồ uống Dệt May trang phục, thuộc, nhuộm SX giấy và sản phẩm giấy Xuất bản, in sao bản ghi SX hoá chất và SP hoá chất SX sản phẩm từ cao su và plastic SX thuỷ tinh, SP thuỷ tinh, gốm sứ, VLXD SX các SP từ kim loại SX máy móc thiết bị SX máy móc và thiết bị điện SX thiết bị truyền thông, nghe nhìn SX xe có động cơ, rơ moóc SX phương tiện vận tải khác 8.39% 3.50% 3.82% 0.30% 5.33% 7.80% 0.60% 2.39% 2.03% -0.52% 5.99% 4.98% 16.77% 5.90% 13.64% 3.55% 3.93% 2.48% 5.68% 6.83% 2.92% 1.71% 0.99% -1.91% 3.93% 1.57% 1.56% 3.96% 0.98% 1.69% 0.74% 0.63% -1.09% 9.47% -0.35% 5.11% 1.74% 3.00% 1.53% 6.56% 3.77% 0.44% 5.80% 11.29% 8.39% -8.70% -0.01% 12.38% -4.28% 4.17% 3.88% -0.98% 9.93% 6.15% 21.71% 7.83% Hiệu quả sử dụng vốn lưu động: được xác định thông qua hai chỉ tiêu là hệ số sinh lợi vốn lưu động và vòng quay vốn lưu động. Hệ số sinh lợi vốn lưu động được tính bằng tỷ số giữa lợi nhuận và vốn lưu động bình quân. Hiệu quả sử dụng vốn cố định được thể hiện thông qua chỉ tiêu hệ số sinh lời vốn cố định tính bằng Lợi nhuận/Bình quân vốn cố định. Chỉ tiêu này của các doanh nghiệp Hà Nội là 8,67%, cao hơn của các doanh nghiệp công nghiệp TP Hồ Chí Minh. Trong số các doanh nghiệp trên địa bàn thì doanh nghiệp Nhà nước có hệ số sinh lời  vốn cố định cao nhất Bảng 3: Hệ số sinh lợi vốn lưu động trong một số ngành công nghiệp tại Hà Nội STT Ngành I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 II Toàn ngành Công nghiệp chế biến    SX thực phẩm, đồ uống    May trang phục, thuộc, nhuộm    SX giấy và sản phẩm giấy    SX hoá chất và SP hoá chất    SX SP từ cao su và plastic    SX máy móc thiết bị    SX thiết bị truyền thông, nghe nhìn    SX xe có động cơ, rơ moóc    SX phương tiện vận tải khác SX và phân phối điện nước 7.30% 6.65% 14.17% 6.28% 0.52% 11.17% 1.23% -0.76% 13.21% 25.01% 9.88% 13.19% Tuy nhiên, đây không hẳn là một dấu hiệu đáng mừng bởi hệ số sinh lời của vốn cố định cao lại xuất phát từ nguyên nhân là giá trị còn lại của tài sản cố định nhỏ do những tài sản này đã được sử dụng và khấu hao trong nhiều năm. Trong tương lai, nếu trang thiết bị không được đổi mới thì các doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội sẽ rất khó cạnh tranh với các doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh, chưa nói đến các doanh nghiệp nước ngoài. Hiện tại, Hà Nội đang dành rất nhiều ưu tiên cho các doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt với sự thay đổi mở rộng địa giới hành chính ngày 01/08/2008 vừa qua đã giúp Hà Nội có nhiều tiềm lực về vốn, đất đai cũng như nguồn nhân lực. Hứa hẹn sẽ đưa Hà Nội trở thành thành phố dẫn đầu cả nước về phát triển công nghiệp. Vấn đề sử dụng hiệu quả nguồn vốn lưu động vẫn luôn đặt ra cho các nhà quản trị, làm sao để chúng ta có thể tận dụng tối đa nguồn vốn lưu động hay nói cách khác chính là chúng ta sử dụng hiệu quả đồng vốn mà mình bỏ ra. Để nắm rõ hơn về tình hình sử dụng vốn lưu động tại các doanh nghiệp công nghiệp hiện nay, em xin đi vào phân tích một doanh nghiệp cụ thể đó là Công ty Dệt vải Công nghiệp Hà Nội: C«ng ty dÖt v¶i c«ng nghiÖp lµ mét doanh nghiÖp quèc doanh Trung ¦¬ng thuéc bé C«ng nghiÖp qu¶n lý, trùc thuéc tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam. Tªn gäi: C«ng ty dÖt v¶i C«ng nghiÖp – Hµ Néi Tªn giao dÞch quèc tÕ: Ha Noi Industrial Canvas Textile Company Tªn viÕt t¾t: Haicatex Trô së chÝnh: 93 ®­êng LÜnh Nam- Mai §éng- QuËn Hai Ba Tr­ng- Hµ Néi 4. Tình hình sử dụng vốn lưu động tại Công ty Dệt vải Công nghiệp Hà Nội: 4.1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty: *ThuËn lîi: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c«ng ty kh«ng ngõng ph¸t triÓn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. C¸c mÆt hµng cña c«ng ty dÇn ®­îc thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc chÊp nhËn. Gãp phÇn n©ng cao kÕt qu¶ nµy lµ do trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã nh÷ng thuËn lîi sau: -C«ng ty cã trô së t¹i Hµ Néi, víi 1 vÞ trÝ thuËn lîi ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c«ng ty ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh. Trong nh÷ng n¨m qua s¶n phÈm cña c«ng ty chiÕm lÜnh thÞ tr­êng khu vùc phÝa b¾c. Bªn c¹nh ®ã c«ng ty ®· më réng thÞ tr­êng ra c¸c n­íc b¹n hµng. -Tuy quy m« cña c«ng ty ë møc võa nh­ng ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é cao, æn ®Þnh vÒ sè l­îng. -Lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc nªn c«ng ty nhËn ®­îc sù ­u ®·i cña nhµ n­íc: ®­îc miÔn gi¶m thuÕ, ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ vèn, chÝnh s¸ch chÕ ®é kh¸c. *Khã kh¨n: Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty cã nh÷ng khã kh¨n lµ: -Khã kh¨n thø nhÊt lµ thiÕu vèn kinh doanh: §©y lµ khã kh¨n lín nhÊt mµ c«ng ty gÆp ph¶i hiÖn nay. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng cßn sù bao cÊp vÒ vèn, mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù chñ kinh doanh ®¶m b¶o cã l·i hµng n¨m, nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty rÊt lín, trong khi ®ã nguån vèn ng©n s¸ch cÊp, vèn tù bæ sung ch­a ®¸p øng ®ñ. Do ®ã c«ng ty ph¶i vay vèn tõ c¸c ng©n hµng víi chi phÝ sö dông vèn cao. Chi phÝ sö dông vèn cña c«ng ty t¨ng lªn ®· lµm gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm do ®ã gi¶m sù c¹nh tranh cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. -Khã kh¨n thø hai lµ m¸y mãc