Đề thi Olympic môn sinh học lần thứ XVII

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẠC LIÊU KỲ THI OLYMPIC TRUYỀN THỐNG 30 - 4 LẦN THỨ XVII ĐỀ THI ĐỀ NGHỊ MÔN: SINH HỌC; KHỐI: 11 Số phách Số phách ĐỀ THI (Lưu ý quan trọng: phần nội dung không để trong Texbox) CÂU HỎI 1: (4 điểm) 1. Rút sắc tố ra khỏi lá của thực vật bậc cao và bằng phương pháp sắc kí trên giấy ta thu được bốn vạch màu. Hãy chỉ rõ tên sắc tố ở các vạch từ 1 đến 4 và giải thích tại sao? 4_____________________ 3_____________________ 2_____________________ 1_____________________ 0_____________________ 0-Vạch xuất phát 2. Hãy cho biết chức năng của không bào ở các tế bào sau đây: a.Tế bào lông hút của rễ cây. b. Tế bào cánh hoa. c. Tế bào đỉnh sinh trưởng. ĐÁP ÁN CÂU HỎI 1: 1. 2,5 điểm - Tên các sắc tố(đúng tên: 0.25điểm, đúng công thức: 0.25điểm = 2.0 điểm) 4-Caroten : C40H56 3-Xanthophyl : C40H56O(1-6) 2-Chlorophin a : C55H72O5N4Mg 1-Chlorophin b : C55H70O6N4Mg - Giải thích: do khối lượng phân tử của các loại sắc tố khác nhau, nên loại sắc tố nào có khối lượng phân tử nhỏ sẽ đi xa, còn sắc tố có khối lượng phân tử lớn sẽ đi gần.(0.5 điểm) 2. 1,5 điểm Tế bào lông hút của rễ cây có không bào chứa các chất khoáng, chất tan để tạo ra áp suất thẩm thấu giúp TB hút chất khoáng và nước. (0.5 điểm) TB cánh hoa chứa có không bào chứa các sắc tố để thu hút côn trùng đến thụ phấn. (0.5 điểm) TB đỉnh sinh trưởng có không bào tích nhiều nước có tác dụng làm cho TB dài ra nên sinh trưởng nhanh. (0.5 điểm) CÂU HỎI 2: (4 điểm) 1. Nêu khái niệm và cho biết dung tích của “khí lưu thông”, “khí dự trữ thở ra”, “khí dự trữ hít vào”, “khí cặn”, “dung tích sống”, “dung tích phổi” trong hoạt động hô hấp ở người. 2. Một cặp vợ chồng sinh được một đứa con đầu lòng bình thường, nhưng ở những lần mang thai tiếp theo thì đều có hiện tượng thai chết trong bụng mẹ và lần mang thai sau thai chết nhanh hơn lần trước. Khi đến bệnh viện kiểm tra, làm xét nghiệm máu thì kết quả xét nghiệm có một chi tiết là: vợ Rh-, chồng Rh+. Nếu là bác sĩ điều trị, em hãy giải thích cơ chế cho cặp vợ chồng trên. ĐÁP ÁN CÂU HỎI 2: 1. 2,5 điểm - Khí lưu thông: Trạng thái sinh lí bình thường, người trưởng thành ở mỗi lần hít vào và thở ra được khoảng 500ml không khí vào hoặc ra phổi. (0.5 điểm) - Khí dự trữ thở ra: sau khi thở ra bình thường, mỗi người còn có khả năng thở ra cố sức khoảng 1500ml không khí nữa. (0.5 điểm) - Khí dự trữ hít vào: sau khi hít vào bình thường, mỗi người còn có khả năng hít vào cố sức thêm khoảng 1500ml không khí nữa. (0.5 điểm) - Khí cặn: thể tích khí còn lại trong phổi sau khi đã thở ra cố sức khoảng 1000ml. (0.5 điểm) - Dung tích sống: là tổng lượng khí lưu thông, khí dự trữ thở ra và khí dự trữ hít vào, bằng 3500ml. (0.5 điểm) - Dung tích phổi: là tổng dung tích sống và khí cặn, bằng 4500ml. (0.5 điểm) 2. 1,5 điểm Rh(rhesus) là một loại kháng nguyên có thể có mặt trên màng hồng cầu. Người có mang kháng nguyên được gọi là rhesus dương tính(Rh+), người không có mang kháng nguyên gọi là rhesus âm tính(Rh-). (0.5 điểm) Sự xuất hiện kháng nguyên Rh+ trong máu người Rh- sẽ tạo ra các kháng thể chống Rh. (0.5 điểm) – Do thai nhi có nhóm máu giống cha Rh+ nên ở lần mang thai đầu tiên, lượng ngưng tố chống Rh trong cơ thể người mẹ tăng dần nhưng cho đến lúc đẻ, vẫn chưa quá nhiều thì thai nhi vẫn còn sống sót. Từ lần chữa thứ hai, ngưng tố chống Rh đã có nhiều, tốc độ sản xuất nhanh hơn, làm cho thai bị chết trong bụng mẹ. Cứ mỗi lần có thai thì thai càng chết sớm hơn. (0.5 điểm) CÂU HỎI 3: ( 4 điểm) 1. a. Kể tên 2 loại phitohoocmôn có tác dụng ức chế sinh trưởng ? b. So sánh sự giống và khác nhau giữa chúng ? c. Người ta sử dụng chúng trong sản xuất nông nghiệp như thế nào ? 2. Các đồ thị dưới đây biểu diễn sự phản ứng của các bộ phận sinh dưỡng của cây với nồng độ auxin. a. Xác định A, B, C là bộ phận nào của cây. b. Rút ra nhận xét về khả năng phản ứng của các cơ quan sinh dưỡng thực vật với nồng độ auxin. A B C K/n phản ứng 10-12 10-11 10-10 10-9 10-8 10-7 10-6 10-5 10-4 10-3 10-2 10-1 Nồng độ auxin ĐÁP ÁN CÂU HỎI 3: 1. 2,25 điểm a / Tên 2 loại phitohoocmôn có tác dụng ức chế sinh trưởng : * Tên 2 loại phitohoocmôn : êtilen và axit abxixic . (0.25 điểm) b/ Đặc điểm chung và đặc điểm riêng của chúng * Đặc điểm chung : - Đều là hợp chất hữu cơ có phân tử lượng thấp, được tạo ra ở một nơi nhưng gây tác động ở nơi khác trong cây . (0.25 điểm) - Đều có tác dụng ức chế sinh trưởng ở nồng độ thấp (0.25 điểm) * Đặc điểm riêng : (0.25 x 4 = 1.0 điểm) Đặc điểm so sánh Êtilen Axit abxixic Nguồn gốc Được tạo ra hầu hết ở các cơ quan của cây Được tạo ra ở các cơ quan hóa già (lá, thân, quả, hạt ...) Trạng thái tồn tại Dạng khí Dạng lỏng Cơ quan chịu tác động Quả , thân (như ở cây giá đậu), mô phân sinh ngọn(như ở cây họ dứa) Lá, quả, chồi, rễ Cơ chế tác dụng Thúc quả chín, kích thích sinh trưởng chiều ngang, cảm ứng ra hoa. Kích thích sự rụng lá và quả, gây trạng thái ngủ, nghỉ của hạt và chồi, làm đóng khí khổng khi khô hạn c / Người ta sử dụng chúng trong sản xuất nông nghiệp + Êtilen : thúc quả chín đều và chủ động , tạo quả trái vụ ở dứa , tăng năng suất giá đậu . (0.25 điểm) + Axit abxixic : bảo quản khoai tây không nẩy mầm , gây rụng lá ở bông và khoai tây để dễ thu hoạch bằng máy . (0.25 điểm) 2. 1,75 điểm a. A là rễ ; B là chồi ; C là thân. (0.25 x 3 = 0.75 điểm) b. Nhận xét: Nồng độ auxin tác động kích thích lên các bộ phận sinh trưởng của cây tăng dần theo thứ tự là: Rễ àChồi àThân. (0.5 điểm) Auxin có tác dụng kích thích sự sinh trưởng ở các bộ phận của cây nhưng chỉ với một nồng độ nhất định. Nếu vượt quá giới hạn sẽ gây tác dụng ức chế. (0.5 điểm) CÂU HỎI 4: (4 điểm) 1. a. Điều gì sẽ xảy ra khi cắt bỏ tuyến giáp của nòng nọc? b. Tại sao cho trẻ tắm nắng vào sáng sớm hoặc chiều tối sẽ có lợi cho sinh trưởng và phát triển? 2. Dùng máy đo điện thế cực nhạy có 2 điện cực : đặt điện cực thứ nhất lên mặt ngoài sợi trục khổng lồ của mực ống , điện cực thứ hai xuyên qua màng vào trong tế bào chất , người ta đo được hiệu điện thế là -70 mV . a. Đây là điện nghỉ hay điện động ? Vì sao ? b.Nếu điện cực thứ hai đặt vào chỗ sợi trục bị tổn thương thì có ghi được điện thế không? Giá trị nầy có gì khác so với trường hợp trên ? Giải thích ? c/ Nếu thay dịch ngoại bào của sợi trục bằng dung dịch nhân tạo có nồng độ K+ cao gấp 20 lần so với bình thường thì giá trị điện thế nghỉ có bị thay đổi không ? Vì sao ? ĐÁP ÁN CÂU HỎI 4: 1. 2,0 điểm a. Khi cắt bỏ tuyến giáp của nòng nọc - Tuyến giáp sản sinh ra tiroxin (0.25 điểm) - Nếu cắt bỏ tuyến giáp của nòng nọc thì nòng nọc sẽ không biến thành ếch (0.25 điểm) - Bởi vì không còn có tiroxin để kích thích sự biến thái. (0.25 điểm) b. Trẻ con tắm nắng vào sáng sớm hoặc chiều tối sẽ có lợi cho sinh trưởng và phát triển - Tắm nắng cho trẻ khi ánh sáng yếu giúp đẩy mạnh quá trình hình thành xương của trẻ (0.25 điểm) - Tia tử ngoại sẽ làm cho tiền vitamin D được chuyển hóa thành vitamin D. (0.25 điểm) - Vitamin D có vai trò trong chuyển hóa canxi hình thành xương, qua đó ảnh hưởng lên quá trình sinh trưởng và phát triển của trẻ (0.5 điểm) - Không nên tắm nắng cho trẻ khi ánh nắng quá mạnh vì nhiều tia cực tím có hại cho sự phát triển của trẻ. (0.25 điểm) 2. 2,0 điểm a. Đây là điện thế nghỉ vì đo được lúc sợi trục không bị kích thích . (0.5 điểm) b. Trường hợp nầy vẫn đo được điện thế , nhưng giá trị hơi thấp hơn so với điện thế nghỉ ở trên vì tại chỗ bị tổn thương có một ít bào tương bên trong sợi trục trào ra ngoài hòa lẫn với nước gây đoản mạch (0.75 điểm) c. Nếu thay dịch ngoại bào bằng dung dịch nhân tạo có nồng độ K+ cao gấp 20 lần thì điện nghỉ không còn vì lúc nầy không có sự chênh lệch nồng độ K+ giữa trong và ngoài màng nên K+ không khuếch tán được và do đó không xuất hiện hiệu điện thế . (0.75 điểm) CÂU HỎI 5: (4 điểm) 1. Một đoạn gen có trình tự như sau: mạch 1…GGA AGT TAG TAX GTA AXT TXG GXA GXX ATG XTT XGG… mạch 2…XXT TXA ATX ATG XAT 1TGA AGX XGT XGG TAX GAA GXX … Đoạn gen này mã hóa chuỗi polipeptit có trình tự như sau: ..Pro – Lys – His – Gly – Cys – Arg – Ser – Tyr – Val – Leu – Thr... a. Xác định mạch gốc, đánh dấu đầu của mỗi mạch. Giải thích vì sao lại chọn như vậy. b. Xác định các bộ ba đối mã đã mã hóa cho đoạn polipeptit trên. 2. Ở sinh vật nhân thực, một phân tử mARN làm khuôn tổng hợp một chuỗi polipeptit hoàn chỉnh chứa 498 axit amin. Có ý kiến cho rằng:” Chiều dài của gen tổng hợp phân tử mARN lớn hơn 5100A0.” Nhận định trên đúng hay sai, vì sao ? ĐÁP ÁN CÂU HỎI 5: 1. 2,25 điểm a. Giải thích: (0.75 điểm) - Nếu chọn mạch 2 thì sẽ gặp mã kết thúc ở vị trí thứ ba(tính từ trái qua phải), hay vị trí thứ 11(tính từ phải qua trái) => đều không đảm bảo có đủ 11 axit amin. - Nếu chọn mạch 1 từ trái qua phải thì sẽ gặp mã kết thúc ở vị codon thứ năm nên chuỗi polipeptit không có đủ 11 axit amin. Kết quả: (0.5 điểm) mạch 1: 5’…GGA AGT TAG TAX GTA AXT TXG GXA GXX ATG XTT XGG…3’mạch gốc mạch 2: 3’…XXT TXA ATX ATG XAT TGA AGX XGT XGG TAX GAA GXX …5’ b. ..Pro – Lys – His – Gly – Cys – Arg – Ser – Tyr – Val – Leu – Thr... Codon: XXG AAG XAU GGX UGX XGA AGU UAX GUA XUA AXU Anticodon: GGX UUX GUA XXG AXG GXU UXA AUG XAU GAU UGA (1.0 điểm) 2. 1,75 điểm - Chiều dài của phân tử mARN khi làm khuôn tổng hợp chuỗi polipeptit là: (498 + 2) x 3 x 3,4 = 5100A0. (0.5 điểm) - Đúng. (0.25 điểm) - Vì ở sinh vật nhân thực có hiện tượng gen phân mãnh : phân tử mARN khi làm khôn tổng hợp chuỗi polipeptit(phân tử mARN trưởng thành) đã trải qua quá trình cắt bỏ các đoạn không mã hóa cho các axit amin(cắt bỏ các đoạn intron) và nối các đoạn mã hóa cho các axit amin(nối các đoạn exon). Chính vì vậy chiều dài của gen luôn lớn hơn chiều dài của phân tử mARN khi làm khuôn tổng hợp chuỗi polipeptit. (1.0 điểm)