Giáo án Ngữ văn 11 tiết 107: Ba cống hiến vĩ đại của Các – Mác (Ph. Ăng – ghen)

TRƯỜNG THPT TRẦN HƯNG ĐẠO GVHD: BÙI THỊ THU HƯƠNG SVTH: BÙI THỊ VÂN ANH Ngày soạn: 15/3/2017 Ngày giảng: 17/3/2017 Giảng văn: Tiết 107 Lớp: 11B7 Sĩ số: 45 BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC – MÁC PH. ĂNG – GHEN A.Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: + Giúp học sinh biết được hai nhà tư tưởng vĩ đại là C.Mac và Ăng-ghen. + Giúp học sinh hiểu được những cống hiến vĩ đại của Mac đối với nhân loại. + Giúp học sinh hiểu được nghệ thuật lập luận của Ăng-ghen qua biện pháp so sánh tầng bậc 2. Kĩ năng: + Phân tích được tình cảm tiếc thương vô hạn của Ăng-ghen đối với Mác qua bài điếu văn. + Phân tích được nghệ thuật lập luận qua tác phẩm + Áp dụng được nghệ thuật so sánh tăng tiến 3. Thái độ: + Biết ơn và trân trọng những thành quả cách mạng mà các bậc tiền bối đã tạo ra. + Cố gắng học tập và rèn luyện theo những tấm gương của các bậc tiền bối đi trước B.Trọng tâm bài học 1. Kiến thức: + Giúp học sinh hiểu được những đóng góp to lớn và quan trọng của Mac đối với nhân loại thông qua nghệ thuật lập luận của Ăng-ghen trong tác phẩm 2. Kĩ năng: + Phân tích được giá trị to lớn của những cống hiến mà Mac đã để lại cho nhân loại + Phân tích được nội dung và nghệ thuật của tác phẩm + Đọc tác phẩm diễn cảm 3. Thái độ: + Có tình cảm yêu thương con người + Gìn giữ và phát huy những thành quả mà các bậc tiền bối đi trước để lại. -Năng lực: + Hình thành năng lực thu thập thông tin. + Năng lực hợp tác + Năng lực giải quyết vấn đề + Năng lực sáng tạo + Năng lực tiếp nhận văn bản + Năng lực trình bày + Năng lực tạo lập văn bản + Năng lực tự học C. Chuẩn bị bài học: 1. Giáo viên 1.1. Dự kiến phương pháp tổ chức hoạt động để học sinh hiểu bài học: - Sử dụng phương pháp phát vấn, giảng bình, thảo luận nhóm 1.2. Phương tiện: - Sgk, giáo án, tài liệu tham khảo 2. Học sinh: Chủ động tìm hiểu soạn bài học qua các câu hỏi sgk D. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Em hãy nêu giá trị và vai trò của tiếng nói trong sự nghiệp giải phóng dân tộc ? Bài viết có ý nghĩa thời sự như thế nào ? 3. Dạy bài mới - Giới thiệu bài mới: Các Mac – vị lãnh tụ thiên tài của giai cấp vô sản thế giới đã được lịch sử nhân loại ca ngợi bằng những áng văn hay nhất, đẹp nhất. Tại đám tang của Cac Mac diễn ra ở nghĩa trang Hai – ghết, London (Vương quốc Anh). Ăng-ghen đã viếng linh hồn Mac bằng một bài văn tế đặc biệt, khác nhiều so với bài văn tế thông thường. Hôm nay cô và các em sẽ tìm hiểu bài văn tế trang trọng, thiêng liêng đó để hiểu thêm về vị lãnh tụ thiên tài, về con người bất tử: Cac Mac HĐ1: Khởi động Thời gian: 3 – 5p -. Phương pháp thuyết trình, kĩ thuật động não -. Năng lực cần đạt: năng lực thu thập thông tin, năng lực hợp tác Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt Em hãy nêu một số tình bạn đẹp như Cac Mac và Ăng-ghen? Đứng lên trả lời Gợi ý: Nguyễn Khuyến, Dương Khuê ; Lưu Bình, Dương Lễ HĐ2: Hình thành kiến thức Thời gian: 25-30p - Phương pháp: :đọc tác phẩm, nêu vấn đề , vấn đáp, kĩ thuật động não, - Năng lực cần đạt: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực tiếp nhận văn bản , năng lực trình bày. Lịch sử nhân loại vô cùng tự hào được chứng kiến tình bạn gắn bó thân thiết của hai nhân vật vĩ đại Các-Mác và Ăng-ghen. Nói đến Mác là đồng thời lịch sử nhắc tới Ăng-ghen và viết tên Ăng-ghen, nhân loại luôn ghi cùng tên tuổi Mác. Cố cùng các em sẽ tìm hiểu vài nét về Các-Mác và Ăng-ghen qua phần tiểu dẫn. Mời học sinh đọc phần tiểu dẫn về Ăng-ghen và tóm tắt những hiểu biết về Ăng-ghen? Hãy nêu những hiểu biết của em về Các-Mác? - Giáo viên: Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhận mình là học trò của Các-Mác,Lê Nin. - Học thuyết về chủ nghĩa cộng sản của Mác đã mở đường cho nhân loại bước vào kỉ nguyên CNXH và Cộng sản chủ nghĩa. Đây là mô hình xã hội lí tưởng mà đất nước ta đang cố gắng xây dựng. - Kế thừa những tinh hoa của triết học cổ điển Đức và những di sản của triết học của nhân loại, băng những nghiên cứu tổng kết thực tiễn cách mạng và khả năng sáng tạo thiên tài, Mác đã đặt nền móng cho sự ra đời của triết học Mác-xít. Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận dụng chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh và điều kiện cụ thể của Việt Nam. - Em có hiểu biết gì về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm? - Bài điếu văn không chỉ biểu hiện tình cảm tiếc thương của Ăng-ghen và những người cộng sản trước một tổn thất to lớn không thể bù đắp mà còn là bản tổng kết ngắn gọn, súc tích sự nghiệp và những cống hiến vĩ đại của Các-Mác. - Yêu cầu học sinh đọc văn bản. Hãy xác định thể loại của tác phẩm? - Văn bản có thể chia làm mấy phần, nội dung của từng phần Sự ra đi của Mac được diễn tả qua không gian và thời gian như thế nào? Không gian thời gian ấy gợi cho em cảm nhận gì? Trên cái nền không gian, thời gian ấy, sự ra đi của Mac được tái hiện như thế nào? -. Để diễn tả sự ra đi nhẹ nhàng của Mac, Ăng-ghen đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật? Tác dụng của chúng ra sao? Sự ra đi của Mac không chỉ để lại cho nhân loại niềm tiếc thương vô hạn. Ăng-ghen còn để cập đến những mất mát của toàn nhân loại khi Mac qua đời. -. Em hãy chỉ ra những dẫn chứng mà Ăng-ghen đã sử dụng để nói về tầm quan trọng của Mac? Em hãy nhận xét cách lập luận của Ăng-ghen? Hiệu quả diễn đạt của cách lập luận dó nhu thế nào? GV dẫn; Ngay trong phần mở đầu, Ăng-ghen đã đánh giá rất cao về Mac’ Nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại”. Dựa vào đâu mà Ăng-ghen có thể nhận định về người bạn của mình như vậy? Đó là dựa vào những đóng góp của Cac Mac cho nhận loại. Cống hiến đầu tiên của Cac Mac được Ăng-ghen đề cập đến trong tác phẩm là gì? -. Quy luật đó được đề cập cụ thể như thế nào? Em hãy diễn đạt cách hiểu của mình về quy luật đó ( Gợi ý: Trong mối quan hệ giữa cái ăn, chỗ ở với làm chính trị, nghệ thuật, tôn giáo thì cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào?) -. GV: Luận điểm đó sau này đã được Mac khái quát thành vấn đề lí luận triết học: “Cơ sở hạ tầng gồm tư liệu sản xuất, cách sản xuất tư liệu sản xuất, trình độ phát triển kinh tế sẽ quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội bao gồm các hình thức, thể chế nhà nước, tôn giáo, văn học nghệ thuật”Kiến trúc thượng tầng lại tác động lại cơ sở hạ tầng. Em hãy nhận xét về nghệ thuật lập luận của tác giả? Sau khi đưa ra mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Mac đã khẳng định điều gì? Kết luận của Mac có ảnh hưởng như thế nào tới cách giải thích về lịch sử của xã hội đương thời? Tại sao nó lại ảnh hưởng to lớn đến vậy? Học sinh đứng lên đọc bài và tóm tắt về tác giả Ăng-ghen Học sinh trả lời về nhà tư tưởng Cac Mac Học sinh trình bày về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Học sinh đứng lên đọc diễn cảm văn bản Học sinh phân chia bố cục của tác phẩm Học sinh đứng lên trả lời câu hỏi Học sinh đứng lên tái hiện sự ra đi của Mac thông qua không gian và thời gian Học sinh đứng lên trả lời Học sinh đứng lên đọc những dẫn chứng nói về tầm quan trọng của Mac Học sinh đứng lên trả lời Học sinh đứng lên trả lời Học sinh đứng lên trình bày cách hiểu của bản thân Học sinh đứng lên trả lời câu hỏi Học sinh trình bày câu trả lời I. Tiểu dẫn 1. Tác giả Ăng-ghen (1820-1895) - Tên đầy đủ là: Phi-đrích Ăng-ghen (Fried rich Engels) - Là nhà triết học người Đức, nhà lí luận và hoạt động cách mạng nổi tiếng của phong trào công nhân thế giới và Quốc tế cộng sản. - Sự nghiệp sáng tác: Ăng-ghen chủ yếu viết những tác phẩm về triết học, chính trị, kinh tế, lịch sử 2. Các-Mác(1818-1883). - Là nhà triết học và lí luận chính trị vĩ đại người Đức, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. - Sự nghiệp sáng tác gắn liền với cuộc đời hoạt động chính trị. - Tác phẩm tiêu biểu: Bộ tư bản (1864-1876) 3. Tác phẩm “Ba cống hiến vĩ đại của Các-Mác” - Hoàn cảnh ra đời: Văn bản được Ăng-ghen viết sau thời điểm Các-Mác qua đời và được ông đọc tại lễ an táng Mác. II.Đọc và cảm nhận chung 1.Đọc 2.Bố cục Yêu cầu đọc: Giọng rõ ràng, dứt khoát, trang nghiêm, mang tính hùng biện. 3. Thể loại: văn nghị luận - Bố cục: Văn bản gồm 7 đoạn và một câu kết luận, chia làm 3 phần. + Phần mở đầu: ( Đoạn 1, 2 ): Sự ra đi của Mac ( không gian, thời gian, hệ quả ) + Phần thứ hai: ( Đoạn 3,4,5,6 ): Những cống hiến vĩ đại của Mac + Phần cuối: (đoạn 7 và câu cuối cùng ): đánh giá tổng quát giá trị của nhưng cống hiến vĩ đại của Mac với lịch sử nhân loại. III. Đọc-hiểu văn bản 1. sự ra đi của Mac - Không gian: Căn phòng - Thời gian: Chiều ngày 14 tháng 3, vào lúc ba giờ kém 15 phút. → Không gian, thời gian cụ thể đến mức chi tiết gợi nên cái trang trọng, thiêng liêng của khoảnh khắc Mac qua đời. - Sự ra đi của Mac rất nhẹ nhàng: Ngủ thiếp đi trên chiếc ghế bành nhưng là giấc ngủ nghìn thu. - Nghệ thuật: + Những câu văn với giọng điệu trầm lắng, nhẹ nhàng. + Biện pháp nói giảm, nói tránh. → Góp phần xoa dịu đau thương nhưng không làm phai nhạt vị trí và tầm vóc Mac. -. Ăng-ghen đã chỉ ra rằng: Con người đó ra đi là một tổn thất không sao lường hết được. ↓ Đối với giai cấp vô sản đang đấu tranh ở châu Âu và châu Mĩ ↓ Đối với khoa học lịch sử →Lập luận theo kiểu kết cấu trùng điệp. -. Hiệu quả diễn đạt: + Sự ra đi của Mac trở thành một mất mát lớn của nhân loại + Sự kính trọng và thương tiếc do đó được nhân lên nhiều lần. 2. Những cống hiến to lớn và tầm vóc vĩ đại của Mac a.Cống hiến vĩ đại thứ nhất -. Mac là người đã tìm ra “Quy luật phát triển của lịch sử loài người”. -. Quy luật đó được đề cập cụ thể như sau: “Con người trước hết cần có cái ăn, cái uống, quần áo và chỗ ở, rồi sau đó mới có thể làm chính trị, khoa học, nghệ thuật, tôn giáo” → Trong mối quan hệ giữa “cái ănchỗ ở” với “làm chính trị tôn giáo” thì “cái ăn chỗ ở” có trước và quyết định đến “làm chính trịtôn giáo” → Trong mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng thì cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng. Kiến trúc thượng tầng lại tác động trở lại cơ sở hạ tầng. -. Nghệ thuật lâp luận của tác giả: + Lập luận chặt chẽ + So sánh tương đồng ( Giữa Mac và Đác uyn) -. Mac đã khẳng định phải dựa vào cơ sở hạ tầng để giải thích sự phát triển của kiến trúc thượng tầng chứ không phải làm ngược lại. -. Kết luận của Mac đã làm đảo lộn và phá sản tất cả các cách giải thích về lịch sử xã hội trước đó và đương thời. -. Sở dĩ có ảnh hưởng lớn như vậy là bởi tính đúng đắn, chính xác, khoa học của kết luận trên. HĐ3+4: Luyện tập và vận dụng Thời gian: 5-10p -. Phương pháp: nêu vấn đề, kĩ thuật động não -. Năng lực cần đạt: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực tạo lập văn bản GV Qua phần đánh giá cống hiến thứ nhất của Mác, em có nhận xét gì về tình cảm, thái độ của Ăng ghen đối với Mác? HS: đứng lên trình bày HĐ 5:Tìm tòi, mở rộng Thời gian: -. Phương pháp: nêu vấn đề, kĩ thuật động não -. Năng lực cần đạt: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự học 1. Những cống hiến của Mác có ý nghĩa như thế nào đối với nhân dân trên toàn thế giới nói chung và với nhân dân Việt Nam nói riêng? 2. Em biết và hiểu gì về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh? Học sinh đứng lên trả lời E. Củng cố, giao bài tập về nhà -. Tìm hiểu hai cống hiến còn lại của Mác. -. Hiểu được nghệ thuật lập luận của Ăng-ghen qua biện pháp so sánh tầng bậc -. Hiểu được tình cảm mà Ăng-ghen dành cho Mac -. Nhận thức được tầm vóc và cống hiến quan trọng của Cac Mac BTVN: làm phần luyện tập trong sgk Soạn trước bài phong cách ngôn ngữ chính luận F. Rút kinh nghiệm Hải Phòng, Ngày 16 tháng 3 năm 2017 Sinh Viên Thực Tập Nhận xét của GVHD BÙI THỊ VÂN ANH