Luận văn Đặc điểm cấu trúc chương trình “sao online” đài truyền hình kỹ thuật số VTV

chƣơng trình Sao Online. 7 Các phƣơng pháp trên đƣợc kết hợp chặt chẽ với nhau để khắc phục những khó khăn về điều kiện, phạm vi nghiên cứu và những khó khăn khác mà luận văn đặt ra. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Ý nghĩa lý luận Là luận văn đầu tiên nghiên cứu về đặc điểm cấu trúc chƣơng trình Sao Online của Đài THKTS VTC, với hy vọng sẽ góp phần làm phong phú hơn, toàn diện hơn về tình hình nghiên cứu các hoạt động liên quan đến sản xuất truyền hình ở nƣớc ta hiện nay. Đề tài sẽ là công trình tham khảo cho các hoạt động nghiên cứu liên quan đến chƣơng trình truyền hình giải trí, hay các chƣơng trình truyền hình có định dạng thuần Việt 100%. Ý nghĩa thực tiễn Việc nghiên cứu đề tài này sẽ có ý nghĩa nhất định, đặc biệt là tổng kết những kinh nghiệm cho thực tiễn, giúp cho những ngƣời đã và đang trực tiếp lên ý tƣởng xây dựng cấu trúc, định dạng thuần Việt cho chƣơng trình truyền hình ở các Đài truyền hình trong cả nƣớc tìm giải pháp để nâng cao chất lƣợng chƣơng trình và ngày càng đƣợc khán giả đón nhận. 8 7. Kết cấu của luận văn Chƣơng1: Lý thuyết chung về cấu trúc chƣơng trình giao lƣu và gặp gỡ truyền hình Chƣơng 2: Thực tiễn triển khai xây dựng cấu trúc chƣơng trình Sao Online Chƣơng 3: Nâng cao chất lƣợng cấu trúc, định dạng chƣơng trình truyền hình hiện đại 9 CHƢƠNG 1: LÝ THUYẾT CHUNG VỀ CẤU TRÚC CHƢƠNG TRÌNH GIAO LƢU VÀ GẶP GỠ TRUYỀN HÌNH 1.1. Các khái niệm chung 1.1.1. Về chương trình giao lưu và gặp gỡ truyền hình Giao lưu và gặp gỡ truyền hình Gặp gỡ truyền hình hay còn gọi là đối thoại truyền hình là một chƣơng trình truyền hình mà một nhóm ngƣời ngồi lại với nhau để thảo luận một số chủ đề mà ngƣời dẫn chƣơng trình đƣa ra. Trong báo chí, chƣơng trình gặp gỡ truyền hình đƣợc sử dụng khi trong đời sống xã hội xuất hiện một vấn đề hay một sự kiện nổi lên thu hút sự quan tâm của đông đảo quần chúng. Trong gặp gỡ truyền hình, một ngƣời không bao giờ thay đổi vai trò của mình chính là ngƣời dẫn chƣơng trình (phóng viên, biên tập viên). Đây là ngƣời có vai trò tổ chức, dẫn dắt cho những cuộc tranh luận, bàn bạc. Ngƣời dẫn chƣơng trình ngoài việc có sự am hiểu nhất định các kiến thức xã hội thì còn phải là một ngƣời có khả năng ứng biến và linh hoạt trong việc dẫn dắt cuộc trò chuyện. Trong khi đó, khách mời tham gia chƣơng trình thông thƣờng không cố định mà có sự thay đổi hoặc luân phiên. Các khách mời thƣờng là những ngƣời có uy tín, có kinh nghiệm hoặc có uy tín nhất định liên quan đến chủ đề đã đƣa ra. Những ý kiến của họ nêu ra trong các cuộc gặp gỡ thƣờng mang tính chất cá nhân nhƣng có độ tin cậy cao, thậm chí có tính định hƣớng. Những chƣơng trình gặp gỡ truyền hình (talk show) thƣờng hấp dẫn ngƣời xem ở không khí trò chuyện, cá tính và phong cách của ngƣời dẫn và các khách mời. Do đó, ngƣời tham gia dẫn chƣơng trình (MC) gặp gỡ truyền hình và các khách mời đều phải là những ngƣời ngoài kiến thức về đề tài đối thoại còn cần có sự am hiểu xã hội nhất định, có tài ăn nói và thậm chí là khả năng thuyết phục mới có thể tham gia vào các chƣơng trình này. Thông thƣờng các chƣơng trình gặp gỡ truyền hình thƣờng diễn biến theo ba phần: mở đầu, phần nội dung chính và phần kết luận. Phần mở đầu thông thƣờng là phần đặt vấn đề, nêu bật trọng tâm và các bên đƣa ra ý kiến, quan điểm. Phần nội 10 dung chính là những trao đổi, tranh cãi, bàn bạc về vấn đề hoặc sự phân tích nguyên nhân, lý do của vấn đề đó. Phần kết luận thƣờng là phần nêu các giải pháp hoặc cách thức, định hƣớng, các công việc cần phải làm để giải quyết vấn đề. Trong khoảng thời gian quy định của buổi trao đổi, ngƣời dẫn chƣơng trình sẽ phải luôn đảm bảo đƣợc chƣơng trình đi hết ba phần nội dung này và mỗi phần đều phải thực hiện đƣợc các mục tiêu đã đề ra. Trong một số chƣơng trình gặp gỡ, đối thoại, để tăng thêm thông tin, tạo thêm kịch tính và cơ sở để các bên tham gia đối thoại trao đổi sâu hơn, mở rộng đề tài một số chƣơng trình đƣa thêm các con số, các ý kiến, các dẫn chứng hay các clip phỏng vấn ý kiến cộng đồng về đề tài. Đây có thể là điểm nhấn của chƣơng trình và giúp cho các vấn đề đối thoại đƣợc mở rộng hơn. Ở phần kết chƣơng trình, ngƣời dẫn phải thực hiện vai trò dẫn dắt của mình để các thành viên trong cuộc gặp gỡ, trò chuyện đƣa ra những nhìn nhận đánh giá của mình và đúc rút những công việc cần thực hiện, các giải pháp, các kiến nghị cho vấn đề. 1.1.2. Cấu trúc chương trình giao lưu và gặp gỡ truyền hình Đặc điểm đó là những mô tả cụ thể, chi tiết về những nét khác biệt, những điểm đặc thù của một ngƣời hay một vật, một điều nào đó. Trên thực tế, trong các hoạt động nghiên cứu việc tìm ra các đặc điểm, những nét riêng biệt sẽ giúp cho các hoạt động so sánh, phân biệt giữa các vấn đề, các sự vật, sự việc đƣợc rõ ràng và sáng tỏ hơn. Điều này giúp cho các hoạt động nghiên cứu sẽ chỉ ra đƣợc nguyên nhân của những đặc điểm đó cũng nhƣ có các giải pháp khắc chế, phát huy những ƣu nhƣợc điểm. Mỗi loại hình truyền thông đại chúng đều có những đặc thù riêng. Nếu chỉ xét trên phƣơng diện quy trình làm ra một sản phẩm, ở báo in, mỗi tác phẩm, mỗi bài báo có thể là sản phẩm riêng, là sự sáng tạo riêng của mỗi cá nhân, mỗi nhà báo. Nhƣng để sáng tạo một tác phẩm truyền hình còn công phu hơn nhiều, đó là đứa con tinh thần của cả một tập thể gồm có: đạo diễn, biên kịch, kỹ thuậtCác tác phẩm truyền hình có có những đặc điểm tƣơng đối khác so với các loại hình báo 11 viết và báo nói. Chính sự sinh động của hình ảnh, kết cấu của thể loại đã mang đến màu sắc mới phong phú và đa dạng cho truyền hình. Lợi thế này đƣợc khai thác ở mọi loại báo hình nhƣ: chính luận, tài liệu, đối thoại, chuyên mục hay tin tức... Cấu trúc là cách sắp xếp, tổ chức giữa các thành phần riêng lẻ nhằm tạo nên một thể hoàn chỉnh. Cấu trúc sẽ mang đến sự sắp xếp khoa học, hợp lý và có tính liên kết cao giữa các thành phần riêng lẻ. Đồng thời, cấu trúc sẽ sắp xếp vị trí và quy định vai trò cho các thành phần nhằm tạo nên sự gắn kết, hỗ trợ chặt chẽ tạo nên sự đồng nhất trong một chỉnh thể. Trong truyền hình, cấu trúc của chƣơng trình cũng đƣợc hiểu là cách tổ chức, sắp xếp các phần của một chƣơng trình thành một chỉnh thể. Cấu trúc chƣơng trình truyền hình thông thƣờng có ba phần, phần mở đầu, phần nội dung và phần kết. Trong mỗi phần này lại đƣợc cấu tạo nên từ những phần mục nhỏ lẻ khác nhau và đƣợc sắp xếp khoa học và theo thứ tự. Ví dụ: phần mở đầu chƣơng trình thông thƣờng là phần chào hỏi, giới thiệu chủ đề, giới thiệu các thành phần tham giaCác phần mục này sẽ đƣợc tính toán về mặt thời gian, sắp xếp thứ tự và có sự nối tiếp với nhau để tạo thành phần mở đầu. Phần nội dung thông thƣờng là phần chủ yếu dành cho nội dung chính của chƣơng trình, các thành phần trong mục này không bị chia quá nhỏ và đƣợc quy định thời gian cụ thể. Tƣơng tự, ở phần kết thƣờng là thời gian dành cho việc tổng kết, đúc rút các vấn đề nội dung và chào kết. Nhƣ vậy, với cấu trúc chƣơng trình đƣợc chia làm ba phần và đƣợc sắp xếp, tổ chức bởi các thành phần khác nhau tạo nên một chƣơng trình chỉnh thể, thống nhất. Cấu trúc xuất phát từ nguồn gốc Latin với tên gọi "formatus" - (có nghĩa là một cuốn sách đƣợc hình thành theo một cách nào đó) với tên tiếng Anh là “format” dịch ra tiếng Việt đƣợc hiểu là “cấu trúc” [28, tr.75]. Từ này đƣợc sử dụng đầu tiên trong ngành công nghiệp in ấn, kinh doanh sách và có liên quan mật thiết tới hình dạng và kích thƣớc của một cuốn sách. Đối với lĩnh vực sân khấu điện ảnh, cấu trúc, định dạng đƣợc hiểu là một phong cách, phƣơng thức sắp xếp, là cách trình bày hay thể thức trình diễn. Khái niệm này cũng đƣợc sử dụng trong lĩnh vực công nghệ thông tin và quản trị dữ liệu, phản ánh việc sắp xếp lại dữ liệu trong hồ sơ, hƣớng 12 dẫn, từ ngữ sao cho thông tin này đƣợc xử lý hay lƣu trữ trong máy tính thuận tiện. Đối với lĩnh vực truyền hình, ngƣời ta vẫn thƣờng dùng từ “format” để nói về một khuôn mẫu, một công thức hay cấu trúc của một chƣơng trình truyền hình. Để thuận tiện trong quá trình diễn giải, tác giả luận văn sẽ dùng từ “cấu trúc” để thay thế từ “format” khi nói tới format của một chƣơng trình truyền hình. Sở dĩ khi làm chƣơng trình truyền hình hiện đại nhất định cần xây dựng cấu trúc cho chƣơng trình truyền hình là bởi cấu trúc khuôn mẫu có vai trò rất quan trọng. Chúng là nền tảng cơ bản có tính ổn định, liên tục để một chƣơng trình truyền hình đƣợc vận hành và phát sóng đƣợc suôn sẻ và định kỳ. Yếu tố hiện đại của một chƣơng trình truyền hình đƣợc thể hiện qua việc: ngƣời làm chƣơng trình truyền hình sáng tạo ra những cấu trúc cho chƣơng trình truyền hình và chúng đƣợc phát sóng trên các kênh truyền thông hiện đại thay vì chỉ một loại hình truyền hình truyền thống nhƣ trƣớc đây – Tivi. Đó là những kênh truyền thông kỹ thuật số, thông qua mạng internet, cáp quang Điều này giúp sản phẩm chƣơng trình truyền hình dễ dàng đến với công chúng hơn. Từ những phân tích trên, tác giả luận văn mạnh dạn đƣa ra khái niệm cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại theo cách hiểu của bản thân nhƣ sau: Cấu trúc chương trình truyền hình là những nguyên tắc cơ cơ bản để những người tham gia quy trình sản xuất triển khai thực hiện tác phẩm; đó cũng là cơ sở để có thể định hình, duy trì và phát triển sản xuất ra chuỗi các sản phẩm truyền hình thống nhất về mô thức, duy trì được sự khác biệt lâu dài. Đặc biệt, cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại còn kết hợp nhuận nhuyễn giữa truyền hình truyền thống và truyền hình hiện đại với những giao diện đa dạng nhƣ: thông qua internet để tạo ra các tƣơng tác trên website, facebook, twitter, SMS. Cùng với đó là hoạt động PR cho chƣơng trình nhƣ tạo hiệu ứng trên các đoạn video quảng bá (trailer), phóng sự bên lề (behind the scenes), nhắn tin (vote) và bình luận qua mạng xã hội (comment qua facebook, twitter, chating), tƣ vấn.... 13 Các cơ quan truyền hình khi xác định đƣợc công chúng của mình là ai, họ mong muốn gì, hy vọng và chờ đợi điều gì khi xem truyền hình, từ đó có kế hoạch xây dựng cấu trúc chƣơng trình sao cho đáp ứng đƣợc nguyện vọng của khán giả tốt nhất. Không những thế, trong xã hội hiện đại này, con ngƣời có nhịp sống nhanh hơn, bận rộn hơn, khán giả chọn lọc những chƣơng trình mình muốn nghe, muốn xem, tìm kiếm và chỉ chờ đợi những thông tin phục vụ cho lợi ích của mình. Do đó, nhiệm vụ của các cơ quan truyền hình là phải tính toán làm sao, mỗi chƣơng trình lên sóng đƣợc phù hợp nhất với các đối tƣợng khán giả, có khả năng tiếp cận với lƣợng khán giả nhiều nhất có thể. Để làm đƣợc điều đó, nhất định phải xây dựng định dạng, cấu trúc chƣơng trình truyền hình hấp dẫn thu hút ngƣời xem. Nhà báo Nguyễn Văn Bình - Phó Giám đốc Đài truyền hình VTC, ngƣời trực tiếp chỉ đạo sản xuất chƣơng trình Sao Online phiên bản 2013 chia sẻ, “Một đài truyền hình muốn tạo được thương hiệu cần có những chương trình đinh, những chương trình tạo được chỗ đứng trong lòng khán giả. Chính vì thế, hàng năm ở bất cứ một kênh nào trong Đài VTC cũng có những cuộc họp rút kinh nghiệm và bảo vệ những fomat chương trình. Chúng tôi đánh giá cao tầm quan trọng của cấu trúc, định dạng của chương trình truyền hình. Nó là đứa con tinh thần của cán bộ nhân viên và cũng được ví như bộ mặt của Đài.”. (PVS, Nhà báo Nguyễn Văn Bình, Phó Giám đốc Đài truyền hình Kỹ thuật số VTC thực hiện ngày 13/04/2016 tại Đài THKTS VTC). Còn nhà báo Vũ Thanh Hƣờng trong buổi hội thảo “Định dạng fomat các chƣơng trình hiện đại” do VTV tổ chức vào tháng 9/2013 đƣa ra nhận định: “Xây dựng cấu trúc và định dạng chương trình truyền hình hiện đại theo xu thế mới phải gắn với xã hội và công nghệ. Một cấu trúc (fomat) chuẩn chuyên nghiệp có tính kỹ đến yếu tố tương tác trên website, facebook, twitter, SMS và phải tính đến việc PR cho chương trình. Thêm đó, chương trình truyền hình cần thêm yếu tố giao lưu với bạn bè, người thân của người chơi hoặc đội chơi ngay trong chương trình để tăng yếu tố trợ giúp hoặc cạnh tranh” (Bài viết trên báo điện tử vtv.vn đăng ngày 25/10/2013). Có thể thấy, những ngƣời làm truyền hình hiện nay, đặc biệt là đội ngũ lãnh 14 đạo các cơ quan truyền hình cũng đã hiểu đƣợc tầm quan trọng của việc xây dựng, đổi mới cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại phục vụ khán giả, trong đó đáng chú ý là các chƣơng trình truyền hình giải trí. Tuy nhiên, việc xây dựng cấu trúc chƣơng trình truyền hình sao cho hấp dẫn, đạt hiệu quả cao nhất vẫn còn là bài toán không dễ dàng đối với các Đài truyền hình trong thời kỳ cạnh tranh khốc liệt nhƣ hiện nay. 1.2. Các dạng cấu trúc chƣơng trình giao lƣu và gặp gỡ truyền hình Cấu trúc là mối liên hệ cơ bản trong quan hệ giữa hình thức và nội dung tác phẩm truyền hình, nó bao hàm mối liên hệ giữa các thành tố nội dung và cách thức bố cục của chƣơng trình. Đó là một yếu tố của hình thức tham gia thể hiện chủ đề nội dung và tƣ tƣởng tác phẩm, đóng vai trò quan trọng trong việc biến tác phẩm thành một chỉnh thể nội dung. Khái niệm cấu trúc bao hàm không chỉ liên kết bên ngoài (mối liên hệ giữa các thành phần nội dung, các yếu tố cấu thành) mà cả sự liên kết bên trong (cấu trúc nội dung cụ thể) của chƣơng trình truyền hình. Xây dựng cấu trúc chƣơng trình là “phương tiện cơ bản và tất yếu của lao động sáng tạo”, có “chức năng đa dạng bộc lộ tốt chủ đề tư tưởng của tác phẩm; triển khai trình bầy hấp dẫn các nội dung thông tin, cốt truyện, tổ chức điểm nhìn trần thuật của các tác giả tạo nên tính toàn vẹn của tác phẩm như một hiện tượng thẩm mĩ”. Nhƣ vậy cấu trúc là một yếu tố của hình thức tham gia thể hiện chủ đề nội dung và tƣ tƣởng của tác phẩm truyền hình, đóng vai trò quan trọng để biến tác phẩm trở thành một chỉnh thể. Cấu trúc của chƣơng trình truyền hình không chỉ tuân theo quy định của các nhóm thể loại tác phẩm cấu thành mà còn chịu sự chi phối của một số yếu tố khác nhƣ phong cách của nhà sản xuất, định hƣớng thông tin tuyên truyền Có thể phân loại các dạng chƣơng trình truyền hình chuyên đề nói chung và chƣơng trình trò chơi và giải trí truyền hình nói riêng dựa theo hai nhóm cấu trúc cơ bản là “đơn tuyến” và “đa tuyến”. Khái niệm “đơn tuyến” trong truyền hình là dạng kết cấu hƣớng tới việc phản ánh về “một câu chuyện đơn nhất”, coi tính đơn nhất nhƣ một nét đặc trƣng, 15 tuân thủ quy luật “tam duy nhất”, nên trên nguyên tắc nó chỉ đề cập đến một chủ đề hẹp thông qua một câu chuyện cụ thể. Cấu trúc của chƣơng trình đơn tuyến thuộc hai dạng chính: kết cấu tuyến tính và kết cấu sắp đặt (hay còn gọi là kết cấu điện ảnh). Hình thức kết cấu “đa tuyến" ngày càng đƣợc sử dụng phổ biến hơn trong các chƣơng trình truyền hình hiện đại, nhất là trong các chƣơng trình có mức độ đầu tƣ công phu, hoành tráng, giữ vị trí trọng tâm trong các khung giờ phát sóng thu hút ngƣời xem nhƣ chƣơng trình trò chơi và gặp gỡ truyền hình. Các chƣơng trình này không chỉ xây dựng trên lịch sử một con ngƣời hay bối cảnh duy nhất. Trong chƣơng trình kết cấu đa tuyến có nhiều nhân vật và vấn đề hơn, số phận của họ đan chéo vào nhau, các vấn đề, mâu thuẫn, thông điệp cũng không hiện thị một cách rõ ràng, đơn nhất mà kết nối phức hợp, đa chiều. Cấu trúc chƣơng trình truyền hình đa tuyến, mối tuyến truyện tƣơng đƣơng với một hành động, một vấn đề nội dung do một hoặc một nhóm nhân vật thực hiện) thƣờng thuộc các dạng kết cấu tổ hợp, kết cấu đan xen và kết cấu lồng ghép. Có thể nói đến nhiều hình thức cấu trúc khác nhau và nhà sản xuất truyền hình khi xây dựng tác phẩm, lựa chọn kết cấu nào bao giờ cũng nhằm nâng cao sức biểu hiện của chủ đề tƣ tƣởng, tăng cƣờng sức tác động thẩm mĩ của tác phẩm truyền hình đối với ngƣời xem. Các hình thức cấu trúc dù phong phú và đa dạng cũng chỉ là hữu hạn trong khi thực tế sáng tác thì vô hạn. Trong từng tác phẩm, trong từng yêu cầu sản xuất, những ngƣời làm truyền hình có thể vận dụng nhiều hình thức cấu trúc khác nhau với sự sáng tạo nghệ thuật không ngừng. Vì vậy, không thể qui những tác phẩm cụ thể vào một dạng cấu trúc riêng biệt nào một cách quá cứng nhắc mà cần phải xem xét tác động truyền thông, sức hấp dẫn từ sáng tạo của kết cấu đối với ngƣời xem cũng nhƣ chức năng cụ thể của nó trong việc thể hiện chủ đề tƣ tƣởng của từng tác phẩm độc lập trong chƣơng trình truyền hình. Đặc biệt đối với định dạng chƣơng trình trò chơi và gặp gỡ truyền hình, để tăng cƣờng khả năng thu hút khán giả xem truyền hình, những ngƣời làm truyền hình luôn có sự sáng tạo, đổi mới trong khi xây dựng cấu trúc chƣơng trình. 16 1.3. Các yếu tố hình thành hệ cấu trúc định dạng chƣơng trình truyền hình Hình dung về cấu trúc chƣơng trình truyền hình đƣợc thể hiện rõ ràng nhất ở tác phẩm đƣợc phát sóng, tuy nhiên để có đƣợc sản phẩm cuối cùng đó thì quá trình sáng tạo phải dựa trên cơ sở kết hợp nhiều yếu tố khác nhau để tạo nên bộ cấu trúc định dạng nội dung cơ bản. Bản thân khái niệm cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại khá phức tạp, thông qua quá trình nghiên cứu, tổng hợp, tác giả luận văn xin đƣa ra những thành tố cấu tạo nên một cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại dƣới đây:  Ý tưởng cơ bản của chương trình truyền hình: Xây dựng ý tƣởng cho chƣơng trình truyền hình là bƣớc làm đầu tiên nhƣng tối quan trọng trong quy trình sản xuất các chƣơng trình truyền hình ở mọi thể loại, trong đó bao gồm cả chƣơng trình trò chơi truyền hình giải trí hiện đại. Bản ý tƣởng cần phải nêu đƣợc thông tin cốt lõi và căn bản nhất của chƣơng trình. Không chỉ nhằm mục đích để xây dựng và sản xuất một chƣơng trình truyền hình, bản ý tƣởng còn có vai trò là "át chủ bài" dùng để "chào hàng" các nhà tài trợ, quảng cáo, khảo sát công chúng hoặc giới thiệu sản phẩm,... Chình vì thế, bản ý tƣởng cần đƣợc trình bày sao cho hấp dẫn, dễ hiểu và phải bao quát đƣợc 8 nội dung sau: (1) Ý tưởng chương trình, (2) Nền tảng văn hóa – xã hội và sự cần thiết phải có chương trình, (3) Mục đích của chương trình, (4) Những đặc điểm chính trong cấu trúc nội dung, (5) Đối tượng công chúng khán giả mục tiêu (6) Phương thức tổ chức triển khai sản xuất, (7) Nhân sự và kỹ thuật, (8) Các đề xuất cho các bước tiếp theo nhằm hiện thực hóa ý tưởng ban đầu..  Định dạng (cấu trúc khuôn mẫu) chi tiết cho chương trình truyền hình: Trong phần này, ngƣời làm chƣơng trình truyền hình cần chi tiết hóa 8 nội dung đã giới thiêu sơ bộ trong bản giới thiệu ý tƣởng. Trong đó, mục (6) Phương pháp triển khai sản xuất là phần cần đƣợc mô tả cặn kẽ nhất để làm rõ phƣơng phán thực thi sản xuất chƣơng trình, phải nêu đƣợc: bố cục nội dung, thể loại tác phẩm sử dụng, đặc điểm khác biệt của các thành tố nội dung, lựa chọn công nghệ thiết bị, nhân sự và các điều kiện cơ bản để đảm bảo sản xuất thành công nội dung 17 chƣơng trình truyền hình. Ngoài ra, ngƣời làm chƣơng trình truyền hình cần phải thêm phần số liệu, chỉ dẫn cơ bản để giải thích những nội dung mà ở bước 1: bản giới thiệu ý tưởng chương trình chƣa thể hiện đƣợc hoặc thêm các nội dung khác mà nhà sản xuất chƣơng trình yêu cầu.  Cẩm nang sản xuất chương trình truyền hình: Đây là phần tài liệu quan trọng nhất và cần có nhiều nguồn nhân lực nhất trong quá trình nghiên cứu và xây dựng một chƣơng trình truyền hình. Cẩm nang cấu trúc chƣơng trình truyền hình đƣợc hiểu là tài liệu hƣớng dẫn sản xuất chƣơng trình, là cuốn sách giáo trình hƣớng dẫn và giải đáp một cách chi tiết những câu hỏi từ hƣớng dẫn xử lý ánh sáng, sử dụng âm nhạc, tính năng kỹ thuật thiết bị cho tới việc phân phối sản phẩm trên các kênh truyền thông, công tác truyền bá, quảng cáo, Có thể tham khảo hình ảnh dƣới đây để thấy đƣợc vai trò của “Cẩm nang sản xuất chương trình”: Hình 1.1: Vai trò của “Cẩm nang sản xuất chƣơng trình” Thông qua hình ảnh trên có thể thấy một cuốn cẩm nang có vai trò rất quan trọng và có tác động mạnh mẽ tới thành công của một chƣơng trình truyền hình. 18 Cẩm nang sản xuất chương trình giúp chuyên nghiệp và tiêu chuẩn hóa công việc sản xuất chương trình: hoạt động sản xuất chƣơng trình thƣờng mang tính sáng tạo cao và ngƣời làm chƣơng trình luôn có xu hƣớng sáng tạo, thay đổi tùy biến theo hoàn cảnh để phù hợp với nhu cầu của công chúng. Tuy nhiên điều đó đồng thời cũng làm tăng nguy cơ nội dung chƣơng trình bị xa dần những tiêu chí ban đầu đặt ra. Cẩm nang sản xuất chương trình truyền hình trong trƣờng hợp này sẽ có vai trò định hƣớng và giúp chƣơng trình xuyên suốt. Cẩm nang sản xuất chương trình cung cấp những ví dụ, tình huống mô phỏng có thể diễn ra trong thực tế: từ đó giúp những ngƣời làm chƣơng trình, đặc biệt là lớp sau có thể hình dung và dễ dàng nắm bắt cốt lõi của chƣơng trình, tăng hiệu quả trong quá trình sản xuất. Phục vụ, kiểm tra, đánh giá chất lượng: ngƣời làm chƣơng trình dễ dàng kiểm tra, đánh giá chất lƣợng dựa trên những tiêu chuẩn đƣợc nêu trong cẩm nang sản xuất chƣơng trình truyền hình. Quản lý tri thức, tài nguyên chương trình: cuốn cẩm nang sản xuất chương trình truyền hình còn là tài liệu quý giá lƣu giữ những kinh nghiệm thực tế quý báu của những ngƣời đi trƣớc. Vì thế, đây chính là một kho tàng tài nguyên về tri thức giúp những lớp ngƣời làm chƣơng trình sau này tiến bộ hơn. "Thể chế hóa" yêu cầu quản lý, quy trình quản trị sản xuất chương trình: cẩm nang sản xuất chƣơng trình còn là cuốn giáo trình nêu rõ những yêu cầu quản lý, quy trình sản xuất của chƣơng trình, giúp công việc sản xuất chƣơng trình truyền hình diễn ra chuyên nghiệp hơn. Tích hợp công tác quản trị chương trình với hoạt động sản xuất chung của đài: cẩm nang sản xuất chƣơng trình truyền hình còn đƣợc hình dung đơn giản chính là sự tích hợp giữa công tác quản trị chƣơng trình và hoạt động sản xuất chƣơng trình chung của nhà đài.  Hồ sơ tư vấn sản xuất: Đối với việc sản chƣơng trình truyền hình quy mô lớn nhƣ trò chơi giải trí truyền hình, đƣợc sáng tạo bởi các nhà sản xuất chuyên nghiệp, các dịch vụ tƣ vấn, 19 hậu mãi, thậm chí là yêu cầu bắt buộc. Nhà cung cấp bản quyền chƣơng trình có trách nhiệm hỗ trợ cho ngƣời sản xuất nắm bắt rõ về những yêu cầu nội dung, tiêu chí kỹ thuật, phổ biến kinh nghiệm sản xuất nhằm triển khai chƣơng trình một cách thuận lợi nhất.  Hồ sơ thiết bị kỹ thuật: Một chƣơng trình truyền hình hiện đại, khi xây dựng cấu trúc chƣơng trình truyền hình chuyên nghiệp thì không thể thiếu đƣợc việc chuẩn bị hồ sơ thiết bị kỹ thuật. Hồ sơ cần nêu rõ những chức năng, đặc điểm kỹ thuật mà các thiết bị sản xuất đƣợc sử dụng trong chƣơng trình truyền hình cần đáp ứng và đạt tiêu chuẩn khi chƣơng trình hoàn thiện.  Phần mềm tin học: Khi sản xuất chƣơng trình truyền hình thì không thể thiếu đƣợc phần mềm máy tính chuyên biệt nhằm phục vụ cho các yêu cầu về nội dung, giúp tạo ra các hiệu ứng đặc biệt hoặc giúp hạn chế chi phí sản xuất  Hướng dẫn về trình bày đồ họa và phong cách thể hiện: Trong bƣớc này, ngƣời làm chƣơng trình cần chuẩn bị từ hệ thống phần mềm, giao diện đồ họa mang bản sắc riêng của chƣơng trình, các mẫu văn tự, các biểu tƣợng đặc trƣng giúp nhận biết những yếu tố cấu thành đặc điểm, bản sắc, thƣơng hiệu của chƣơng trình, hƣớng dẫn cách thể hiện một cách đồng bộ, nhất quán tạo nên đặc điểm riêng giúp phân biệt hình ảnh chƣơng trình đó với những chƣơng trình khác.  Bộ dữ liệu âm thanh: Dữ liệu âm thanh là một trong những chất liệu quan trọng tạo cảm xúc cho chƣơng trình truyền hình. Những âm thanh tiếng động hiện trƣờng, giai điệu âm nhạc, tiết tấu, liều lƣợng sẽ làm nổi bật đƣợc hành động, lời dẫn hay ý tƣởng chủ đạo của hình ảnh. Đặc biệt, âm thanh còn góp phần tạo nên tính chất “định dạng”, xuyên suốt của một cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại.  Kịch bản mẫu: Thực tế, kịch bản mẫu chính là một văn bản thể hiện cụ thể và chi tiết nội dung của kết cấu chƣơng trình. Đây là tác phẩm của “tập thể tác giả” phối hợp triển 20 khai, hoàn thiện tác phẩm. Thực chất, kịch bản mẫu chính là một tác phẩm truyền hình hoàn hảo giúp ngƣời làm chƣơng trình nhƣ trông thấy sản phẩm mình sản xuất sẽ nhƣ thế nào.  Hồ sơ dữ liệu nghiên cứu công chúng: Khi xây dựng cấu trúc chƣơng trình truyền hình hiện đại, ngƣời làm chƣơng trình không thể thiếu đƣợc công tác lập hồ sơ dữ liệu nghiên cứu công chúng với những mục tiêu chính là: Nghiên cứu công chúng – trong vai trò ngƣời tiếp nhận (ứng xử của ngƣời xem đối với các phƣơng tiện truyền thông đại chúng nói chung cũng nhƣ với kênh truyền hình nói riêng); Nghiên cứu nội dung thông điệp truyền thông của chƣơng trình và anh hƣởng (hay tác động) của nó với đời sống xã hội. Đây cũng chính là một trong những cách để kiểm tra, đánh giá hiệu quả của công việc đầu tƣ cho hoạt động cơ quan truyền hình.  Các thông tin liên quan: Các thông tin liên kết về tiềm năng có thể khai thác từ