Luận văn Giải pháp phát triển tiểu, thủ công nghiệp ngành chế biến nông sản thực phẩm trên địa bàn huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình

ành. Tiểu ngành này có GTSX cao nhất là do số lao động tham gia vào tiểu ngành này rất đông, bởi nghề làm nón có trong nhóm này có tính chất kỷ thuật đơn giản, vốn đầu tư thấp và thị trường tiêu thụ ổn định. Tuy nhiên, do nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất cho tiểu ngành này gặp khó khăn, chủ yếu phải mua ở ngoại tỉnh, vận chuyển xa. Hơn nữa, các sản phẩm tiêu thụ chỉ là các sản phẩm chế biến thô nên giá trị kinh tế không cao. 2.2.2.4. Đánh giá chung Qua nghiên cứu quy mô, cơ cấu, vốn đầu tư, giá trị sản xuất, tốc độ phát triển của T-TCN ngành chế biến nông sản thực phẩm giai đoạn từ 2005-2007, có thể rút ra những đánh giá chung sau: Huyện Quảng Trạch hiện có khá nhiều nghề T-TCN thuộc ngành chế biến nông sản thực phẩm, phân bố đều trong các tiểu ngành. T-TCN có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của huyện, tạo nhiều việc làm và thu nhập ổn định cho hàng ngàn lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo giảm thiểu các tệ nạn xã hội, phát huy và giữ gìn những ngành nghề truyền thống. và góp vào GTSX của huyện một khối lượng đáng kể hàng năm. Số lao động học nghề được qua đào tạo tại các trường dạy nghề hay các trung tâm một cách bài bản có hệ thống rất ít. Đa số là qua sự truyền nghề của những người có kinh nghiệm, kèm cặp trong sản xuất hoặc có khi nhìn rồi học theo tự làm. Các lớp nghệ nhân giỏi có kinh nghiệm thì đã già không còn đủ sức lao động hoặc đã chuyển nghề hay đi làm ăn xa. Lớp trẻ thì không thích theo nghề cũ vì thu nhập thấp, vất vả và không có tương lai phát triển. Trước tình hình này chính quyền địa phương nên khuyến khích và có các giải pháp Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 51 hỗ trợ vay vốn để mở rộng sản xuất, tìm kiếm các ngành nghề mới có tiềm năng, cải tiến mẫu mã, mở rộng thị trường tiêu thụ và đầu tư nâng cấp thiết bị, nâng cao chất lượng sản phẩm và vệ sinh an toàn thực phẩm. Các cơ sở sản xuất đã góp một phần giá trị sản xuất công nghiệp của thành phố, tạo ra công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, giữ gìn sự ổn định về mặt xã hội, tiếp tục duy trì và phát triển T-TCN ngành chế biến nông sản thực phẩm . 2.3. TÌNH HÌNH CHUNG CỦA CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT ĐIỀU TRA 2.3.1. Đặc điểm chung 2.3.1.1..Đặc điểm về chủ cơ sở sản xuất Để đánh giá tình hình phát triển ngành chế biến nông sản thực phẩm huyện Quảng Trạch, chúng tôi chọn 4 xã đại diện cho 4 nghề có thế mạnh thuộc 4 vùng sản xuất khác nhau. Bảng 7: ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT Chỉ tiêu ĐVT Chế biến bánh N=29 Chế biến nước mắm N=30 Làm nón N=40 Mây tre N=31 Bình quân chung 1. Trình độ văn hoá của hộ + Cấp 1 % 43,83 46,67 45,20 38,50 43,55 + Cấp 2 % 48,10 50,20 47,90 56,20 50,60 + Cấp 3 % 8,07 3,13 6,90 5,30 5,85 2. Kinh nghiệm sản xuất + Dưới 10 năm % 17,67 9,93 8,90 19,24 13,94 + Từ 10-20 năm 37,50 33,40 28,60 48,50 37,00 + Trên 20 năm % 44,83 56,67 62,50 32,26 49,00 4. Tuổi trung bình của hộ tuổi 40,75 46,50 47,23 40,10 43,65 5. Nghề gia truyền % 41,38 86,67 75,00 22,58 56,40 6. Đã qua đào tạo kỹ thuật % 27,58 33,33 25,00 77,42 40,83 (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở sản xuất năm 2009) Trư ờng Đạ i họ c K inh ế H uế 52 Chọn mẫu điều tra ở xã Quảng Thanh đại diện vùng phía Tây với nghề làm bánh là 29 cơ sở, xã Cảnh Dương đại diện vùng Bắc với nghề chế biến nước mắm là 30 cơ sở, xã Quảng Hoà đại diện vùng phía Nam với nghề làm mây tre là 31 cơ sở, xã Quảng Thuận đại diện vùng Trung Tâm với nghề làm nón là 40 cơ sở để điều tra. Kết quả phân tích cho thấy tuổi bình quân của các chủ cơ sở ở các xã điều tra là 43,64 tuổi. Đây là độ tuổi đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm trong sản xuất và vẫn ở độ tuổi mà hiệu quả lao động vẫn cao. So sánh giữa 4 tiểu ngành cho thấy độ tuổi của chủ hộ ở các ngành chênh lệch nhau không lớn, nghề chế biến bánh là 40,75 tuổi, nghề chế biến thuỷ sản là 46,5 tuổi, nghề làm nón 47,24 và nghề mây tre là 40,1 tuổi. Trình độ văn hoá có ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất của các hộ. Tuy nhiên, nhìn vào 4 nghề ta thấy trình độ văn hoá của các chủ cơ sở có trình độ cấp 1 và cấp 2 chiếm tỷ lệ cao trên 40% đối với cấp 1 và trên 50% đối với cấp 2 đặc biệt là nghề chế biến nước mắm và chế làm nón, nguyên nhân chủ yếu do được truyền nghề hoặc được xác định nghề nghiệp từ rất sớm nên thiếu đi năng lực và điều kiện học tập đây cũng là khó khăn trong việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Kinh nghiệm sản xuất là một trong những thế mạnh của chủ hộ và ảnh hưởng rất quan trọng đến sản phẩm làm ra của hộ gia đình đặc biệt đối với ngành nghề nông thôn. Kinh nghiệm dưới 10 năm chiếm tỷ lệ thấp hơn so với chủ cơ sở có kinh nghiệm từ 10-20 năm. Kinh nghiệm sản xuất trên 20 năm chiếm tỷ lệ cao bình quân 49% cao nhất là nghề làm nón và nghề chế biến thuỷ sản vì đây là những nghề gia truyền. Nghề mây tre kinh nghiệm làm việc thấp hơn nguyên nhân do nghề mây tre là nghề mới du nhập vào đầu những năm 90 và đây là ngành nghề được qua đào tạo nhiều nhất. 2.3.1.2. Đặc điểm về sản xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất Nguồn lực đầu vào bao gồm lao động, vốn, mặt bằng sản xuất kinh doanh là một trong những nhân tố tác động lớn nhất đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất. Nhìn vào Bảng 8 ta thấy số lượng lao động, mặt bằng và vốn sử Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 53 dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các cơ sở là chỉ tiêu thể hiện quy mô sản xuất kinh doanh. a. Lao động Qua số liệu Bảng 8, tổng số lao động của các cơ sở điều tra đối với nghề chế biến nước mắm cao nhất là 111 lao động với bình quân số lao động trên mỗi cơ sở là 3,7 người/có sở và thấp nhất là nghề mây tre với 56 lao động với bình quân số lao động trên mỗi cơ sở là 1,8 người. Cơ cấu tỷ lệ lao động theo giới tính không có chênh lệch lớn giữa các nghề chế biến bánh và chế biến nước mắm. Riêng hai nghề làm nón và mây tre hầu hết lao động đều là nữ vì đây là những nghề đòi hỏi tính tỷ mỹ và cẩn thận cao. Có thể khẳng định giới tính lao động thể hiện rất rõ đặc trưng của từng nghề. Bảng 8: LAO ĐỘNG CỦA CÁC CƠ SỞ ĐIỀU TRA Chỉ tiêu ĐVT Chế biến bánh N=29 Chế biến nước nắm N=30 Làm nón N=40 Mây tre N=31 1.Tổng số LĐ của các cơ sở điều tra Người 87,00 111,00 75,00 56,00 - Nam % 40,23 45,05 13,33 7,10 - Nữ % 59,77 54,95 86,67 92,90 2. Bình quân sốLĐcủa cơ sở sản xuất Người 3,00 3,70 1,87 1,80 3. Tỷ lệ % 100,00 100,00 100,00 100,00 - Từ 1 đến 2 lao động % 31,01 25,67 82,50 90,00 - Từ 3 đến 4 lao động % 62,07 37,67 17,50 10,00 - Trên 4 lao động % 6,90 36,66 0,00 0,00 (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở sản xuất năm 2009) Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 54 Quy mô lao động của các cơ sở sản xuất kinh doanh trong ngành chế biến nông sản thực phẩm chủ yếu là quy mô nhỏ. Số lượng cơ sở có quy mô lao động từ 1-2 người chiếm tỷ trọng cao nhất, đặc biệt như mây tre có tỷ trọng đến 90% thuộc quy mô này và làm nón cũng chiểm tỷ trọng hơn 82% cơ sở. Nghề chế biến nước mắm có số lượng cơ sở sản xuất có số lao động trung bình trên 4 lao động cao nhất trong toàn ngành với tỷ lệ 39,66% và chế biến bánh có tỷ trọng 6,9% số cơ sở sản xuất nằm trong quy mô này. Nghề chế biến bánh có 62,07% cơ sở và làm nón có 17,5 % cơ sở có quy mô lao động từ 2 đến 3 người. b. Mặt bằng sản xuất Mặt bằng sản xuất kinh doanh có sự khác biệt tương đối giữa các nghề, diện tích bình quân cho một cơ sở sản xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất chế biến bánh là 295 m2/cơ sở lớn hơn rất nhiều so với các nghề khác, đặc biệt có cơ sở gần đến 600 m2/cơ sở. Do đặc điểm về sản xuất nên diện tích sản xuất của nghề chế biến bánh nên diện tích từ 200 m2 đến 400 m2 chiếm hơn 86% cơ sở, trên 400 m2 chiếm tỷ lệ 10,34% cơ sở và dưới 200 m2 chỉ chiếm chưa đến 3,5% vì phần lớn sản phẩm sản xuất ra phải sử dụng nhiều diện tích để phơi, hong khô bánh. Bảng 9: MẶT BẰNG SẢN XUẤT CỦA CÁC CƠ SỞ ĐIỀU TRA Chỉ tiêu ĐVT Chế biến bánh N=29 Chế biến nước mắm N=30 Làm nón N=40 Mây tre N=31 1. Mặt bằng SX kinh doanh BQ m2 295 258 173 141 + Diện tích nhiều nhất m2 600 500 320 290 + Diện tích ít nhất m2 122 130 120 100 2. Tỷ trọng % 100,00 100,00 100,00 100,00 < 200 m2 % 3,45 30,00 60,00 87,10 200 m2 - 400 m2 % 86,21 56,67 40,00 12,90 > 400 m2 % 10,34 13,33 0,00 0,00 (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở sản xuất năm 2009) Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 55 Diện tích sản xuất của các cơ sở sản xuất nghề chế nước mắm tương đối cao bình quân 258 m2/cơ sở. Sản xuất nước mắm cũng cần mặt bằng rộng cho việc phơi khô các loại vật liệu phục vụ cho quá trình chế biến. Diện tích mặt bằng từ 200 m2 đến 400 m2 chiếm hơn 56% số cơ sở và chỉ có 13,33% số cơ sở có diện tích trên 400 m 2 và dưới 200 m2 chiếm đến tỷ trọng đến 30%. Nghề mây tre và nghề làm nón diện tích dùng cho sản xuất thường hẹp vì do những nghề này tận dụng được các khoảng không gian trong nhà nên mặt bằng sản xuất không được rộng do đó nếu có ý định mở rộng sản xuất kinh doanh sẽ gặp nhiều khó khăn. Diện tích nhiều nhất và ít nhất của nhóm mây tre tương ứng là 290 m 2 và 100 m2 tỷ lệ diện tích dưới 200 m2 chiếm đến 87% số cơ sở và chỉ có tỷ trọng 12,9% cơ sở có diện tích từ 200 m2-400 m2. Diện tích của nhóm làm nón có đến 60% cơ sở sản xuất có diện tích dưới 200 m2, cơ sở sản xuất có diện tích cao nhất là 320m2 và thấp nhất là 120 m2 . Qua phân tích có thể rút ra kết luận, mặt bằng sản xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất đang ở quy mô nhỏ chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu, đồng thời cũng là nơi sinh sống của gia đình nên gặp nhiều vấn đề khó khăn trong vấn đề sản xuất hoặc có ý tưởng mở rộng, di chuyển địa điểm sản xuất. Mặt bằng sản xuất hiện nay chỉ mang tính chất gia đình nên khó mở rộng để phát triển sản xuất kinh doanh vì đầu tư cho nó sẽ tốn rất nhiều vốn mà các cơ sở sản xuất không thể huy động được. c. Vốn sản xuất kinh doanh Vốn sản xuất kinh doanh bình quân của các cơ sở không cao cho cả 4 nghề điều này cho thấy quy mô của các đơn vị chủ yếu còn nhỏ và manh mún. Tổng vốn bình quân của các nghề có sự khác biệt lớn, cao nhất là nghề chế biến nước mắm với tổng vốn bình quân là 20 triệu đồng/cơ sở, trong đó chiếm tỷ trọng 50,65% số cơ sở có vốn từ 15 triệu - 20 triệu đồng và hơn 45% cơ sở có số vốn đầu tư 20 triệu đồng. Số vốn đầu tư thấp nhất là nghề làm nón với tổng vốn 2 triệu đồng/cơ sở, với tỷ lệ 100% cơ sở sản xuất có quy mô vốn đều dưới 15 triệu đồng vì nghề này máy móc rất đơn giản chỉ cần các loại khung để làm nón do vậy đầu tư vốn rất thấp. Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 56 Bảng 10: VỐN CỦA CÁC CƠ SỞ ĐIỀU TRA Chỉ tiêu ĐVT Chế biến bánh N=29 Chế biến nước mắm N=30 Làm nón N=40 Mây tre N=31 1. Tổng vốn bình quân 1000đ 18.400 20.000 2.000 12.000 + Vốn ít nhất 1000đ 14.000 13.000 1.200 7.000 + Vốn nhiều nhất 1000đ 22.800 27.000 2.800 17.000 2. Tỷ trọng: % 100,00 100,00 100,00 100,00 < 15.000 % 6,80 4,32 100,00 92,85 Từ 15.000 - 20.000 % 85,32 50,65 0,00 7,15 > 20.000 % 7,88 45,03 0,00 0,00 (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở sản xuất năm 2009) Nghề chế biến bánh có tỷ trọng hơn 85% số cơ sở có số vốn đầu tư từ 15 triệu đến 20 triệu đồng.và trên 20 triệu chỉ có xấp xỉ 8% số cơ sở. Nghề chế biến mây tre có đến hơn 92% cơ sở sản xuất có số vốn đầu tư dưới 15 triệu đồng , chỉ có 8% số cơ sở còn lại có số vốn đầu tư từ 15 triệu đến 20 triệu đồng. Kết quả phân tích số liệu trên cho thấy, các cơ sở sản xuất T-TCN ngành chế biến nông sản thực phẩm có vốn đầu tư nhỏ là chủ yếu khiến cho quy mô sản xuất mang tính nhỏ lẻ, manh mún thiếu sức cạnh tranh. Về phía cơ sở sản xuất, do nguồn vốn tự có thì hạn chế, các nguồn vốn huy động thì khó tiếp cận do thủ tục vay khó, không có tài sản thế chấp, lãi suất cao, thiếu kiến thức quản lý, sử dụng vốn, hiểu biết về tín dụng, trình độ sản xuất lạc hậu lắm rủi ro, tâm lý ngại không trả được nợ. Đối với các tổ chức tín dụng, trình độ nghiệp vụ thẩm định dự án đầu tư còn kém, thời hạn vay ngắn, cơ chế lãi suất ưu đãi không phù hợp với đặc điểm sản xuất, thủ tục phức tạp. Từ đó dẫn đến thiếu vốn để đầu tư sản xuất, cũng như đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất. Trư ờng Đạ i ọ c K inh tế H uế 57 c. Thu nhập và cơ cấu thu nhập của các cơ sở sản xuất Thu nhập bình quân của một cơ sở sản xuất T-TCN ngành chế biến nông sản thực phẩm 36,9 triệu đồng, trong đó có sự khác nhau giữa các nghề. Thu nhập cao nhất là nghề chế biến thuỷ sản với 62,1 triệu đồng và thấp nhất là nghề làm nón với tổng thu nhập bình quân 17,8 triệu đồng chiếm 85,6% tổng thu nhập cơ sở sản xuất. Nghề chế biến bánh là 46,5 triệu đồng chiếm 88,6% tổng thu nhập của cơ sở sản xuất. Nghề làm mây tre với với thu nhập bình quân một cơ sở sản xuất là 21,2 triệu đồng chiếm 84,1% vì đây là những nghề mới du nhập. Hầu hết đây là những nghề đòi hỏi tính cẩn thận và tỷ mỹ cao trong khi sản phẩm bán ra thấp. Nghề làm nước mắm có tỷ lệ thu nhập trên tổng thu nhập cơ sở chiếm cao nhất trong các ngành nghề khác với tỷ trọng trên 92%. Về cơ cấu thu nhập: Thu từ ngành nghề chế biến nông sản thực phẩm là nguồn thu chính của các cơ sở chiếm từ 84%-92%, còn lại là thu từ ngành nghề khác chủ yếu là từ trồng trọt, chăn nuôi, buôn bán nhỏ. Biểu 1: THU NHẬP CỦA CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT 100 88.6 11.4 100 92.5 7.5 100 85.6 14.4 100 84.1 15.9 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Chế biến bánh Chế biến nước nắm Làm nón Mây tre 1. Tổng thu nhập 2. Thu từ ngành chế biến nông sản thực phẩm 3. Thu khác Trư ờng Đạ i họ c K inh ế H uế 58 Bảng 11: THU NHẬP BÌNH QUÂN CỦA CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT Đơn vị tính : nghìn đồng (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở năm 2009) Chỉ tiêu Bình quân Chế biến bánh Chế biến nước mắm Làm nón Mây tre Số tiền Tỷ trọng % Số tiền Tỷ trọng % Số tiền Tỷ trọng % Số tiền Tỷ trọng % 1.Tổng thu nhập 41.400 52.500 100 67.100 100 20.800 100 25.200 100 2.Thu từ ngành chế biến nông sản thực phẩm 36.900 46.500 88,6 62.100 92,5 17.800 85,6 21.200 84,1 3.Thu khác 4.500 6.000 11,4 5.000 7,5 3.000 14,4 4.000 15,9 58 Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 59 2.3.2. Kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh Hiệu quả kinh tế được thể hiện ở mỗi quan hệ giữa kết quả thu được và chi phí bỏ ra. Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất kinh doanh giữa các nghề là đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực trong sản xuất nên trước hết phải tính kết quả sản xuất kinh doanh giữa các ngành như giá trị sản xuất (GO), giá trị gia tăng (VA) và sau đó là các chỉ tiêu về hiệu quả như: hiệu quả sử dụng lao động, hiệu quả sử dụng chi phí. Qua Bảng 12 ta thấy: Bảng 12: KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CỦA CÁC CƠ SỞ ĐIỀU TRA Chỉ tiêu ĐVT Chế biến bánh Chế biến thủy sản Làm nón Mây tre I. Kết quả sản xuất kinh doanh 1.Giá trị sản xuất (GO) 1.000 đ 145.500 95.704 18.795 105.588 2. Chi phí trung gian (IC) 1.000 đ 98.564 32.490 3.423 84.211 3. Giá trị gia tăng (VA) 1.000 đ 46.936 63.214 15.372 21.377 II. Các chỉ tiêu hiệu quả 1. GO/IC lần 1,48 2,95 5,49 1,25 2. VA/IC lần 0,48 1,95 4,49 0,25 3. GO/LĐ BQ 1.000đ 48.500 25.865 10.050 58.660 4. VA/LĐ BQ 1.000đ 15.645 17.084 8.220 11.876 (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở năm 2009) Nghề chế biến bánh có giá trị sản xuất là 145,5 triệu đồng (GO) và giá trị gia tăng là 46,936 triệu đồng (VA). Giá trị gia tăng của nghề mây tre thấp hơn so với nghề chế biến thuỷ sản xấp xỉ 3 lần và cao gấp 1,39 lần so với nghề làm nón. Sự chênh lệch về giá trị sản xuất giữa các nghề tương đối lớn, nghề bánh tương đối cao Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 60 là do có được thị trường tiêu thụ ổn định và rộng, các cơ sỏ sản xuất không chỉ bán ở trong tỉnh mà còn bán cho các tỉnh bạn thậm chí có nhiều khách hàng mua đem ra nước ngoài. Nghề mây tre mặc dù mới du nhập vào những năm 90 nhưng đây cũng là nghề hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển và giá bán tương đối cao đặc biệt vào những dịp lễ tết số lượng sản phẩm tiêu thụ thường tăng đột biến khiến cung không đáp ứng kịp cầu. Các mặt hàng nón thường có giá thấp phù hợp với thu nhập của nhiều tầng lớp và sản phẩm của mặt hàng này được tiêu thụ khắp nơi trong tỉnh và cả ngoại tỉnh. Chi phí trung gian của nghề bánh, chế biến nước mắm và nghề mây tre chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong giá trị sản xuất, nghề chế biến bánh chiếm 67,74%, nghề mây tre chiếm trên 80%, nghề chế biến thuỷ sản chiếm 33,95% và nghề nón chiếm tỷ trọng thấp nhấp 18,21%. Đối với nghề chế biến bánh chi phí trung gian có xu hướng tăng cao vì chi phí nguyên liệu ngày càng tăng và nhu cầu đỏi hỏi chất lượng ngày càng cao. Nghề mây tre nguồn nguyên liệu chủ yếu là ngoại tỉnh vì nguồn cung cấp nguyên liệu ngày tại chỗ không đáp ứng đủ nhu cầu vì vậy cộng chi phí vận chuyển nên đẩy giá vật liệu lên cao. Nghề làm nón và nghề chế biến nước mắm có nguồn cung cấp nguyên liệu thuận lợi hơn do có nguồn nguyên liệu dồi dào có thể mua dễ dàng trên thị trường. Đây là những yếu tố thuận lợi mà hai ngành kia không có được. Qua số liệu bảng 12, giá trị sản xuất và giá trị gia tăng so với chi phí trung gian ở nghề bánh là 1,48 lần và 0,48 lần. Điều này nói lên rằng cứ đầu tư 1000 đồng chi phí trung gian để sản xuất sẽ thu được 1.480 đồng giá trị sản xuất và 480 đồng giá trị gia tăng. Tương tự đối với nghề chế biến nước mắm giá trị sản xuất và giá trị gia tăng so với chi phí trung gian là 2,95 và 1,95 lần. Điều này có nghĩa nếu ta đầu tư 1000 đồng chi phí trung gian để sản xuất sẽ thu được 2.950 đồng giá trị sản xuất và 1.950 đồng giá trị gia tăng. Đối với nghề mây tre lần lượt là 1,25 lần và 0,25 lần. Hoặc nếu đầu tư 1000 đồng chi phí trung gian để sản xuất sẽ thu được 1.250 đồng giá trị sản xuất và 250 đồng giá trị gia tăng. Đặc biệt nghề làm nón lần lượt là 5,49 lần và 4,49 lần. Điều này có nghĩa rằng nếu đầu tư 1000 đồng chi phí trung gian để sản xuất sẽ thu được 5.490 đồng giá trị sản xuất và 4.490 đồng giá trị gia tăng. Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 61 Nghề chế biến bánh và nghề mây tre có hiệu quả về đầu tư lao động cao hơn so với hai nghề còn lại. Đối với nghề chế biến bánh 1 lao động một năm bình quân tạo ra được 15,654 triệu đồng giá trị gia tăng; nghề chế biến nước mắm 1 lao động một năm bình quân tạo ra được 17,084 triệu đồng VA; Nghề mây tre 1 lao động bình quân 1 năm tạo ra được 11,876 triệu đồng VA; Nghề làm nón thấp nhất 1 lao động bình quân 1 năm tạo ra được 8,220 triệu đồng VA . 2.3.3. Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố đến giá trị gia tăng bằng hàm sản xuất Cobb-Douglas Các nhân tố đầu vào tuỳ theo đặc thù của từng nghề sẽ có mức độ tác động khác nhau đến kết quả đầu ra. Nhằm đánh giá mức độ tác động các yếu tố đối với VA của nghề chế biến bánh, nghề chế biến thuỷ sản, nghề làm nón và nghề mây tre chúng tôi sử dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas. Với mô hình hàm sản xuất, kỳ vọng các yếu tố như mặt bằng sản xuất kinh doanh của cơ sở (X1), lao động (X2), vốn (X3) và biến giả định D1: kinh nghiệm sản xuất sẽ ảnh hưởng đến biến giá trị gia tăng biến phụ thuộc Y và có ý nghĩa thống kê. Cụ thể trong nghiên cứu này sẽ sử dụng phương pháp hồi quy để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến VA của các ngành như sau: Y = AX11 X22 X33 eD Hay: LnY = LnA + 1LnX1 + 2LnX2 + 3LnX3 + D Trong đó các biến được định nghĩa như sau: Y : giá trị gia tăng (VA) A: Hằng số của hàm sản xuất X1: Mặt bằng sản xuất của cơ sở (m2) X2 : Lao động của cơ sở (người) X3 : Vốn sản xuất kinh doanh của hộ gia đình (nghìn đồng) D : Biến giả định kinh nghiệm sản xuất của hộ gia đình D = 1 Kinh nghiệm sản xuất trên 20 năm D = 0 Kinh nghiệm sản xuất dưới 20 năm Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 62 Bằng kết quả ước lượng ban đầu cho thấy dấu của các hệ số đều đúng như kỳ vọng, mức ý nghĩa cao. Các trị số F với độ tin cậy 99% cho thấy mô hình hàm sản xuất của 4 nghề tương ứng ở bảng được xây dựng phù hợp với tổng thể. Giá trị R2=0,93 cho biết 93 % sự biến động của giá trị gia tăng của nghề chế biến bánh là do ảnh hưởng của các yếu tố trong mô hình và chỉ có 7% sự thay đổi của VA do các yếu tố ngoài mô hình tác động. Với R2=0,91 có nghĩa 91% sự biến thiên của VA nghề mây tre là do ảnh hưởng biến động của các yếu tố đang xét, còn lại 9% là do các yếu tố khác. Đối với nghề chế biến nước mắm mối quan hệ giữa các yếu tố đến VA rất chặt chẽ với R2=0,95 có ý nghĩa 95% sự biến thiên của VA là do các yếu tố đang xét, còn là 5% là do các yếu tố khác. Đối với nghề làm nón R2=0,82 có ý nghĩa 82% sự biến động của VA là do ảnh hưởng của các yếu tố trong mô hình, còn 18% là do các yếu tố khác. Như vậy thông qua mô hình ước lượng có thể giải thích sự gia tăng của các nghề như sau: + Diện tích là một nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị gia tăng. Đối với những cơ sỏ có mặt bằng sản xuất kinh doanh nhiều thường có điều kiện làm ra sản phẩm nhiều hơn nên giá trị gia tăng cũng sẽ cao hơn. Nhân tố mặt bằng sản xuất kinh doanh ảnh hưởng đến giá trị gia tăng của các nghề đều ở mức ý nghĩa cao đặc biệt với nghề làm bánh và nghề làm nón vì đòi hỏi diện tích lớn để phơi sản phẩm. Với độ tin cậy 99%, hệ số 1 = 0,355 đối với nghề chế biến làm nón cao nhất. Con số này cho biết trong điều kiện cố định các yếu tố khác ở mức trung bình của mẫu mặt bằng sản xuất kinh doanh của các cơ sở tăng lên 1% thì giá trị gia tăng sẽ tăng thêm 0,355%; với độ tin cậy 95% của nghề chế biến bánh cho thấy nếu mặt bằng sản xuất kinh doanh tăng 1 % thì giá trị gia tăng tăng 0,244%. Với độ tin cậy 90% đối với nghề chế biến thuỷ sản và nghề mây tre cho thấy nếu mặt bằng sản xuất kinh doanh tăng 1 % thì giá trị gia tăng tăng 0,267% (đối với nghề chế biến nước mắm) và 0,085% (đối với nghề mây tre). Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 63 Bảng 13: KẾT QUẢ ƯỚC LƯỢNG HÀM SẢN XUẤT COBB- DOUGLAS THEO NGÀNH Biến số Hệ số ảnh hưởng Chế biến bánh N=29 Chế biến nước mắm N=30 Làm nón N=40 Mây tre N=31 Hệ số tự do 5,955*** 5,655*** 6,783* 5,240*** Ln X1(MBSX) 0,244* 0,267* 0,355*** 0,085* Ln X2 (LĐ) 0,277*** 0,324** 0,437*** 0,161** Ln X3 (Von) 0,273** 0,329** 0,098** 0,403*** D(kinh nghiệm) 0,103** 0,238*** 0,106** 0,0411* R2 0,93 0,95 0,82 0,91 F 92,488*** 134,425*** 41,94*** 67,798*** (Nguồn: Số liệu điều tra các cơ sở sản xuất năm 2009) Chú thích: Mức độ ý nghĩa P: *P<0.1; **P<0,05;***P<0,01 + Hệ số ảnh hưởng X2: Lao động có ảnh hưởng rất lớn đến các nghề. Đây là yếu tố nguồn lực quan trọng nhất tác động đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của ngành nghề nói chung và của hộ gia đình nói riêng. Đối với nghề chế biến nước mắm và nghề mây tre không ảnh hưởng nhiều đến VA nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến nghề chế biến bánh và nghề làm nón. Với độ tin cậy 99% đối với nghề chế biến bánh và nghề làm nón, 95% đối với nghề mây tre và nghề chế biến thuỷ sản. Đối với nghề làm nón cho thấy cứ thu hút thêm bình quân 1 % lao động sẽ cho giá trị gia tăng tăng thêm 0,437%; 0,277% đối với nghề chế biến bánh; 0,161% đối với nghề mây tre và 0,324% đối với nghề chế biến thuỷ sản. + Vốn sản xuất kinh doanh là một trong những yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến đến quá trình sản xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất. Với độ tin cậy 99% đối Trư ờng Đạ i họ c K inh tế H uế 64 với nghề chế biến bánh và nghề mây tre và 95% đối với nghề chế biến nước mắm và nghề làm nón. Với 3 = 0,329 cho thấy cứ nếu cơ sở sản xuất tăng thêm 1% vốn sản xuất kinh doanh sẽ làm cho giá trị gia tăng tăng thêm 0,329% đối với nghề chế biến thuỷ sản, 0,098% đối với nghề làm nón, 0,403% đối với nghề mây tre và 0,273% đối với nghề chế biến bánh. Qua phân tích, chúng ta nhận thấy đối với nghề chế biến thuỷ sản và nghề mây tre nếu đầu tư vốn vào sẽ thu lại hiệu quả rất lớn. Có thể khẳng định mặc dù là nghề mới du nhập nhưng nếu các cơ sở đầu tư thêm vốn cho nghề mây tre sẽ hứa hẹn thu được nhiều hiệu quả cao vì đây là nghề thủ công mỹ nghệ có giá trị sản phẩm rất cao. + Nghề mây tre kinh nghiệm sản xuất ít có ảnh hưởng đến VA do tính đặc thù của nghề này, trong khi đó kinh nghiệm sản xuất của các chủ cơ sở ở các nghề chế biến bánh, chế biến nước mắm và nghề làm nón lại có ảnh hưởng khá mạnh đến VA. Thâm niên nghề nghiệp của chủ cơ sở sản xuất càng nhiều thì thu nhập của đơn vị càng cao và ngược lại. Đây là một đặc điểm quan trọng của các loại ngành nghề nông thôn nói chung. Với hệ số ảnh hưởng 1 = 0,103 cho thấy những chủ cơ sở nào có thâm niên sản xuất trên 20 năm thì giá trị gia tăng tăng thêm 1,1 lần so với những chủ cơ sở có kinh nghiệm sản xuất dưới 20 năm đối với nghề chế biến bánh. Đối với nghề làm nón những chủ cơ sở nào có thâm niên sản xuất nhiều thì giá trị gia tăng tăng thêm 1,1 lần so với chủ cơ sở có kinh nghiệp sản xuất dưới 20 năm; nghề chế biến thuỷ sản giá trị tăng thêm 1,26 lần và nghề mây tre giá trị gia tăng tăng thêm 1,041 lần . Kinh nghiệm sản xuất ảnh hưởng đến giá trị tăng thêm của nghề chế biến thủy sản rất lớn. Những cơ sở nào có kinh nghiệm sản xuất nhiều sẽ làm ra sản phẩm ngon hơn do vậy sản phẩm bán ra được nhiều người ưa chuộng với giá ca