Luận văn Phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

ng ngày hè nóng nực, đây còn là nguồn cung cấp nước ngọt cho đời sống, sinh hoạt của cư dân Đồng Hới. Hồ Đồng Hới là một tài nguyên du lịch biết khai thác sẽ đem lại nguồn lợi lớn cho hoạt động du lịch. Ở Thành phố Đồng Hồi chỉ có Hồ Bàu Tró, Hồ Phú Vinh, Hồ Đồng Sơn, Hồ Thành. Phải nói đến hồ Bàu Tró, đây một di chỉ của người Việt Cổ, từ ngàn xưa xa xăm, Bàu Tró đã có người nguyên thủy đến cư trú quanh hồ.. Hồ Bàu Tró được Bộ Văn hóa Thông tin ra Quyết định công nhận là di tích khảo cổ. Đây là một địa chỉ du lịch lịch sử, khoa học đầy tiềm năng.  Tài nguyên nhân văn Thành phố Đồng Hới có lịch sử lâu đời, nơi còn lưu lại những dấu tích của người Việt cổ, của thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh, của hai cuộc kháng chiến chống pháp và chống Mỹ vĩ đại của dân tộc. Tài nguyên du lịch nhân văn của Thành Phố Đồng Hới không nhiều, nhưng cũng đủ sức hấp dẫn đối với du khách ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 47 Hình 2.4: Di tích lịch sử Lủy Thầy Hình 2.5: Di tích lịch sử Quảng Bình Quan mỗi khi ghé qua Đồng Hới. Trong số khoảng 21 di tích được các cấp có thẩm quyền xếp hạng, tiêu biểu là các di tích: - Lũy Thầy: Lũy Thầy là tên gọi của cả hệ thống tuyến phòng ngự từ thời Chúa Nguyễn xây dựng lên để chống Chúa Trịnh. Danh từ Lũy Thầy là do Đào Duy Từ, quân sư của chúa Nguyễn hoạch định và tự thân chỉ huy công trình. Đào Duy Từ được các Chúa Nguyễn gọi là Thầy, nên các thành lũy do ông hoặc tướng lĩnh sau ông làm ra, được nhân dân gọi là Lũy Thầy để tỏ lòng tôn kính. Thực tế Lũy Thấy bao gồm 4 bức lũy chính: + Lũy Trường Dục, xây năm 1630; + Lũy Đầu Mâu - Nhật Lệ, xây năm 1631 (bao gồm cả lũy Trấn Ninh bồi trúc thêm năm 1662); + Lũy Trường Sa, xây năm 1634; + Lũy An Náu, xây năm 1661. Hệ thống Lũy Thầy nằm trong vùng địa lý từ phía nam sông Dinh đến phá Hạc Hải, đi qua Đồng Hới thuộc trung tâm địa giới Quảng Bình. Đó là những công sự phòng ngự chứ không phải là những thành quách canh giữ cung vua phủ Chúa. Đến hơn 200 năm sau (1631 - 1842) năm Thiệu Trị thứ hai, 1842 Nhà Vua mới chính thức đặt tên cho nó là “Định Bắc Trường Thành". Đó là cái tên của bức lũy được văn bản nhà nước công nhận ghi vào danh bạ đồn lũy. Lũy Thầy, ẩn chứa thiên tài quân sự của cụ Đào Duy Từ và cũng là dấu tích lịch sử các cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn. - Quảng Bình Quan: Quảng Bình Quan hiện đang ở trung tâm phường Hải Đình giữa bốn ngã đường phía Tây là Đường đi lên Đức Ninh, ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 48 phía Đông là đường Mẹ Suốt đi về bến sông Nhật Lệ, phía Bắc là đường đi Hà nội, phía Nam là đường đi Huế. Quảng Bình Quan bị quân đội Pháp phá hủy khi họ rút quân khỏi Đồng Hới năm 1954, sau đó Nhà nước ta xây lại gần như cũ. Năm 1965, chiến tranh phá hoại, bị máy bay Mỹ đánh tan. Hiện nay nhân dân Đồng Hới và Nhà nước đã phục chế lại gần như ngày trước. - Thành Đồng Hới: Thành Đồng Hới còn có tên gọi là thành Quảng Bình, dinh Quảng Bình, đồn Động Hải. Sách Đại Nam Nhất Thống Chí chép: "Thành tỉnh Quảng Bình, chu vi 469 trượng (tương đương 1.876m) cao một trượng (4m) dày 3 trượng 1 thước (12,4m) mở 3 cửa, hào rộng 4 trượng (16m) ở địa phận hai thôn Động Hải và Phú Ninh, huyện Khang Lộc. Hồi mới dựng nước là lũy Trấn Ninh, sau đó họ Trịnh đổi làm đồn Động Hải (vào năm 1774) và bản triều Gia Long năm thứ 10 (l812) đổi dựng làm dinh (Quảng Bình). Thành xây bằng đất, năm Minh Mạng thứ 5 (1825) xây gạch đá". Thành Đồng Hới là một trong những thành hiếm thấy. Thành Đồng Hới là một bức trường thành quân sự, cùng với cả tuyến phòng ngự Lũy Thầy, bảo vệ cho Đồng Hới trước những cuộc chiến tranh. - Cửa Nhật Lệ: Cửa Nhật Lệ hiện không còn những di tích về công sự chiến đấu của thời Trịnh - Nguyễn, nhưng vẫn được Bộ Văn hóa và Thông tin công nhận là di tích lịch sử. Cửa Nhật Lệ về thời bình nó là nơi tàu bè tấp nập, là con đường giao thông trên biển nối liền với các địa danh buôn bán trù phú; về quân sự nó giữ một vị trí chiến lược Hình 2.6: Di tích lịch sử Thành Đồng Hới ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 49 vô cùng lợi hại, là một tuyến chiến đấu chống thủy quân đối phương tập hậu và cùng với cửa Đông tạo thành “cửa hậu”- cửa rút lui xuống thuyền để giữ hậu cứ. - Làng bảo tàng chiến tranh: Làng bảo tàng chiến tranh được ông Nguyễn Xuân Liên (quê Hà Nội) xây dựng từ tháng 7 năm 2003, tại địa phận thôn Vực Quành, xã Nghĩa Ninh, thành phố Đồng Hới, trên diện tích 10ha, cách đường Hồ Chí Minh khoảng 2 km. Tại điểm du lịch này đã tái tạo nhiều công trình và trưng bày nhiều hiện vật mô tả sự khốc liệt, sự tàn phá của chiến tranh và sức chịu đựng, ý chí quật cường của người Việt Nam trong những năm giặc Mỹ đánh phá miền Bắc (1964- 1972). - Lễ hội bơi trải: Lễ Hội bơi trải ở Đồng Hới có từ rất lâu, trong sách Ô Châu Cận Lục của Dương Văn An soạn đời nhà Mạc đã ghi: “... phá Nhật Lệ năm nào hạn hán, dân địa phương bơi trải trong phá, bèn được mùa...”. Tục bơi trải ngày xưa là một thứ lễ hội vừa vui chơi vừa tế lễ thần linh, vừa cầu siêu tịnh độ cho vong hồn người tử nạn trên sông nước của cả vùng biển Đồng Hới. Sau Cách mạng tháng 8-1945, chính quyền nhân dân Đồng Hới sử dụng bơi trải như một hình thức thể thao, vui chơi trong các ngày lễ lớn. - Lễ Hội Cầu ngư. Đây là lễ hội cầu mùa của người dân Bảo Ninh - Đồng Hới. Đình làng thờ Nhân Thần (Hai cha con người đánh cá) và cá ông (Cá Voi). Lễ hội diễn ra từ ngày 14 đến 16 tháng 4 âm lịch hàng năm, phần lễ mở đầu có tục rước cá ông (Cá Voi) từ làng về đình, có diễn "Hò khoan, chèo cạn", múa bông. Tiếp theo là ngày hội xuống biển, có lễ thả thuyền giấy, cá giấy xuống biển, làm lễ cầu khẩn của một làng nghề đánh cá với những ước mơ về một mùa vụ bội thu. Hình 2.7: Lễ hội bơi trãi ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 50 - Những sản phẩm du lịch ở Đồng Hới : Trên cơ sở tài nguyên du lịch và các thị trường mục tiêu, sản phẩm đặc thù của Đồng Hới gồm: Du lịch gắn với thương mại cửa khẩu: du lịch mua sắm; du lịch caravan, du lịch vui chơi giải trí cao cấp Du lịch sinh thái và mạo hiểm với các sản phẩm chính tham quan hang động, khám phá các dòng sông, du lịch sinh thái, đi bộ, leo núi.... Du lịch văn hóa gồm các sản phẩm chính : du khảo văn hóa truyền thống, ca trù, ẩm thực...du lịch gắn với tìm hiểu danh nhân lịch sử, du lịch nghỉ dưỡng, chữa bệnh, du lịch nghỉ dưỡng nước khoáng nóng, du lịch nghỉ dưỡng sinh thái rừng. Du lịch MICE (hội nghị, hội thảo) với các sản phẩm : Các sự kiện du lịch lớn mang tầm vóc quốc tế như Lễ hội di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, lễ hội du lịch biển, hành trình con đường huyền thoại...Các sự kiện kinh tế văn hóa thể thao lớn như các triển lãm kinh tế, văn hóa, các cuộc thi hoa hậu, các cuộc thi thể thao (leo núi, thể thao bãi biển...) Nằm bên bờ sông Nhật Lệ, Thành phố Đồng Hới Hới đủ đặc thù của núi rừng, sông biển với nhiều danh lam thắng cảnh thơ mộng, hữu tình, nhiều di tích văn hóa lịch sử; con người Đồng Hới chất phác, bình dị, hiếu khách. Tất cả như hòa làm một, tạo nên một Đồng Hới quyến rũ, thanh bình, một thành phố trẻ đang vươn lên bên bờ biển Đông.(danh lục các danh lam thắng cảnh phụ lục 1) 2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH DU LỊCH THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI NĂM 2009-2013 2.2.1. Khái quát tình hình kinh doanh ngành du lịch Thành phố Đồng Hới Xác định vị trí quan trọng của ngành du lịch là một trong những thế mạnh chủ yếu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đã định hướng: "Ưu tiên phát triển du lịch thực sự trở thành một ngành kinh tế quan trọng có tính đột phá của tỉnh". Trên cơ sở đó, để khai thác tiềm năng du lịch to lớn của tỉnh và thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Chương trình phát triển Du lịch tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2010 - 2015. Du lịch đã được đưa vào một trong 4 chương trình trọng điểm của Tỉnh. Trong một thời gian không dài, từ năm 2009 đến nay, du lịch Thành phố Đồng Hới nói chung và Tỉnh Quảng Bình đã đạt được nhiều thành quả quan trọng ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 51 góp phần vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế xã hội, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho cộng đồng dân cư, góp phần tích cực vào công tác xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy các ngành nghề khác phát triển. 2.2.1.1. Tình hình khai thác và quản lý các tài nguyên du lịch Tiềm năng tài nguyên du lịch Đồng Hới không nhiều lắm, nhưng tương đối đa dạng. Có biển, có hồ, có sông, có suối, có di tích khảo cổ, có di tích lịch sử có di tích kiến trúc, có lễ hội, có làng nghề. Bảng2.5: Thực trạng khai thác tiềm năng các loại tài nguyên du lịch ở Đồng Hới TT Loại tàinguyêndu lịch Nguồn tiềm năng du lịch Số lượng đã đưa vào khai thác Số lượng chưa khai thác 1 Bãi biển 3 3 0 2 Sông 1 1 0 3 Suối 1 0 1 4 Hồ 3 1 2 5 Di tích 19 8 11 6 Lễ hội 2 2 0 7 Làng nghề 2 0 2 Nguồn: Sở Thương mại và Du lịch Hiện nay hiện trạng khai thác nguồn tài nguyên du lịch hiệu quả nhất của thành phố Đồng Hới là tài nguyên biển với 3 bãi tắm đã được đưa vào khai thác là: Bãi biển Nhật Lệ, Quang Phú và bãi biển Bảo Ninh. Sông Nhật Lệ cũng là một địa điểm du lịch thơ mông của Đồng Hới. Bên cạnh đó thì các nguồn tài nguyên khác như các di tích,lễ hội, làng nghề truyền thống vẫn ở dạng tiềm năng chưa được đưa vào khai thác.. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, tiềm năng này vẫn chưa được khai thác một cách tương xứng cho mục đích phát triển du lịch, trong thời gian tới thành phố Đồng Hới nên có kế hoạch để khai thác hết các loại toài nguyên du lịch đang ở đạng tiềm năng để du lịch thành phố trở nên hấp dẫn và phong phú hơn. 2.2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch Từ năm 2009 đến 2013, số lượng khách du lịch tăng nhanh, đặc biệt từ năm 2011 đến 2013 lượng khách quốc tế đến Quảng Bình gần như tăng đột biến, năm 2013 tăng 46 % so với năm 2011. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được, du lịch Đồng Hới còn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức do cả hai yếu tố chủ quan và ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 52 khách quan mang lại. Khó khăn trước hết là xuất phát điểm của nền kinh tế Quảng Bình ở mức thấp, hệ thống cơ sở hạ tầng còn chưa thực sự đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách, nhất là khách du lịch quốc tế. Nguồn vốn đầu tư vào du lịch còn hạn chế, sản phẩm du lịch còn nghèo nàn, đơn điệu; khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại, siêu thị hầu như không đáng kể; công tác xúc tiến quảng bá du lịch còn yếu và chưa được coi trọng, nguồn nhân lực chưa đáp ứng được trong quá trình hội nhập, các lễ hội chưa được tổ chức tốt để có thể thu hút du khách; sản xuất hàng lưu niệm chưa được đầu tư, các làng nghề truyền thống chưa được khôi phục, loại hình du lịch văn hóa - lịch sử mặc dù rất có tiềm năng nhưng chưa được khai thác; liên doanh liên kết du lịch chưa được đẩy mạnh, hoạt động lữ hành không phát triển, hiệu quả kinh doanh du lịch chưa cao; môi trường sinh thái chưa được coi trọng,. - Lượng du khách đến du lịch Đồng Hới: Vào những năm trước 2009, lượng khách đến du lịch Đồng Hới còn rất ít, kể từ năm 2009 trở lại đây, lượng khách du lịch đến Đồng Hới gia tăng với tốc độ đáng kể. Bảng 2.6: Kết quả hoạt động kinh doanh của du lịch Đồng Hới giai đoạn 2009 -2013 Năm Lượt khách Tổng doanhthu (tr.đ)Tổng số Quốc tế Nội địa 2009 416,904 18,123 398,781 72,936 2010 499,312 19,520 479,801 78,862 2011 552,664 22,410 530,254 112,585 2012 647,868 23,047 624,821 124,552 2013 712,340 33,110 679,230 148,580 Nguồn: Sở Thương mại và Du lịch Theo báo cáo thống kê của sở Thương mại và Du lịch Quảng Bình: Tổng số lượt khách du lịch đến Đồng Hới trong thời gian từ năm 2009 đến 2013 tăng bình quân 11,18%/năm, đặc biệt từ năm 2011 đến 2013 lượng khách du lịch đến Đồng Hới chiếm số lượng lớn, hơn 50% lượng khách đến Quảng Bình ( Phụ Lục 2) Tuy nhiên, so với các Thành phố trong toàn quốc, lượng khách đến Đồng Hới vẫn còn rất khiêm tốn và khách quốc tế còn quá ít. Nguyên nhân chủ yếu là cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch còn yếu kém, các doanh nghiệp du lịch ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 53 thiếu năng động công tác tuyên truyền quảng bá cho du lịch Quảng Bình nói chung và Đồng Hới nói riêng chưa thực sự đúng mức, thiếu tính chuyên nghiệp. Biểu đồ 2. 1: Lượng khách du lịch Đồng Hới giai đoạn 2009 - 2013 . Biểu đồ 2. 2: Lượng khách đến Đồng Hới bình quân hàng tháng qua các năm 2011 - 2013 Biểu đồ 2: Lượng khách đến Đồng Hới bình quân hàng tháng qua các năm 2011-2013 0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tháng N gư ời Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 - Doanh thu: Mức độ tăng doanh thu trung bình từ năm 2009 đến 2013 là: 11,18%. Nhìn chung con số này phản ảnh tình hình phát triển du lịch Đồng Hới có khả quan. Thế nhưng, nếu nhìn lại đối với một thành phố trẻ, giàu tiềm năng du ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 54 lịch thì sự gia tăng doanh thu vẫn còn hạn chế, tính ổn định chưa cao, tốc độ tăng chưa đều: năm tăng cao nhất là 2010 so với 2011 tăng 42,7%, nhưng từ năm 2013 lại có dấu hiệu tăng chậm lại ở mức tăng 19 % / năm. Điều đó, đặt ra cho các nhà quản lý du lịch cần phải có những chính sách điều tiết phát triển du lịch, cụ thể hơn là điều tiết mối quan hệ cung cầu sao cho hợp lý để doanh thu được gia tăng ổn định hơn. (phụ lục 3). Biểu đồ 2. 3: Doanh thu của du lịch Đồng Hới giai đoạn 2009 - 2013 2.2.1.3. Đầu tư vào du lịch của thành phố - Về cơ sở hạ tầng: Đồng Hới là nơi có cơ sở hạ tầng tốt nhất ở Quảng Bình, nhưng so với các Thành phố trong khu vực và cả nước thì Đồng Hới còn cực kỳ khiêm tốn. Trước đây, vào những năm 90 của thế kỷ XX, cơ sở hạ tầng ở Đồng Hới quả là một vấn đề nan giải gây khó khăn không nhỏ cho phát triển du lịch. Vào những năm 2000, được sự quan tâm của Chính phủ, các Bộ, Ngành liên quan và sự đồng thuận của cộng đồng dân cư cơ sở hạ tầng ở Đồng Hới được đầu tư xây dựng và phát triển rõ rệt, một số công trình trọng điểm như: Cầu Nhật Lệ bắc qua Bảo Ninh, Đường Nhật Lệ - Quang Phú; Sân bay Đồng Hới; đường tránh Đồng Hới đã được xây dựng và khai thác tốt; mặt khác các tuyến đường nội vùng của các phố phường, làng xã được bê tông hóa; hệ thống cung cấp nước sạch, hệ thống thoát nước, hệ thống lưới điện, mạng lưới bưu chính viễn thông đều được nâng cấp,... đây ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 55 là một điều kiện hết sức thuận lợi cho phát triển du lịch Đồng Hới nói riêng và Quảng Bình nói chung. Qua số liệu điều tra về ý kiến của du khách cho thấy về thuận lợi: giao thông có 32%, điện 78%, nước 78%, thông tin liên lạc 66%; y tế 100% bình thường. Điều đó cho thấy, hiện tại hạ tầng kỹ thuật phục vụ du lịch cơ bản vẫn không gây trở ngại đối với du khách. Bảng 2.7: Ý kiến đánh giá của khách du lịch về hạ tầng kỹ thuật phục vụ du lịch của Thành phố Đồng Hới đối với sự phát triển du lịch Các nhân tố Chỉ tiêu Rấtthuận lợi Thuận lợi Bình thường Không thuận lợi Cộng Giao thông Số ý kiến Tỉ lệ % 16 32 27 54 7 14 0 0 50 100 Điện Số ý kiến Tỉ lệ % 13 26 31 62 6 12 0 0 50 100 Nước Số ý kiến Tỉ lệ % 12 24 29 58 9 18 0 0 50 100 Thông tin liên lạc Số ý kiến Tỉ lệ % 0 0 42 84 8 16 0 0 50 100 Y tế Số ý kiến Tỉ lệ % 0 0 0 0 50 100 0 0 50 100 Ngồn : Số liệu thực tế điều tra thực tế của tác giả tháng 3_ 2014 Có thể nhận thấy cơ sở hạ tầng ở Đồng Hới dần dần đáp ứng được nhu cầu phát triển du lịch nói riêng và phát triển kinh tế xã hội nói chung của Thành phố. - Về cơ sở lưu trú và kinh doanh ăn uống: Cùng với xu hướng chung của toàn cầu cũng như của cả nước, do nhu cầu du lịch ngày càng tăng, du khách đến thành phố Đồng Hới ngày càng nhiều, nên cơ sở lưu trú cũng tăng nhanh, đặc biệt là những năm 2010, 2012. Theo báo cáo thống kê của sở Thương mại và Du lịch Quảng Bình, trong những năm 2001 trở về trước, cơ sở lưu trú còn rất khiêm tốn; năm 2001 cả Thành ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 56 phố Đồng Hới mới chỉ có 40 khách sạn, nhà nghỉ; vẻn vẹn chỉ có 610 phòng, với 1.119 giường. Những năm từ 2004 đến năm 2013, cơ sở lưu trú được xây dựng ngày càng nhiều, nhưng mang tính tự phát. Hầu hết có quy mô nhỏ (trên dưới 10 phòng ngủ), đạt tiêu chuẩn thấp, chủ yếu chỉ phục vụ các đoàn du lịch có số lượng du khách ít, yêu cầu chất lượng phòng ngủ không cao. Đây cũng là một nguyên nhân làm hạn chế khách du lịch có chi tiêu cao, đòi hỏi nhiều về chất lượng dịch vụ, đoàn đi với số lượng đông đến với Đồng Hới. Bảng2. 8: Cơ sở lưu trú (khách sạn, nhà nghỉ) du lịch Thành phố Đồng Hới giai đoạn 2009-2013 Năm Cơ sở lưu trú Số phòng Số giường 2004 85 1420 3015 2005 105 1631 3378 2006 107 1715 3568 2007 109 1785 3766 2008 119 2069 3931 2009 153 2136 4184 2010 158 2228 3319 2011 180 2208 3354 2012 178 2430 4103 2013 180 2449 4129 Nguồn: Sở Thương mại và Du lịch Quảng Bình Hiện nay thành phố Đồng Hới có 3 cơ sở đạt 4 sao (Khách sạn Sài Gòn- Quảng Bình và khu nghĩ dưỡng Sun Spa Rersot, khách sạn Mường Thanh), 3 cơ sở đạt 3 sao (khách sạn Tân Bình, LUXE, Sài Gòn- Bảo Ninh), 12 cơ sở đạt 2 sao, 17 cơ sở đạt 1 sao, so với năm 2010 tăng 3 cơ sở đạt 3 sao và một cơ sở đạt 4 sao. Có thể nói, cơ sở lưu trú tại thành phố Đồng Hới có đầy đủ điều kiện thu hút khách du lịch hạng sang, phục vụ hội thảo, hội nghị tầm cỡ quốc gia. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 57 Biểu đồ 2.4: Hiện trạng phòng lưu trú Đồng Hới giai đoạn 2004 - 2013 0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 Số lư ợn g 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Năm Biểu đồ 4: Hiện trạng phòng lưu trú Đồng Hới giai đoạn 2004-2013 KS, Nhà nghĩ Số phòng Số giường Đối với nhà hàng kinh doanh ăn uống ở Đồng Hới, thường có quy mô nhỏ, mang nặng tính gia đình, chất lượng các món ăn chưa cao, ít được quan tâm cải tiến theo nhu cầu của khách, na ná giống như những quán ăn vỉa hè, việc vệ sinh an toàn thực phẩm ít được chú trọng, nhân viên phục vụ phần lớn là người chưa được qua đào tạo mà chủ yếu là con em trong gia đình. - Về phương tiện vận chuyển khách du lịch: Khách du lịch đến với Đồng Hới chủ yếu bằng đường bộ và đường sắt. Để thực hiện các chuyến tham quan các điểm du lịch ở các vùng phụ cận Đồng Hới như: Phong Nha - Kẻ Bàng, Hang Tám Cô, Lăng mộ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, Suối nước nóng Bang, Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp,... du khách cũng không mấy khó khăn để thuê được xe vận chuyển. Tuy vậy, xe phục vụ tham quan du lịch ở Đồng Hới cũng không phải có nhiều và chưa thực sự chuyên nghiệp. Đây cũng là một nguyên nhân khiến cho khách du lịch lưu giữ lại Đồng Hới không dài. - Các cơ sở vật chất phục vụ du lịch khác: Có thể nhận thấy, tuy Đồng Hới là trung tâm văn hóa, kinh tế, chính trị của tỉnh Quảng Bình, nhưng các cơ sở vật chất kỷ thuật khác phục vụ du lịch hiện vẫn còn rất ít ỏi, có thể nói là quá nghèo.. Đây là một vấn đề nan giải mà du lịch Đồng Hới nói riêng và Ngành du lịch Quảng Bình nói chung không thể ngày một ngày hai tự giải quyết được mà phải cần sự kết hợp của các cấp chính quyền, các doanh nhân. Bởi, đây là một nguyên nhân hết sức quan trọng làm cho khách du lịch ít quay trở lại với Đồng Hới. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 58 2.2.2. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch Thành phố Đồng Hới từ năm 2009- 2013 2.2.2.1. Quy mô và số lượng nguồn nhân lực. Thông thường, hình thức kinh doanh du lịch thường đan chéo lẫn nhau giữa các đơn vị và luôn có mối liên kết chặt chẽ, hỗ trợ cho nhau giữa các hoạt động kinh doanh nhà hàng – khách sạn – lữ hành – vận chuyển. Các doanh nghiệp kinh doanh khách sạn thường bao hàm trong đó cả hoạt động kinh doanh nhà hàng, vận chuyển du lịch,tùy theo quy mô của từng khách sạn. Số lượng lao động trong các doanh nghiệp kinh doanh du lịch thường chịu sự tác động của số lượng các đơn vị kinh doanh trên địa bàn thành phố Đồng Hới. Tính đến năm 2013, trên toàn thành phố có 180 cở sở lưu trú với 2.795 phòng nghỉ, trong đó có 20 cơ sở lưu trú đạt loại từ 1 – 2 sao, 3 cơ sở lưu trú tương đương 3 – 4 sao quốc tế. Bảng 2.9: Cơ sở kinh doanh lưu trú DL và dịch vụ ăn uống phục vụ khách DL trên địa bàn thành phố Đồng Hới từ năm 2009 – năm 2013 STT Tên ĐVT Năm 2009 2010 2011 2012 2013 1 Tổng số CSLT DL Cơ sở 153 158 180 178 180 Nhà nghỉ Cơ sở 87 88 103 103 105 KS 1 sao Cơ sở 23 24 27 26 26 KS 2-3 sao Cơ sở 41 42 48 47 47 KS 4 sao Cở sở 2 2 2 2 3 Tổng số phòng ngủ Phòng 2365 2400 2707 2717 2795 Công suất sử dụng buồng % 58.2 49.7 56.2 61.2 62.89 2 Lao động Người 1.811 1837 1891 2077 2623 Nguồn: Sở Văn hoá, Thể thao và DL tỉnh Quảng Bình Lượng khách du lịch tới thành phố Đồng Hới không ngừng tăng lên qua các năm với mức tăng bình quân hàng năm đạt 21,4%. Năm 2009, lượng khách DL đến Ninh Bình đạt 8,828.0 lượt khách, năm 2013, lượng khách du lịch đến Đồng Hới đạt 1.200.100 lượt khách, tăng 35,18% so với năm 2009 (bảng 6). ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 59 Sự tăng lên về số cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch và dịch vụ ăn uống phục vụ khách du lịch, cũng như sự phát triển về số khách đến thành phố Đồng Hới đã thu hút một số lượng lớn lao động vào các doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Vì vậy, số lượng lao động trong ngành du lịch không ngừng tăng lên qua các năm. Cụ thể: Bảng 2.10: Tổng số lao động trong ngành du lịch thành phố Đồng Hới các năm 2009 – 2013 Năm Tổng số LĐ (người) LĐ trong ngành DL (người) Tốc độ phát triển (%) 2009 4552 1811 100 2010 4588 1837 106,5 2011 4632 1891 104,3 2012 4803 2077 111,92 2013 5016 2623 106,82 Nguồn: - Sở Văn hóa, Thể thao và DL tỉnh Quảng Bình Nguồn cung lao động cho các đơn vị sản xuất kinh doanh dịch vụ hiện nay chủ yếu là người dân địa phương (chiếm 85 – 90%), còn lại là lao động ngoài tỉnh. Theo dự báo của ngành thành phố Đồng Hới giai đoạn 2011 – 2015, lượng khách du lịch quốc tế cũng như nội địa tăng bình quân hàng năm có thể đạt 11.53% hằng năm, nhu cầu về nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực này vào khoảng 1.400 – 1600 người/ năm. Nhưng theo bảng số liệu 15 ta thấy, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm về lao động là 0,58% (tương đương 360 người/ năm). Đây là một con số khá khiêm tốn, chưa đáp ứng được nhu cầu nhân lực du lịch giai đoạn 2011 – 2015 và định hướng phát triển tới năm 2020. Tuy nhiên, xét một cách tổng thể thì hàng năm lao động trong ngành du lịch thành phố Đồng Hới có xu hướng tăng đều. Năm 2009 lao động trong ngành du lịch là 1811 người, đến năm 2013 là 2623 tăng 14,48%. Có thể nói, những năm gần đây, có sự tăng trưởng mạnh về số lượng lao động trong ngành du lịch thành phố Đồng Hới. Nguyên nhân chủ yếu của sự tăng trưởng đó là do chính sách mở cửa, khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia hoạt động kinh doanh du lịch của tỉnh Quảng Bình. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 60 Du lịch phát triển đã tạo điều kiện thuận lợi cho các nghành kinh tế khác của tỉnh phát triển, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, giải quyết công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động tăng thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân, đồng thời góp phần tăng tổng GDP của tỉnh Quảng bình nói chung và thành phố Đồng Hới nói riêng. 2.2.2.2. Cơ cấu nguồn nhân lực.  Phân theo giới tính và độ tuổi - Kinh doanh du lịch là một ngành kinh tế đặc thù, mang tính dịch vụ cao, phần lớn lao động tiếp xúc với khách hàng, lao động trực tiếp tạo ra sản phẩm du lịch – là tập hợp các dịch vụ cần thiết để thoả mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch. Do vậy, chất lượng dịch vụ được cung cấp cho khách hàng không chỉ phụ thuộc vào trình độ, kỹ năng tay nghề của người lao động mà còn phụ thuộc vào sự khéo léo, mềm dẻo, tinh tế trong giao tiếp. Đây là một đặc điểm rất phù hợp với lao động nữ. Hơn nữa, trong ngành du lịch có rất nhiều vị trí công tác cần tỷ lệ nữ nhiều hơn nam như: nhân viên buồng phòng, lễ tân, hướng dẫn viên, Bảng 2.11: Cơ cấu LĐ theo giới tính trong các cơ sở lưu trú ở thành phố Đồng Hới Số CSLT (cơ sở) Tổng số LĐ (Người) Nam Nữ Người Tỷ lệ (%) Người Tỷ lệ (%) 178 2891 1265 43 1626 57 Nguồn: Số liệu điều tra thực tế tháng 3 – 2012 (trường ĐH Quảng Bình) Qua bảng số liệu ta thấy, tỷ lệ lao động nữ trong ngành du lịch thành phố Đồng Hới cao hơn lao động nam. Trong 178 cơ sở được điều tra, có tới 1626 lao động nữ trong tổng số 2891 lao động, chiếm 57%, còn lại 43% lao động là nam giới. Tỷ lệ chênh lệch giữa lao động nam và lao động nữ không quá cao (< 10%) thể hiện nhu cầu lao động nam và nữ tương đối đồng đều. Con số này còn phản ánh rõ đặc điểm của lao động trong ngành du lịch của cả nước nói chung và thành phố Đồng Hới nói riêng, đó là lao động trong ngành du lịch phù hợp với lao động nữ. -Độ tuổi lao động cũng là một trong những yếu tố quan trọng quyết định tới sự thành công của một doanh nghiệp. Ở mỗi độ tuổi khác nhau có mức độ ảnh hưởng tới công việc là khác nhau. Đối với lao động trẻ, họ có lợi thế về kiến thức chuyên ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 61 môn, trình độ học vấn, ngoại ngữ, khả năng tiếp thu kiến thức mới nhanh, nhưng họ lại thiế