Luận văn Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng MHB - Chi nhánh Thanh Hóa

so với những tháng đầu năm. Tính đến 31/12/2012, dư nợ cho vay tại chi nhánh đạt 294 tỷ đồng, tăng 142 tỷ đồng so đầu năm với tỷ lệ tăng đạt 93.42% so với đầu năm và đạt 105% kế hoạch năm của MHB giao. Cũng trong năm 2012, chi nhánh đã triển khai thực hiện an toàn và hiệu quả chính sách hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và phát triển. Chi nhánh MHB Thanh Hóa đã thực hiện nhiều lần giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng theo đúng tinh thần, chủ trương của NHNN. Năm 2013, Dư nợ cho vay và đầu tư đạt 381 tỷ đồng, tăng so đầu năm là 87 tỷ đồng, tỉ lệ tăng 29.5%, cao hơn mức tăng BQ trên địa bàn, tuy nhiên mức độ tăng net về tín dụng chưa phải cao trong bối cảnh nền kinh tế phần nào có dấu hiệu phục hồi và nhân sự làm công tác cho vay của ngân hàng cũng đã được tăng cường thêm. 2.3 Thực trạng hoạt động tín dụng của Ngân hàng MHB Chi nhánh Thanh Hóa giai đoạn 2011 - 2013 2.3.1 Cơ cấu dư nợ tín dụng theo loại hình vay vốn Theo cách phân tích dư nợ này, kỳ hạn được chia làm 3 loại: - Ngắn hạn, thời gian cho vay từ 12 tháng trở xuống - Trung hạn, thời gian cho vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng - Dài hạn, có thời gian cho vay trên 60 tháng Bảng 2.6 : Dư nợ cho vay theo kỳ hạn của MHB Thanh Hóa từ năm 2010 – 2013 Đơn vị: Tỷ đồng STT Chỉ tiêu Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Giá trị ( tỉ đ) Tỷ trọng % Giá trị ( tỉ đ) Tỷ trọng % Giá trị ( tỉ đ) Tỷ trọng % 2012 – 2011 2013 - 2012 Tổng dư nợ. 152 294 381 93,4% 29,6% I Theo thời gian 152 100 294 100 381 100 1 Ngắn hạn 86 56.6 172 58.5 245 64.3 100% 42,4% 2 Trung, dài hạn 66 43.4 122 41.5 136 35.7 84,8% 11,5% ( Nguồn: Báo cáo tổng kết Ngân hàng MHB - Chi nhánh Thanh Hóa qua các năm) ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 43 Trong cơ cấu dư nợ cho vay của MHB Chi nhánh Thanh Hoá giai đoạn 2011 – 2013, tỷ trọng dư nợ trung, dài hạn và dư nợ ngắn hạn thường xuyên ổn định, trong trường hợp có giao động cũng không phải là quá lớn. Năm 2011 tỷ trọng dư nợ ngắn hạn là 56,6%, dư nợ trung dài hạn là 43,4%, đến năm 2013 tỷ lệ này là 64.3% và 35.7%. Như vậy, có thể thấy cơ cấu dư nợ cho theo kỳ hạn của ngân hàng MHB Thanh Hoá đang theo chiều hướng ổn định, tỷ lệ cơ cấu dư nợ phù hợp với lộ trình kinh doanh và cơ cấu nguồn vốn đầu vào. Điều này cũng phù hợp với chính sách cho vay của MHB trong những năm gần đây cũng như biến động khó khăn của thị trường tài chính tiền tệ ( do tính chất nguồn vốn huy động có xu hướng ngắn hạn). 2.3.2 Cơ cấu dư nợ tín dụng theo loại hình khách hàng Theo các chính sách tín dụng hiện hành, hiện nay MHB Thanh Hóa thực hiện cấp tín dụng đối với tất cả các loại hình doanh nghiệp, cá nhân trong nền kinh tế, không phân biệt doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, cá nhân. Các đối tượng này nếu không bị hạn chế năng lực theo quy định của pháp luật thì đều thuộc đối tượng cho vay của MHB, dư nợ cho vay theo loại hình khách hàng thời gian qua như sau: Bảng 2.7: Dư nợ theo loại hình khách hàng của MHB các năm 2011 - 2013 Đơn vị: tỷ đồng Cho vay Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Dư nợ Tỷtrọng Dư nợ Tỷ trọng Dư nợ Tỷ trọng 2012 – 2011 2013 – 2012 Doanh nghiệp Nhà nước 0 0% 0 0% 0 0% Công ty CP, TNHH 48 31,5% 105 35.7% 180 47.2% 118.7% 71.4% Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 0 0% 0 0% 0 0% Cá nhân, hộ kinh doanh 104 68.4% 189 64.2% 201 52.8% 81.7% 6.35% Tổng 152 100% 294 100% 381 100% 93,4% 29,6% ( Nguồn: Báo cáo tổng kết Ngân hàng MHB - Chi nhánh Thanh Hóa qua các năm từ năm 2011 đến năm 2013) ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ U Ế 44 Theo loại hình sở hữu doanh nghiệp, đối với doanh nghiệp Nhà nước và Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, mặc dù Chi nhánh MHB Thanh Hóa đã tích cực trong việc tiếp cận khách hàng và tìm hiều nhu cầu vốn tín dụng tuy nhiên do mới về thị trường Thanh Hóa được 4 năm, khi mà khách hàng thuộc đối tượng trên đã coi các Ngân hàng khác như Agribank, Vietinbank, BIDV, MB ... Là những đối tác truyền thống, có mối quan hệ trong nhiều năm qua thì việc thu hút khách hàng thuộc đối tượng trên của MHB gặp không ít khó khăn, đến nay MHB Thanh Hóa chưa thực sự phát triển được các đối tượng cho vay như vậy, đây cũng là một điểm yếu mà trong tương lai, Ban lãnh đạo MHB Thanh Hóa cần quan tâm hơn nữa, khắc phục khó khăn hiện có để có thể phong phú hơn trong thành phần loại hình khách hàng của MHB Thanh Hóa, ngược lại các thành phần kinh tế khác là Công ty trách nhiện hữu hạn, cổ phần và hộ kinh doanh cá thể, tư nhân là phân khúc khách hàng mà Chi nhánh MHB Thanh Hóa đang tập trung phát triển và gia tăng. Điều này là khá phù hợp trong chiến lược phát triển của MHB khi tập trung tăng trưởng vào các nhóm khách hàng Doanh nghiệp SME, các cá nhân hộ kinh doanh, cá nhân có nhu cầu vốn phục vụ tiêu dùng... 2.3.3 Cơ cấu tín dụng theo ngành kinh tế Bảng 2.8: Cơ cấu tín dụng theo ngành của MHB Thanh Hóa theo các năm ĐVT: Tỷ đồng Ngành Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Tổng số Tỷ trọng (%) Tổng số Tỷ trọng (%) Tổng số Tỷtrọng (%) 2012 – 2011 2013 – 2012 Ngành thương mại. dịch vụ 78 51.3 187 63.6 246 64.6 139.7% 31.5% Ngành công nghiệp chế biến 6 3.9 28 9.5 24 6.3 366.6% -14.2% Ngành xây dựng 30 19.7 36 12.3 49 12.8 16.6% 36.1% Ngành nông lâm, thủy, hải sản 2 1.3 4 1.4 5 1.3 100% 25% Các ngành khác 36 23.8 39 13.2 57 15 8.3% 46.1% Tổng số 152 100 294 100 381 100 93,4% 29,6% Nguồn: Báo cáo kết quả cuối năm tại MHB Thanh Hóa từ năm 2011 - 2013 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 45 Nhìn vào bảng trên có thể thấy trong 3 năm từ 2011 đến 2013, ngân hàng MHB Thanh Hóa có dư nợ tập trung vào các ngành thương mại dịch vụ, xây dựng và hoạt động phục vụ cá nhân trong phần các ngành khác; tỷ trọng cho vay các ngành này cũng không có nhiều biến động qua các năm, tuy nhiên theo tỷ lệ phần trăm nắm giữ qua các con số phân tích có thể thấy MHB Thanh Hóa đang dần dần tập trung phát triển vào ngành thương mại dịch vụ và giảm dần tỷ lệ phát triển của các ngành nghề khác. Cụ thể: Năm 2011, dư nợ ngành thương mại dịch vụ là 78 tỷ đồng, tăng tỷ trọng một chút lên 51.3%, ngành xây dựng là 30, tỷ trọng giảm xuống 19.7%. Năm 2012, dư nợ của ngành thương mại dịch vụ là 187 tỷ đồng, chiếm 63.6% tổng dư nợ cho vay, dư nợ ngành xây dựng là 36 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 12.3%, Đến năm 2013, dư nợ của ngành thương mại dịch vụ là 246 tỷ đồng, chiếm 64.6% tổng dư nợ cho vay, dư nợ ngành xây dựng là 49 tỷ đồng tăng lên chiếm tỷ lệ 12.8% tổng dư nợ. Qua phân tích tình hình hoạt động cho vay của Ngân hàng theo loại hình kinh tế trong 3 năm thấy được Ngân hàng tập trung cho vay chủ yếu vào một số ngành như thương mại dịch vụ, công nghiệp chế biến (chiếm khoảng trên dưới 60% tổng dư nợ). Sự tập trung như thế có thể gây rủi ro rất lớn cho Ngân hàng bởi vì đây là những ngành chịu tác động rất nhiều từ sự biến động của thị trường, giá cả, sự cạnh tranh với hàng hoá ngoại nhập... Cơ cấu cho vay của Ngân hàng chưa được phân bổ hợp lý. Vì vậy, Ngân hàng cần có cơ cấu cho vay hợp lý để phân tán rủi ro, không tập trung quá lớn vào một ngành mà cần đa dạng hoá ngành nghề cho vay. 2.4 Thực trạng và nguyên nhân rủi ro tín dụng tại Ngân hàng MHB Chi nhánh Thanh Hóa 2.4.1 Tình hình rủi ro tín dụng tại MHB Chi nhánh Thanh Hóa 2.4.1.1 Nợ quá hạn, nợ xấu và tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu trong các năm 2011-2013 Phân nhóm nợ quá hạn theo nhóm, nhóm nợ quy định bởi Quyết Định số 493/NHNN về nợ quá hạn đóng vai trò quan trọng trong quản lý nợ quá hạn trong ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 46 hệ thống ngân hàng cho thấy, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế các khoản nợ quá hạn ở nhóm 4 và nhóm 5 nguy cơ có xu hướng tăng nhanh. Trong đó các đối tượng vay nợ trung và dài hạn trở thành nợ xấu tăng nhanh trong giai đoạn 2011 – 2013, cụ thể nợ Nhóm 4 và nhóm 5 bắt đầu xuất hiện từ năm 2012 và gia tăng trong năm 2013. Thời gian qua, ngoài tăng trưởng về giá trị dư nợ thì chất lượng các khoản cho vay cũng được MHB Thanh Hoá luôn được chú trọng cải thiện ngay từ khi thành lập Chi nhánh. Theo Bảng 2.9 thống kê số liệu dưới đây cho thấy, trong năm 2011 Chi nhánh bắt đầu có phát sinh nợ quá hạn nhóm 2 và nhóm 3 với tỷ lệ 1.12% tổng dư nợ trong đó nợ xấu nhóm 3 là 0.33% tổng dư nợ. Năm 2012 tổng nợ quá hạn là 4.4 tỷ đồng tương đương 1.49% tổng dư nợ. Bước sang năm 2013, sau 01 chu kỳ kinh doanh 03 năm, nợ quá hạn và nợ xấu của Ngân hàng MHB Thanh Hóa tăng nhanh với số tiền quá hạn là 6.6 tỷ đồng tương đương 1.73% tổng dư nợ trong đó nợ xấu chiếm 1.34% tổng dư nợ tương đương 5.1 tỷ đồng. Song song với tăng trưởng dư nợ tín dụng nhưng tỷ trọng nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn trong trong các năm lại có xu hướng tăng lên. Điều này chứng tỏ rằng chất lượng tín dụng của MHB Thanh Hoá đang có dấu hiệu giảm xuống trong năm vừa qua trong bối cảnh nền kinh tế và ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn. Kết quả này cũng đã phản ánh đường hướng phát triển và năng lực quản trị rủi ro tín dụng của MHB Thanh Hoá là chưa được tốt, tuy nhiên mặc dù tỷ lệ nợ quá hạn có tăng nhưng vẫn trong tầm kiểm soát của Chi nhánh. Việc kiểm soát và nâng cao chất lượng quản lý rủi ro cần được tăng cường hơn nữa trong thời gian tới để đảm bảo tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu không tăng trưởng và vượt quá tỷ lệ 3% theo quy định và chỉ tiêu giao của MHB. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 47 Bảng 2.9 Nợ quá hạn phân theo nhóm nợ (giai đoạn 2011 - 2013) Đợn vị tính: Tỷ đồng Chỉ tiêu Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Giá trị Tỷtrọng % Giá trị Tỷ trọng % Giá trị Tỷ trọng % 2012 – 2011 2013 – 2012 Tổng dư nợ. 152 294 381 93,4% 29,6% Tổng nợ quá hạn 1.7 100 4.4 100 6.6 100 158.8% 50% Nợ cần chú ý (Nhóm 2) 1.2 70.6% 2.1 47.7% 1.5 22.7% 75% -28.5% Nợ dưới tiêu chuẩn (Nhóm 3) 0.5 29.4% 1.2 27.3% 2.1 31.8% 140% 75% Nợ nghi ngờ (Nhóm 4) 0 0% 1.1 25% 1.8 27.3% 63.6% Nợ có khả năng mất vốn (Nhóm 5) 0 0% 0 0% 1.2 18.2% Tổng nợ xấu 0.5 29.4% 2.3 52.3% 5.1 77.3% 360% 121.7% Tỷ lệ nợ quá hạn/ Tổng dư nợ 1.12% 1.49% 1.73% Tỷ lệ nợ xấu/ Tổng dư nợ 0.33% 0.78% 1.34% (Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh của MHB Thanh Hóa qua các năm 2011-2013) 1.7 4.4 6.6 0 1 2 3 4 5 6 7 2011 2012 2013 NQH qua các năm Biểu đồ 2.7: Biểu đồ thể hiện nợ quá hạn của MHB Thanh Hoá từ 2011 – 2013 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 48 0.5 2.3 5.1 0 1 2 3 4 5 6 2011 2012 2013 Nợ xấu qua các năm Biểu đồ 2.8: Biểu đồ thể hiện nợ xấu của MHB Thanh Hoá giai đoạn 2011- 2013 2.4.2 Rủi ro tín dụng trong các loại hình cho vay 2.4.2.1 Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn theo thời hạn cho vay: Qua các năm theo số liệu thực tế phát sinh tại Ngân hàng MHB Chi nhánh Thanh hóa cho thấy các đối tượng cho vay theo theo thời hạn trung dài hạn có nguy cơ phát sinh nợ quá hạn và nợ xấu tăng nhanh hơn so với các khách hàng cho vay ngắn hạn, nguyên nhân xuất phát từ việc giai đoạn 2010 - 2013 là giai đoạn khủng hoảng tài chính, kinh tế chung. Khách hàng vay trung dài hạn thường là các khách hàng vay đầu tư tài sản cố định, khách hàng cá nhân vay tiêu dùng, vay mua nhà, sửa chữa nhà trong khi vòng quay vốn bị ảnh hưởng nhiều, dòng tiền về chậm do đối tác nợ hoặc hàng hóa không bán được, tồn kho tăng từ đó ảnh hưởng đến dòng tiền trả nợ. Đối với khách hàng vay ngắn hạn thường là những khách hàng vay vốn lưu động phục vụ hoạt động kinh doanh thương mại là chủ yếu (có vòng quay vốn ngắn hạn tốt hơn) thì dù sao dòng tiền trong hoạt động kinh doanh vẫn chủ động hơn so với các khách hàng vay trung, dài hạn do vậy việc phát sinh nợ quá hạn, nợ xấu đối với các khách hàng vay ngắn hạn ít có nguy cơ xảy ra hơn so với khách hàng vay trung, dài hạn. ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 49 Bảng 2.10: Nợ quá hạn phân theo thời hạn cho vay (giai đoạn 2010 - 2013) Đợn vị tính: Tỷ đồng Chỉ tiêu Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Giá trị Tỷtrọng % Giá trị Tỷ trọng % Giá trị Tỷ trọng % 2012 – 2011 2013 – 2012 Tổng dư nợ. 152 294 381 93,4% 29,6% Tổng nợ quá hạn 1.7 100 4.4 100 6.6 100 158.8% 50% Nợ quá hạn cho vay ngắn hạn 0.7 41.1% 1.3 29.5% 2.8 42.4% 85.7% 115.3% Nợ quá hạn cho vay trung, dài hạn 1 58.9% 3.1 70.5% 3.8 57.5% 210% 22.5% Biểu đồ 2.9:Tỷ lệ nợ quá hạn phân theo thời hạn cho vay qua các năm từ 2011 -2013 2.4.2.2 Nợ quá hạn, nợ xấu và tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu theo ngành nghề kinh tế Xét nợ quá hạn phân theo ngành nghề, qua Bảng 2.11 và Biểu đồ 2.10 ta thấy: nợ quá hạn tập trung vào ba nhóm ngành nghề Thương mại dịch vụ, ngành công nghiệp chế biến và xây dựng. Nợ quá hạn chiếm tỷ trọng cao nhất và có xu hướng 0.7 1.3 2.81 3.1 3.8 0 1 2 3 4 5 6 7 2011 2012 2013 Nợ QH cho vay trung, dài hạn Nợ QH cho cho vay ngắn hạn ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 50 tăng dần qua các năm thuộc về nhóm ngành xây dựng, thương mại và dịch vụ: Vì đặc thù của nhóm này rất nhạy cảm với sự thay đổi của tình hình kinh tế như khủng hoảng kinh tế toàn cầu, lạm phát và chỉ số tiêu dùng có nhiều biến động trong giai đoạn vừa qua. Nhóm ngành có tỷ trọng dư nợ quá hạn đứng thứ hai và có xu hướng giảm dần là các ngành khác (chiếm từ 41% năm 2011 giảm xuống đến 27% năm 2013). Nhóm ngành có tỷ trọng nợ quá hạn rất lớn trên tổng nợ quá hạn là xây dựng là do số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này trên địa bàn Thanh Hoá chịu tác động của biến động thế giới và thắt chặt đầu tư công của chính phủ. Bảng 2.11: Nợ quá hạn phân theo ngành nghề giai đoạn 2011 - 2013 ĐVT: Tỷ đồng, % Chỉ tiêu Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Giá trị Tỷ trọng (%) Giá trị Tỷ trọng (%) Giá trị Tỷ trọng (%) 2012 – 2011 2013 – 2012 Tổng nợ quá hạn 1.7 100 4.4 100 6.6 100 158.8% 50% Ngành thương mại. dịch vụ 0.3 18% 1.1 25% 2.1 32% 266.6% 90.9% Ngành công nghiệp chế biến 0.3 18% 0.3 7% 0.3 5% 0% 0% Ngành xây dựng 0.4 24% 1.3 30% 2.4 36% 225% 84.6% Ngành nông lâm, thủy, hải sản 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0% Các ngành khác 0.7 41% 1.7 39% 1.8 27% 142.8% 5.9% (Nguồn: Báo cáo kết quả tín dụng năm 2011 - 2013 của MHB Thanh Hoá) ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 51 32 5 36 0 27 Thương mại, dịch vụ Công nghiệp chế biến Xây dựng Nông lâm, thủy, hải sản Khác Biểu đồ 2.10: Biểu đồ biểu diễn nợ quá hạn phân theo ngành nghề kinh tế năm 2013 2.4.2.3 Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn theo thành phần kinh tế Bảng 2.12: Nợ quá hạn phân theo thành phần kinh tế (giai đoạn 2011 - 2013) ĐVT: tỷ đồng; % Chỉ tiêu Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 So sánh Giá trị Tỷ trọng Giá trị Tỷ trọng Giá trị Tỷ trọng 2012 – 2011 2013 – 2012 Tổng nợ quá hạn 1.7 100 4.4 100 6.6 100 158.8% 50% Khách hàng DN 1.2 71% 2.1 48% 3.9 59% 75% 85.7% Hộ gia đình, cá nhân 0.5 29% 2.3 52% 2.7 41% 360% 17.4% (Nguồn: Báo cáo kết quả tín dụng năm 2011 - 2013 của MHB Thanh Hoá) Xét nợ quá hạn phân theo thành phần kinh tế, qua Bảng 2.12 cho thấy: nợ quá hạn của khách hàng doanh nghiệp có tỷ trọng lớn nhất hơn so với khách hàng cá nhân, hộ gia đình.. Vậy khi xem xét nợ quá hạn phân theo thành phần kinh tế, chúng ta nhận thấy đối với cá nhân, hộ kinh doanh mặc dù dư nợ cao hơn so với khách hàng Doanh nghiệp tuy nhiên tỷ lệ nợ quá hạn lại thấp hơn, điều đó hoàn toàn phù hợp với tình hình nền kinh tế trong giai đoạn 2011 – 2013 khi mà các Doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do khủng hoảng kinh tế mang lại. (%) ĐA ̣I H ỌC KI H T Ế H UÊ ́ 52 2.4.3 Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại MHB Thanh Hóa 2.4.3.1 Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro Dựa trên quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN, Ngân hàng MHB quy định cụ thể trong hệ thống ngân hàng công thương về việc phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quyết định số 33/QĐ-NHN ngày 16/06/2009 v/v Ban hành quy định về việc PLN, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng MHB. Việc phân loại nợ được chia thành 5 nhóm với tỷ lệ trích lập dự phòng như sau: Các nhóm nợ Tỷ lệ trích lập dự phòng Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn 0% Nhóm 2: Nợ cần chú ý 5% Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn 20% Nhóm 4: Nợ nghi ngờ 50% Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn 100% Công thức tính dự phòng cụ thể: Số tiền phải trích dự phòng = (giá trị các khoản nợ - giá trị khấu trừ của TSĐB)* tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể Tỷ lệ khấu trừ giá trị các tài sản đảm bảo được quy định như sau: Loại tài sản đảm bảo Tỷ lệ Số dư trên tài khoản tiền gửi VNĐ tại chi nhánh 100% Số dư trên tài khoản tiền gửi USD tại chi nhánh 95% Trái phiếu chính phủ: - Thời hạn còn dưới 1 năm - Thời hạn còn lại từ 1 đến 5 năm - Thời hạn còn lại trên 5 năm 95% 85% 80% Thương phiếu, giấy tờ có giá của các tổ chức tín dụng 75% Chứng khoán của các tổ chức tín dụng khác 70% Chứng khoán của doanh nghiệp 65% Bất động sản 50% Các loại tài sản đảm bảo khác 30% ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 53 Ngoài ra ngân hàng còn phải trích lập dự phòng chung bằng 0.75% tổng giá trị các khoản nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4. Công tác phân loại nợ do cán bộ QLRR trực tiếp phân loại có sự kiểm soát của lãnh đạo phòng trong từng giai đoạn có thể hàng tháng, quý .. 2.4.3.2 Tình hình trích lập và sử dụng quỹ dự phòng rủi ro RRTD là tất yếu trong hoạt động cho vay của các TCTD. Để có thể chủ động chống đỡ khi RRTD phát sinh và theo quy định của NHNN, các TCTD thực hiện trích lập dự phòng RRTD định kỳ. NHTMCP MHB cũng tuân theo quy định chung đó và có quy định cụ thể về việc trích lập dự phòng rủi ro trong hệ thống của mình. Bảng 2.13: Tình hình trích lập và sử dụng quỹ dự phòng rủi ro của Chi nhánh Thanh Hóa 2011-2013 Đơn vị: triệu đồng. Chỉ tiêu 2011 2012 2013 So sánh 2012 – 2011 2013 – 2012 Số dư đầu kỳ 735 1.220 2652 66% 117.3% Số phân bổ chi phí trích lập trong kỳ 485 1.432 1.494 195.2% 4.33% Số đã sử dụng trong kỳ 0 0 0 Số dư đến cuối kỳ (số phải trích lập) 1.220 2652 4146 117.3% 56.3% (Nguồn: Phòng quản lý rủi ro chi nhánh MHB Thanh Hóa) 1220 2652 4146 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 2011 2012 2013 Số tiền trích lập dự phòng Biểu đồ 2.11: Dự phòng rủi ro tín dụng phải trích qua các năm của MHB Thanh Hóa ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 54 Qua bảng trên cho thấy, số phải trích lập dự phòng rủi ro liên tục tăng trong các năm gần đây. Cụ thể, năm 2011 khi xuất hiện nợ quá hạn, con số này là 1.220 triệu đồng, năm 2012 là 2.652 triệu đồng và cuối năm 2013 dự phòng phải trích bao gồm cả dự phòng chung và dự phòng cụ thể là tăng 4146 triệu đồng. Nguyên nhân của việc tăng số phải trích lập dự phòng rủi ro do dư nợ chi nhánh tăng cao trong thời gian này và số dư nợ và nợ xếp vào nhóm nợ xấu có tăng. Cụ thể, dư nợ tín dụng từ năm 2011 đến năm 2013 tăng từ 152 tỷ đồng lên thành 381 tỷ đồng, từ đó kéo theo dự phòng chung phải trích tăng lên. Bên cạnh đó, nợ nhóm 2 và nợ nhóm 5 tăng kéo theo số phải trích lập dự phòng cụ thể cho các nhóm nợ tăng và đẩy số phải trích dự phòng rủi ro tăng dần theo các năm. Tuy nhiên, xét về số tương đối, tỷ lệ DPRR tín dụng phải trích trên tổng dư nợ thì tỷ lệ này ổn định, duy trì ở mức thấp (trên dưới 0.8%) cho thấy việc quản trị rủi ro tín dụng của Chi nhánh đang còn khá tốt. Bảng 2.14: Tỷ lệ trích lập dự phòng RRTD so với tổng dư nợ và dư bảo lãnh tại Chi nhánh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2013 Đơn vị: Tỷ đồng Chỉ tiêu 2011 2012 2013 So sánh 2012 – 2011 2013 – 2012 DPRR tín dụng phải trích 1,220 2,652 4,146 117.3% 56.3% Tổng dư nợ 152 294 381 93.4% 29.6% Tỷ lệ (%) 0.8% 0.9% 1.08% (Nguồn: Phòng QLRR chi nhánh Thanh Hóa) 2.4.4 Những nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng tại MHB Chi nhánh Thanh Hóa 2.4.4.1 Nguyên nhân chủ quan Thứ nhất: Khối lượng công việc tập trung tại phòng QLRRTD là khá lớn đối với một cán bộ QLRRTD: ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 55 - Thực hiện tái thẩm định đối với toàn bộ các khoản vay mà trong thành phần UBTD của Chi nhánh có thành phần là QLRR. Hiện nay tại Chi nhánh MHB Thanh Hóa, phòng QLRR thực hiện tái thẩm định đối với các món vay Doanh nghiệp trên 1 tỷ đồng, các món vay cá nhân, hộ kinh doanh có mức vay trên 500 triệu đồng. Trong khi nhân sự của phòng hiện đang mỏng do đó chất lượng tái thẩm định phần nào bị ảnh hưởng. - Quản lý chất lượng tín dụng Chi nhánh thông qua rà soát đánh giá chất lượng tín dụng chung; rà soát quá trình cấp tín dụng đối với tất cả các khách trong thẩm quyền phê duyệt của Chi nhánh và bất cứ khách hàng nào nếu phát hiện các dấu hiệu rủi ro có thể xảy ra; - Xây dựng và thực hiện quản lý cấp tín dụng cho các nhóm khách hàng liên quan trong Chi nhánh, công việc này đòi hỏi trình độ chuyên môn cao bởi quan hệ giữa các doanh nghiệp, lãnh đạo các doanh nghiệp là rất phức tạp, ngoài ra các số liệu tài chính giữa các doanh nghiệp trong nhóm thường không minh bạch và khớp đúng nhau. - Quản lý hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, định kỳ hàng quý thực hiện rà soát việc chấm điểm xếp hạng tín dụng do phòng kinh doanh thực hiện - Thực hiện việc giải ngân, thu nợ trên hệ thống phần mềm, ngoài ra còn là phòng thực hiện toàn bộ hệ thống báo cáo thống kê cho hội sở cũng như Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Thanh Hóa. Như vậy, khối lượng lớn công việc yêu cầu cán bộ quản trị rủi ro tín dụng luôn phải làm việc với cường độ cao và liên tục, ngoài ra nếu khối lượng công việc xảy ra tại cùng một thời điểm/giai đoạn sẽ ảnh hưởng lớn tới tiến độ thực hiện hoàn thành và chất lượng công việc. Thứ hai: Hạn chế về hệ thống XHTD nội bộ: - Hệ thống chấm điểm và xếp hạng tín dụng nội bộ theo phương pháp định tính được MHB áp dụng chính thức từ năm 2010 như là một kho dữ liệu tín dụng ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 56 toàn diện nhất với mục đích cung cấp đầy đủ thông tin về hoạt động tín dụng trong toàn hệ thống MHB cho các nhà quản trị rủi ro tín dụng, tuy nhiên hiện nay vẫn chưa hoàn thiện, các trường dữ liệu như: khai thác hệ thống số liệu cam kết ngoại bảng; tỷ lệ nợ xấu; các khoản nợ quá hạn <10 ngày, <30 ngày hay như thông tin về tình trạng khoản nợ của một khách hàng quan hệ tín dụng tại các Chi nhánh MHB trong cùng một thời điểm, - Ngoài ra trong quá trình chấm điểm XHTD đối với phần đánh giá khách hàng trên cơ sở định tính do đó trong quá trình chấm điểm, việc lựa chọn chấm điểm các chỉ tiêu định tính mang nặng tính chủ quan của cá nhân cán bộ kinh doanh thực hiện. Thứ ba: Trình độ và kinh nghiệm của cán bộ tín dụng: - Đối với cán bộ thực hiện quản trị rủi ro tín dụng: Hiện nay cán bộ làm tại phòng QLRR với chức danh chuyên viên nhưng phần nhiều là mới ra trường và được tuyển dụng khi MHB mở Chi nhánh tại Thanh hóa, có trình độ tuy nhiên còn hạn chế về kinh nghiệm (đa phần <3 năm kinh nghiệm), trong khi đó phải thực hiện nhiều phần công việc lớn và phức tạp trong công tác quản lý rủi ro tín dụng cho hệ thống nên hiện tại hiệu quả làm việc chưa cao. - Đối với các cán bộ làm tín dụng trực tiếp, hiện nay nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế của khách hàng ở mức thấp nhưng các khách hàng thường xuyên để xuất giá trị vay cao so với nhu cầu vốn thực tế. Thực tế hiện nay trong quá trình thẩm định và đề xuất mức GHTD cho khách hàng, các cán bộ tín dụng thường bị động và thực hiện theo nhu cầu của khách hàng, do tính chất cạnh tranh nên khách hàng đề xuất bao nhiêu thì cho vay bấy nhiêu, quá trình thẩm định của ngân hàng thực chất chỉ là hoàn thiện về mặt hồ sơ, tình trạng này đã xảy ra thường xuyên trên thực tế, do đó hoạt động quản trị rủi ro tại các cấp này là không có hiệu quả. Ngoài ra, do năng lực thẩm định của cán bộ còn nhiều hạn chế, trong quá trình thẩm định khách hàng đã không thể xác định được rủi ro tổng thể cho từng khách hàng, từng nhóm khách hàng liên quan vì vậy rất khó khăn trong việc xác ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế 57 định được các dấu hiệu cũng như nhận biết được rủi ro tín dụng để có biện pháp kiểm soát và xử lý kịp thời Thứ tư: Quá trình kiểm tra sử dụng vốn vay chưa được coi trọng và chủ động, chất lượng còn nhiều yếu kém. Hiện nay phần lớn các cán bộ tín dụng của MHB Chi nhánh Thanh Hóa thường tập trung cho vay khách hàng. Quá trình kiểm tra, kiểm soát vốn vay nhằm đảm bảo vốn vay được sử dụng đúng mục đích và an toàn, tuy nhiên phần lớn cán bộ tín dụng thường không coi trọng hoạt động này, nên chưa chủ động trong quá trình kiểm tra, thường thực hiện khi có yêu cầu đốc thúc của cấp trên hoặc khi khách hàng bắt đầu phát sinh nợ quá hạn, nhiều khách hàng 1 năm chỉ kiểm tra thực tế 1 lần, do vậy, chất lượng công tác kiểm tra kiểm soát thường rất thấp, không phản ánh được thực tế tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp tại thời điểm vay vốn, chưa nêu được những khó khăn thách thức trong hoạt động của khách hàng cũng như những rủi ro có thể xảy ra để đưa ra những cảnh báo đối với khách hàng vay cũng như xác định các biện pháp dự phòng khi có rủi ro xảy ra. Khi ngân hàng cho vay thì khoản vốn vay cần được quản lý một cách chủ động để đảm bảo khách hàng sử dụng đúng mục đích đảm bảo khách hàng trả đầy đủ cả gốc và lãi vay. Việc quản lý sau giải ngân lỏng lẻo, yế