Tóm tắt Luận án Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam sang các nước Asean trong khuôn khổ cộng đồng kinh tế Asean (aec)

sách về tỷ giá. Các yếu tố về Hiệp định thương mại và đầu tư trong ASEAN cũng được thêm vào để đánh giá ảnh hưởng của việc tham gia các Hiệp định trong ASEAN có tác động như thế nào đến hoạt động đầu tư trực tiếp của Việt Nam sang ASEAN. Tổng kết về biến số, kỳ vọng và cơ sở các kỳ vọng được thể hiện trong bảng sau: Bảng 2.1.Tổng hợp về biến số trong mô hình Biến (Ký hiệu) Kỳ vọng Nguồn lấy dữ liệu Cơ sở các kỳ vọng OFDIVN Dữ liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ KH&ĐT Việt Nam LNGDP + Dữ liệu của World Bank Hatab và các cộng sự (2010); Sevela (2002), Anwar và Mughal, 2014 INFR - Tỷ lệ cá nhân sử dụng internet trong tổng dân số của quốc gia theo dữ liệu của WB qua các năm Choi, 2003, Liu and Nath (2013) OPE + Độ mở của nền kinh tế, được tính theo tỷ lệ XNK trên GDP của nước tiếp nhận đầu tư M.Mele và cộng sự (2017), Buckley et al. (2007); Pradhan (2009); Sanflippo (2010); Kolstad 7 và Wiig (2012), Anwar và Mughal, 2014 EXR - Tỷ lệ mức giá của yếu tố chuyển đổi PPP (GDP) lấy theo số liệu của WB Scott (2002); Warner và cộng sự (2004); Buckley và cộng sự (2007) RES + Chỉ số Total natural resources rents của World Bank Buckley et al. (2007); Pradhan (2009); Sanflippo (2010); Kolstad và Wiig (2012) CORTAX - Dữ liệu của World Bank và các cơ quan thuế của các nước ASEAN M.Mele và cộng sự (2017), Buckley et al. (2007); Pradhan (2009); Sanflippo (2010); Kolstad và Wiig (2012) LAB - Chỉ số về tỷ trọng lao động trong GDP, lấy theo dữ liệu của WB M.Mele và cộng sự (2017), Buckley et al. (2007); Pradhan, (2009); Sanflippo (2010); Kolstad và Wiig (2012), OECD (2012) PORISK - Chỉ số được tính trung bình từ một số chỉ số khác từ nguồn của the Economist Intelligence Unit, Diễn đàn Kinh tế toàn cầu (the World Economic Forum), và Dịch vụ Rủi ro chính trị (the Political Risk Services) (theglobaleconomy.com) Ietto-Gillies (2005) ATIGA, ACIA, AEC + Biến giả, đối với các nước tham gia các Hiệp định này, sẽ nhận giá trị 1 từ thời điểm tham gia, còn các thời điểm trước đó nhận giá trị là 0 Tác giả đề xuất (Nguồn: Tác giả tự xây dựng, 2020) Đối với biến số về cơ sở hạ tầng, do các chỉ số về cơ sở hạ tầng cứng hoặc chỉ số LPI không được cập nhật liên tục từ năm 1991 đến nay, nên tác giả lựa chọn sử dụng biến chỉ số hạ tầng mềm về tỷ lệ sử dụng internet trên đầu người là cơ sở để phân tích ảnh hưởng của các yếu tố hạ tầng đến việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường các nước ASEAN. Nghiên cứu của Choi, 2003 cũng cho thấy cứ tăng 10% số lượng người dùng internet trong một nước sẽ dẫn tới làm tăng 2% thu hút vốn FDI vào trong nước. 2.2.Một số vấn đề về Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2.2.1. Khái quát về ASEAN và Cộng đồng Kinh tế ASEAN * Mục tiêu của AEC: (1) Một thị trường đơn nhất và cơ sở sản xuất chung; (2) Một khu vực kinh tế cạnh tranh; (3) Phát triển kinh tế cân bằng; (4) Hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. * Bản chất của AEC: AEC thực chất là đích hướng tới của các nước ASEAN thông qua việc hiện thực hóa dần dần 04 mục tiêu kể trên. 2.2.2.Các hiệp định về đầu tư trong ASEAN - Hiệp định Khuyến khích & bảo hộ đầu tư (AIGA) và Hiệp định khung về Khu vực đầu tư ASEAN (AIA) - Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA) 2.3. Tình hình đầu tư của một số quốc gia châu Á sang ASEAN và gợi ý cho Việt Nam Từ thực tiễn khi ĐTTT sang ASEAN qua các thời kỳ của Nhật Bản, Singapore và Malaysia có thể là gợi ý để Việt Nam căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của mình trong việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách về ĐTTT sang ASEAN trong thời gian tới. ĐTTT sang ASEAN là một hoạt động có vai trò và tầm quan trọng rất lớn trong xã hội hiện nay, bên cạnh việcgiúp củng cố vai trò chính trị và địa vị kinh tế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới, thúc đẩy nhanh tiến trình hội nhập sâu rộng kinh tế quốc tế, hoạt động đầu tư này còn giúp các doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường thế giới, tìm kiếm cơ hội đầu tư tốt hơn tại ASEAN. CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM SANG ASEAN TRONG KHUÔN KHỔ AEC 3.1.Phân tích thực trạng đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN 3.1.1. Theo địa điểm đầu tư 8 Bảng 3.1.Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang các nước ASEAN giai đoạn1991-2019 Stt Quốc gia Dự án Vốn đăng ký đầu tư Quy mô bình quân mỗi dự án (USD/dự án) Số lượng Tỷ trọng (%) Số tiền (USD) Tỷ trọng (%) 1 Lào 290 36,66 5.124.424.886 45,65 17.549.400 2 Campuchia 214 27,05 3.074.403.356 27,39 14.366.371 3 Myanmar 106 13,40 1.466.384.054 13,06 13.833.812 4 Malaysia 22 2,78 1.169.191.705 10,42 53.145.078 5 Singapore 111 14,03 295.415.083 2,63 2.661.397 6 Indonesia 17 2,15 56.020.416 0,50 3.295.319 7 Thái Lan 22 2,78 30.058.650 0,27 1.366.302 8 Philippines 7 0,88 6.484.780 0,06 926.397 9 Brunei 2 0,25 3.650.000 0,03 1.825.000 Tổng số 791 100 11.226.032.930 100 14.182.304 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) Biểu đồ 3.1.Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo địa điểm đầu tư (Giai đoạn 1991-2019) Đơn vị tính: USD (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) Bảng 3.2. Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo tình trạng hiệu lực của dự án đầu tư giai đoạn 1991-2019 Tình trạng hiệu lực của dự án Số dự án Vốn đăng ký đầu tư Số lượng Tỷ trọng (%) Số tiền (USD) Tỷ trọng (%) Còn hiệu lực 622 78,31 10.177.301.486 90,66 Hết hiệu lực 169 21,37 1.048.731.,444 9,34 Tổng 791 100 11.226.032.930 100 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) 3.1.2.Theo giai đoạn đầu tư Bảng 3.3.Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo giai đoạn đầu tư giai đoạn 1991-2019 Giai đoạn Dự án Vốn đăng ký đầu tư Quy mô vốn bình quân mỗi dự án (USD/dự án) Số lượng Tỷ trọng (%) Số tiền (USD) Tỷ trọng (%) 1991-1998 7 0,88 3.664.811 0,03 523.544 1999-2005 72 9,10 2.047.879.417 18,24 28.442.770 2006–2015 465 58,79 7.653.835.239 68,18 16.459.861 5,124,424,88 6 3,074,403,35 6 1,466,384,05 4 1,169,191,70 5 295,415,08356,020,41630,058,6506,484,7803,650,000 9 2016-2019 247 31,23 1.520.653.463 13,55 6.156.492 Tổng số 791 100 11.226.032.930 100 14.192.203 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) Bảng 3.4. Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo lĩnh vực đầu tư và các giai đoạn đầu tư giai đoạn 1991-2019 Giai đoạn Lĩnh vực đầu tư Số dự án Vốn đăng ký (USD) Tỷ trọng (%) 1991-1998 Công nghiệp chế biến, chế tạo 1 306.811 8,37 Dịch vụ khác 1 98.000 2,67 Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản 1 1.000.000 27,29 Vận tải kho bãi 3 760.000 20,74 Xây dựng 1 1.500.000 40,93 Tổng 7 3.664.811 100 1999-2005 Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác 9 1.685.331 0,08 Công nghiệp chế biến, chế tạo 29 20.152.561 0,98 Dịch vụ khác 2 407.647 0,02 Hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ 7 3.657.756 0,18 Hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ 1 100.000 0,00 Khai khoáng 9 1.633.457.529 79,76 Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản 7 110.693.902 5,41 Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí 1 273.111.000 13,34 Thông tin và truyền thông 1 29.500 0,00 Xây dựng 6 4.584.191 0,22 Tổng 72 2.047.879.417 100 2006-2015 Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác 79 87.120.237 1,14 Công nghiệp chế biến, chế tạo 59 234.156.840 3,06 Cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải 2 7.920.000 0,10 Dịch vụ khác 15 9.718.912 0,13 Dịch vụ lưu trú và ăn uống 11 105.211.448 1,37 Giáo dục và đào tạo 3 1.846.700 0,02 Hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ 21 217.258.957 2,84 Hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ 14 6.048.129 0,08 Hoạt động kinh doanh bất động sản 12 369.958.138 4,83 Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm 18 617.754.489 8,07 Khai khoáng 73 723.929.771 9,46 Nghệ thuật, vui chơi và giải trí 1 1.000.000.000 13,07 Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản 88 2.776.015.792 36,27 Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí 6 1.142.891.587 14,93 Thông tin và truyền thông 21 246.537.594 3,22 Vận tải kho bãi 18 52.668.000 0,69 Xây dựng 21 40.828.230 0,53 Y tế và hoạt động trợ giúp xã hội 3 13.970.415 0,18 Tổng 465 7.653.835.239 100 2016 - 2019 Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác 65 77.893.751 5,12 Công nghiệp chế biến, chế tạo 22 71.216.925 4,68 Cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải 2 551.000 0,04 Dịch vụ khác 4 28.389,232 1,87 Dịch vụ lưu trú và ăn uống 2 469,019 0,03 Giáo dục và đào tạo 1 135,000 0,01 Hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ 26 6,415,077 0,42 Hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ 8 1,503,916 0,10 Hoạt động kinh doanh bất động sản 2 5,770,000 0,38 Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm 5 167,719,999 11,03 Khai khoáng 8 50,085,735 3,29 Nghệ thuật, vui chơi và giải trí 1 82,000 0,01 10 Giai đoạn Lĩnh vực đầu tư Số dự án Vốn đăng ký (USD) Tỷ trọng (%) Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản 11 134,960,756 8,88 Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí 2 70,545,000 4,64 Thông tin và truyền thông 26 877,266,795 57,69 Vận tải kho bãi 10 7,880,000 0,52 Xây dựng 49 17,749,258 1,17 Y tế và hoạt động trợ giúp xã hội 3 2,020,000 0,13 Tổng 247 1,520,653,463 100 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) Bảng 3.5.Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo lĩnh vực đầu tư giai đoạn 1991-2019 Stt Lĩnh vực đầu tư Số dự án Vốn đăng ký đầu tư (USD) Tỷ trọng (%) Quy mô vốn bình quân mỗi dự án (USD/dự án) 1 Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác 153 166.699.319 1,48 1.089.538 2 Công nghiệp chế biến, chế tạo 111 325.833.137 2,90 2.935.434 3 Cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải 4 8.471.000 0,08 2.117.750 4 Dịch vụ khác 22 38.613.791 0,34 1.755.172 5 Dịch vụ lưu trú và ăn uống 13 105.680.467 0,94 8.129.267 6 Giáo dục và đào tạo 4 1.981.700 0,02 495.425 7 Hoạt động chuyên môn, khoa học và công nghệ 54 227.331.790 2,03 4.209.848 8 Hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ 23 7.652.045 0,07 332.698 9 Hoạt động kinh doanh bất động sản 14 375.728.138 3,35 26.837.724 10 Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm 23 785.474.488 7,00 34.151.065 11 Khai khoáng 90 2.407.473.035 21.45 26.749.700 12 Nghệ thuật, vui chơi và giải trí 2 1.000.082.000 8,91 500.041.000 13 Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản 107 3.022.670.450 26,93 28.249.257 14 Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí 9 1.486.547.587 13,24 165.171.954 15 Thông tin và truyền thông 48 1.123.833.889 10,01 23.413.206 16 Vận tải kho bãi 31 61.308.000 0,55 1.977.677 17 Xây dựng 77 64.661.679 0,58 839.762 18 Y tế và hoạt động trợ giúp xã hội 6 15.990.415 0,14 2.665.069 Tổng 791 11.226.032.930 100 14.192.203 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) 3.1.4. Theo hình thức đầu tư và theo sở hữu của công ty mẹ ở Việt Nam * Theo hình thức đầu tư Bảng 3.6.Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo hình thức đầu tư giai đoạn 1991-2019 Hình thức đầu tư Số dự án Tỷ lệ % về số dự án Số vốn đăng ký đầu tư (USD) Tỷ lệ % về số vốn đăng ký đầu tư 100% vốn Việt Nam 584 73,90 8.116.291.904 72.299 Liên doanh 1 23,20 150.000 17.509 Hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) ở nước ngoài 13 1,64 1.113.676.819 9.920 Mua cổ phần 184 0,63 1.965.556.707 0.171 Mua lại 5 0,50 19.147.500 0.100 Hợp danh 4 0,13 11.210.000 0.001 Tổng 791 100 11.226.032.930 100 11 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) * Theo hình thức sở hữu của công ty mẹ ở Việt Nam Bảng 3.7. Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN theo hình thức sở hữu công ty mẹ ở Việt Nam giai đoạn 1991-2019 Hình thức đầu tư Số vốn đăng ký đầu tư (USD) Tỷ lệ % Cá nhân 37.446.157 0,33 Doanh nghiệp tư nhân 5.920.034.786 52,73 Doanh nghiệp có vốn nhà nước 5.262.348.928 46,88 Doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài 6.203.060 0,06 Tổng 11.226.032.930 100 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) 3.2.Đánh giá tình hình đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN 3.2.1. Kết quả đạt được Thứ nhất, các dự án ĐTTT sang ASEAN đã mang lại doanh thu ngoại tệ cho đất nước đem lại lợi ích kinh tế xã hội, đóng góp cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Thứ hai, các dự án ĐTTT sang ASEAN giúp Việt Nam tăng cường hợp tác kinh tế quốc tế, bảo đảm an ninh, quốc phòng. Thứ ba, hoạt động đầu tư trực tiếp sang ASEAN ngày càng đa dạng hơn. Thứ tư, hoạt động ĐTTT sang ASEAN giúp các doanh nghiệp Việt Nam tham gia mạnh mẽ hơn vào chuỗi phân phối lao động toàn cầu. Thứ năm, các dự án ĐTTT sang ASEAN đã góp phần tạo ra các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế đi tiên phong trong hoạt động đầu tư sang ASEAN, có khả năng cạnh tranh trên thị trường khu vực, toàn cầu và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Thứ sáu, hoạt động ĐTTT sang ASEAN đã và đang giúp cho Việt Nam mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm và tránh những hàng rào bảo hộ thương mại của nước tiếp nhận đầu tư. Thứ bảy, hoạt động ĐTTT sang ASEAN còn giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thêm cơ hội tiếp cận với khoa học công nghệ cao. 3.2.2.Một số hạn chế và nguyên nhân * Một số hạn chế Thứ nhất, một số dự án đầu tư chưa đáp ứng được tiến độ cam kết, số lượng dự án đầu tư chủ yếu tập trung vào một số thị trường quen thuộc. Thứ hai, tỷ lệ vốn triển khai thực hiện và kết quả kinh doanh của các dự án ĐTTT sang ASEAN còn thấp, hiệu quả đầu tư chưa cao. Thứ ba, hình thức đầu tư sang ASEAN còn hạn chế. Thứ tư, hệ thống các hình thức đầu tư theo chuỗi còn quá ít * Nguyên nhân của các hạn chế  Về phía Nhà nước Việt Nam Thứ nhất, Việt Nam chưa xây dựng chiến lược đầu tư sang ASEAN cả trong trung và dài hạn. Thứ hai, hạn chế trong cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư. Thứ ba, công tác xúc tiến ĐTTT sang ASEAN cũng chưa thực hiện có hiệu quả. Thứ tư, hạn chế trong công tác quản lý đầu tư trực tiếp của doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN.  Từ phía các doanh nghiệp Việt Nam Thứ nhất, năng lực của doanh nghiệp Việt Nam khi đầu tư sang ASEAN còn yếu. Thứ hai, thiếu thông tin về thị trường đầu tư, trình độ quản lý và công nghệ còn lạc hậu. Thứ ba, thiếu sự hợp tác chặt chẽ của doanh nghiệp với cơ quan chức năng trong quá trình thực hiện đầu tư ở nước ngoài. Thứ tư, một số doanh nghiệp Việt Nam khi đầu tư sang ASEAN chưa tuân thủ đúng pháp luật nước sở tại. 12 Thứ năm, sự liên kết giữa các nhà đầu tư Việt Nam còn yếu Thứ sáu, thiếu vắng các chiến lược đầu tư sang ASEAN tại các doanh nghiệp Việt Nam nhằm tận dụng các cơ hội mà AEC đem lại. CHƯƠNG 4. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG TỚI ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM SANG ASEAN TRONG KHUÔN KHỔ AEC 4.1. Mô hình tác động Tác giả đã đề xuất 2 mô hình tác động, trong đó, mô hình thứ nhất xuất phát từ các yếu tố về phía nước chủ đầu tư (tạo ra yếu tố đẩy đối với hoạt động đầu tư) và mô hình thứ hai tiếp cận dưới góc độ của nước tiếp nhận đầu tư (tạo ra yếu tố kéo tác động đến động cơ đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam). * Mô hình 1: OFDIVN= f(LNGDP, INFR, OPE, EXR, RES, CORTAX, LAB, PORISK, GR, AIA, ACIA, AEC) OFDIVN: Vốn đăng ký hàng năm sang từng nước thành viên của ASEAN. * Mô hình 2: OFDIVN= f(LNGDP, INFR, OPE, EXR, RES, CORTAX, LAB, PORISK, GR, AIA, ACIA, AEC) OFDIVN: Vốn đăng ký hàng năm sang từng nước thành viên của ASEAN. LNGDP: GDP bình quân đầu người (đối với mô hình 1 – mô hình dựa trên các yếu tố đẩy, dữ liệu sẽ được lấy của Việt Nam, đối với mô hình 2 – mô hình dựa trên các yếu tố kéo, dữ liệu GDP bình quân đầu người được thu thập từ các nước tiếp nhận đầu tư trong ASEAN) INFR: Chỉ số cơ sở hạ tầng, được tính theo tỷ lệ cá nhân sử dụng internet trong 1 năm. OPE: Chỉ số độ mở của nền kinh tế trong 1 năm, được tính theo tỷ lệ XNK trên GDP của nước tiếp nhận đầu tư. EXR: Chỉ số giá quy đổi theo tỷ giá hối đoái trong 1 năm. RES: Chỉ số tài nguyên thiên nhiên trên GDP trong 1 năm. CORTAX: Mức thuế suất đối với thu nhập doanh nghiệp trong 1 năm. LAB: Chỉ số về lao động, được tính bằng số lao động trên GDP trong 1 năm. PORISK: Chỉ số về rủi ro chính trị trong 1 năm. ATIGA, ACIA, AEC: Các biến giả thể hiện tác động của các hiệp định thương mại và đầu tư trong ASEAN đến việc thu hút vốn FDI của Việt Nam vào ASEAN. Các chỉ số này sẽ nhận giá trị là 1 từ thời điểm có hiệu lực đối với từng nước thành viên khi tham gia, các thời điểm trước đó sẽ nhận giá trị là 0. 4.2. Phân tích các yếu tố tác động đến đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN trong khuôn khổ AEC 4.2.1.Mô tả về các biến trong mô hình * Đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN (OFDIVN) Bảng 4.1.Vốn đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Việt Nam sang ASEAN qua các giai đoạn Giai đoạn đầu tư Số dự án Số vốn đăng ký đầu tư (triệu USD) 1991 - 1998 8 3,7 1999 - 2005 72 2.047,9 2006 - 2019 711 9.209,2 (Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên số liệu của Cục ĐTNN-Bộ KH&ĐT, 2019) * Chỉ số GDP bình quân đầu người (LNGDP) (Đơn vị tính: USD/người) 13 Biểu đồ 4.1.GDP bình quân đầu người của các quốc gia trong ASEAN (Nguồn: Số liệu thống kê của World Bank qua các năm) * Chỉ số cơ sở hạ tầng (INFR) Bảng 4.2.Chỉ số sử dụng internet tại các nước ASEAN Quốc gia Năm 1999 Năm 2005 Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Campuchia 0.03 0.32 14.00 22.33 32.40 50.00 40 Lào 0.04 0.85 14.26 18.20 21.87 35.00 - Brunei 7.67 36.47 68.77 71.20 90.00 95.60 - Indonesia 0.44 3.60 17.14 21.98 25.37 32,29 40 Myanmar 0.00 0.07 11.52 21.73 25.07 34.00 - Malaysia 12.31 48.63 63.67 71.06 78.79 80.14 81 Philippines 1.43 5.40 49.60 53.70 55.50 63.00 - Singapore 24.16 61.00 79.03 79.01 81.00 84.45 88 Thái Lan 2.43 15.03 34.89 39.32 47.50 52,9 56,8 Việt Nam 0.13 12.74 41.00 43.50 46.50 67.00 70 (Nguồn: Số liệu thống kê của World Bank qua các năm) * Chỉ số độ mở của nền kinh tế trong một năm (OPE) Bảng 4.3. Độ mở trong nền kinh tế của các quốc gia ASEAN Đơn vị tính: % trong GDP Quốc gia Năm 2000 Năm 2005 Năm 2010 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Năm 2019 Campuchia 110.89 136.83 113.60 127.86 126.95 124.89 123.56 Lào 68.84 71.79 84.72 85.80 75.09 75.83 - Brunei 103.17 97.46 95.37 84.90 87.32 85.18 108.51 Indonesia 71.44 63.99 46.70 41.94 37.44 39.54 37.3 Myanmar 1.17 0.27 0.18 47.36 39.06 39.06 - Malaysia 220.41 203.85 157.94 133.55 128.64 135.92 123.09 Philippines 104.73 97.88 71.42 62.69 64.90 70.66 68.61 Singapore 366.07 422.65 373.44 329.05 310.26 322.43 319.15 Thái Lan 121.30 137.85 127.25 125.90 121.66 121.66 110.3 Việt Nam 111.42 130.71 152.22 178.77 184.69 200.31 210.4 Nguồn: Số liệu của World Bank qua các năm 19930 20000 40000 60000 28291 138438472 57994512992989 57714 65942343 1993 2000 2005 2010 2015 2017 14 * Chỉ số giá quy đổi theo tỷ giá hối đoái trong một năm (EXR) Biểu đồ 4.2. Chỉ số giá quy đổi theo ngang giá sức mua (PPP) tại ASEAN Nguồn: Số liệu của World Bank qua các năm * Chỉ số tài nguyên thiên nhiên trên GDP (RES) Bảng 4.4.Chỉ số về thuê tài nguyên thiên nhiên của các nước ASEAN (Đơn vị tính: %) Quốc gia Năm 2000 Năm 2005 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Campuchia 2.46904 1.71983 1.74574 1.90250 1.90250 Lào 4.03002 7.18459 10.21555 9.46952 9.46952 Brunei 26.39209 29.70018 8.33601 9.18575 9.18575 Indonesia 8.76422 8.74675 2.59219 2.49632 2.49632 Myanmar 6.07340 10.20330 4.74102 4.94287 4.94287 Malaysia 9.80154 11.29549 4.43961 4.29616 4.29616 Philippines 0.51829 1.14493 1.79587 1.33035 1.33035 Singapore 0.00033 0.00031 0.00037 0.00046 0.00046 Thái Lan 1.22054 2.17427 1.17908 1.20553 1.20553 Việt Nam 9.09127 10.93613 2.32984 2.30111 2.30111 Nguồn: Số liệu thống kê của World Bank qua các năm1 * Mức thuế suất đối với thu nhập doanh nghiệp trong một năm (CORTAX) Bảng 4.5.Thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp tại các nước ASEAN Quốc gia Năm 2001 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Năm 2017 Brunei 30 27.5 25.5 23.5 18.5 Campuchia 20 20 20 20 20 Indonesia 30 30 28 25 25 Lào 20 20 35 35 24 Malaysia 28 26 25 25 24 Myanmar 30 30 30 35 25 Philippines 35 35 30 30 30 Singapore 25.5 18 18 17 17 Thái Lan 30 30 30 30 20 Việt Nam 32 28 25 25 20 (Nguồn: tác giả thu thập từ các dữ liệu của các nước thành viên ASEAN) * Chỉ số về lao động (LAB) Bảng 4.6.Tỷ trọng lao động/GDP của các nước ASEAN Quốc gia Năm 2000 Năm 2005 Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Campuchia 0.00152 0.00108 0.00053 0.00050 0.00046 0.00042 Lào 0.00140 0.00099 0.00026 0.00024 0.00022 0.00021 Brunei 0.00003 0.00002 0.00001 0.00002 0.00002 0.00002 0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 0.330.31 0.57 0.41 0.29 0.480.41 0.71 0.41 0.33 0.350.350.360.31 0.29 0.340.36 0.61 0.370.35 Năm 2011 Năm 2017 15 Indonesia 0.00060 0.00037 0.00014 0.00014 0.00013 0.00013 Myanmar 0.00251 0.00194 0.00038 0.00042 0.00040 0.00037 Malaysia 0.00010 0.00008 0.00004 0.00005 0.00005 0.00005 Philippines 0.00037 0.00033 0.00015 0.00015 0.00014 0.00014 Singapore 0.00002 0.00002 0.00001 0.00001 0.00001 0.00001 Thái Lan 0.00028 0.00020 0.00010 0.00010 0.00009 0.00009 Việt Nam 0.00136 0.00082 0.00030 0.00029 0.00028 0.00026 (Nguồn: tác giả tính toán từ chỉ số về lực lượng lao động và GDP của các nước ASEAN, lấy từ nguồn dữ liệu của World Bank qua các năm) * Chỉ số về rủi ro chính trị trong một năm (PORISK) Bảng 4.7.Chỉ số ổn định chính trị và không có bạo lực, khủng bố của ASEAN Quốc gia Năm 2000 Năm 2005 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Thái Lan 0.46 -0.87 -1.27 -1.42 -1.22 -1.31 -0.91 -0.99 -0.76 -0.73 Singapore 1.14 1.1 6 1.35 1.18 1.37 1.38 1.19 1.5 1.39 1.51 Malaysia 0.09 0.56 0.11 -0.04 -0.01 0.05 0.27 0.14 0.16 0.24 Lào -0.58 -0.49 0.02 -0.16 0.03 0.07 0.5 0.53 0.43 0.42 Campuchia -0.78 -0.4 -0.3 -0.56 -0.1 -0.14 0.02 0.21 0.17 0.11 Philippines -1.39 -1.18 -1.78 -1.73 -1.19 -1.08 -0.71 -1.38 -1.24 -1.12 Myanmar -1.67 -0.9 -1.09 -1.29 -0.94 -1.14 -1.09 -0.8 -1.08 -1.31 Indonesia -2 -1.52 -1.06 -0.75 -0.59 -0.52 -0.42 -0.37 -0.51 -0.53 Brunei 1.3 1.21 1.13 1.39 0.91 1.07 1.26 1.15 1.19 1.2 Việt Nam 0.41 0.48 0.16 0.27 0.27 0.25 -0.02 0.23 0.31 0.2 (Nguồn: Số liệu của World Bank qua các năm) * Các biến khác Ngoài các biến trên, để xem xét việc phân chia theo 2 nhóm nước: ASEAN-6 (Singapore, Thái Lan, Malaisia, Indonesia, Philippines và Brunei)và ASEAN-4 (Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam) có tác động như thế nào đến việc định hướng đầu tư của doanh nghiệp, tác giả đặt tiêu chí nhóm nước thành biến giả. Nhóm nước ASEAN-6 sẽ mang giá trị 1 và nhóm nước ASEAN-4 mang giá trị 0. 4.2.2.Kết quả ước lượng mô hình và kết luận rút ra từ mô hình Kết quả ước lượng mô hình * Mô hình đo lường các yếu tố từ phía nước chủ đầu tư (yếu tố đẩy) Bảng 4.8.Kết quả ước lượng mô hình đo lường các yếu tố đẩy Biến số OFDI OFDI OFDI 1 2 3 LNgdp 0.797 -0.788 0.313 (0.658) (0.547) (0.607) OPE -0.041 (0.203) EXR 14.21 13.90 (0.330) (0.342) PORISK 1.408 1.78 1.539 (0.441) (0.324) (0.390) AIA 1.881 1.655 1.117 (0.147) (0.198) (0.331) ACIA 0.426 1.006 1.47 ** (0.667) (0.257) (0.049) AEC -0.408 -1.264** -1.39*** (0.441) (0.027) (0.012) GR -3.240*** -3.269*** -3.26*** 16 (0.000) (0.000) (0.000) Hệ số chặn -2.591 31.43 7.774 (0.947) (0.276 (0.591) Số quan sát 103 103 103 Hệ số xác định 0.5127 0.5042 0.54995 Mean vif 18.08 11.11 2.89 (Nguồn: Tác giả tổng hợp từ dữ liệu nghiên cứu với sự trợ giúp của phần mềm Stata; Giá trị trong ngoặc đơn là p-value, *,**,*** hệ số hồi quy có ý nghĩa ởmức 10%, 5% và 1%). Có thể thấy, trong các mô hình trên, các yếu tố về mặt chính sách không tác động nhiều đến việc ra quyết định đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường ASEAN. Nhưng việc ký kết các Hiệp định đầu tư và Hiệp định thương mại tự do có tác động nhất định đến đầu tư của các doanh nghiệp. Địa bàn đầu tư cũng có tác động đến việc lựa chọn địa bàn đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam. Doanh nghiệp Việt Nam thường lựa chọ