Tóm tắt Luận án Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục

n hoạt động quản lý tài chính ở các trường THPT. Các tài liệu được phân tích, đánh giá, nhận xét và trích dẫn phục vụ cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. 7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng các phương pháp điều tra, phỏng vấn sâu, chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm...để đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính ở trường THPT và thực trạng hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính ở trường THPT. - Phương pháp điều tra khảo sát: + Tiến hành điều tra, thống kê để nắm được số liệu về thu chi cho các hoạt động giáo dục ở nhà trường THPT. + Tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi để lấy ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt động quản lý tài chính trong các trường THPT. 4 - Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến các chuyên gia để xây dựng khung lí thuyết, bộ công cụ điều tra, cũng như các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của các trường THPT. - Phương pháp phỏng vấn sâu Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý tại các địa bàn nghiên cứu để làm rõ hơn những kết quả thu được qua bảng hỏi, đồng thời bổ sung thêm những thông tin cần thiết để phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu hồ sơ, quy chế chi tiêu, kế hoạch, sổ sách, chứng từ kế toán để đánh giá hoạt động quản lý tài chính của trường THPT trong quá trình thực thi nhiệm vụ. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Phân tích hồ sơ, sổ sách tổng hợp, theo dõi tài chính để tìm hiểu thực trạng và kinh nghiệm trong hoạt động quản lý tài chính. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: + Nghiên cứu xây dựng kế hoạch quản lý thu chi tài chính ở trường THPT + Nghiên cứu tổ chức thực hiện và kiểm tra kế hoạch quản lý thu chi tài chính trong trường THPT - Phương pháp khảo nghiệm Tổ chức xin ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý, của Hiệu trưởng và của giáo viên về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính của các trường THPT. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học: - Sử dụng các mô hình tính toán và thống kê mô tả để đánh giá kết quả điều tra thực trạng và kết quả khảo nghiệm. - Sử dụng phần mềm thống kê SPPS để xử lí số liệu. 8. Luận điểm bảo vệ - Tài chính là nguồn lực quan trọng góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả các hoạt động giáo dục ở trường THPT. 5 - Quản lý tài chính ở các trường THPT đã có đổi mới nhưng vẫn còn nhiều bất cập do vậy cần được thực hiện theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình. - Cần có những giải pháp cụ thể, đặc biệt là việc xây dựng bộ tiêu chí, chỉ số đánh giá quản lý tài chính ở trường THPT nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 9. Những đóng góp mới của luận án - Phân tích tổng hợp làm rõ khái niệm, bản chất, nội dung vấn đề trường học tự chủ, trách nhiệm giải trình của trường học khi tự chủ, tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học phổ thông, QLTC ở trường THPT theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình trong bối cảnh đổi mới giáo dục; Lựa chọn và xây dựng 5 tiêu chí khảo sát, đánh giá QLTC ở trường THPT theo cơ chế tự chủ. - Đánh giá thực trạng kết quả đạt được, những hạn chế và chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong QLTC ở trường THPT. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLTC ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục nhằm đảm bảo tính hiệu quả, bền vững, công khai, minh bạch và tự chủ của các nhà trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân. 10. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, các chữ viết tắt, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận án được bố cục thành ba chương: - Chương 1: Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông nhằm tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình. 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu quản lý tài chính trong giáo dục, đào tạo 1.1.2. Những nghiên cứu về phân cấp quản lý tài chính trong trường học 1.1.3. Đánh giá về tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.3.1. Kết quả chung từ các nghiên cứu 1.1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu Từ tổng nquan vấn đề nghiên cứu cho thấy luận án cần tập trung giải quyết những vấn đề cơ bản sau: - Tiếp cận hướng nghiên cứu phù hợp, tập trung làm rõ những vấn đề trong QLTC của các trường phổ thông, kể cả trường công lập và trường tư thục trong bối cảnh hiện nay. Đó là tiếp cận quản lý tài chính trên khía cạnh thực hiện tự chủ và trách nhiệm giải trình; - Làm nổi bật các đặc điểm của quản lý tài chính trong giáo dục đó là không chỉ tính đến hiệu quả mà còn hướng đến trách nhiệm giải trình để đồng thời đạt được mục tiêu huy động được nhiều nguồn tài chính phát triển nhà trường và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của nhà trường. - Đánh giá, phân tích, tổng hợp hệ thống hóa vai trò các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính của các trường trung học phổ thông. - Đề xuất giải pháp Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.3. Hoạt động tài chính ở trƣờng THPT 1.3.1. Ngân sách cho giáo dục phổ thông 1.3.1.1. Nguồn tài chính cho giáo dục trung học phổ thông hiện nay 1.3.1.2. Cơ chế phân bổ Ngân sách nhà nước cho các trường THPT 1.3.1.3. Chấp hành chi NSNN của các trường trung học phổ thông 1.3.2. Phân cấp quản lý tài chính đối với giáo dục trung học phổ thông 7 1.3.3. Tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học phổ thông Mối liên hệ giữa tự chủ, trách nhiệm giải trình được thể hiện ở mô hình: Hình 1.1. Mô hình Tự chủ - tự chịu trách nhiệm trường học (Nguồn: SABER, WorldBank) 1.3.4. Định hướng công tác quản lý tài chính ở trường Trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục Thực hiện cơ chế tự chủ và trách nhiệm giải trình, đảm bảo công khai, minh bạch, dưới sự giám sát của các chủ thể quản lý trong nhà trường, của Nhà nước và của xã hội đối với cơ sở giáo dục. 1.4. Nội dung quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông theo hƣớng tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình 1.4.1. Xây dựng quy định/quy chế (quy chế tài chính nội bộ) 1.4.2. Xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trường 1.4.3. Quản lý Thu - Chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán 1.4.4. Kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán 1.4.5. Thực hiện công khai, minh bạch về tài chính 1.5. Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trƣờng trung học phổ thông Xây dựng thang đo gồm 5 tiêu chí cụ thể như sau: Tự chủ Đánh giá Tự chịu trách nhiệm giải trình 8 1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý tài chính trong các trƣờng trung học phổ thông KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Trong Chương I, thông qua nghiên cứu tổng quan, luận án đã tiếp cận với các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài và trong nước về quản lý tài chính trong nhà trường và phân cấp quản lý tài chính nói chung, quản lý tài chính trong các trường học phổ thông nói riêng. Từ đó NCS đã tiếp thu được các kết quả nghiên cứu hữu ích, đúc rút được những kinh nghiệm quý giá của các nhà khoa học, các chuyên gia về lĩnh vực quản lý tài chính, xác định được những vấn đề cần nghiên cứu của đề tài khoa học của mình làm tiền đề xây dựng cơ sở lý luận cho luận án. Luận án cũng đã làm rõ những định hướng, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý tài chính cho giáo dục, đào tạo nói chung, các trường học phổ thông nói riêng. Đặc biệt xu hướng về tăng cường tự chủ, trách nhiệm giải trình về tài chính của nhà trường. Trong Chương này, NCS đã nghiên cứu làm rõ các nội dung về quản lý tài chính trong các trường phổ thông trong bối cảnh hiện nay Tiêu chí 1: Xây dựng quy định, quy chế Tiêu chí 2: Xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trường Tiêu chí 3: Quản lý Thu - Chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán Tiêu chí 4: Kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán Tiêu chí 5: Thực hiện công khai, minh bạch về tài chính 9 là quản lý tài chính theo hướng tự chủ và trách nhiệm giải trình; xây dựng hệ thống các Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trong trường THPT, làm cơ sở tiến hành khảo sát, đánh giá làm rõ thực trạng công tác quản lý tài chính ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 2.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông 2.1.1. Mô hình quản lý tài chính trường trường học theo tiếp cận tổng thể hướng tới cải thiện chất lượng giáo dục - SABER * Các mục tiêu của tài chính trƣờng học SABER Sơ đồ mục tiêu SABER được thể hiện như hình sau: Hình 2.1. Các mục tiêu của tài chính trường học (Nguồn: SABER, WorldBank) 2.1.2. Kinh nghiệm phân cấp quản lý trường học của một số nước Châu Á 2.1.2.1. Đối với các trường công Tài chính trường học Bảo đảm nguồn lực cơ bản cho học tập Giám sát điều kiện học tâp và đầu ra giám sát cung cấp các dịch vụ Công khai, minh bạch ngân sách Cung cấp nguồn lực tốt hơn cho HS KK Quản lý nguồn lực hiệu quả 10 2.1.2.2. Đối với các trường tư 2.1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính và tự chủ tài chính trong giáo dục phổ thông của các nước Châu Á Một là: Sau khi chuyển cơ chế hoạt động tăng quyền tự chủ và trách nhiệm cho các trường học phổ thông, cần đẩy mạnh quá trình thay đổi mô hình quản trị vốn tại nhà trường. Hai là: Xác định được nội dung cơ bản của tự chủ, các trường thiết lập được một khung quản trị năng động, tự chủ, độc lập để có thể tạo ra được môi trường học tập thuận lợị nhất trong điều kiện cạnh tranh lành mạnh và phát huy năng lực của nhà trường. Ba là: Thực hiện tốt cơ chế tài chính trong nhà trường. Bốn là: Thực hiện đa dạng hóa nguồn tài chính đầu tư cho giáo dục phổ thông, thực hiện các biện pháp khuyến khích và hỗ trợ tài chính cho sự phát triển của các cơ sở giáo dục tư nhân bằng các biện pháp: miễn thuế, hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách; phân cấp mạnh cho chính quyền địa phương về chi NSNN cho giáo dục. 2.1.4. Bài học kinh nghiệm đối với việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm tài chính cho các trường phổ thông ở Việt Nam Thứ nhất: Cán bộ lãnh đạo, quản lý cần thực sự hiểu rõ cách thức thực hiện quản lý tài chính theo hướng tự chủ và tự chịu trách nhiệm; Thứ hai: Thực hiện quản lý tài chính theo định hướng tự chủ và tự chịu trách nhiệm cần sự ủng hộ, thống nhất cao giữa các thành viên tham gia quản lý; Thứ ba: Cán bộ, giáo viên nhà trường phải có trách nhiệm và quyền hạn trong các hoạt động quản lý tài chính của trường học; Thứ tư: Nhà trường phải được coi là một đơn vị độc lập trong việc lập kế hoạch, dự toán và ra quyết định về mọi hoạt động quản lý tài chính. Thứ năm: Coi trọng xây dựng cơ cấu bộ máy quản lý tài chính mềm dẻo, kinh hoạt. Thứ sáu: Lựa chọn mô hình quản lý phù hợp nhất với điều kiện nhà trường và hoàn cảnh kinh tế xã hội của từng địa phương trong việc thực hiện cơ chế quản lý tài chính theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm. 11 2.2. Tình hình và quy mô giáo dục trung học phổ thông 2.3. Cơ chế phân bổ chi tiêu giáo dục trung học phổ thông 2.3.1. Cơ chế, chính sách về xã hội hoá nguồn lực đầu tư cho giáo dục Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục là chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước về đầu tư phát triển giáo dục trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 2.3.2. Cơ chế phân bổ ngân sách nhà nước cho giáo dục trung học phổ thông 2.3.2.1. Cơ chế phân bổ chi thường xuyên 2.3.2.2. Cơ chế phân bổ chi đầu tư 2.3.2.3. Một số bất cập trong cơ chế phân bổ ngân sách cho giáo dục THPT 2.2.3. Quy mô và cơ cấu chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông Quy mô và tốc độ tăng chi NSĐP cho GDĐT đều có xu hướng tăng trong giai đoạn 2013-2017. Hình 2.3. Chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực GDĐT giai đoạn 2013 - 2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) 12 Hình 2.4. Phân bổ chi N NN cho các bậc học mầm non và phổ thông giai đoạn 2013-2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) Hình 2.5. Trung bình tổng chi ngân sách nhà nước cho GDĐT và xã hội hóa giáo dục giai đoạn 2013 - 2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) Đơn vị: Tỷ đồng 13 Bảng 2.3. Cơ cấu chi NSNN cho giáo dục STT Nội dung chi Năm 2013 2014 2015 2016 2017 1 Tổng chi (%) 100 100 100 100 100 2 Chi xây dựng cơ bản (%) 17,7 18,0 18,1 18,3 17,9 3 Chi thường xuyên (%) 82,3 82 79,9 79,7 82,1 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) Như vậy, nguồn NSNN cấp cho các cơ sở giáo dục được thực hiện chủ yếu cho hoạt động chi thường xuyên, chiếm từ 79,7% đến 82% tổng chi; chi cho xây dựng cơ bản chỉ dưới 18,4% tổng chi. 2.3.4. Mức chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông cho một học sinh 2.4. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại các trƣờng trung học phổ thông hiện nay 2.4.1. Giới thiệu tổ chức khảo sát 2.4.2. Đánh giá về công tác xây dựng quy định/quy chế tài chính Biểu đồ 2.1. Kết quả đánh giá công tác xây dựng các quy định, quy chế tài chính 12,9 15,6 21,4 26 38,7 19,7 13,3 11,4 33,2 7,8 21,4 29,2 38,9 14 14,6 36,2 27,9 23,5 19,9 30,4 9,9 14 4,9 7 8,5 0 10 20 30 40 50 1. BAN HÀNH CÁC QUY CHẾ/QUY ĐỊNH: ĐỀ ÁN TỰ 2. PHỔ BIẾN, CÔNG KHAI CÁC QUY ĐỊNH QUY CHẾ VỀ TÀI 3. XIN Ý KIẾN CỦA CÁC BỘ PHẬN TRONG NHÀ TRƯỜNG 4. TIẾP THU ĐIỀU CHỈNH CHO PHÙ HỢP VỚI YÊU CẦU 5. VIỆC THỰC THI CÁC QUY ĐỊNH QUY CHẾ CÓ HỢP LÝ Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá 14 Kết quả khảo sát ở bảng trên cho thấy, việc Ban hành các quy định/quy chế tài chính và Phổ biến, công khai các quy định, quy chế về tài chính được đánh giá là thực hiện tốt nhất (có điểm trung bình là 3,11). Các tiêu chí còn lại điểm đánh giá đều thấp. 2.4.3. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trường Biểu đồ 2.2. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trƣờng Nhìn chung, các nội dung khảo sát đều đánh giá việc thực hiện xây dựng kế hoạch tài chính gắn với nhiệm vụ của các trường chưa đạt yêu cầu, đa số các nội dung đạt dưới mức trung bình trong thang điểm quy định (5 điểm), cao nhất cũng chỉ ở trên mức trung bình trong thang điểm quy định. 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 1. Thu thập thông tin lập phục vụ lập kế hoạch, dự toán tài chính 2. Huy động sự tham gia của giáo viên, nhân viên trong lập dự toán gắn với kế hoạch hoạt động và 3. Phân bổ ngân sách cho các hoạt động của trường 4. Sự tham gia của Hội đồng trường 15 2.4.4. Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán Biểu đồ 2.3. Đánh giá về Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán ở các trƣờng THPT Cả 5 nội dung được đánh giá mới đạt ở mức độ trung bình khá, trong đó Thực hiện báo cáo quyết toán tài chính theo quy định được cho là tốt nhất nhưng có điểm trung bình mới chỉ là 3,30. 0 10 20 30 40 50 60 1. Chấp hành dự toán 2. Quản lý Sổ sách, 3. Quản lý tiền mặt 4. Thực hiện báo cáo 5. Thực hiện báo cáo 1. Chấp hành dự toán ngân sách về nguồn thu, các khoản chi 2. Quản lý Sổ sách, chứng từ kế toán 3. Quản lý tiền mặt 4. Thực hiện báo cáo tài chính tháng, quý, năm 5. Thực hiện báo cáo quyết toán theo quy định Mức độ đánh giá 1,5 1,1 2,3 3,2 13,7 Mức độ đánh giá 38,3 47,1 4,2 39,7 41,4 Mức độ đánh giá 37,6 12,7 49,3 27,3 18,6 Mức độ đánh giá 13,7 21,8 30,4 23,5 13,3 Mức độ đánh giá 8,9 17,3 13,7 6,3 12,9 16 2.4.5. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán Biểu đồ 2.4. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán Kết quả khảo sát kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán cho thấy tất cả 3 nội dung được khảo sát đều đánh giá đã thực hiện ở mức độ kém; điểm của tất cả các yếu tố này đều đạt ở mức dưới trung bình (2.49 – 2.26 – 1.98) của thang điểm đánh giá (5.0 điểm). 2.4.6. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch về tài chính Biểu đồ 2.5. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch tài chính 0 10 20 30 40 50 60 1.Xây dựng kế hoạch kiểm tra, kiểm toán tài chính 2. Bố trí lực lượng tham gia kiểm tra, kiểm toán tài chính 3. Tổ chức thực hiện xử lý kết quả kiểm tra, kiểm toán tài chính Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá 0 10 20 30 40 50 60 70 1. Công khai mức thu học phí và các 2. Công khai các khoản chi theo từng 4. Công khai kết quả kiểm toán 5. Sự tham gia của Hội đồng nhà Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá 17 Trong 8 nội dung, nội dung được đánh giá tốt nhất cũng chỉ đạt điểm trung bình 2,8/5,0. Điều này cho thấy sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công khai tài chính đã được chú ý, nhưng chưa đạt yêu cầu minh bạch trong QLTC. 2.5. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các trƣờng trung học phổ thông Biểu đồ 2.6. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các trƣờng trung học phổ thông Kết quả khảo sát cho thấy vai trò của các nhân tố là cực kỳ quan trọng trong hoạt động tài chính và quản lý tài chính của các trường THPT. 2.6. Đánh giá chung về hoạt động quản lý tài chính ở các trƣờng trung học phổ thông hiện nay 2.6.1. Ưu điểm 1- Nhìn chung, các trường THPT đã chú ý kiện toàn, xây dựng bộ máy quản lý hoạt động tài chính tương đối hiệu quả; 2- Các trường THPT đã triển khai thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP, ngày 14/02/2015 của Chính phủ về giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường; 3,6 3,7 3,8 3,9 4 4,1 4,2 4,3 1. Tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương 2. Cơ chế, chính sách về phân cấp, QLTC 3. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông 4. Nhận thức về tầm quan trọng của tự chủ và trách nhiệm giải trình trong 1. Tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương 2. Cơ chế, chính sách về phân cấp, QLTC 3. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông 4. Nhận thức về tầm quan trọng của tự chủ và trách nhiệm giải trình trong trường THPT TB 3,93 3,83 4,24 4,16 18 3- Các trường THPT đã quan tâm và thực hiện việc lập các kế hoạch, dự toán tài chính theo quy định; 4- Hoạt động công khai minh bạch tài chính đã được thực hiện. 5- Hoạt động kiểm tra, giám sát tài chính trong nhà trường cũng đã được thực hiện theo quy định 2.6.2. Hạn chế, thiếu sót Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng quản lý tài chính của các trường THPT hiện nay cho thấy còn có những hạn chế, yếu kém cần khắc phục như sau: Thứ nhất, về kiện toàn bộ máy, cơ chế/qui định QLTC của trường THPT chưa đủ năng lực thực hiện tự chủ và trách nhiệm giải trình; Thứ hai, về xây dựng quy trình và thực hiện QLTC theo hướng tự chủ, trách nhiệm giải trình còn chưa tốt; Thứ ba, về xây dựng kế hoạch, dự toán tài chính chi tiết cho từng giai đoạn của nhà trườngcòn chưa được quan tâm đúng mức; Thứ tư, về xây dựng hệ thống chịu trách nhiệm giải trình về quản lý tài chính còn thụ động, thiếu bài bản; Thứ năm, về hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm toán theo quy định còn chưa thường xuyên và kịp thời 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót Một là: Lãnh đạo các trường chưa nhận thức đúng mục đích, ý nghĩa của chủ trương xã hội hóa giáo dục bậc THPT trong điều kiện tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình về tài chính; Hai là: Nghiệp vụ về tài chính và quản lý tài chính còn yếu do chưa được đào tạo, bồi dưỡng đầy đủ, kịp thời; Ba là: Quy định về chế độ báo cáo tài chính của nhà nước còn rườm rà, nhiều bảng biểu phức tạp, quá tốn kém thời gian của bộ phận Kế toán tài chính và Hiệu trưởng nhà trường. Bốn là: Quy trình về công tác kiểm tra, giám sát nói chung, về tài chính nói riêng chưa phù hợp điều kiện làm việc kiêm nhiệm của cán bộ, nhân viên, giáo viên của nhà trường khi tham gia hoạt động này 19 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận của Chương 1 và tham khảo kinh nghiệm quốc tế về quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông, đặc biệt là mô hình quản lý tài chính trường trường học theo tiếp cận tổng thể hướng tới cải thiện chất lượng giáo dục - SABER, luận án đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá làm rõ thực trạng công tác quản lý tài chính của các trường THPT trong giai đoạn 2013 - 2017. Luận án cũng đã xác định rõ những nguyên nhân cơ bản dẫn đến hạn chế còn tồn tại của công tác quản lý tài chính ở các trường THPT. Đây là cơ sở vững chắc để NCS xác định định hướng và đề xuất các giải pháp cụ thể, phù hợp khắc phục hạn chế, đồng thời cũng là cơ sở thực tiễn để các trường THPT thực hiện tốt hơn hoạt động quản lý tài chính ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục nhằm tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình. Chƣơng 3 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ TÀI CHÍNH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NHẰM TĂNG CƢỜNG TỰ CHỦ VÀ TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 3.2. Các giải pháp quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông nhằm tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình 3.2.1. Kiện toàn bộ máy quản lý tài chính của trường trung học phổ thông để thực hiện tự chủ và trách nhiệm giải trình 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ tham gia công tác quản lý tài chính của nhà trường và nâng cao nhận thức về tự chủ và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính 3.2.3. Xây dựng quy trình và rà roát, bổ sung hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy của nhà trường về quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ 3.2.4. Xây dựng kế hoạch tài chính chi tiết cho từng giai đoạn cụ thể 20 3.2.5. Phân cấp trách nhiệm giải trình về quản lý tài chính 3.2.6. Giám sát quản lý tài chính trong các trường trung học phổ thông 3.2.7. Xây dựng Bộ tiêu chuẩn, tiêu chí và chỉ báo quản lý tài chính theo hướng tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của trường trung học phổ thông 3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp Kết quả khảo nghiệm cho thấy các giải pháp đều đựơc đánh giá cao về sự cần thiết và tính khả thi, mặc dù số lượng các ý kiến đánh giá ở các giải pháp còn không đều nhau và mức độ đánh giá của những đối tượng được trưng cầu ý kiến cũng khác nhau. Tuy nhiên, với sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính tại các trường THPT vẫn rất cần sự chỉ đạo chặt chẽ, sát sao của cơ quan quản lý các cấp về tài chính về hoạt động tài chính của nhà trường; đồng thời, người Hiệu trưởng cần nắm chắc các nguyên tắc, quy định trong các văn bản pháp quy về quản lý tài chính, để có phương pháp chỉ đạo thực hiện thu chi của Nhà trường; bộ phận kế toán, thủ quỹ phải thuần thục nghiệp vụ chuyên môn, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng và đề cao tinh thần trách nhiệm trong công tác. KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 Từ nghiên cứu lý luận Chương 1, đánh giá thực trạng của Chương 2, cùng với việc tham khảo kinh nghiệm thực tế quản lý tài chính của các nước trên thế giới và nghiên cứu quan điểm đổi mới quản lý giáo dục phổ thông của Việt Nam hiện nay, luận án đã lựa chọn các nguyên tắc đề xuất giải pháp và từ đó đề xuất 7 giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính phù hợp nhằm tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình trong các trường THPT. Trong mỗi giải pháp, NCS đã xác định mục tiêu, nội dung, cách tổ chức thực hiện cụ thể và điều kiện thực hiện rõ ràng, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà trường THPT tổ chức triển khai trong thực tiễn đảm bảo hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, do tình hình, đặc điểm, điều kiện các trường trung học phổ thông trong cả nước không giống nhau nên hiệu quả của các giải pháp đối với mỗi trường có khác 21 nhau. Vì vậy, khi vận dụng các giải pháp này, lãnh đạo các trường trung học phổ thông cần linh hoạt, cụ thể để thực hiện phù hợp với điều kiện của Trường mình. Để biết được sự cần thiết và mức độ khả thi của các giải pháp đề xuất, luận án đã tiến hành tổ chức khảo nghiệm. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các giải pháp đề xuất là rất cần thiết và nếu được đưa vào vận dụng trong Nhà trường THPT sẽ rất khả thi. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, quản lý tài chính phải đổi mới để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo