Tóm tắt Luận văn Khai thác sản phẩm du lịch văn hóa vùng Việt Bắc (qua nghiên cứu ở Bắc Cạn, Thái Nguyên)

Vì vậy, trang phục của người đàn ông Tày khá giản dị, không có sự trang trí bằng hoa văn. Giữa nam giới Tày và nam giới Nùng chỉ khác nhau đôi chút về kích thước trong trang phục. Trong khi đó, trang phục của nữ giới lại đa dạng và phong phú. Người phụ nữ Nùng chỉ mặc một màu chàm, khác với người phụ nữ Tày mặc chiếc áo lót trong màu trắng. Y phục nữ Tày - Nùng gồm có áo cánh, áo dài 5 thân, quấn, thắt lưng, khăn đội đấu, hài vải. Đồ trang sức cũng đơn giản, ngày trước chị em thường đeo vòng cổ, vòng tay, vòng chân và xà tích bằng bạc. Chiếc khăn của phụ nữ Tày là khăn vuông, khi lễ tết, họ buộc thêm chỉ đỏ, xanh quanh vành khăn rồi thắt nút ra phía sau. Phụ nữ người Nùng có khác đôi chút là họ thường bịt răng vàng, ưa thích đồ trang sức bằng bạc như vòng chân, vòng tay, vòng cổ, khuyên tai, hoa tai v.v... Về mặt ăn uống, tùy theo từng tộc người mà cách thức chế biến thức ăn và khẩu vị của cư dân Việt Bắc có hương vị riêng. Việc chế biến món ăn của cư dân Tày - Nùng, một mặt có những sáng tạo, một mặt tiếp thu kĩ thuật chế biến của các tộc lân cận như Hoa, Việt v.v.... Họ chế biến ngô một cách tinh tế, ngô được giã, hay xay nhỏ để nấu với cơm, làm các loại bánh. Thức ăn chính là gạo tẻ, nhưng việc chế biến các món ăn từ gạo nếp lại càng được chú trọng. Trong ngày tết, cốm là món đặc biệt hấp dẫn. Các loại xôi màu hấp dẫn thường có mặt trong ngày lễ tết của cư dân Tày - Nùng. Thịt lợn, thịt vịt quay thường được làm cầu kì như thịt lợn quay Lạng Sơn, vịt quay Thất Khê. Bữa ăn của cư dân Việt Bắc, mang tính bình đẳng, nhân ái. Tất cả các thành viên trong nhà ăn chung một mâm, khách đến nhà rất được ưu ái, nể trọng. Điều đáng chú ý là tầng lớp trí thức Tày - Nùng hình thành từ rất sớm. Đầu tiên là các trí thức dân gian dưới lớp vỏ nghề nghiệp như thày Mo, Then, Tào, Pụt. Trong thời kì tự chủ, triều đình có quan tâm đến việc học hành của cư dân Việt Bắc. Nhà Mạc khi chạy lên đóng đô ở Cao Bằng ra sức đào tạo tầng lớp nho sĩ, quan lại người Việt chạy lên đây bị Tày hóa. Do vậy tầng lớp trí thức nho học hình thành, có một số đạt tới 16 trình độ học vấn cao như Bế Văn Phúng, Nông Quỳnh Văn, Hoàng Đức Hậu. Khi thực dân Pháp đặt ách cai trị lên toàn quốc, sau này khai thác thuộc địa lần 1, lần 2, tầng lớp trí thức nho học ít dần, tầng lớp trí thức mới được đào tạo trong các nhà trường thực dân như các ông thông, kí, thầu phán, giáo học. Một số có lòng yêu nước, được người dân kính trọng về sau đã đi theo ánh sáng của Đảng để cứu nước như Hoàng Văn Thụ, Lương Văn Chi v.v... Trong kháng chiến chống Pháp, nhất là sau ngày hòa bình lập lại, giáo dục ở Việt Bắc được chú trọng phát triển. Số trường học các cấp có ở các địa phương ngày càng nhiều. Trong đào tạo, bên cạnh chữ Quốc ngữ, một số tộc như Tày, H'mông cũng có chữ viết xây dựng trên cơ sở mẫu chữ Latinh. Văn hóa phi vật thể: Đời sống văn hóa tinh thần của cư dân Việt Bắc có những nét cơ bản giống với các khu vực khác.Về tín ngưỡng tôn giáo, tín ngưỡng dân gian của cư dân Tày - Nùng hướng niềm tin của con người tới thần bản mệnh, trời - đất, tổ tiên. Các thần linh của họ rất đa dạng, có khác là nhiều thần như thần núi, thần sông, thần đất. Ngoài ra lại có các vua, có Giàng Then, ý thức cộng đồng được củng cố thông qua việc thờ thần bản mệnh của mường hay của bản. ý thức về gia đình, dòng họ được, củng cố thông qua việc thờ phụng tổ tiên. Mỗi gia đình có một bàn thờ tổ tiên đặt ở vị trí trạng trọng nhất trong nhà. Ngoài ra, trong nhà họ còn thờ vua bếp. Diện mạo tôn giáo Việt bắc cũng có những nét khác biệt. Các tôn giáo như Khổng giáo, Phật giáo, Đạo giáo đều có ảnh hưởng đến đời sống tâm linh của người dân ở Việt Bắc, chùa thờ Phật ít hơn dưới đồng bằng, nhưng cũng có những chùa đáng lưu ý, như chùa Hang, chùa úc Kỳ ở Bắc Thái, chùa Diên Khánh, chùa Vinh Quang, chùa Nhị Thanh, chùa Tam Thanh ở Lạng Sơn. Tam giáo được cư dân Tày tiếp thu gần giống với người Việt, nhưng ở mức độ thấp, trong sự kết hợp với các tín ngưỡng vật linh vốn có từ lâu đời trong dân gian. 17 Về chữ viết, vùng Việt Bắc với người Tày - Nùng, chữ viết trải qua các giai đoạn: Giai đoạn cổ đại không có chữ viết, giai đoạn cận đại có chữ Nôm, giai đoạn hiện đại, vừa có chữ Nôm, vừa có chữ Latinh. Năm 1960, Đảng và Nhà nước ta đã giúp người Tày - Nùng xây dựng hệ thống chữ viết theo lối chữ Quốc ngữ, bằng chữ cái Latinh. Cũng chính vì vậy, nét đáng chú ý là cư dân Tày - Nùng ở Việt Bắc đã có những nhà văn viết văn bằng chữ viết dân tộc. Đáng kể là các tác giả như Hoàng Đức Hậu, Nông Quốc Chấn, Bàn Tài Đoàn v.v... Trong khi đó, văn học dân gian Việt Bắc khá đa dạng về thể loại, phong phú về số lượng tác phẩm, như thành ngữ, tục ngữ, truyện cổ tích, nói ví, câu đố và đồng dao, dân ca. Riêng dân ca, loại phong phú là loại khá riêng biệt được viết trên nền giấy vải khá công phu. Đặc biệt, lời ca giao duyên : lượn coi và lượn lương, là những thể loại tiêu biểu được các thế hệ trẻ Tày - Nùng ưa chuộng. Lễ hội của cư dân Tày - Nùng rất phong phú. Ngày hội của toàn cộng đồng là hội Lồng tồng (hội xuống đồng), diễn ra gồm hai phần: Lễ và hội. Nghi lễ chính là rước thần đình và thần nông ra nơi mở hội ở ngoài đồng. Một bữa ăn được tổ chức ngay tại đây. Phần hội căn bản là các trò chơi như đánh quay, đánh yến, tung còn, ảo thuật v.v...Như vậy, về bản chất, hội lồng tồng là một sinh hoạt văn hóa. Nói đến sinh hoạt văn hóa của cư dân vùng Việt Bắc, không thể không nói đến sinh hoạt hội chợ ở đây là nơi để trao đổi hàng hóa, nhưng lại cũng là nơi để nam nữ thanh niên trao duyên, tỏ tình. Người ta đã từng nói đến một loại sinh hoạt văn hóa hội chợ ở vùng này, và có thể coi như một sinh hoạt vãn hóa đặc thù của vùng Việt Bắc. Tóm lại, Việt Bắc là một vùng văn hóa có nhiều đặc thù. Tộc người chủ thể : Tày-Nùng với lịch sử và văn hóa của họ tạo ra nét đặc thù này. Tuy nhiên, những đặc thù này không phá vỡ tính thống nhất của văn hóa Việt Bắc và văn hoá cả nước. Có rất nhiều quan niệm về vùng văn hóa Việt Bắc và cách xác định ranh giới vùng văn hóa này. Trong phạm vi đề tài cũng như những tài liệu mà tác giả thu thập được thì bài viết chỉ tập trung nghiên cứu vùng 18 Việt Bắc với giới hạn là 6 tỉnh: Cao Bằng – Bắc Cạn – Lạng Sơn – Hà Giang – Tuyên Quang – Thái Nguyên. Trên cơ sở đó Thái Nguyên và Bắc Cạn được coi là hạt nhân, là trung tâm, cái nôi của chiến khu xưa với rất nhiều tài nguyên du lịch văn hóa lịch sử cần khai thác như là sản phẩm đặc trưng của vùng. 1.1.2 Tài nguyên du lịch văn hóa 1.1.2.1 Khái niệm tài nguyên du lịch văn hóa Tài nguyên du lịch là tổng thể tự nhiên, văn hoá-lịch sử cùng các thành phần của chúng được sử dụng cho nhu cầu trực tiếp hay gián tiếp hoặc cho việc tạo ra các dịch vụ du lịch, nhằm góp phần khôi phục, phát triển thể lực, trí lực cũng như khả năng lao động và sức khoẻ con người. Tài nguyên du lịch nhân văn được hiểu là loại tài nguyên do con người tạo ra hay có thể hiểu nó là những đối tượng, hiện tượng được tạo ra bởi con người. Tuy nhiên chỉ có những tài nguyên nhân văn có sức hấp dẫn với du khách và có thể khai thác phát triển du lịch để tạo ra hiệu quả xã hội, kinh tế, môi trường mới được gọi là tài nguyên du lịch nhân văn. Tài nguyên du lịch nhân văn có các đặc điểm sau: Có tác dụng nhận thức nhiều hơn. Tác dụng giải trí không điển hình hoặc chỉ có ý nghĩa thứ yếu. Việc tìm hiểu các đối tượng nhân tạo thường diễn ra trong thời gian ngắn. Số người quan tâm tới Tài nguyên du lịch nhân văn thường có văn hoá cao hơn, thu nhập và yêu cầu cao hơn. Tài nguyên du lịch nhân văn thường tập trung ở các điểm quần cư và thành phố lớn. Ưu thế của Tài nguyên du lịch nhân văn là đại bộ phận không có tính mùa vụ (trừ các lễ hội), không bị phụ thuộc nhiều vào các điều kiện khí hậu và các điều kiện tự nhiên khác. Sở thích của những người tìm đến Tài nguyên du lịch nhân văn rất phức tạp và rất khác nhau... Có thể coi các tài nguyên du lịch nhân văn cũng chính là tài nguyên du lịch văn hóa. Bời về bản chất, tất cả những loại tài nguyên du lịch nhân văn đều có thể được khai thác cho phát triển du lịch văn hóa. Nếu quan niệm 19 như vậy chúng ta có khái niệm tài nguyên du lịch văn hóa được hiểu như sau: Tài nguyên du lịch văn hóa gồm truyền thống văn hóa, các yếu tố văn hóa, văn nghệ dân gian, di tích lịch sử, cách mạng, khảo cổ, kiến trúc, các công trình lao động sáng tạo của con người và các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể khác có thể sử dụng phục vụ mục đích du lịch. 1.1.2.2 Các loại tài nguyên du lịch văn hóa Di tích lịch sử - văn hoá Di tích lịch sử - văn hóa vẫn thường được quan niệm là tài sản văn hóa quí giá của mỗi đại phương, mỗi dân tộc, mỗi đất nước và của cả nhân loại. Nó là bằng chứng trung thành, xác thực, cụ thể nhất về đặc điểm văn hóa của mỗi nước. Ở đó chứa đựng những gì thuộc về truyền thống văn hóa tốt đẹp, những tinh hoa trí tuệ tài năng, văn hóa nghệ thuật của mỗi quốc gia. Di tích lịch sử – văn hóa được coi là bộ mặt quá khứ của mỗi dân tộc, mỗi đất nước. Còn theo các tác giả trong cuốn Địa lý du lịch, nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh: "Di tích lịch sử – văn hóa là những không gian vật chất cụ thể, khách thể, trong đó chứa đựng các giá trị điển hình lịch sử, do tập thể hoặc cá nhân con người hoạt động sáng tạo ra trong lịch sử để lại”. Theo Pháp lệnh Bảo vệ và sử dụng Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh công bố ngày 4/4/1984, Di tích lịch sử văn hóa được quan niệm như sau: “Di tích lịch sử văn hóa là những công trình xây dựng địa điểm, đồ vật, tài liệu và các tác phẩm nghệ thuật, cũng như có giá trị văn hóa khác, hoặc liên quan đến các sự kiện lịch sử, quá trình phát triển văn hóa – xã hội”. Các di tích lịch sử văn hóa được coi là một trong những nguồn tài nguyên du lịch quan trọng. Đây là nguồn lực hàng đầu để phát triển và mở rộng hoạt động du lịch văn hóa. Các di tích lịch sử-văn hóa gắn liền với môi trường xung quanh đảm bảo sự có mặt sinh động của quá khứ đã nhào nặn nên chúng và đảm bảo cho khung cảnh cuộc sống sự đa dạng của xã hội. 20 Qua các thời đại, các di tích lịch sử-văn hóa đã chứng minh cho những sáng tạo to lớn về mặt văn hóa, tôn giáo và xã hội loài người... Theo luật Di sản văn hóa của Việt Nam năm 2003:“Di tích lịch sử văn hóa là những công trình xây dựng và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm có giá trị – văn hóa và khoa học” Nghề, làng nghề thủ công truyền thống Nghề và các làng nghề thủ công truyền thống từ lâu đã trở thành đối tượng của hoạt động du lịch – nơi người ta hướng tới để khám phá, tìm hiểu và chiêm nghiệm sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa những giá trị vật chất và giá trị tinh thần một cách hài hòa và sinh động nhất. Làng nghề được quan niệm: “Làng nghề nông thôn Việt Nam là làng nghề có trên 30% tổng số dân tham gia sản xuất các sản phẩm phi nông nghiệp, tổng doanh thu do hoạt động sản xuất các sản phẩm phi nông nghiệp, tổng doanh thu do hoạt động sản xuất này chiếm trên 50% tổng doanh thu cả làng”. Tuy nhiên làng nghề thủ công truyền thống có thể được quan niệm: “Là những làng có các nghề sản xuất hàng hoá bằng các công cụ thô sơ và sức lao động của con người đã được hình thành một thời gian dài trong lịch sử, nghệ thuật sản xuất hàng hoá được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác ở trong làng”. Sản phẩm hàng hoá được sản xuất không chỉ đáp ứng nhu cầu ở trong làng mà còn bán ở thị trường trong nước và quốc tế. Phong tục, lễ hội truyền thống Theo chúng ta hiểu: Phong tục là những tập quán đã đi đến sự công nhận của xã hội, được chuẩn mực trong những mức độ nhất định, được coi như là một phần của luật lệ. Nó ràng buộc hành vi và chi phối cuộc đời các cá nhân hay cộng đồng, là sự biểu hiện cụ thể bản sắc văn hóa của cộng đồng đó. 21 Theo từ điển tiếng Việt: “Phong tục là thói quen đã ăn sâu vào đời sống xã hội, được mọi người công nhận và làm theo”. Lễ hội là một hình thức sinh hoạt văn hoá tập thể của nhân dân sau thời gian lao động vất vả. Lễ hội là dịp để mọi người thể hiện lòng nhớ ơn tổ tiên, những người có công với địa phương và với đất nước, có liên quan tới những nghi lễ tôn giáo, tín ngưỡng, ôn lại những giá trị văn hoá nghệ thuật truyền thống hoặc hướng về một sự kiện lịch sử văn hoá, kinh tế trọng đại của địa phương, của đất nước hoặc là những hoạt động vui chơi giải trí là dịp để tăng thêm tinh thần đoàn kết cộng đồng. “Lễ hội là hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng diễn ra trên địa bàn dân cư trong thời gian và không gian xác định; nhằm nhắc lại một sự kiện, nhân vật lịch sử hay huyền thoại; đồng thời là dịp để biểu hiện cách ứng xử văn hóa của con người với thiên nhiên – thần thánh và con người trong xã hội”. 1.1.3 Sản phẩm du lịch văn hoá 1.1.3.1 Khái niệm sản phẩm du lịch Sản phẩm du lịch được hiểu là tập hợp các dịch vụ cần thiết như: lữ hành, vận chuyển, lưu trú, ăn uống, vui chơi giải trí, thông tin, hướng dẫn và các dịch vụ khác thoả mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch. Theo Gs.Ts Nguyễn Văn Đính: “Sản phẩm du lịch là các dịch vụ, hàng hoá cung cấp cho du khách, được tạo nên bởi sự kết hợp của việc khai thác các yêú tự nhiên, xã hội với việc sử dụng các nguồn lực: cơ sở vật chất ký thuật và lao động tại một cơ sở, một vùng hay một quốc gia nào đó”. Theo Luật du lịch Việt Nam: “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ cần thiết để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch” và “dịch vụ du lịch là việc cung cấp các dịch vụ về lữ hành, vận 22 chuyển, lưu trú, ăn uống, vui chơi giải trí, thông tin, hướng dẫn và những dịch vụ khác nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch”. 1.1.3.2 Khái niệm sản phẩm du lịch văn hóa Sản phẩm du lịch văn hoá là việc khai thác tài nguyên du lịch nhân văn và các dịch vụ du lịch kèm theo để hình thành các chương trình du lịch, các dịch vụ du lịch có dấu ấn văn hoá chủ đạo và cơ bản, phù hợp với việc xây dựng loại hình du lịch văn hoá và do đó là sản phẩm trực tiếp từ loại hình du lịch văn hoá. 1.1.3.3 Các loại sản phẩm du lịch văn hóa Du lịch tìm hiểu bản sắc văn hoá: khách đi tìm hiểu các nền văn hóa. Mục đích chuyến đi chủ yếu là tìm hiểu, nghiên cứu. Đối tượng khách thường là các nhà nghiên cứu khoa học, học sinh, sinh viên. Đó là những chương trình du lịch dã ngoại đến các bản làng dân tộc ít người để khách tìm hiểu phong tục tập quán, lối sống văn hoá của các dân tộc. Khách sẽ đi bộ khi tham quan các bản làng và thường nghỉ qua đêm ở địa phương. Du lịch tham quan văn hoá: Đây là loại hình du lịch kết hợp giữa tham quan với nghiên cứu tìm hiểu văn hóa trong một chuyến đi. Đối tượng tham gia phong phú gồm cả khách đi vừa để tham quan, vừa để nghiên cứu và những khách chỉ đi để chiêm ngưỡng, để biết và thoả mãn sự tò mò có thể theo trào lưu. Do vậy, trong một chuyến đi du khách thường đi đến những điểm du lịch trong đó vừa có những điểm du lịch văn hoá vừa có những điều du lịch núi du lịch biển, du lịch dã ngoại, săn bắn... Đối tượng khách là những người vừa phiêu lưu mạo hiểm thích tìm cảm giác mới và chủ yếu là những người tuổi trẻ. Du lịch kết hợp giữa tham quan văn hoá với các mục đích khác: Mục đích chính của khách là đi công tác có kết hợp với tham quan văn hoá. Đối tượng là những người đi dự hội thảo, hội nghị, kỷ niệm những ngày lễ lớn, các cuộc triển lãm... 23 Du lịch văn hoá là loại hình du lịch tiềm năng bởi vì nó ít chịu sự phối hợp của yêú tố thời vụ (thời tiết, khí hậu) nhưng nó phụ thuộc vào đặc điểm nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, tôn giáo của du khách. Loại hình du lịch lễ hội: Ở bất cứ thời đại nào, dân tộc nào, vào bất cứ mùa nào cũng có những ngày lễ hội, lễ hội là tài nguyên có giá trị phục vụ du lịch rất lớn. Các lễ hội đã tạo nên một môi trường mới, giúp cho người tham dự có điều kiện tiếp xúc với bí ẩn nguồn khởi mọi sinh vật sống. Lễ hội dân tộc trở thành dịp cho con người hành hương về với cội rễ, bản thể của mình. Trong kho báu các di sản của quá khứ để lại cho hôm nay, các lễ hội dân tộc lành mạng không bị mất đi mà ngày càng được nhân rộng. phát triển cả về hình thức lẫn nội dung. Các lễ hội có sức hấp dẫn du khách không kém gì các di tích lịch sử-văn hóa. Một số lễ hội thường được tổ chức tại những di tích lịch sử văn hóa. Điều đó cho phép khai thác tốt hơn cả di tích và lễ hội vào mục đích du lịch. Du lịch văn hóa tộc người: Du lịch văn hóa tộc người (du lịch tìm hiểu đặc trưng văn hóa của các dân tộc) được xác định là một loại hình của du lịch văn hóa. Trên thế giới hiện nay có nhiều tộc người cùng sinh sống. Mỗi dân tộc có những điều kiện sống, những đặc điểm văn hóa, phong tục tập quán, hoạt động sản xuất mang những đặc thái riêng của mình và có địa bàn cư trú nhất định. Những đặc thù của từng dân tộc có sức hấp dẫn riêng với khách du lịch. Các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các dân tộc (đặc biệt là dân tộc thiểu số) là những tài nguyên được khai thác để hoạt động du lịch. Trong đó, phong tục, tập quán của các dân tộc rất có ý nghĩa với hoạt động du lịch: các tập tục lạ về cư trú, về tổ chức xã hội, thói quen ăn uống, cho đến đỉnh cao ẩm thực của mỗi dân tộc, sinh hoạt cộng đồng, trang phục dân tộc, các nét truyền thống trong quy hoạch cư trú, kiến trúc cổ. Ngoài ra những phong tục của người dân địa phương như: cưới xin, ma 24 chay, mừng thọ cũng được nhiều khách nước ngoài ưa thích và thật sự có nhu cầu được hòa nhập. 1.2 Giới thiệu khái quát Thái Nguyên, Bắc Kaṇ 1.2.1 Điều kiện tự nhiên Thái Nguyên là tỉnh miền núi trung du, nằm ở phía Đông BắcViệt Nam, cách thủ đô Hà Nội 80 km và cách sân bay quốc tế Nội Bài 50 km về phía Bắc. Thái Nguyên có địa hình đặc trưng là đồi núi xen kẽ với ruộng thấp, chủ yếu là núi đá vôi và đồi dạng bát úp. Được thiên nhiên ưu đãi về khí hậu và đất đai, Thái Nguyên có nhiều khả năng để phát triển nông lâm, công nghiệp, du lịch và các loại hình dịch vụ khác. Nơi đây có khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, được chia làm bốn mùa rõ rệt: xuân - hạ - thu - đông. Tỉnh cũng có hai con sông chính chảy qua địa phận là sông Cầu , sông Công và chịu ảnh hưởng rất lớn về chế độ thuỷ văn của hai con sông này. Thái Nguyên được đánh giá là tỉnh có trữ lượng than lớn thứ 2 trong các cả tỉnh thành cả nước bao gồm than mỡ, than đá được phân bố tập trung ở 2 huyện Đại từ và Phú Lương. Thiên nhiên còn ưu đãi ban tặng cho Thái Nguyên nhiều phong cảnh, hang động, sông hồ... là những tài nguyên du lịch sinh thái hấp dẫn khách du lịch như: Hồ Núi Cốc, Chùa Hang, suối Tiên (Đồng Hỷ), hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà, thắng cảnh thiên nhiên Nậm Rứt (Võ Nhai)... nằm trong quần thể dãy núi đá vôi hùng vĩ với muôn ngàn nhũ đá lung linh, kỳ ảo, hấp dẫn. Tỉnh Bắc Cạn nằm ở phía bắc, cách thủ đô Hà Nội 168kmm, là tỉnh miền núi vùng cao, có diện tích tự nhiên là 4.795,54 km2, dân số 276, 689 người trong đó có 7 dân tộc anh em chung sống trên địa bàn 7 đơn vị hành chính. Bắc Cạn nằm trên quốc lộ 3, tuyến đường Hà Nội- Cao Bằng, bao bọc xung quanh Bắc Cạn là các địa phương có tiềm năng du lịch khá phong phú: Phía Bắc giáp Cao Bằng, phía Đông giáp Lạng Sơn, Tây giáp Tuyên Quang, Nam giáp Thái Nguyên. Bắc Cạn chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có nhiệt độ trung bình hàng năm từ 20-22 độ C, trung bình cao 25 nhất từ 25-28 độ C, trung bình thấp nhất từ 10-11 độ C. Với chế độ nhiệt như vậy, đã hình thành trên địa bàn tỉnh nhiều tiểu vùng khí hậu đất đai khác nhau, thích hợp với nhiều loại cây trồng, vật nuôi tạo thế mạnh cho từng khu vực, với các loại sản phẩm đặc trưng của vùng nhiệt đới và á nhiệt đới. Bắc Cạn nằm sâu trong nội địa lại có núi sâu che chắn nên ít bị ảnh hưởng của bão. Bão đến Bắc Cạn thường ít gây tác hại, chỉ có nước lớn và lũ trên các sông suối Hệ thống sông suối trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn phân bố khá dày hặc song hầu hết đều rất ngắn, lưu vực nhỏ và độ dốc dòng chảy lớn, lòng hẹp và có nhiều thác ghềnh. Bắc Cạn là đầu nguồn của 5 con sông chính: - Sông Lô, Sông Gâm chảy sang Tuyên Quang. - Sông Bằng Kỳ cùng chảy qua huyện Na Rì sang tỉnh Lạng Sơn rồi đổ sang Trung Quốc. - Sông Bằng Giang chảy về Cao Bằng. - Sông Cầu là hệ thống sông lớn nhất trên địa bàn tỉnh, bắt nguồn từ dãy núi Hoa Nam, chảy qua Bạch Thông sang Thái Nguyên rồi đổ về Bắc Ninh. Trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn, Sông Cầu dài khoảng 60 km, rộng 120 – 150 m. Là tỉnh miền núi vùng cao, đồi núi chập trùng, Bắc Cạn có tiềm năng rất lớn về rừng với 95% là đất rừng, nông, lâm nghiệp và là tài nguyên du lịch núi phong phú với các dạng địa hình karst, song, suối, hồ, hang độnghấp dẫn du khách gắn với các địa danh dãy núi Phia Booc, Đèo Gió, Đèo Giàng, Đặc biệt Bắc Cạn còn được thiên nhiên ban tặng cho một danh lam thắng cảnh nổi tiếng là Hồ Ba Bể. Hồ Ba Bể là một trong 20 hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất thế giới. Hồ có diện tích rộng 500 ha, nằm trong khu vực vườn quốc gia Ba Bể, có hệ thống rừng nguyên sinh trên núi đá vôi với 417 loài thực vật, 299 loài động vật có xương sống, trong hồ có 49 loài cá nước ngọt. Hiện nay đang trình UNESCO công nhận vườn quốc gia Ba Bể là di sản thiên nhiên thế giới. 26 1.2.2 Điều kiện xã hội, nhân văn Thái Nguyên Trước đây và hiện nay, tỉnh Thái Nguyên vẫn được Chính phủ coi là Trung tâm văn hoá và kinh tế của các dân tộc các tỉnh phía Bắc. Trong 5 năm gần đây Thái Nguyên luôn giữ tốc độ phát triển kinh tế (GDP) bình quân 7 - 9%. Các ngành kinh tế của địa phương đang phát triển như: Sản xuất nông nghiệp: (chăn nuôi trồng trọt) có tôc độ tăng trưởng ổn định. Năm 2005, giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp đạt 1.618 tỷ đồng, tăng 5,29%. Sản lượng lương thực đạt 377.209 tấn tăng 2,24%. Lâm nghiệp, kinh tế đồi rừng phát triển không ngừng, giá trị sản xuất đạt 75,416 tỷ đồng, tăng 4,75%. Cây công nghiệp phát triển nhanh, điển hình là chè: diện tích thâm canh cây chè đã cho sản phẩm có 14,133ha, tăng 5,16% đạt sản lượng 93.746 tấn chè búp tươi, đậu tương diện tích thâm canh có 3.389 ha. Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp: Năm 2005, giá trị sản xuất Nông nghiệp đạt 4760 tỷ đồng, tăng 13,78% trong đó công nghiệp Trung ương tăng 10,97%. Các cơ sở hạ tầng của tỉnh Thái Nguyên đã được hoàn thiện dần, hệ thống đường giao thông quốc lộ đã được nâng cấp tốt hơn. Hiện nay dự án đường tránh qua thành phố Thái Nguyên đang được triển khai, cầu Quán Triều và đoạn nối quốc lộ 1B với quốc lộ 3 đã được khởi công xây dựng, đường cao tốc tuyến Thái Nguyên - Hà Nội dự kiến xây dựng vào năm 2006 sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế và xã hội khu vực phía Bắc. Thái Nguyên còn có đường sắt Hà Thái đi qua vùng than Quan Triều- Núi Hồng. Mạng lưới thông tin liên lạc của tỉnh cũng đang được xây dựng củng cố hầu hết các trung tâm cụm xã, tính đến năm 2005 Thái Nguyên cứ 100 27 người có 11,5 máy điện thoại. Tuy nhiên, khó khăn về nguồn kinh phí nên chưa mở phủ sóng điện thoại di động đến tất cả các vùng, các khu du lịch. Điện lực: 100% huyện thành phố, thị xã có lưới điện quốc gia, 90% xã có điện. Thái Nguyên là cửa ngõ giao lưu kinh tế, văn hoá, xã hội, giữa miền núi phía Bắc với đồng bằng Bắc Bộ, có 8 dân tộc anh em cùng sinh sống: Kinh, Tày, Nùng, Hoa, Hmông, Sán Dìu, Sán Cháy, Dao. Thái Nguyên còn lưu giữ được nhiều dấu tích của người xưa có niên đại cách đây 2 - 3 vạn năm, một nền văn hoá cổ đại nhất của vùng Đông Nam Á tại khu di tích khảo cổ Thần Xa, Võ Nhai. Thái Nguyên là trung tâm đào tạo lớn thứ 3 trong cả nước với 5 trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên là Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Y, Đại học Sư phạm, Đại học Kinh tế và Đại học Nông Lâm, 16 trường Cao đẳng, Trung học và dạy nghề, có bệnh viện đa khoa khu vực. Dân số trong độ tuổi lao động khoảng 550.000 thanh niên bước vào tuổi lao động. Đây là một lợi thế lớn cho tỉnh trong việc đảm bảo nguồn lao động cho việc phát triển nền kinh tế của tỉnh. Thành phố Thái Nguyên đã được Chính quyết định nâng lên thành phố loại II theo tiêu chuẩn của Việt Nam. Tỉnh Bắc Cạn Bắc Cạn nằm ở phía bắc, cách thủ đô Hà Nội 168kmm, là tỉnh miền núi vùng cao, có diện tích tự nhiên là 4.795,54 km2, dân số 276, 689 người trong đó có 7 dân tộc anh em chung sống trên địa bàn 7 đơn vị hành chính. Nguồn nhân lực của tỉnh Bắc Cạn tuy không đông về số lượng bằng các tỉnh thành khác, nhưng Bắc Cạn rất tự hào với những người con của tỉnh hiện đang có học hàm và học vị cao đang công tác ở một số Bộ ngành TW. Một số Đồng chí đang giữ vị trí lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Cạn, nhân hậu, cần cù, chịu 28 khó và có truyền thống đoàn kết rất tốt đẹp. Hiện nay tỉnh Bắc Cạn có trên 6.000 người có trình độ Trung cấp và