Tóm tắt Luận văn Phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh trường Cao đẳng công nghiệp Hưng Yên hiện nay

1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ  NGUYỄN THỊ PHƢƠNG HOA PHÁT HUY VAI TRÒ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO TRONG PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH HỌC SINH TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP HƯNG YÊN HIỆN NAY Chuyên ngành: TRIẾT HỌC Mã số: 60 22 80 LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học PGS, TS NGUYỄN VĂN TÀI HÀ NỘI, 2008 0000000000000000HÀ NỘI - 2006 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS, TS Nguyễn Văn Tài. Các tài liệu và số liệu trong luận văn này là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học và có nguốn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày 1 tháng 10 năm 2008 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phương Hoa MỤC LỤC Trang Mở đầu 4 3 ...................................................................... Chƣơng 1 Những vấn đề lý luận về phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh Trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Hƣng Yên 10 1.1 Tiếp cận vấn đề phát triển nhân cách học sinh Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên 10 1.2 Thực chất phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên 27 Chƣơng 2 Tình hình và giải pháp cơ bản phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trƣờng Cao đẳng Công nghiệp Hƣng Yên hiện nay 48 2.1 Tình hình phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay 48 2.2 Giải pháp cơ bản phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay 63 Kết luận 77 Danh mục tài liệu tham khảo 79 Phụ lục 84 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 4 Trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay, Đảng ta đã xác định sự nghiệp giáo dục - đào tạo có vị trí quan trọng chiến lược - là quốc sách hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Mục tiêu sự nghiệp giáo dục - đào tạo của đất nước trong thời kỳ mới là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và phát triển nhân cách. Trong đó, mục tiêu của mọi quá trình giáo dục - đào tạo xét đến cùng chính là hình thành và phát triển nhân cách con người , theo đó, các thế hệ trẻ Việt Nam thực sự kế tục được sự nghiệp cách mạng khi được rèn giũa vừa hồng, vừa chuyên như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng căn dặn. Từ sự nỗ lực của hệ thống giáo dục quốc dân nói chung, hệ thống trường đại học, cao đẳng nói riêng trong thực hiện quan điểm của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp giữa “dạy chữ” với “dạy người”, có thể thấy những thành tựu đạt được là hết sức cơ bản. Các cơ sở đào tạo trong cả nước đều không chỉ quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đào tạo về kiến thức, chuyên môn, mà còn quan tâm đến sự phát triển toàn diện cho học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, những hạn chế, bất cập trong việc giáo dục phát triển nhân cách cho người học cũng không phải là hiện tượng cá biệt. Đó là một trong những lực cản rất lớn đối với sự nghiệp đổi mới để đưa nước ta tiếp cận nền kinh tế tiên tiến trước sự phát triển như bão táp của khoa học công nghệ và sự tác động ngày càng mạnh mẽ, đa diện của cơ chế thị trường; những vận hội và thách thức khi bước vào hội nhập WTO Đối với Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên, những hạn chế, bất cập ấy thể hiện ở chỗ: việc thực hiện mục tiêu, yêu cầu đào tạo đội ngũ cán bộ, nhân viên kinh tế, kỹ thuật nghiệp vụ và công nhân có tay nghề cao, có 5 khả năng đáp ứng yêu cầu công việc ở các doanh nghiệp trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước chưa thực sự gắn bó chặt chẽ với quá trình giáo dục toàn diện; các môn học chuyên môn kỹ thuật và các môn học giáo dục chính trị, đạo đức, văn hoá chưa thực sự kết nối được với nhau; quá trình dạy học chính khoá còn có sự tách biệt với các hoạt động xã hội của cả thầy và trò Ngay trong nhà trường vẫn còn có tình trạng nhận thức chưa đầy đủ của một số cán bộ, giáo viên về phát triển nhân cách học sinh, cho nên chỉ nhấn mạnh một chiều vào đào tạo kiến thức, chuyên môn. Trong khi đó, trước những cơ hội và thách thức mới trên đà phát triển của mình, thì sự kết hợp giữa dạy nghề với dạy người càng trở nên vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, chúng ta chỉ có thể khắc phục triệt để những hạn chế, bất cập trên khi làm rõ cơ sở khoa học phát huy vai trò của giáo dục đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh của nhà trường, chỉ ra tính tất yếu, đặc điểm mang tính quy luật và giải pháp hữu hiệu, mang tính hệ thống để hiện thực hoá quá trình đó. Chính vì những lý do trên và với mong muốn góp phần xây dựng nhà trường phát triển vững mạnh, ngày càng vươn cao, vươn xa hơn trong tương lai, để ngày càng khẳng định uy tín, vị thế với các trường trong nước và trong khu vực, tác giả đã lựa chọn vấn đề khoa học về "Phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ triết học. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Sự nghiệp giáo dục - đào tạo luôn được Đảng ta đặc biệt quan tâm, coi là một trong những quốc sách hàng đầu của toàn bộ sự nghiệp đổi mới xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Tiếp theo các Đại hội trước, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra những định hướng lớn cho sự phát triển giáo dục - đào tạo của đất nước, trong đó 6 dành riêng một mục về “Nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, phát triển nguồn nhân lực” [19, tr.94-100]. Trong sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo, vấn đề phát triển nhân cách học sinh luôn là vấn đề khoa học vô cùng quan trọng có ý nghĩa thiết thực nâng cao chất lượng hoạt động giảng dạy, nghiên cứu, học tập ở các nhà trường chuyên nghiệp. Vấn đề này đã được các nhà lý luận trong nước nghiên cứu, trong đó có những công trình khoa học bàn đến như: Chương trình KX.07 "Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá" (NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1997) đã tập tung bàn về vấn đề con người và vai trò của con người đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từ đó nhấn mạnh vai trò của giáo dục - đào tạo trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. "Phát triển giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ tạo nguồn nhân lực công nghiệp hoá" của Phạm Văn Khánh (Tạp chí Lịch sử Đảng) đề cập đến nội dung, biện pháp cơ bản trong phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ theo hướng tập trung tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá đang được đẩy mạnh hiện nay. “Xây dựng nhân cách học sinh, sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Nha Trang hiện nay - thực trạng và giải pháp” của Vũ Thị Kim Oanh (Luận văn Thạc sĩ triết học, Hà Nội, 2006) đi sâu luận giải những đặc điểm nổi bật của đối tượng sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Nha Trang, thực trạng công tác giáo dục nhân cách học sinh, sinh viên của nhà trường và đề xuât một số giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đó trong quá trình đào tạo. “Vấn đề xây dựng nhân cách cho học viên trong các trường sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” của Hoàng Đình Tỉnh (Luận văn Thạc sĩ triết học, Hà Nội, 2002) đã dựa trên cơ sở phương pháp luận triết học để giải 7 quyết mối quan hệ giữa đào tạo và giáo dục nhân cách học viên ở các trường sĩ quan quân đội, từ đó đề xuât một số giải pháp nhằm kết hợp công tác giáo dục với quá trình đào tạo để xây dựng đội ngũ sĩ quan toàn diện. Những công trình trên của các tác giả đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về nguồn lực con người, về phát triển nhân cách cùng những đề xuất và giải pháp phát huy nguồn lực và nhân cách con người. Tuy nhiên, chưa có công trình chuyên biệt nào đề cập đến vấn đề phát huy vai trò giáo dục -đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở các Trường Cao đẳng nói chung, cũng như ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích: Làm rõ những vấn đề lý luận - thực tiễn của phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả quá trình này. Nhiệm vụ: Làm rõ thực chất vấn đề phát triển nhân cách học sinh và phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên. Phân tích thực trạng và những yêu cầu mới phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay. Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 8 Về đối tượng nghiên cứu: tập trung vào khía cạnh phương pháp luận triết học của phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên. Về phạm vi nghiên cứu: tập trung khảo sát đối tượng học sinh đào tạo trung cấp, cao đẳng trong giai đoạn từ năm 2001 đến nay. 5. Cơ sở lý luận – thực tiễn và phƣơng pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận của đề tài luận văn là những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và hệ thống quan điểm, đường lối của Đảng, hệ thống chính sách và pháp luật của Nhà nước về chiến lược phát triển con người, về quốc sách giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ. Luân văn còn kế thừa những kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học gần đây có liên quan mật thiết đến vấn đề nghiên cứu của đề tài. Cơ sở thực tiễn của đề tài luận văn là thực trạng giáo dục và đào tạo của Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay, đặc biệt là các báo cáo, tài liệu tham khảo của Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng Đào tạo, cũng như những công trình tổng kết thực tiễn khác có liên quan. Đề tài còn dựa vào kết quả trực tiếp khảo sát, điều tra xã hội học của tác giả về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài luận văn được tập trung tiếp cận từ góc độ triết học, dựa chắc trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Luận văn vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học chung như lịch sử - lôgic, phân tích - tổng hợp, tiếp cận giá trị, loại suy lôgic... kết hợp chặt chẽ với khảo sát, điều tra thực tiễn và phương pháp chuyên gia. Các phương pháp nghiên cứu nói trên được sử dụng phù hợp với yêu cầu của từng nội dung trong luận văn. 9 6. Đóng góp của luận văn Về khoa học: Góp phần làm rõ vấn đề phát huy vai trò giáo dục - đào tạo trong phát triển nhân cách học sinh ở các trường cao đẳng và trung học chuyên nghiệp trong điều kiện hiện nay. Có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học về những vấn đề liên quan. Về thực tiễn: Làm cơ sở khoa học cho hoạt động đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo ở Trường Cao đẳng Công nghiệp Hưng Yên hiện nay. Có thể tham khảo trong quá trình nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện nhân cách học sinh thông qua nhiệm vụ đào tạo và các hoạt động xã hội phong phú, đa dạng của các các trường cao đẳng và trung học chuyên nghiệp trong điều kiện hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Luận văn gồm: mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 10 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. G.Afanaxép (1979), Con người trong quản lý xã hội, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 2. Lê Thị Tuyết Ba (2003), “Chuẩn mực đạo đức trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Triết học, (10), tr.149. 3. Nguyễn Trọng Bảo (1995), “Dự báo một số nét chính về giáo dục và nhà trường tương lai”, Đại học sư phạm Hà Nội I 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2002), Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học. (Dùng trong các trường đại học và cao đẳng), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004), Giáo trình Triết học Mác - Lênin, (Dùng trong các trường Đại học và cao đẳng), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, (Dùng trong các trường đại học và cao đẳng), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005), Giáo trình Chính trị, (Dùng trong các trường trung học chuyên nghiệp - Hệ tuyển sinh tốt nghiệp THPT), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Chương trình KX.07 (1997), Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 9. Nguyễn Trọng Chuẩn (1994), “Nguồn nhân lực trong công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”, Tạp chí Triết học, (3). 11 10. Nguyễn Trọng Chuẩn (1996), “Vai trò động lực của dân chủ đối với hoạt động sáng tạo của con người”, Tạp chí Triết học, (5) 11. Nguyễn Đức Chính, Nguyễn Phương Nga (1999), “Bàn về chất lượng giáo dục đại học”, Tạp chí đại học - giáo dục chuyên nghiệp, (10) 12. Vũ Trọng Dung (2004), “Tác Động của kinh tế thi trường đến đạo đức người cán bộ quản lý”, Tạp chí triết học, (5), tr. 156. 13. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội. 14. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội. 15. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm (2000), Nxb Sự thật, Hà Nội. 16. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 17. Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ II, Ban chấp hành Trung ương khoá VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 18. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 20. Phạm Văn Đồng (1995), Văn hoá và đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 21. Nguyễn Hồng Hà (2001), Văn hoá truyền thống dân tộc với việc giáo dục thế hệ trẻ, Nxb Văn hoá Thông tin, Hà Nội 12 22. Nguyễn Văn Hạ (1994), “Đảm bảo nội dung chính trị tư tưởng trong đổi mới chương trình đào tạo và bồi dưỡng cán bộ”, Tạp chí Công tác tư tưởng- văn hoá, (8). 23. Nguyễn Văn Hạ (1995), “Tính tích cực xã hội của con người- nhận thức và thực tiễn”, Tạp chí nghiên cứu lý luận, (4). 24. Phạm Minh Hạc (1989), Hành vi và hoạt động, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 25. Phạm Minh Hạc (1996), Phát triển giáo dục, phát triển con người phục vụ phát triển xã hội - kinh tế, Nxb Khoa học xã hội. 26. Phạm Minh Hạc (1998), Văn hoá và giáo dục, giáo dục và văn hoá , Nxb Giáo dục, Hà Nội. 27. Nguyễn Đắc Hưng, Phan Xuân Dũng (2004), Nhân tài trong chiến lược phát triển quốc gia, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 28. Nguyễn Đình Hoà (2004), “Mối quan hệ giữa phát triển nguồn nhân lực và đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa”, Tạp chí Triết học, (1), tr. 152. 29. Đỗ Huy (2001), Xây dựng môi trường văn hoá ở nước ta hiện nay từ góc nhìn giá trị học, Nxb Văn hoá Thông tin, Hà Nội. 30. Nguyễn Văn Huyên (2001), Văn hoá thẩm mỹ và sự phát triển con người Việt Nam trong thế kỷ mới, Nxb Văn hoá, Hà Nội. 31. Nguyễn Văn Huyên (2002), Mấy vấn đề triết học về xã hội và phát triển con người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 32. Lương Quỳnh Khuê (1995), Văn hoá thẩm mỹ và nhân cách, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 33. Kixelốp (1977), Sự tự giáo dục về đạo đức, Nxb Tiến bộ Matxcơva. 34. V.I.Lênin (1977), Toàn tập, tập 41, Nxb Tiến bộ Matxcơva. 13 35. V.I.Lênin (1980), Toàn tập, tập 26, Nxb Tiến bộ Matxcơva. 36. V.I.Lênin (1981), Toàn tập, tập 29, Nxb Tiến bộ Matxcơva. 37. Lêonchiep.AN (1989), Hoạt động và ý thức – nhân cách, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 38. Bùi Thị Ngọc Lan (2002), “Văn hoá truyền thống với việc hình thành và phát triển nguồn lực trí tuệ Việt Nam”, Tạp chí lý luận chính trị, (5). 39. Lê Thị Ái Lâm (2003), Phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục và đàp tạo kinh nhiệm Đông Nam Á, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 40. Đinh Xuân Lý (2000), “Một vài khía cạnh về đào tạo nguồn nhân lực cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá”, Tạp chí Cộng sản, (3). 41. C. Mác và Ph.Ăngghen (1994), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 42. C. Mác và Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 43. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 44. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 45. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 46. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 47. Hồ Chí Minh (2002) “Nói về giáo dục”, Tạp chí xây dựng Đảng, (11). 48. Vũ Thị Kim Oanh (2006), Xây dựng nhân cách học sinh, sinh viên Trường cao đẳng Sư phạm Nha Trang hiện nay - thực trạng và giải pháp, Luận văn Thạc sĩ triết học, Hà Nội. 49. Osipov.G (1986), “Những nhân tố hợp thành tính năng động sáng tạo của con người”, Tạp chí Giáo dục Lý luận, (12). 14 50. Nguyễn Phúc (2000), Văn hoá, phát triển và con người Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 51. Hoàng Đình Tỉnh (2002), Vấn đề xây dựng nhân cách cho học viên trong các trường sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ triết học, Hà Nội. 52. Lê Sĩ Thắng (1996), Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và chính sách xã hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 53. Nguyễn Văn Tài (2002), Phát huy tính tích cực xã hội của đội ngũ cán bộ nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 54. Nguyễn Thanh (2000), Phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 55. Nguyễn Tài Thư (1992), “Một phương hướng nghiên cứu cần thiết về con người – chủ thể sáng tạo”, Tạp chí Triết học, (3). 56. Trịnh Tri Thức (1994), Một số nhân tố khách quan tác động đến tính tích cực xã hội của đội ngũ sinh viên Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, Luận án PTS, khoa học Triết học, Hà Nội.