Tóm tắt Luận văn Quá trình thực hiện chính sách ruộng đất của đảng ở tỉnh Thanh Hoá trong những năm 1988 - 2006

hïng lao ®éng. HTX Nga Thuû (Nga S¬n) bè trÝ c¬ cÊu s¶n xuÊt, hîp lý g¾n ®-îc s¶n xuÊt víi chÕ biÕn ®ay, cãi ngay tõ ®Çu trong tõng gia ®×nh, ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®-îc nhµ n-íc t»ng danh hiÖu anh hïng lao ®éng. C¸c HTX Thä L©m (Thä Xu©n) Hµ TÜnh (Hµ Trung) ®iÓn h×nh tiªn tiÕn vÒ thùc hiÖn N«ng L©m kÕt hîp. HTX Quý Léc (ThiÖu Yªn) x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt th©m canh, chuyªn canh kÕt hîp víi kinh doanh tæng hîp cã hiÖu qu¶, cã 60 lao ®éng chuyªn lµm th¶m bÑ ng«, quü ph©n ®¹m cã 70 tÊn quü l-¬ng thùc cã 40 tÊn. HTX CÈm T©n ( CÈm Thuû) lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n, tÝnh to¸n ®-îc 8 gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm, thùc hiÖn th©m canh c©y lóa n-íc vµ c©y ng« ®¹t n¨ng suÊt cao trªn diÖn tÝch 2 vô lóa ®¹t 11 tÊn/ ha, ng« ®¹t 10 tÊn/ ha. ë c¸c huyÖn miÒn biÓn tæ chøc l¹i s¶n xuÊt ë c¸c HTX nghÒ c¸ do ®ã t¹o ra ®-îc b-íc chuyÓn biÕn míi trong ®¸nh b¾t thu mua vµ giao s¶n phÈm. Th¸ng 9/1975 Héi nghÞ c¸n bé toµn tØnh tæng kÕt ®«ng xu©n 1974-1975 ph¸t ®éng lµm ®«ng xu©n 1975-1976 TØnh uû chñ tr-¬ng ph¸t ®éng phong trµo khai hoang phôc ho¸, san lÊp hè bom, hôc ®Êu vµ chuyÓn c- trong néi bé tØnh, huyÖn; N¨m 1976 toµn tØnh ®iÒu 14.000 lao ®éng ®i khai hoang trªn c¸c huyÖn miÒn nói nh-: Nh- Xu©n, Th¹ch Thµnh, B¸ Th-íc, CÈm Thuû, TÜnh Gia; khai hoang më réng diÖn tÝch ®ång cãi ë Nga S¬n, HËu Léc... Sè HTX lo¹i A tõ 13,4 % t¨ng lªn 29,7%, sè HTX lo¹i B + C tõ 96,6% gi¶m xuèng 70,3% trong ®ã sè HTX yÕu kÐm tõ 39,8% gi¶m xuèng cßn 17%; Trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ®iÓn h×nh tèt vÒ c¸c mÆt. C¸c h×nh thøc HTX kiÓu míi ra ®êi ®i tõ thÊp ®Õn cao trong tõng lÜnh vùc, tõng kh©u, tõng cung ®o¹n, (hîp t¸c phßng trõ s©u bÖnh trong trång trät, hîp t¸c chÕ biÕn, hîp t¸c lµm v-ên,...) nh©n nhanh c¸c m« h×nh ®· xuÊt hiÖn ë c¸c vïng, c¸c lÜnh vùc ra diÖn réng S¶n xuÊt ph¸t triÓn, quan hÖ s¶n xuÊt bÒn chÆt ®· t¹o cho c¸c HTX n«ng nghiÖp Thanh Ho¸ hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô c¸ch m¹ng lín cung cÊp cho Nhµ n-íc mét khèi l-îng l-¬ng thùc n«ng s¶n, thùc phÈm. Tõ 7 v¹n tÊn l-¬ng thùc trong nh÷ng n¨m 1976-1980 ®· ®¹t 14 v¹n tÊn n¨m 1981, 15 v¹n tÊn n¨m 1984 vµ 20 v¹n tÊn 1985. Sè HTX lo¹i A tõ 13,4 % t¨ng lªn 29,7%, sè HTX lo¹i B + C tõ 96,6% gi¶m xuèng 70,3% trong ®ã sè HTX yÕu kÐm tõ 39,8% gi¶m xuèng cßn 17%; Trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ®iÓn h×nh tèt vÒ c¸c mÆt. §êi sèng cña nh©n d©n tõng b-íc ®-îc æn ®Þnh, kh«ng ph¶i nhËn viÖn trî cña Trung -¬ng nh- thêi kú tr-íc. Phong trµo hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp lµ con ®-êng ®Ó h-íng cho ng-êi n«ng d©n ®i lªn CNXH. Môc ®Ých tèt ®Ñp cña con ®-êng hîp t¸c ho¸ ®· ®-îc ng-êi n«ng d©n h-ëng øng réng r·i. Sau h¬n 30 n¨m tiÕn hµnh phong trµo hîp 9 t¸c ho¸ kh«ng ai nghi ngê môc tiªu vµ nh÷ng thµnh tùu cña nã víi viÖc gi¶i phãng ng-êi n«ng d©n, ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. Nh-ng còng chÝnh phong trµo hîp t¸c ho¸ ®ã ®· m¾c nhiÒu sai lÇm nghiªm träng, mµ sai lÇm lín nhÊt cña nã chÝnh lµ gi¶i quyÕt kh«ng tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ ruéng ®Êt dÉn ®Õn lµm tha ho¸ ng-êi n«ng d©n vµ lµm tr× trÖ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trong các HTX bâc cao, ruộng đất và các tư liệu sản xuất chủ yếu khác của hộ xã viên được tập thể hoá triệt để và việc phân phối sản phẩm hoàn toàn dựa vào ngày công lao động được tính bằng điểm. Hoa lợi ruộng đất lúc này cũng không còn nữa. Như vậy quyền sở hữu tư nhân về ruộng đất và tư liệu sản xuất chủ yếu khác hoàn toàn bị thủ tiêu; quyền tự chủ về sử dụng ruộng đất của nông dân xã viên bị xoá bỏ. Việc tập thể hoá triệt để ruộng đất và điều hành sản xuất tập trung cao độ trong các HTX bậc cao thực tế đã làm người nông dân thờ ơ với công việc tập thể. Trên thực tế ruộng đất trở thành vô chủ; người nông dân sản xuất nông nghiệp không gắn bó với ruộng đất, ruộng đất bị sử dụng lãng phí, kém hiệu quả. Đời sống xã viên vì thế không đạt mức tối thiểu. §èi víi n«ng d©n, b-íc chuyÓn lªn HTX lµ mét sù thay ®æi c¨n b¶n quan hÖ ruộng ®Êt, hé n«ng d©n mÊt quyÒn së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n, mÊt quyÒn sö dông vµ mÊt quyÒn kinh doanh s¶n xuÊt nh- mét ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp. NÕu nh÷ng quyÒn Êy cµng ®-îc t¨ng c-êng vÒ phÝa HTX bao nhiªu th× còng tøc lµ cµng t¸ch rêi ng-êi n«ng d©n chõng Êy. Sù chuyÓn biÕn quan hÖ ruéng ®Êt ®¸ng lÏ ph¶i t¹o nªn sù ph¸t triÓn ®i lªn cña HTX, vai trß tÝch cùc cña ng-êi n«ng d©n víi t- c¸ch lµ ng-êi lµm chñ tËp thÓ ph¶i trë thµnh hiÖn thùc, ®êi sèng mäi mÆt cña n«ng d©n ph¶i ®-îc c¶i thiÖn, th× tr¸i l¹i HTX ®· kh«ng mang l¹i ®-îc kÕt qu¶ nh- thÕ. Qu¸ tr×nh x©y dùng phong trµo hîp t¸c ho¸, cñng cè c¶i thiÖn HTX ®-îc diÔn ra kh¸ nhanh, nh-ng thiÕu v÷ng ch¾c, laÞ ¸p dông mét kiÓu m« h×nh chung cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc n«ng l©m ng- nghiÖp, cho tÊt c¶ mäi vïng trong 10 tØnh, trong khi tr×nh ®é, ®iÒu kiÖn lùc l-îng s¶n xuÊt ch-a phï h¬p vµ mang tÝnh ®Æc thï riªng cña tõng lÜnh vùc, tõng ngµnh. Cµng cñng cè, cµng c¶i thiÖn, cµng t¸ch ng-êi lao ®éng ra khái t- liÖu s¶n xuÊt, ®-a vÞ trÝ mäi ng-êi lao ®éng, mäi ng-êi n«ng d©n trong HTX thµnh mét ®¬n vÞ céng ®ång d-íi sù ®iÒu khiÓn chØ huy thèng nhÊt c¶u Ban qu¶n trÞ. Do ®ã kh«ng ph¸t huy ®-îc tiÒm n¨ng cña mäi thµnh viªn. Tæ chøc s¶n xuÊt vµ c¬ chÕ qu¶n lý trong HTX l¹i theo chØ tiªu kÕ ho¹ch Nhµ n-íc, quan hÖ víi nhµ n-íc lµ cÊp ph¸t vµ giao n¹p, sö dông c¬ chÕ hiÖn vËt hãa, tù tóc, tù cÊp. Quan hÖ gi÷a n«ng d©n víi Nhµ n-íc lµ quan ®iÓm c«ng ®iÓm - hiÖn vËt, dÉn ®Õn võa rong c«ng phãng ®iÓm, võa lµm gi¶m gi¸ trÞ, gi¶m hiÖu qu¶ lao ®éng, kh«ng g¾n ®-îc ng-êi lao ®éng víi kÕt qu¶ cuèi cïng cña m×nh. MÆt kh¸c do qu¸ tr×nh biÕn ®éng cña c¸ch m¹ng, HTX ph¶i lµm c¶ chøc n¨ng qu¶n lý, b¶o hiÓm x· héi, tõ thiÖn... Lîi Ých cña hé n«ng d©n trong c¸c HTX l¹i vi ph¹m nghiªm träng, b×nh qu©n trong c¸c thêi kú 1965-1975, ng-êi lao ®éng chØ ®-îc h-ëng 20-25%, gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra ®èi víi nh÷ng vïng khã kh¨n chØ cßn kho¶ng 15%. Do h-ëng thô thµnh qu¶ Ýt nªn ®· triÖt tiªu ®éng lùc cña ng-êi lao ®éng, lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm cho ng-êi lao ®éng kh«ng thiÕt tha v¬i HTX, víi c¬ chÕ ph©n phèi b×nh qu©n thùc sù mÊt c«ng b»ng vµ kiÓu chØ huy tËp trung mÖnh lÖnh. Thùc tr¹ng cña viÖc chia t¸ch hay s¸t nhËp quy m« diÔn ra ë c¸c ®Þa ph-¬ng hay nh÷ng thêi kú nµy ®· thÓ hiÖn sinh ®éng - t©m t- nguyÖn väng cña n«ng d©n muèn tho¸t khái nh÷ng rµng buéc nµy, trong khi ®ã l¹i chØ t¸ch hay s¸t nhËp thùc chÊt ®ã lµ biÖn ph¸p c¶i tiÕn, cñng cè mang kiÓu hµnh chÝnh, mang tÝnh b¾t buéc ®· võa kh«ng gì ®-îc nh÷ng ¸ch t¾c cho s¶n xuÊt l¹i cßn g©y ra nh÷ng tèn kÐm thÊt thiÖt vÒ tµi s¶n, vÒ cæ phÇn ®ãng gãp cña x· viªn. Cã thÓ nãi t×nh h×nh hîp t¸c hãa vµ tæ chøc HTX ®· mang nÆng tÝnh phong trµo vµ chñ nghÜa h×nh thøc ch-a xem HTX lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®Ých thùc- lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn cho phï hîp lùc l-îng s¶n xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®Ò ra th-êng nÆng vÒ chÊn chØnh tæ chøc, vÒ ®éng viªn t- t-ëng nªn ®· kÐm hiÖu qu¶. 11 Bªn c¹nh ®ã h×nh thøc HTX còng b¾t ®Çu béc lé nh÷ng vÊn ®Ò míi bøc xóc c¶ vÒ nhËn thøc, lý luËn c¶ vÒ thùc tiÔn chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn cÇn ®-îc nghiªn cøu, tæng kÕt ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn thÊp, c«ng nî chËm ®-îc xö lý, c¸c nhu cÇu bøc thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp, c«ng nî chËm ®-îc xö lý, c¸c nhu cÇu bøc thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ HTX chØ míi ®¸p øng ®-îc mét phÇn rÊt nhá, nhiÒu lÜnh vùc quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ HTX cßn bÞ bá trèng, qu¶n lý kinh tÕ HTX cßn bÞ bu«ng láng. NhiÒu HTX cÇn ®-îc gi¶i thÓ hoÆc chuyÓn ®æi nh-ng ch-a xö lý ®-îc tån ®äng, nhiÒu n¬i cÇn cã HTX nh-ng rÊt lóng tóng ch-a thµnh lËp ®-îc. NhËn ®Þnh trªn ®©y ®· ®-îc thùc tÕ chøng minh trong thêi kú 1981- 1989 tr-íc khi nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ ra ®êi. Vµo thêi ®iÓm nµy nh÷ng khuyÕt tËt trong chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ m©u thuÉn trong c¬ chÕ qu¶n lý ®· béc lé ngµy cµng râ, cµng s©u s¾c h¬n, ®· dÉn tíi hiÖn t-îng kho¸n chui ë nhiÒu n¬i, ®ã lµ giao kho¸n mµu trªn ®Êt vô ®«ng, giao kho¸n ruéng ë nh÷ng vïng xa, vïng xÊu cho c¸c hé, tËp thÓ ®Þnh møc mét s¶n l-îng nhÊt ®Þnh råi giao cho hé canh t¸c, v-ît bao nhiªu hé nhËn kho¸n h-ëng bÊy nhiªu, ë mét sè vïng ho¸ gi¸ ®µn tr©u bß cho hé. TÊt c¶ thùc tr¹ng ®ã chøng tá nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ ®-îc t¹o lËp nªn trong thêi gian ®ã ®· kh«ng thÝch øng ®-îc víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, kh«ng thÝch øng ®-îc hoµn c¶nh míi. Kinh tÕ n«ng nghiÖp ®ang ®øng tr-íc yªu cÇu ®iÒu chØnh lín c¸c quan hÖ s¶n xuÊt. 1.2 Quá trình thực hiện chØ thÞ 100 của Đảng ở tỉnh Thanh Hoá. Tr-íc sù khñng ho¶ng cña m« h×nh qu¶n lý vµ sù gi¶m sót cña t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, mét sè tæ chøc §¶ng vµ quÇn chóng ®· tù t×m kiÕm c¸ch lµm míi. Tõ ®Çu n¨m 1975 ë mét sè n¬i ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc kho¸n ®Õn tõng hé gia ®×nh hoÆc cho x· viªn m-în ®Êt, khuyÕn khÝch x· viªn khai hoang phôc ho¸ ®Êt ®ai. H¶i Phßng vµ VÜnh Phó lµ n¬i xuÊt hiÖn h×nh thøc kho¸n hé tõ nh÷ng n¨m 60 nh-ng kh«ng ®ù¬c chÊp nhËn. ThËp niªn 70, hai ®Þa ph-¬ng (§å S¬n- H¶i Phßng, VÜnh L¹c- VÜnh Phó) l¹i lµ n¬i xuÊt hiÖn trë 12 l¹i h×nh thøc kho¸n hé. Sau ®ã h×nh thøc nµy lan dÇn ra c¸c ®Þa ph-¬ng víi møc ®é kh¸c nhau. §Ó chän lùa mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n tr-íc hiÖn t-îng kho¸n hé, ngµy 21 th¸ng 10 n¨m 1980, Ban bÝ th- Trung -¬ng ra th«ng b¸o sè 22 ghi nhËn vµ cho phÐp c¸c ®Þa ph-¬ng lµm thö h×nh thøc kho¸n s¶n phÈm ®èi víi c©y lóa. Sau khi cã th«ng b¸o sè 22, c¬ chÕ kho¸n hé ®-îc triÓn khai réng r·i ë nhiÒu hîp t¸c x· trªn c¸c vïng ®ång b»ng, trung du, miÒn nói. N¨m 1980, phÇn lín c¸c HTX cña H¶i Phßng ®· thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n míi tõ 20 ®Õn 100% diÖn tÝch lóa mïa. N¨ng suÊt b×nh qu©n toµn thµnh ®¹t trªn 23 t¹/ha (mÆc dï vô mïa n¨m 1980 miÒn B¾c kÓ c¶ H¶i Phßng bÞ lôt, óng lôt rÊt nghiªm träng. N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n cña miÒn B¾c chØ ®¹t 18,8 t¹/ha. Tæng s¶n l-îng l-¬ng thùc c¶ n¨m cña H¶i Phßng t¨ng 6,3% so víi n¨m 1979. Do ®ã, H¶i Phßng ®· h×nh thµnh sím nghÜa vô ®ãng gãp l-¬ng thùc cho Nhµ n-íc víi 23299 tÊn, v-ît kÕ ho¹ch 299 tÊn. Møc ¨n (ch-a kÓ phÇn v-ît kho¸n s¶n l-îng cña x· viªn) b×nh qu©n hµng th¸ng cña mçi ng-êi t¨ng thªm 3kg thãc. Trªn c¬ së tæng kÕt ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tiÔn, ngµy 13 th¸ng 1 n¨m 1981, Ban bÝ th- Trung -¬ng d· ban hµnh chØ thÞ 100 CT- TW, chÝnh thøc quyÕt ®Þnh chñ tr-¬ng thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng ®Õn nhãm vµ ng-êi lao ®éng. ChØ thÞ 100 CT- TW nªu râ: môc ®Ých cña viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n míi trong n«ng nghiÖp lµ nh»m “®¶m b¶o ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tế, trªn c¬ së l«i cuèn ®-îc mäi ng-êi h¨ng h¸i lao ®éng, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, sö dông tèt ®Êt ®ai, t- liÖu s¶n xuÊt hiÖn cã, ¸p dông tiÕn bé kü thuËt, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, cñng cè, t¨ng c-êng quan hÖ s¶n xuÊt vµ x· héi chñ nghÜa ë n«ng th«n kh«ng ngõng n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cña x· viªn, t¨ng tÝch luü cña HTX, lµm trßn nghÜa vô vµ kh«ng ngõng t¨ng khèi l-îng n«ng s¶n cung øng cho Nhµ n-íc” [94, tr. 71]. ChØ thÞ 100 víi néi dung chñ yÕu “kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng c©y lóa ®Õn nhãm vµ ng-êi lao 13 ®éng” mµ nh©n d©n gäi t¾t lµ “kho¸n 100” ®· b­íc ®Çu gãp phµn xo¸ bá ph­¬ng thøc qu¶n lý tËp trung quan liªu, s¶n xu©t tËp thÓ “cha chung kh«ng ai khãc”. Do ®ã “kho¸n 100” ®· nhanh chãng ®i vµo cuéc sèng n«ng th«n nh­ lµ mét luång giã míi. NÕu tr-íc n¨m 1981, ng-êi n«ng d©n lµm viÖc trong c¸c HTX víi t©m tr¹ng cña mét ng­êi “lµm thuª ¨n ®iÓm” th× sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trªn ru«ng kho¸n vµ ®-îc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt b»ng s¶n phÈm v-ît kho¸n, quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña s¶n xuÊt. ChØ thÞ 100 CT- TW vµ mét lo¹t c¸c chØ thÞ tiÕp theo cña Ban bÝ th- Trung -¬ng (kho¸ V) ®· thÓ hiÖn râ h¬n nh÷ng chñ tr-¬ng lín cña §¶ng vÒ chính sách ruộng đất trong giai ®o¹n nµy nh-: B-íc ®Çu nhËn vai trß cña kinh tÕ hé gia ®×nh x· viªn. Tõ chç kh«ng cã vai trß g× ®¸ng kÓ ®èi víi kinh tÕ tËp thÓ, ®Õn nay hé gia ®×nh x· viªn ®-îc quyÒn chñ ®éng ë mét sè kh©u s¶n xuÊt vµ ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. ChØ thÞ 38/CT- TW cña Ban BÝ th- Trung -¬ng ®· cho phÐp c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n tËn dông mäi nguån ®Êt ®ai mµ hîp t¸c x·, n«ng, l©m tr-êng ch-a sö dông hÕt ®Ó ®-a vµo s¶n xuÊt. §Êt khai hoang ®Êt phôc ho¸ ®-îc miÔn thuÕ trong thêi h¹n 5 n¨m. Nhµ n-íc kh«ng ®¸nh thuÕ s¶n xuÊt, kinh doanh ®èi víi kinh tÕ gia ®×nh. Hé gia ®×nh n«ng d©n ®-îc quyÒn tiªu thô c¸c s¶n phÈm lµm ra. Víi chñ tr-¬ng nµy nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh m« h×nh hîp t¸c x·- tËp thÓ ho¸ ®· cã sù thay ®æi. Ruéng ®Êt vÉn thuéc së h÷u tËp thÓ nh-ng ®· ®-îc giao kho¸n cho c¸c hé. ë mét sè kh©u lao ®éng cña hé gia ®×nh ®· thay thÕ cho lao ®éng tËp thÓ. ChÕ ®é ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng ®· thay thÕ mét phÇn cho chÕ ®é ph©n phèi theo c«ng ®iÓm. C¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung thèng nhÊt ®· ®-îc níi láng. Mèi quan hÖ gi÷a hîp t¸c x· víi hé n«ng d©n b¾t ®Çu cã chuyÓn biÕn. Qu¸n triÖt chØ thÞ 100 CT- TW cña Trung -¬ng §¶ng, thèng nhÊt nhËn thøc trong c«ng t¸c kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng. §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ ®· triÓn khai vµ phæ biÕn réng r·i trong toµn thÓ 14 quÇn chóng nh©n d©n. Tõ th¸ng 6/ 1980 tiÕp theo mét vµi HTX ®· tæ chøc nhãm ®Õn s¶n phÈm cuèi cïng cho x· viªn trong vô chiªm xu©n 1980, Th-êng vô Trung -¬ng ®· giao cho Ty n«ng nghiÖp cïng víi Ban n«ng nghiÖp cña §¶ng tæ chøc nghiªn cøu x©y dùng ph-¬ng ¸n kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp. Trung tuÇn th¸ng 9/1980 Th-êng vô Trung -¬ng ®· th¶o luËn ph-¬ng ¸n kho¸n s¶n phÈm vµ quyÕt ®Þnh lµm thÝ ®iÓm ë mét sè HTX thuéc c¸c vïng, c¸c miÒn, c¸c lo¹i HTX kh¸c nhau: chñ tr-¬ng nµy ®ang ®-îc triÓn khai c«ng t¸c chuÈn bÞ ë mét sè huyÖn th× cuèi th¸ng 10/1980 cã th«ng b¸o 22 cña Ban Th-êng vô Trung -¬ng, TØnh uû ®· häp phiªn toµn thÓ ban chuyªn ®Ò c«ng t¸c kho¸n s¶n phÈm trong c¸c HTX, sau 2 ngµy th¶o luËn cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, nh-ng cuèi cïng TØnh uû ®· thèng nhÊt ra th«ng b¸o sè 9 thùc hiÖn kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng ®Õn ng-êi lao ®éng nh- néi dung th«ng b¸o 22 cña Ban BÝ th- Trung -¬ng ®· chØ dÉn. Sau cuéc häp TØnh uû, c¸c huyÖn ®Òu tæ chøc qu¸n triÖt chñ tr-¬ng kho¸n s¶n phÈm ®Õn ng-êi lao ®éng cho c¸n bé chñ chèt c¸c ngµnh xung quanh huyÖn, c¸n bé chñ chèt ë x· HTX, ®µi b¸o...vµ ®Þa ph-¬ng tËp trung tuyªn truyÒn h-íng dÉn c«ng t¸c kho¸n s¶n phÈm. Tõ ®ã, chñ tr-¬ng kho¸n s¶n phÈm ®Õn ng-êi lao ®éng ®· ®-îc ph¸t ®éng trong mäi c«ng t¸c cña quÇn chóng x· viªn. Nãi chung, ®¹i bé phËn c¸n bé §¶ng viªn vµ quÇn chóng x· viªn nhËn râ chñ tr-¬ng kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp lµ cÇn thiÕt, yªu cÇu ®-îc thùc hiÖn sím, nh-ng cã mét sè bé phËn c¸n bé ph©n v©n, lo sî quan hÖ s¶n xuÊt XHCN bi xãi mßn, mét bé phËn quÇn chóng thiÕu søc lao ®éng lo cho nhµ m×nh kh«ng thÓ nhËn kho¸n ®-îc, kh«ng cã thu ho¹ch, c¸ biÖt cã ng-êi ph¶n ®èi v× tr-íc ®©y th-êng û l¹i vµo tËp thÓ, trèn tr¸nh nghÜa vô lao ®éng. §Ó thùc hiÖn ®-îc chÕ ®é kho¸n míi, chñ tr-¬ng cña TØnh tËp trung båi d-ìng ®éi ngò c¸n bé HTX vµ ®éi s¶n xuÊt, chØ trong thêi gian ng¾n tr-íc khi b-íc vµo s¶n xuÊt vô chiªm xu©n 1981, c¸c huyÖn ®· chia ra tõng côm nhá ®Ó båi d-ìng ®ù¬c ®¹i bé phËn c¸n bé HTX tõ ®éi tr-ëng ®éi phã trë lªn, ®ît båi 15 d-ìng nµy ®· båi d-ìng trªn 8000 c¸n bé HTX trong ®ã cã trªn 6000 ®éi tr-ëng ®éi phã s¶n xuÊt, thêi gian mçi líp 3- 4 ngµy, b-íc ®Çu gãp phÇn t¨ng thªm nhËn thøc vµ ph-¬ng ph¸p kho¸n míi cho ®éi ngò c¸n bé HTX. Trªn c¬ së ®-îc trang bÞ kiÕn thøc, c¸c ®¶ng bé c¬ së ®· tæ chøc th¶o luËn chñ tr-¬ng kho¸n, më ®¹i héi HTX quyÕt ®Þnh h×nh thøc kho¸n. Phong trµo quÇn chóng ®ßi hái ®-îc thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n míi rÊt s«i næi cã huyÖn lóc ®Çu muèn lµm thÝ ®iÓm råi míi më réng cho v÷ng ch¾c h¬n, nh-ng vÒ sau cµng thùc hiÖn cµng ph¸t triÓn réng phong trµo kho¸n, mét sè HTX tiªn tiÕn vµ HTX yÕu kÐm c¸n bé cã nh÷ng ph©n v©n ch-a muèn kho¸n míi, quÇn chóng x· viªn cã nh÷ng kiÕn nghÞ ®ßi ®-îc thùc hiÖn. MÆc dï kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng cho ng-êi lao ®éng ®· trë thµnh nguyÖn väng cña quÇn chóng x· viªn, nh-ng lµ viÖc lµm rÊt míi ch-a cã kinh nghiÖm, cho nªn b-íc ®i cña c¸c ®Þa ph-¬ng cã kh¸c nhau, cã huyÖn chñ ®éng ®Ó më réng kho¸n s¶n ngay tõ ®Çu cã ®Þa ph-¬ng triÓn khai chËm nªn cã nh÷ng lóng tóng nhÊt ®Þnh. §Õn cuèi th¸ng 12/1980 c¸c HTX ®ång b»ng míi cã gÇn 70% sè HTX thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n ®Õn ng-êi lao ®éng, huyÖn cã nhiÒu HTX kho¸n míi lµ TriÖu S¬n 35/40 HTX, N«ng Cèng 36/41 HTX, Qu¶ng X-¬ng 60/66 HTX, Trung S¬n 62/71 HTX, ThiÖu Yªn 62/66 HTX: 7 huyÖn miÒn nói lµm thÝ ®iÓm ë 20 HTX, nhiÒu nhÊt Nh- Xu©n 10 HTX. Nh-ng tõ sau héi nghÞ s¬ kÕt c«ng t¸c kho¸n cña Bé N«ng nghiÖp t¹i H¶i Phßng vµ tiÕp theo chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th- Trung -¬ng, c«ng t¸c kho¸n míi ®-îc triÓn khai hÇu hÕt c¸c HTX ®ång b»ng, c¸c huyÖn miÒn nói còng kh«ng h¹n chÕ ph¹m vi thÝ ®iÓm, kÓ c¶ mét sè HTX ®· tiÕn hµnh kho¸n viÖc ë c¸c kh©u cµy, lµm m¹ vµ cÊy, nhiÒu HTX sau ®iÒu hµnh cÊy xong ®· giao ch¨m sãc vµ thu ho¹ch cho x· viªn nhËn kho¸n. TÝnh ®Õn 15/3/1981, sè HTX ®· kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng nh- sau: 16 Thä Xu©n 36/43 HTX TriÖu S¬n 38/40 HTX §«ng ThiÖu 45/47 HTX Qu¶ng X-¬ng 65/60 HTX TÜnh Gia 72/80 HTX Ho»ng Ho¸ 53/55 HTX ThiÖu Yªn 60/66 HTX N«ng Cèng 40/41 HTX HËu Léc 40/41 HTX Trung S¬n 70/71 HTX Tæng céng sè HTX ë vïng ®ång b»ng 563 HTX, ®· thùc hiÖn kho¸n s¶n phÈm cho nhãm vµ ng-êi lao ®éng 534 HTX= 95% MiÒn nói vµ trung du VÜnh Th¹ch 28/81 HTX CÈm Thuû 10/51 HTX Nh- Xu©n 30/125 HTX L-¬ng Ngäc 19/161 HTX Th-êng Xu©n 2/80 HTX B¸ Th-íc 1/125 HTX Quan Ho¸ 0/171 HTX Tæng céng sè HTX ë trung du vµ miÒn nói 793 HTX, ®· thùc hiÖn kho¸n s¶n phÈm 80 HTX. Trong sè HTX ®ång b»ng ®· kho¸n s¶n, cã 6 HTX chØ kho¸n mét phÇn 17 diÖn tÝch tõ 30-70% so víi diÖn tÝch cÊy lóa (Ho»ng Ho¸ 5 HTX, HËu Léc 1 HTX) 25 HTX chia nhãm cè ®Þnh ®Ó kho¸n s¶n (TÜnh Gia 18 HTX, HËu Léc 4 HTX, Trung S¬n 2 HTX, Qu¶ng X-¬ng 1 HTX) miÒn nói 14 HTX chia nhãm ®Ó kho¸n (VÜnh Th¹ch 5 HTX, Nh- Xu©n 8 HTX, B¸ Th-íc 1 HTX). Sè HTX vÉn gi÷ chÕ ®é kho¸n viÖc ë ®éi s¶n xuÊt 29 HTX trong sè nµy cã 15 HTX thuéc lo¹i HTX tiªn tiÕn vµ kh¸. Nãi chung c¸c HTX ë ®ång b»ng vµ trung du, sau khi cã chñ tr-¬ng kho¸n s¶n phÈm ®· tÝch cùc c¶i tiÕn ph-¬ng ph¸p giao kho¸n vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc, kÓ c¶ mét sè HTX vÉn gi÷ chÕ ®é kho¸n viÖc ë ®éi s¶n xuÊt. S¶n l-îng giao kho¸n ®Õn nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng lµ c¨n cø vµo møc n¨ng suÊt cña HTX ®· kho¸n cho ®éi s¶n xuÊt mµ tÝnh to¸n ®iÒu chØnh cô thÓ cho tõng thöa ruéng theo ®é ph× nhiªu cña ®Êt, n¨ng suÊt b×nh qu©n ®· ®¹t ®ù¬c trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®Çu t- vÒ lao ®éng, ph©n bãn cña HTX trªn thöa ruéng ®ã nh»m b¶o ®¶m cho s¶n l-îng thu ho¹ch cña c¸c thöa ruéng trong ®éi s¶n xuÊt ¨n khíp víi s¶n l-îng HTX giao kho¸n ®Õn ®éi s¶n xuÊt. Ruéng ®Êt giao kho¸n ®Õn nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng tiÕn hµnh s¶n xuÊt chñ yÕu lµ ®èi víi lao ®éng ngµnh trång trät. HTX c¨n cø vµo kh¶ n¨ng lao ®éng, nghÜa vô lao ®éng vµ møc ®Çu t- lao ®éng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Ó tÝnh to¸n s¶n l-îng ®Êt giao kho¸n cho phï hîp. C¸n bé x·, HTX, ®éi s¶n xuÊt còng ®ù¬c tÝnh giao ruéng ®Êt lµm kho¸n t-¬ng øng víi sè c«ng quy ®Þnh ph¶i trùc tiÕp tham gia c«ng t¸c cho hä. §èi víi lao ®éng lµm c¸c ngµnh, nghÒ kh¸c nÕu xÐt cÇn thiÕt th× còng cã thÓ ®-îc giao thªm ruéng ®Êt lµm kho¸n víi tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn c¬ së b¶o ®¶m kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cña HTX. CÇn g¾n víi nghÜa vô lao ®éng ®ñ giao møc diÖn tÝch kho¸n cho x· viªn nh»m b¾t buéc nh÷ng ng-êi l-êi lao ®éng cho tËp thÓ còng ph¶i cã nghÜa vô lao ®éng nhËn kho¸n víi HTX. Ruéng ®Êt giao kho¸n ®Õn lao ®éng ®Ó thùc hiÖn s¶n l-îng kh«ng nªn ph©n t¸n ra nhiÒu m¶nh, nhiÒu chç, nhiÒu xø ®ång kh¸c nhau, nh-ng ph¶i ®¶m 18 b¶o cã tû lÖ hîp lý gi÷a lóa vµ hoa mµu, gi÷a diÖn tÝch cÊy lóa sím, lóa muén vµ lóa ®¹i trµ ®Ó lao ®éng ®-îc ph©n bæ ®Òu vµo c¸c th¸ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi víi nh÷ng ruéng xÊu, ru«ng xa th× chñ yÕu ®Þnh møc kho¸n ®iÒu chØnh cho phï hîp ®Ó x· viªn nhËn kho¸n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng xö lý ruéng ®Êt, khi giao kho¸n ®Õn nhãm lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng theo kinh nghiÖm cña HTX ®· lµm cã thÓ gi¶i quyÕt theo c¸ch: - XÕp c¸c thöa to, nhá kh¸c nhau ®Ó t-¬ng øng víi 1, 2, 3 lao ®éng ®Ó tæ chøc viÖc giao kho¸n cho 1 thöa ruéng nhiÒu nhÊt còng chØ giao kho¸n cho lao ®éng ë 2 gia ®×nh lµ cïng. NÕu cÇn thiÕt còng cã thÓ h×nh thµnh c¸c bê gän nhá ®Ó võa tiÖn giao cho viÖc gi÷ n-íc, ch¨m sãc, võa kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn diÖn tÝch vµ viÖc sö dông c¬ giíi khi lµm ®Êt. Nh÷ng HTX ®-îc giao kho¸n s¶n phÈm trång trät cho lao ®éng cÇn kho¸n hÕt c¸c lo¹i diÖn tÝch cho x· viªn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu ®èi víi c¸c lo¹i c©y trång. Ruéng giao kho¸n cho x· viªn nªn æn ®Þnh trong thêi gian 2, 3 n¨m ®Ó x· viªn yªn t©m tÝch cùc thùc hiÖn th©m canh. Møc n¨ng suÊt kho¸n th× c¨n cø vµo kh¶ n¨ng ®Çu t- ph©n bãn, kÜ thuËt cña HTX trong tõng n¨m kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu chØnh cho hîp lý. HTX chØ thu l¹i diÖn tÝch kho¸n ®èi víi ng-êi lao ®éng kh«ng b¶o ®¶m thùc hiÖn ®óng ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu c©y trång theo tõng vïng s¶n xuÊt, kh«ng giao nép ®ñ s¶n phÈm cho HTX vµ lao ®ång cã sù biÕn ®éng mµ b¶n th©n hä yªu cÇu. - Dùa vµo tr×nh tù lµ : dùa vµo ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt ®· ®-îc x¸c ®Þnh HTX ph¶i bè trÝ mét c¬ cÊu c©y trång hîp lý cho tõng vïng s¶n xuÊt. Trªn c¬ së ®ã HTX ph¶i bµn b¹c víi x· viªn vÒ c¸c ®Þnh møc: s¶n l-îng, c«ng lao ®éng vµ nh÷ng chi phÝ vËt chÊt cÇn thiÕt cho tõng lo¹i c©y trång ë tõng vïng, tõng thöa ruéng sau khi ®· x¸c ®Þnh ®-îc ®Þnh møc ®ã th× míi tiÕn hµnh giao ruéng ®Êt kho¸n ®Õn nhãm vµ ng-êi lao ®éng ®Ó thùc hiÖn. Nãi chung ruéng ®Êt giao kho¸n ®Õn nhãm vµ ng-êi lao ®éng nªn kÕt hîp gi÷a sù ph©n c«ng víi sù vËn ®éng x· viªn tù gi¸c nhËn lµ chÝnh, nh-ng ph¶i ®¶m b¶o ®-îc sù c«ng b»ng, hîp lý gi÷a c¸c x· viªn trong c«ng viÖc nhËn kho¸n mµ tÝnh to¸n c¸c kho¶n thu, chi cña HTX trong tõng n¨m, tõng vô, x¸c 19 ®Þnh râ sè c«ng lao ®éng ®-îc chia, thu nhËp mét ngµy c«ng vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt theo kÕ ho¹ch ®Ó khuyÕn khÝch vµ n©ng cao thu nhËp cho x· viªn b»ng c¸ch t¨ng s¶n l-îng vµ t¨ng gi¸ trÞ ngµy c«ng chia cña HTX lµ chñ yÕu nh- chØ thÞ cña Ban bÝ th- ®· ®Ò ra. Bé n«ng nghiÖp ®ång thêi còng quy ®Þnh: giao diÖn tÝch nhËn kho¸n lµ giao cho lao ®éng trång trät kÕt hîp víi kh¶ n¨ng lao ®éng cña tõng hé, ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý HTX vµ lao ®éng lµm c¸c ngµnh nghÒ th× c¨n cø vµo ngay c«ng ph¶i lµm trùc tiÕp s¶n xuÊt ®Ó giao mét sè diÖn tÝch t-¬ng øng kh«ng giao b×nh qu©n theo nh©n khÈu. ë tØnh Thanh Ho¸ ®· tiÕn hµnh lµ: giao cho lao ®éng trång trät kÕt hîp víi nh©n khÈu, c¸ch giao kÕt hîp víi nh©n khÈu còng mçi n¬i vËn dông mét kh¸c: HuyÖn TriÖu S¬n giao cho lao ®éng 60-70%, nh©n khÈu 30-40%, N«ng Cèng 33 HTX giao diÖn tÝch cho lao ®éng quy ®Þnh kÕt hîp víi nh©n khÈu, 7 HTX giao diÖn tÝch cho lao ®éng chÝnh kÕt hîp víi nh©n khÈu. HTX Yªn ThÞnh huyÖn ThiÖu Yªn giao cho mçi lao ®éng 5 sµo, mçi nh©n khÈu nöa sµo...§èi víi lao ®éng ngµnh nghÒ vµ c¸n bé qu¶n lý riªng Ho»ng Ho¸ quy ®Þnh kh«ng ®-îc giao diÖn tÝch kho¸n, cßn c¸c huyÖn kh¸c ®Òu cã giao, TriÖu S¬n lao ®éng ngµnh nghÒ vµ c¸n bé qu¶n lý ®-îc nhËn b»ng 1/3 hoÆc 1/2 diÖn tÝch kho¸n so víi lao ®éng trång trät, ThiÖu Yªn ®-îc nhËn 20-30%. Riªng HTX §øc ThuËn vµ QuyÕt Th¾ng ë TÜnh Gia giao diÖn tÝch kho¸n theo b×nh qu©n nh©n khÈu. Sù chuyÓn biÕn ruéng ®Êt ®¸ng lÏ ph¶i t¹o nªn sù ph¸t triÓn ®i lªn cña HTX, vai trß tÝch cùc cña ng-êi n«ng d©n víi t- c¸ch lµ ng-êi lµm chñ tËp thÓ ph¶i trë thµnh hiÖn thùc, ®êi sèng mäi mÆt cña n«ng th«n ph¶i ®-îc c¶i thiÖn, th× tr¸i l¹i HTX ®· kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ nh- thÕ. C¸ch giao ruéng nhËn kho¸n cho ng-êi lao ®éng lµ mäi ng-êi nhËn kho¸n ®Òu nhËn ruéng cã c¸c lo¹i c©y trång theo c¸c thêi vô kh¸c nhau, råi dïng c¸ch b¾t th¨m ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng suy b× nh-ng còng cßn mét sè HTX ë HËu Léc, Qu¶ng X-¬ng...vµ ë mét sè HTX ®ång ruéng vµ c©y trång phøc t¹p, nhËn tíi 18 m¶nh ruéng ®Êt kh¸c nhau, phæ biÕn ruéng nhËn kho¸n cña hé x· viªn lµ 6-7 m¶nh ruéng, chØ ë nh÷ng HTX ®ång ruéng ®ì phøc t¹p th× mçi gia ®×nh nhËn kho¸n míi ®-îc lµm nh÷ng miÕng ruéng cã 2-3 sµo diÖn tÝch. Víi viÖc manh muèn ruéng ®Êt nh- vËy ®· lµm cho diÖn tÝch ®Êt 20 canh t¸c vµ b×nh qu©n ®Êt canh t¸c suy gi¶m nghiªm träng. B¶ng 1: Thèng kª mét sè ®¬n vÞ gi¶m diÖn tÝch vµ b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt canh t¸c stt ChØ tiªu Tªn ®¬n vÞ Diªn tÝch canh t¸c (Ha) B×nh qu©n ®Êt canh t¸c1978 (m2/ ng-êi) B×nh qu©n ®Êt canh t¸c1984 (m2/ ng-êi) 1978 1984 Tæng sè 7388,83 6681,72 1086 805 1 X· Hµ Long- Hµ Trung 628,80 513,10 1390 971 2 X· Hµ V©n - Hµ Trung 371,70 298,90 1351 932 3 X· Hµ B×nh- Hµ Trung 414,90 349,90 1132 837 4 X· Qu¶ng Ngäc-Qu¶ng X-¬ng 637,90 594,80 1239 959 5 X· Qu¶ng Léc- Qu¶ng X-¬ng 418,90 386,70 1250 969 6 X· Qu¶ng §Þnh- Qu¶ng X-¬ng 403,80 324,20 1170 647 7 X· §«ng VÖ- TX Thanh Ho¸ 271,90 241