Tóm tắt Luận văn Tính thích ứng của thiết chế quản lý đối với việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin và hình thành chính phủ điện tử tại Bộ Khoa học và Công nghệ

minh giả thuyết Đề thực hiện các nội dung nghiên cứu, các phương pháp nghiên cứu sau đã được sử dụng: Phương pháp nghiên cứu tài liệu: đề tài đã thu thập và nghiên cứu các liệu liên quan như: các tài liệu giảng dạy lý thuyết về khoa học chính sách, kết quả nghiên cứu các đề tài, dự án liên quan đến việc triển khai ứng dụng CNTT vào công tác quản lý nhà nước, các bài báo khoa học, văn bản quy phạm pháp luật liên quan. Phương pháp điều tra: Để xác định thực trạng việc ứng dụng CNTT trong công tác quản lý nhà nước tại Bộ KH&CN, đề tài đã tiến hành điều tra khảo sát 29 đơn vị trực thuộc Bộ KH&CN thuộc các khối quản lý nhà nước và đơn vị sự nghiệp. Đề tài cũng có tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực CNTT và trên cơ sở các nguồn thông tin để phân tích và đề xuất các giải pháp thúc đẩy ứng dụng CNTT và triển khai CPĐT tại Bộ KH&CN. 9. Kết cấu luận văn Bản Luận văn gồm những nội dung chính sau: Phần mở đầu; Chương 1: Cơ sở lý luận; 1.1 Các khái niệm liên quan 1.2 Tin học hóa quản lý nhà nước hướng tới “nền hành chính điện tử 13 1.3 Các nội dung ứng dụng CNTT phục vụ quản lý hành chính nhà nước Kết luận Chương 1 Chương 2: Hiện trạng, xu thế triển khai ứng dụng CNTT trong công tác quản lý nhà nước và định hướng high thành CPĐT; 2.1 Tình hình triển khai ứng dụng CNTT, CPĐT tại một số nước trên thế giới 2.2 Tình hình triển khai ứng dụng CNTT, CPĐT trong các cơ quan nhà nước của Việt Nam 2.3 Tình hình triển khai ứng dụng CNTT, CPĐT ở một số Bộ, ngành tiêu biểu 2.4 Hiện trạng triển khai ứng dụng CNTT, CPĐT tại Bộ KH&CN Kết luận Chương 2 Chương 3: Các giải pháp để thiết chế quản lý có thể thúc đẩy ứng dụng CNTT trong công tác quản lý và hình thành CPĐT tại Bộ KH&CN; 3.1 Tính thích ứng của thiết chế quản lý đối với việc thúc đẩy ứng dụng CNTT, CPĐT tại Bộ KH&CN 3.2 Các giải pháp thúc đẩy phát triển ứng dụng CNTT, hình thành CPĐT tại Bộ KH&CN Kết luận; Khuyến nghị; 14 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Các khái niệm liên quan 1.1.1 Khái niệm quản lý Theo cách quan niệm chung nhất thì “quản lý là việc đạt được mục tiêu thông qua người khác”. Nhu cầu quản lý gắn với tổ chức. Tổ chức có thể được xem là một tập hợp từ hai người trở lên, phải phối hợp với nhau theo một cách thức nhất định để đạt được mục tiêu chung đã đặt ra. Như vậy, tổ chức, cho dù đó là chính thức hay không chính thức, cho dù có thể rất khác biệt về quy mô, phạm vi tác động hay cách thức hành động, đều có chung một yếu tố căn bản, đó là mục tiêu. Mọi tổ chức đều cần phân công lao động một cách khoa học và tinh thần hợp tác cao để đạt được mục tiêu chung. Quản lý là một điều kiện không thể thiếu được để tạo nên các yếu tố đó. Điều này càng đúng hơn trong bối cảnh thay đổi hiện nay, khi thách thức về năng lực về năng lực khảng định diện mạo, uy tín và tính chuyên môn hóa của từng tổ chức càng trở nên cao hơn bao giờ hết Quản lý còn có thể hiểu là hoạt động nhằm tác động một cách có tổ chức và có định hướng của chủ thể quản lý vào một đối tượng nhất định để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi con người nhằm duy trì tính ổn định và phát triển của đối tượng theo những mục tiêu đã định.[7, tr 7) 1.1.2 Khái niệm quản lý nhà nƣớc Quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh hành vi hoạt động của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm thỏa mãn nhu cầu hợp pháp của con người, duy trì sự ổn định và phát triển xã hội. [7, tr 8] 15 1.1.3 Khái niệm quản lý hành chính nhà nƣớc Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động quan trọng, chủ yếu của quản lý nhà nước. Đó là hoạt động thực thi quyền hành pháp của Nhà nước, là hoạt động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của các cá nhân do các cơ quan trong hệ thống hành chính từ chính quyền trung ương tới cơ sở tiến hành để thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước, nhằm duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật, thỏa mãn các nhu cầu hợp pháp của con người trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. [7, tr 9] Nội dung quy trình quản lý hành chính nhà nước - Lập kế hoạch Nhiệm vụ này liên quan đến việc xác định được các mục tiêu cần đạt được trong tương lai và các thức, lịch trình để đạt được mục tiêu đó. Nội dung và phạm vi kế hoạch được quy định theo thẩm quyền. - Xây dựng và vận hành cơ cấu tổ chức để thực hiện nhiệm vụ Nhiệm vụ này liên quan đến cả nhu cầu thành lập mới (hoặc điều chỉnh) các đơn vị, hay cơ quan và việc đưa chúng vào hoạt động. Chức năng, nhiệm vụ của cả tổ chức hay của từng đơn vị, thành viên và đặc biệt là mối quan hệ giữa chúng cần được quy định cụ thể, hợp lý và rõ ràng. Đây là cơ sở cho việc thực thi, đôn đốc, kiểm tra, đánh giá (cán bộ, tổ chức và đặc biệt là các nhà quản lý) và điều chỉnh cơ cấu tổ chức. - Quản lý và phát triển đội ngũ công chức, viên chức Khâu này liên quan đến việc xây dựng và thực hiện một hệ thống chính sách có thể thu hút được những người tốt nhất về làm việc cho cơ quan hành chính nhà nước, hay cho Chính phủ nói chung. Quan trọng hơn, để có thể thu hút thêm nhân tài thì một đòi hỏi rõ ràng, trước mắt là phải sử dụng tốt đội ngũ mà chúng ta đang có. 16 - Phối hợp hoạt động Khâu này liên quan đến nhiệm vụ tổ chức giao tiếp trong nội bộ cơ quan, hệ thống và bên ngoài. Ngoài điều kiện về chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, thành viên và đặc biệt là mối quan hệ giữa chúng được quy định cụ thể, hợp lý và rõ ràng, còn đòi hỏi phải có một hệ thống hành chính, quy trình, thủ tục nội bộ. - Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực (công sở, công sản, tài chính công) - Giám sát, kiểm tra và đánh giá Giám sát kiểm tra là yêu cầu không thể thiếu nhằm cho phép các nhà quản lý hành chính nhà nước đánh giá kịp thời và đầy đủ chính sách, các quyết định quản lý, năng lực của nhân viên và tổ chức cũng như tác động của môi trường 1.1.4 Khái niệm thiết chế xã hội Thiết chế xã hội là một khái niệm xã hội học [16, tr 45] Theo J.H.Fichter, “Đó là một phần của văn hóa, một đoạn đã được khuôn mẫu hóa trong nếp sống của một dân tộc”, “Những khuôn mẫu tác phong công khai và tiềm ẩn tự biến thành những vai trò xã hội do những con người đảm nhiệm và nhiều loại tương quan khác nữa giữa những con người với nhau, đứng đầu những tương quan đó là những diến tiến xã hội.” Fichter còn viết: “Những tương quan xã hội và những vai trò xã hội hợp thành những yếu tố chủ yếu của thiết chế.” Fichter khảng định thiết chế là một “hình trạng hoặc một sự phối hợp giữa những khuôn mẫu tác phong được một đa số chấp nhận và tập chung vào sự thỏa mãn một nhu cầu cơ bản của cộng đồng: Gidden A, xác định rõ: “Thiết chế bao gồm những chuẩn mực và những giá trị”. 17 Tóm lại, có thể hiểu thiết chế là một phần của văn hóa, bao gồm chuẩn mực và giá trị, tạo thành một hệ thống các quan hệ ổn định, một khuôn mẫu xã hội biểu hiện sự thống nhất được xã hội thừa nhận nhằm mục đích thỏa mãn các nhu cầu cơ bản của xã hội. Chính sách làm một thiết chế xã hội, nó bao gồm những chuẩn mực và những giá trị được cấu trúc thành những khuôn mẫu tác phong, được xã hội thừa nhận, và đóng vai trò những công cụ nhằm thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của xã hội. Trước đây, trong giới nghiên cứu ở Việt Nam, người ta sử dụng hệ thống khái niệm của khoa học quản lý của Liên Xô và các nước XHCN, trong đó có khái niệm “cơ chế” (mechanism) và được định nghĩa là “Hệ thống xác định một trật tự các dạng hoạt động.” Chúng ta hoàn toàn có thể nghĩ rằng, khái niệm này rất có thể có xuất phát từ lĩnh vực cơ học. Nó có thể đã ra đời sau những cuộc cách mạng kỹ thuật. Con người khi đó đã xem máy móc là một thành quả cao nhất trong tư duy của nhân loại, và những khái niệm cơ học đó đã được sử dụng để mô tả các hiện tượng xã hội, và thậm chí cả các hiện tượng sinh học, cũng được mô tả bằng khái niệm cơ học, chẳng hạn bộ máy hành chính, bộ máy tiêu hóa, cơ chế quản lý, v.v.. Với sự xuất hiện xã hội học, khái niệm mang bản chất xã hội về “thiết chế” của xã hội học hoàn toàn có thể thay thế khái niệm “cơ chế” của cơ học. Ý nghĩa của nó có thể sẽ mềm dẻo và linh hoạt hơn về mặt xã hội nhiều hơn, vì chính sách không phải là phạm trù mang bản chất cơ học, mà mang bản chất xã hội. Hệ thống thiết chế quản lý Thiết chế quản lý là phương thức tổ chức và nguyên tắc vận hành phân hệ chủ thể quản lý được thể hiện bởi hệ thống các vị thế, các vai trò, các chuẩn mực, các giá trị của hệ thống trong việc vận hành hệ 18 thống nhằm đạt tới mục đích và mục tiêu đặt ra của hệ thống. Chức năng của thiết chế quản lý là nhằm thực hiện các nhiệm vụ quản lý đề ra, nó bao gồm các chức năng tổ chức, kiểm soát, và điều tiết toàn bộ các hoạt động của hệ thống. Đây cũng chính là chức năng của người đứng đầu và các cán bộ lãnh đạo trong quản lý. Thiết chế quản lý bao gồm: chính sách, chiến lược và pháp luật [16, tr 47 1.1.5 Khái niệm cải cách hành chính Có nhiều cách tiếp cận về cải cách hành chính nhà nước nên có nhiều định nghĩa khác nhau về cải cách hành chính nhà nước. Có tác giả đưa ra định nghĩa nhấn mạnh tính kế hoạch, tính mục tiêu, tính tiến bộ của cải cách hành chính; lại có tác giả nhấn mạnh sự phù hợp giữa các mục tiêu cải cách với yêu cầu đất nước Cải cách hành chính nhà nước là cải cách nền hành chính nhà nước. Nhưng tùy thuộc vào từng quốc gia, tùy thuộc vào từng thời kỳ lịch sử, cải cách hành chính nhà nước có thể hướng tới việc hoàn thiện một hoặc một số nội dung của nền hành chính nhà nước. Theo các nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam, cải cách hành chính nhà nước ở nước ta là trọng tâm của công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm những thay đổi có chủ định của Nhà nước, các cơ quan nhà nước nhằm hoàn thiện thể chế của nền hành chình nhà nước để nâng cao năng lực, hiệu lực, kết quả hoạt động của nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân.[7. trang 77] Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010 xác định nội dung cải cách bao gồm: - Cải cách thể chế - Cải cách tổ chức bộ máy hành chính; 19 - Cải cách hành chính công Theo chúng tôi, ngoài các tiêu chí nêu trên, việc cải cách hành chính còn phải định hướng ứng dụng được CNTT và truyền thông nhằm làm tốt hơn việc cung cấp dịch vụ hành chính công cho người dân và doanh nghiệp nhờ CNTT. 1.1.6 Khái niệm dịch vụ công và dịch vụ công trực tuyến Dịch vụ công được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, dịch vụ công là những hàng hoá, dịch vụ mà Chính phủ can thiệp vào việc cung cấp nhằm mục tiêu hiệu quả và công bằng. Theo đó, dịch vụ công là tất cả những hoạt động nhằm thực hiện các chức năng vốn có của Chính phủ, bao gồm từ các hoạt động bah hành chính sách, pháp luật, toà án cho đến những hoạt động y tế, giáo dục, giao thông công cộng Theo nghĩa hẹp, dịch vụ công được hiểu là những hàng hoá, dịch vụ phục vụ trực tiếp nhu cầu của các tổ chức và công dân mà Chính phủ can thiệp vào việc cung cấp nhằm mục tiêu hiệu quả và công bằng. Trong điều kiện hiện nay của nước ta, khái niệm dịch vụ công được hiểu theo nghĩa hẹp [15, trang 125]. Các dịch vụ công có các đặc trưng cơ bản sau: Thứ nhất, đó là những hoạt động phục vụ cho lợi ích chung thiết yếu, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của các tổ chức và công dân Thứ hai, do Nhà nước chịu trách nhiệm trước xã hội (trực tiếp cung ứng hoặc uỷ nhiệm việc cung ứng). Ngay cả khi Nhà nước chuyển giao dịch vụ này cho tư nhân cung ứng thì Nhà nước vẫn có vai trò điều tiết đặc biệt nhằm đảm bảo sự công bằng trong phân phối các dịch vụ này, khắc phục các điểm khuyền khuyết của thị trường. 20 Thứ ba, là các hoạt động có tính chất phục vụ trực tiếp, đáp ứng nhu cầu, quyền lợi hay nghĩa vụ cụ thể và trực tiếp của các tổ chức và công dân. Thứ tư, mục tiêu nhằm bảo đảm tính công bằng và tính hiệu quả trong cung ứng dịch vụ. Có thể hiểu dịch vụ công trực tuyến là dịch vụ công được đưa lên mạng. Với dịch vụ công trực tuyến, công dân, doanh nghiệp có thể thực hiện giao nộp các Hồ sơ hành chính cho cơ quan chính quyền, sau đó có thể theo dõi tiến độ xử lý và nhận thông báo trả kết quả xử lý thông qua Cổng thông tin điện tử của chính quyền. Mô hình 4 mức độ phát triển của các dịch vụ công trực tuyến được áp dụng đối với Việt Nam , bao gồm: Mức độ 1: Cổng thông tin điện tử có đầy đủ thông tin về quy trình thủ tục thực hiện dịch vụ, các giấy tờ cần thiết, các bước tiến hành, thời gian thực hiện, chi phí thực hiện dịch vụ. Mức độ 2: Ngoài thông tin đầy đủ như mức độ 1, cổng thông tin điện tử cho phép người sử dụng tải về các mẫu đơn, hồ sơ để người sử dụng có thể in ra giấy, hoặc điền vào các mẫu đơn. Việc nộp lại hồ sơ sau khi hoàn thành được thực hiện qua đường bưu điện hoặc người sử dụng trực tiếp mang đến cơ quan thụ lý hồ sơ. Mức độ 3: Ngoài thông tin đầy đủ như ở mức độ 1 và các mẫu đơn, hồ sơ cho phép tải về như ở mức độ 2, cổng thông tin điện tử cho phép người sử dụng điền trực tuyến vào các mẫu đơn, hồ sơ và gửi lại trực tuyến các mẫu đơn, hồ sơ sau khi điền xong tới cơ quan và người thụ lý hồ sơ. Các giao dịch trong quá trình thụ lý hồ sơ và cung cấp dịch vụ được thực hiện qua mạng. Tuy nhiên, việc thanh toán chi phí và trả kết quả sẽ được thực hiện khi người sử dụng dịch vụ đến trực tiếp cơ quan cung cấp dịch vụ. 21 Mức độ 4: Ngoài thông tin đầy đủ như ở mức độ 1, các mẫu đơn, hồ sơ cho phép tải về như ở mức độ 2, gửi trực tuyến hồ sơ và thực hiện các giao dịch qua mạng như ở mức độ 3, việc thanh toán chi phí sẽ được thực hiện trực tuyến, việc trả kết quả có thể thực hiện trực tuyến hoặc gửi qua đường bưu điện. 1.1.7 Khái niệm CNTT Cùng với sự phát triển nhanh chóng của tin học và vai trò ngày càng nổi trội của thông tin sau cuộc cách mạng về quản lý, từ hai thập kỷ nay, thế giới đã bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của CNTT. CNTT được định nghĩa là công nghệ tổng hợp của 3 lĩnh vực: máy tính (của Tin học), truyền thông (đặc biệt là viễn thông) và các nguồn lực đảm bảo và phục vụ cho hoạt động của hệ thống trang thiết bị máy tính và truyền thông [14, tr 443]. CNTT đã và đang tham gia đóng góp tích cực cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực khoa học - kỹ thuật, kinh tế - xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Đồng thời bản thân CNTT cũng đã xây dựng nên một ngành công nghiệp mới, mà trên thực tế, tỷ trọng của ngành công nghiệp này ở các nước phát triển đã tăng lên rất nhanh, có khả năng vượt qua nhiều ngành công nghiệp truyền thống khác. 1.1.8 Khái niệm HTTT HTTT quản lý vừa là một công cụ không thể thiếu được để điều hành công sở hiệu quả, lại vừa là một sản phẩm của điều hành, trên cơ sở đó, người ta có thể đánh giá được năng lực điều hành của đội ngũ quản lý. Khái niệm thông tin: “Thông tin là những gì có thể giúp cho con người hiểu được đối tượng mà mình quan tâm”. Thông tin được thể hiện qua nhiều dạng khác nhau, bao gồm: văn bản, âm thanh, hình ảnh động. Thông tin là một trong những nguồn lực 22 quan trọng nhất của tổ chức. Nó đồng thời cũng là công cụ không thể thiếu được của điều hành. Tuy nhiên, thông tin chỉ thực hiện tốt được vai trò của mình đối với quản lý khi chúng được tổ chức một cách có hệ thống, phù hợp với nhu cầu của các nhiệm vụ quản lý cụ thể. Khái niệm HTTT quản lý: HTTT quản lý là một tập hợp các CSDL và dòng thông tin được hình thành, truyền đạt, lưu trữ và sử dụng nhằm cung cấp các thông tin chính xác và kịp thời cho quá trình ban hành và tổ chức thực hiện các quyết định quản lý. [7, tr 159] Vai trò của HTTT quản lý trong điều hành công sở: - Cung cấp cơ sở dữ liệu đầy đủ, thống nhất, chính xác, đáng tin cậy cho việc ban hành các quyết định hành chính. - Cung cấp cơ sở cho việc tổ chức thực hiện các quyết định hành chính - Là công cụ đề xây dựng, duy trì và phát triển quá trình giao tiếp trong công sở được liên tục và hợp lý. - Giúp cho các nhà quản lý, lãnh đạo thích ứng được với những thay đổi của quá trình xử lý thông tin. - Đảm bảo tính an toàn, toàn vẹn dữ liệu Ngày nay, máy tính đóng vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng các HTTT. Nói HTTT là nói đến HTTT có sử dụng máy tính. HTTT sử dụng máy tính trong các hoạt động nhờ các chương trình phần mềm thích hợp. Xây dựng HTTT bao gồm việc xây dựng bộ chương trình phần mềm và sử dụng phần mềm này để xử lý, chế biến các dữ liệu thành thông tin (tức là xây dựng HTTT) hỗ trợ cho các hoạt động nghiệp vụ. Việc xây dựng các HTTT phục vụ cho quản lý chính nhà nước là nội dung chủ yếu của quá trình tin học hoá quản lý" Các HTTT phục vụ QLHCNN có thể chia làm 2 nhóm chính: 23 Nhóm 1: Các hệ thống phục vụ điều hành quản lý trong các CQNN Nhóm 2: Các HTTT phục vụ dịch vụ công 1.1.9 Khái niệm CPĐT Có nhiều cách tiếp cận khác nhau cho nên cũng có nhiều định nghĩa về CPĐT. Ta xem xét 2 cách tiếp cận sau: Cách tiếp cận 1: Theo định nghĩa của Ngân hàng thế giới: CPĐT là việc các cơ quan của Chính phủ sử dụng một cách có hệ thống CNTT và viễn thông để thực hiện các quan hệ với công dân, với doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Nhờ đó, giao dịch của các cơ quan Chính phủ với công dân và các tổ chức sẽ được cải thiện, nâng cao chất lượng. Lợi ích thu được sẽ là giảm thiểu tham nhũng, tăng cường tính công khai, sự tiện lợi, góp phần vào sự tăng trưởng và giảm chi phí. [14, tr 455] Với cách tiếp cận này CPĐT bao hàm ba yếu tố: - Vận dụng CNTT và truyền thông - Nhằm cải thiện giao dịch giữa nhà nước với công dân và doanh nghiệp - Giảm chi phí và bớt tham nhũng thông qua tăng cường công khai và minh bạch Cách tiếp cận 2. CPĐT là sự tối ưu hoá liên tục việc chuyển giao các dịch vụ, sự tham gia của các thành phần và sự cai quản của nhà nước bởi việc chuyển đổi các quan hệ bên trong và bên ngoài thông qua công nghệ, Internet và các phương tiện mới [14, tr 456]. Các thành phần bên ngoài ở đây chỉ các dịch vụ trực tuyến (online services) đối với công dân hay doanh nghiệp; còn quan hệ bên trong để chỉ các hoạt động của chính phủ từ các công chức của bộ máy nhà nước. 24 Cách tiếp cận thứ 3. Theo nhiều tài liệu kinh điển được các quốc gia chấp nhận, CPĐT gồm 2 vấn đề : - Đưa CNTT vào ứng dụng trong nội bộ các cơ quan công quyền và giữa cá cơ quan công quyền nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của nội bộ các cơ quan công quyền. - Ứng dụng CNTT trong việc cung cấp dịch vụ công, hình thành hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến nhằm nâng cao mối quan hệ giữa người dân, doanh nghiệp với chính phủ, và qua đó người dân có điều kiện tốt hơn tham gia vào ác hoạt động của CP nhất là việc hoạch định chính sách. Từ đó CPĐT hướng tới mục tiêu phục vụ và giải quyết các mối quan hệ: - Nội bộ các cơ quan chính phủ (G2G): Government to Government; - Chính phủ với doanh nghiệp, tổ chức (G2B): Government to Business; - Chính phủ với công dân (G2C): Government to Citizen và - Chính phủ với các nhân viên của mình (G2E): Government to Employee. Việc ứng dụng CNTT để dần hình thành CPĐT tại Bộ KHCN cũng phải tuân theo các định hướng chung này. 1.2 Tin học hoá quản lý nhà nƣớc hƣớng tới "nền hành chính điện tử" Quá trình tin học hoá quản lý hành chính nhà nước chính là quá trình hướng đến "nền hành chính điện tử". Đầu tiên tin học hoá quản lý hành chính nhà nước nhằm phục vụ việc nâng cao hiệu quả của các hoạt động bên trong của các cơ quan Chính phủ (tin học hoá hướng vào trong). Song tin học hoá không chỉ đơn giản là sử dụng CNTT để hỗ trợ 25 và tự động hoá các quy trình đang tồn tại. CNTT tạo ra khả năng mới trong việc trao đổi và liên kết các tổ chức và các cá nhân lại với nhau và từ đó có thể hỗ trợ cho việc tổ chức lại các quá trình hoạt động. Như vậy, tin học hoá tạo điều kiện cho nhà nước tiến hành những thay đổi căn bản trong cấu trúc tổ chức và xây dựng các dịch vụ phục vụ dân chúng, nhằm hoàn thiện mối quan hệ của Chính phủ với cộng đồng bên ngoài, đặc biệt là các doanh nghiệp và nhân dân. Mục tiêu của tin học hoá không chỉ là dừng lại ở mức tin học hoá hướng vào trong các cơ quan nhà nước, mà điều quan trọng là nó sẽ mang lại một mô hình mới về cung cấp dịch vụ của Chính phủ hiệu quả hơn thông qua việc sử dụng CNTT (tin học hoá hướng ra ngoài). Tin học hoá hướng ra ngoài là mục tiêu của nhiều Chính phủ hiện nay và là con đường hướng tới nền "hành chính điện tử". Hành chính điện tử là cách thức qua đó các Chính phủ sử dụng công nghệ mới để làm cho người dân tiếp cận các thông tin và dịch vụ do Chính phủ cung cấp một cách thuận tiện hơn, để cải thiện chất lượng dịch vụ và mang lại các cơ hội tốt hơn cho người dân trong việc tham gia vào các thể chế và tiến trình dân chủ. Hành chính điện tử mang lại cho công dân những dịch vụ do Chính phủ cung cấp có chất lượng tốt hơn, chi phí phải chăng cũng như một mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa công dân và Chính phủ. Có thể sơ bộ hình dung tiến trình dẫn đến “CPĐT” trải qua 4 giai đoạn: Giai đoạn đầu tiên là các cơ quan chính phủ sử dụng Internet để giới thiệu về cơ quan mình, phục vụ nhu cầu tìm hiểu thông tin của các doanh nghiệp và của nhân dân nói chung. Nhiều chính phủ trên thế giới đang ở giai đoạn này. Có hàng nghìn Web site được xây dựng để phục vụ nhu cầu truyền thông “một chiều” này. Trong giai đoạn tiếp theo, những Web site này trở thành công cụ để trao đổi “hai chiều”, cho phép nhân dân thông báo cho chính phủ về 26 những thay đổi của bản thân họ, chẳng hạn như thay đổi địa chỉ, chuyển chỗ làm v.v... mà không cần phải gọi điện thoại hay ra trình báo ở công an. Nhiều Web site đã thực hiện được chức năng này, tuy nhiên đa phần trong số đó vẫn phụ thuộc vào email. Trong giai đoạn thứ ba, các Web site cho phép thực hiện được những trao đổi chính thức hoá và có giá trị cao hơn, đó là việc cung cấp các dịch vụ công qua mạng, chẳng hạn như việc đăng ký kinh doanh, xin cấp một loại giấy phép,.... Những Website này thay thế một phần công việc trước đây do các nhân viên chính phủ thực hiện. Chúng bắt đầu thách thức qui trình và thói quen làm việc truyền thống. Trong giai đoạn thứ tư, một cổng duy nhất kết hợp tất cả các loại hình dịch vụ của chính phủ được xây dựng. Cổng này dựa trên nhu cầu và chức năng chứ không phụ thuộc vào phòng ban nào cả. Một đăng nhập và mật khẩu duy nhất cho phép người dân liên lạc được với bất kỳ bộ phận nào của chính phủ để yêu cầu giải quyết công việc. Trong các giai đoạn cao của CPĐT, quá trình xây dựng đồng thời cũng là quá trình cải biển, tổ chức lại toàn bộ Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước cho phù hợp. 1.3 Các nội dung ứng dụng CNTT phục vụ quản lý hành chính nhà nƣớc Ứng dụng CNTT phục vụ quản lý hành chính nhà nước là một lĩnh vực tổng hợp gồm nhiều nội dung có quan hệ mật thiết qua lại với nhau, không thể tách rời, mỗi nội dung đều là yếu tố quyết định đến tính hiệu quả và sự thành công. Các nội dung chính của ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính nhà nước là: Xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật CNTT: bao gồm các mạng máy tính và truyền thông, các thiết vị ngoại vi để các ứng dụng tin học hoá hoạt động trên đó. 27 Chuẩn bị nguồn nhân lực: cả năng lực quản lý, năng lực chuyên môn nghiệp vụ lẫn kỹ năng sử dụng mạng máy tính và các phần mềm ứng dụng để có thể tham gia vận hành các quy trình đã được tin học hoá Chuẩn hoá thông tin và nội dung thông tin: Rà soát, sắp xếp lại tổ chức một cách hợp lý; chuẩn hoá các nội dung thông tin, các quy trình quản lý, quy trình nghiệp vụ, dịch vụ hành chính công; chuẩn hoá các phương thức tích hợp, trao đổi thông tin để làm cơ sở cho việc xây dựng và triển khai các ứng dụng tin học hoá đạt được hiệu quả cao. Xây dựng và triển khai các HTTT để tin học hoá các quy trình quản lý hành chính, quy trình nghiệp vụ, các quy trình dịch vụ hành chính công... Xây dựng các CSDL cung cấp thông tin phục vụ quản lý. Ban hành các văn bản về cơ chế, chính sách liên quan đến ứng dụng CNTT, các quy định vận hành và sử dụng các quy trình quản lý, quy trình nghiệp vụ, dịch vụ đã được tin học hoá, các quy định về cung cấp, chia sẻ, khai thác, sử dụng thông tin dữ liệu điện tử trong hệ thống các cơ quan Nhà nước. Kết luận Chƣơng 1 Chương 1 đã tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về thiết chế quản lý và các nội dung tin học hóa quản lý hành chính nhà nước liên quan đến Luận văn, đặc biệt là các vấn đề làm nền tảng để phát triển ứng dụng CNTT phục vụ công tác quản lý nhà nước và phát triển CPĐT. Những nghiên cứu trong chương này sẽ là cơ sở cho việc phân tích những ảnh hưởng của các th