Bài giảng Chọn giống đậu cove

I. ĐẶT VẤN ĐỀ Đậu côve tên khoa học là Phaseolis vulgaris L. Thuộc họ đậu Fabaceae. Có nguồn gốc Trung Mỹ, được trồng cách đây 600 năm. Là loại hoa màu thích nghi trong hệ thống luân canh với lúa Là loại đạu rau quan trọng bậc nhất, được phổ biến rộng khắp, số lượng tương đối lớn và có khả năng là nguồn thu nhập khá cao cho các nông hộ. Do vậy chúng ta cần có các chương trình chọn tạo giống phù hợp đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng trong nền kinh tế thị trường, đáp ứng nhu cầu sản xuất của nông dân. II.NỘI DUNG 2.1. Giá trị sử dụng Là một loại rau sạch, chế biến được nhiều món ăn ngon: + Đậu cove xào thịt bò + Trứng cuộn đậu cove + Đậu cove muối… - Là loại cây trồng có tác dụng cải tạo đất, thân lá làm phân xanh. 2.3. Giá trị dinh dưỡng Chứa nhiều nguyên tố vi lượng như pro, Ca, Fe, đồng thời có nhiều K, Mg,ít Na. Do đó rất thích hợp với những người bị tim, thận, cao huyết áp. Nutritional value per 100 g (3.5 oz) Energy 129 kJ (31 kcal) Carbohydrates 7.1 g Dietary fibre 3.6 g Fat 0.1 g Protein 1.8 g Vitamin C 16 mg (27%) Iron 1 mg (8%) Potassium 200 mg (4%) 2.3. Đặc điểm sinh vật học 2.3.1.Thân Là cây trồng hàng năm, thân thảo. Có 2 dạng: + Thân hữu hạn: có chiều cao trung bình 50 – 60cm + Thân vô hạn : có thể cao tới 2.5 – 3 m 2.3.2.Lá Lá kép, có 3 lá phụ với cuống dài, mặt lá rất ít lông 2.3.3.Rễ Rễ chính mọc sâu nên có khả năng chịu hạn tốt Rễ phụ có nhiều nốt sần chủ yếu tập trung ở độ sâu khoảng 20 cm 2.3.4.Hoa Hoa lưỡng tính, tự thụ khoảng 95% nên việc để giống dễ dàng. Chùm hoa mọc ở nách lá trung bình có từ 2-8 hoa Đài hoa hình ống, 5 cánh,trong đó 1 cánh cờ, 2 cánh bên, 2 cánh thìa, 2 bó nhị đực dính liền và 1 nhị tách rời tạo thành hình ống bao quanh nhị cái. 2.3.5. Quả Số quả hạt trên chùm thay đổi từ 2 đến 20 quả có thể tới 400 quả/ hạt. Màu sắc quả có thể xanh hoặc vàng. 3. Mục tiêu chọn giống Làm rau: Là loại đậu rau quan trọng bậc nhất, tuy nhiên dễ bị nhiễm sâu bệnh nên mục tiêu chọn giống có khả năng kháng sâu bệnh, đặc biệt kháng sâu đục trái. Chọn giống cho năng suất cao và chất lượng ổn định Chọn giống thấp cây, dễ thu hái. 4. Quỹ gen Nhập nội: * Đậu cove lùn: Nhóm này không có giống địa phương, các giống nhập nội của Nhật và Đài Loan thích hợp trồng quanh năm ở vùng cao, giống chịu nóng trồng được vụ Đông Xuân ở vùng đồng bằng. * Đậu cove leo : - Giống cove Thái (Chiatai) cho trái màu xanh trung bình, dài 14 - 16 cm, chất lượng trái ngon ngọt, có thể trồng quanh năm. - Giống cove Nhật (Takii): hạt nâu vàng, hoa trắng, trái dài, màu xanh nhạt, phẩm chất ngon, rất được ưa chuộng, thích hợp vụ Đông-Xuân. Trong nước: - Giống đậu cove Đài Loan hạt đen do công ty Giống cây Trồng Miền Nam chọn lọc và sản xuất. Giống chịu nóng giỏi, kháng bệnh tốt, trồng được ở đồng bằng cũng như vùng cao, bắt đầu cho thu hoạch trái 50 - 55 ngày sau khi trồng; phát hoa dài, nhiều hoa, đậu trái tốt nên cho nhiều trái. Trái thẳng, dài 16 - 17 cm, màu xanh nhạt, phẩm chất ngon, phù hợp với thị hiếu. 5. Phương pháp chọn giống - Lai hữu tính: Cây đậu cove là cây tự thụ khoảng 95%.Sự thụ phấn có thể xảy ra trước ngày hoa nở ở bên trong nụ hoa. 5.1. Chọn cây bố mẹ - Được gieo trồng trên những ruộng chủ động tưới tiêu, tránh cỏ dại, có điều kiện chăm sóc tốt hoặc chọn lọc các dạng bố mẹ ngay trong vườn đánh giá nguồn gen. - Nên chọn cây có hoa tím lai với hoa trắng, dạng thân sinh trưởng vô hạn với dạng hữu hạn. - Đến thời kỳ ra hoa chọn cây sinh trưởng khoẻ, không bị bệnh, thân to, có nhiều hoa. 5.2. Khử đực và thụ phấn Các hoa chọn được khử đực là hoa phát triển bình thường, hoàn toàn chưa nở. Khử đực: dùng panh, nhẹ nhàng tách các tràng hoa, sau đó gắp toàn bộ các bộ nhị đực ra ngoài.Tránh làm tổn thương bầu nhuỵ cái Thụ phấn: Lấy 1-2 bao phấn của cây dùng làm bố, đặt vào hoa cái đã khử đực. Sau khi thụ phấn có thể dùng 1-2 lá chét ở gần hoa lai để bao cách ly hoa đã lai. 5.3. Chọn lọc Phương pháp chọn lọc một hạt Ưu điểm: giảm bớt được diện tích gieo trồng và giảm khối lượng công việc mà vẫn giữ được các biến dị di truyền. Nhược điểm: có thể bỏ sót mọtt số kiểu gen tốt trong quá trình chọn lọc Phương pháp chọn lọc phả hệ 6. Để giống Chọn cây sinh trưởng tốt, nhiều trái, trái tốt không sâu bệnh, không thu thương phẩm để trái già thu lấy hạt. Thu hoach khi vỏ trái chuyển sang màu vàng, khô. Thu vào phơi khô đập lấy hạt, sàng sạch đem đựng vào thúng hay khạp bịt kín miệng và cất nơi khô ráo, thoáng mát. 7. Một số loài sâu hại Dòi đục thân (Ophiomyia phaseoli) Sâu đục trái (Maruca testulalis) Bệnh chết héo cây con do nấm Rhizoctonia solani Bệnh đốm lá do nấm Cercospora canescens 8. Thành tựu trong công tác chọn giống Hà Tĩnh thành công với mô hình trồng đậu cove leo cho thu nhập 80 triệu đồng/ ha. Chọn lọc ra nhiều giống đậu cove mới: đậu cove lùn sao số1, chống bệnh tốt, sinh trưởng mạnh, có thể trồng được quanh năm; đậu MT18, thấp cây, dạng trái hình tròn, dài, ít xơ.. III. Kết luận Hiện nay, nhu cầu của thị trường về đậu cove rất phong phú, đa dạng và cũng rất khắt khe do đó chọn tạo giống đậu cove có chất lượng tốt, ổn định, hạn chế sâu bệnh và “sạch” là những mục tiêu quan trọng của công tác chọn giống. Chúng ta cần quan tâm đến công tác bảo tồn những nguồn giống địa phương có năng suất cao và chất lượng tốt.