Luận văn Bài tập mở rộng vốn từ theo hướng đa giác quan cho học sinh mắc chứng khó đọc

suối, ruộng, đồng; đường (phố), chợ;, nhà, gia đình, Các từ thuộc mỗi chủ đề đƣợc cung cấp trên thẻ từ bằng vật liệu chữ nổi, hoặc yêu cầu HS tạo từ bằng cách ghép các chữ nổi trên thẻ từ nhằm tạo điều kiện cho HS ghi nhớ cấu tạo âm, vần trong từ và thứ tự các chữ cái trong từ. 2.3. Hệ thống BT MRVT theo hƣớng đa giác quan 2.3.1. BT dạy nghĩa của từ theo hướng đa giác quan Các bài tập dạy nghĩa từ áp dụng cho đối tƣợng HS lớp 1 mắc chứng khó đọc không chỉ giúp các em hiểu nghĩa một số từ ngữ mà những từ ngữ đƣợc lựa chọn có chứa những âm vần hoặc có cách sắp xếp các tự vị HS mắc chứng khó đọc thƣờng nhầm lẫn. Các phƣơng pháp giải nghĩa từ nhƣ sử dụng đồ 37 dùng trực quan, tranh ảnh, đặt từ trong ngữ cảnhđƣợc áp dụng cùng phƣơng pháp đa giác quan và phƣơng tiện máy tính, hệ thống chữ nổi.  Bài tập: Bé là Cô Tấm Mục đích: HS hiểu nghĩa của từ để đặt dấu mũ đúng nhằm phân biệt â/ă, phát triển vốn từ theo chủ đề. HS nghe và xác định đúng âm, vần dễ lẫn. Mô tả: Bƣớc 1: GV đọc từ, HS lắng nghe. Bƣớc 2: HS lựa chọn đặt dấu mũ bằng mút lên thẻ từ cho phù hợp với từ đƣợc nghe. Bƣớc 3: HS nói hiểu biết về từ đó, có thể mô tả một số từ. Ví dụ: BT phân biệt ă và â: cấy, dậy, xây, sấy. câu, khâu, đấu, nấu.  Bài tập: Tinh mắt Mục đích: HS hiểu nghĩa của từ để ghép các từ đúng với hình tƣơng ứng, phân biệt â/ă. Mô tả: Bƣớc 1: GV giao cho HS một bức tranh và yêu cầu các em lựa chọn từ thích hợp điền vào tranh. Bƣớc 2: HS nói hiểu biết về từ đó. Ví dụ: BT phân biệt ă và â : cây/căy ; cấy lúa /cắy láu 38  Bài tập: Đô mi nô Mục đích: HS nhận diện các từ có âm dễ nhầm lẫn bằng cách quan sát, sờ vào chữ, HS biết thêm các từ về tên các loại trái cây bắt đầu với âm d. Chuẩn bị: Hộp đựng thẻ đô mi nô từ. Mô tả: Bƣớc 1: GV phát cho HS những quân đô mi nô có từ chứa dễ lẫn sao cho mỗi HS có cùng số lƣợng đô mi nô nhƣ nhau. (Chữ trên quân đô mi nô là chữ nổi) Bƣớc 2: Học sinh chọn các thẻ đô mi nô có từ mà GV đọc. Bƣớc 3: Hai HS chơi nhƣ chơi đô mi nô. HS thứ nhất đi quân đô mi nô đầu tiên, HS thứ 2 chọn từ có âm đầu giống nhƣ âm đầu của quân thứ nhất và đặt kế quân thứ nhất, khi đặt thẻ đô mi nô HS phải đọc to từ đó lên. Bƣớc 4: HS hệ thống lại những từ đƣợc học thông qua trò chơi, tìm các tranh ảnh về các loại trái cây trong thẻ. ví dụ: BT phân biệt d và qu: da-qua, quà-dùa; dừa-qưà;dưa-qưa; quý- dúy; quai-dai caáy luùa caéy laùu caây caêy 39  Bài tập: Bingo Mục đích: Giúp HS phát triển kĩ năng nghe, nhận biết các từ dựa trên những cảm nhận trực quan, cảm nhận cấu tạo từ, giải nghĩa của từ dựa trên việc quan sát tranh. Mô tả Bƣớc 1: GV giao cho mỗi HS một bộ lô tô với nhiều hình ảnh khác nhau và thẻ từ (thẻ từ đƣợc làm bằng chữ nổi với chất liệu là mút) Bƣớc 2: GV gọi tên đồ vật, HS lắng nghe, đọc các thẻ từ của mình, chọn thẻ từ ứng với tên đồ vật mà GV đọc và đặt vào tranh. Bƣớc 3: HS nào có đủ 3 thẻ từ theo một đƣờng thẳng (theo chiều ngang hoặc chiều dọc của bộ lô tô) thì hô to "Bingo" GV kiểm tra lại nếu HS đặt đúng thẻ từ và đọc đƣợc các thẻ từ đó là ngƣời chiến thắng. Ví dụ: BT phân biệt âm cuối là u hay n (phân biệt vần au và an): quả cau; can nước; cái màn; màu; than; thau; bàn/bàu; bản tin/bảu tin; tán lá/táu; cái van; tấm ván; hoa vạn thọ; hoa lan. qua da döøa quaø quy döa döùa quyù dai quai 40  Bài tập: Đoán ý Mục đích: phân biệt các từ có âm cuối là u/n, dùng đúng từ để miêu tả ngƣời, vật và quan sát từ một cách trực quan. Mô tả: Bƣớc 1: Chuẩn bị tranh ảnh và 2 bộ thẻ từ đặt vào 1 cái rỗ. Bƣớc 2: HS A đọc từ và mô tả từ dựa vào tranh đó, HS B đoán và chọn thẻ từ tƣơng ứng. Ví dụ: BT phân biệt âm cuối là u hay n (phân biệt vần iu và in): tiu nghỉu (mèo); nín(em bé đang khóc); níu (níu áo); xỉu. 41  Bài tập: Thám hiểm mê cung Mục đích: Học sinh phát triển vốn từ chỉ hoạt động, đồng thời ôn các âm vần dễ lẫn. Mô tả: Bƣớc 1: GV giao cho HS mô hình mê cung để giải cứu bạn Hoa Hồng Bƣớc 2: HS muốn thoát khỏi mê cung này cần trả lời đúng các câu hỏi để tìm từ tƣơng ứng. (Tranh minh họa cho câu hỏi) Ví dụ: BT khắc phục đọc, viết đảo chữ (phân biệt vần ao và oa): 1. Hoạt động đi chơi. (dạo) 2. Làm người ta sợ bằng hành động hoặc lời nói. (dọa) 3. Hoạt động nói hoặc ra hiệu bằng cử chỉ, nhằm thể hiện sự kính trọng, thân thiết. (chào) 4. Hoạt động làm cho các bộ phận đã được lắp ghép rời ra khỏi chỉnh thể. (tháo) 5. Hoạt động làm bột bằng cách trộn với nước rồi bóp cho nhuyễn.(nhào) 42  Bài tập: Truyền tin thần tốc Mục đích: Giúp HS cảm nhận từ, mô tả nghĩa của từ dựa vào tranh, kết hợp rèn chính tả khi HS viết chữ trên bảng con, thực hành sử dụng từ để HS trao đổi với nhau (các từ đƣợc lựa chọn thƣờng theo 1 đến 2 chủ đề) Mô tả: Bƣớc 1: GV làm các thẻ từ và đặt vào 1 cái nón hoặc 1 cái túi. Bƣớc 2: HS A chọn bất kì thẻ từ có tranh ảnh nào, mô tả nội dung đƣợc biểu hiện trong thẻ từ. Bƣớc 3: HS B trả lời bằng cách viết từ vào bảng con. Ví dụ: BT âm cuối là u hay n (phân biệt vần iêu và iên): biển, diều,điều, chiều  Bài tập: Bắt chữ Mục đích: HS rèn luyện khả năng nhận thức chữ cái, khắc phục lỗi đọc viết đảo thứ tự các chữ cái trong từ. HS hiểu nghĩa của từ dựa trên tranh ảnh, mô tả của GV. Mô tả: Bƣớc 1: GV giao cho HS một bảng ghép chữ gồm các từ đƣợc giấu theo hƣớng tiến, lùi và đƣờng chéo trong bảng và một bộ tranh ảnh. Ví dụ: Giao 43 cho HS một bộ ảnh gồm 10 con vật và yêu cầu HS tìm 10 con vật đƣợc giấu trong ô chữ. Bƣớc 2: HS đọc các chữ cái, bất kì khi nào HS ghép các chữ thành một từ thì vẽ một vòng tròn quanh từ đó. Bƣớc 3: HS đọc to các từ vừa tìm đƣợc. Ví dụ: BT khắc phục đọc, viết đảo chữ : voi, cá, vịt, hổ, mèo, cóc, khỉ, rắn, hươu, gà. 2.3.2. BT hệ thống hóa vốn từ theo hướng đa giác quan Các BT hệ thống hóa vốn từ theo hƣớng đa giác quan xây dựng cho HS lớp 1 mắc chứng khó đọc chủ yếu là hệ thống vốn từ theo chủ đề và có sự kết hợp với dạng bài tập nhận thức âm vị nhƣ trò chơi “Ngƣời nuôi thú tài ba”, “Cá sấu háu ăn”, kết hợp với bài tập chính tả trong trò chơi “Họa sĩ tài năng”; bài tập phát triển vốn từ theo chủ đề nhƣ “Xây tổ ong”, “Xây nhà cho thỏ” không những giúp HS phát triển vốn từ, đồng thời còn khắc phục những lỗi HS mắc chứng khó đọc thƣờng mắc phải. Đi cùng hệ thống trò chơi là những thiết kế các hoạt động dạy học đƣợc đính kèm ở phụ lục.  Bài tập: Ngƣời nuôi thú tài ba v o i c a t m i ò l m h oå k eû aê t a c où c h o r h ö ô u a æ t aé ô g aø r u t y n 44 Mục đích: Khai thác vốn từ sẵn có của HS; các từ còn thiếu dấu thanh mà HS thƣờng nhầm lẫn nên không những có tác dụng mở rộng vốn từ về các loại trái cây còn khắc phục nhầm lẫn thanh sắc hay thanh huyền. Mô tả: Khỉ lém lỉnh rất thích trái cây, chúng ta hãy tặng khỉ những loại quả mà khỉ thích nhất nhé! Bƣớc 1: GV giao một bộ thẻ từ không có dấu. (thẻ từ là các chữ nổi) Bƣớc 2: GV đọc từ và giới thiệu tranh ảnh, yêu cầu HS lấy nhanh từ đó và viết thêm dấu vào. Bƣớc 3: HS đọc lại từ đó, những từ nào là thức ăn của khỉ thì hãy tặng cho khỉ nhé. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn thanh sắc hay thanh huyền: chuối; xoài; cóc; táo; đào; dứa; dừa; hồng; vú sữa; quýt; tắc; điều; mít; khế.  Bài tập: Họa sĩ tài năng Mục đích: Viết từ trên cát giúp HS có cảm giác với đƣờng nét của từ có âm b/p mà học sinh thƣờng lẫn lộn, ghi nhớ từ có chứa âm b/d hay hơn, khai thác vốn từ của HS về các chủ đề khác nhau. Mô tả: 45 Bƣớc 1: HS nhận một bộ thẻ từ (thẻ từ đƣợc làm bằng chữ nổi với chất liệu là mút), yêu cầu HS lựa chọn những từ có âm b hoặc d là những từ để gọi những ngƣời thân trong gia đình. Bƣớc 2: Yêu cầu HS viết lại những từ đó trên cát. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn b hay p, (chủ đề gia đình) ba/pa;bố/pố; bà/dà; bi/pi, bé/pé; bác/dác; bu; bầm  Bài tập: Xây nhà cho thỏ Mục đích: Khai thác vốn từ sẵn có của HS và cung cấp từ mới theo hệ thống các chủ điểm cho HS; các từ này chứa âm mà HS thƣờng nhầm lẫn nên không những có tác dụng mở rộng vốn từ mà còn tăng nhận thức âm vị. Mô tả: Bƣớc 1: Chọn âm hoặc vần HS hay nhầm lẫn, viết nó ở giữa một mảnh giấy và treo trƣớc cổng nhà. Bƣớc 2: Yêu cầu HS nghĩ tới các từ khác mà các em biết có chứa âm hoặc vần đó và dùng các chữ cái có sẵn để tạo thành từ và dán vào những thẻ từ là vật liệu để xây nhà. Tạo các từ để xây nhà mới cho thỏ. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn b hay d (chủ đề thể thao): bóng đá, bóng ném, bóng rổ, bóng chuyền, bóng bầu dục, bóng bàn, bi-da, nhảy dây, nhảy dù, bơi lội, bi sắt. 46  Bài tập: Cá sấu háu ăn Mục đích: giúp HS ghi nhớ từ có âm p hoặc q các em thƣờng lẫn lộn, mở rộng vốn từ theo chủ đề . Mô tả: Bƣớc 1: GV giao cho HS các thẻ từ thiếu âm đầu vì cá sấu háu ăn đã ăn mất vàcác chữ cái là phụ âm đầu là p/q Bƣớc 2: HS lựa chọn âm đầu (q/p) thích hợp điền vào thẻ từ. Bƣớc 3: HS đọc tất cả các thẻ từ và xếp các từ vào một nhóm thuộc chủ đề trái cây. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn b hay q (chủ đề trái cây): quả dừa; quả dâu; ngũ quả; quả ổi; quả na; quả bí.  Bài tập: Xây tổ ong Mục đích: HS hiểu nghĩa từ mới và ghi nhớ sâu hơn dựa vào các tranh ảnh và các thẻ từ do chính mình tạo ra; phân loại các từ theo cùng một nhóm, quan sát từ một cách trực quan. Khai thác vốn từ sẵn có của HS; mở rộng vốn từ về chủ đề thiên nhiên. Mô tả: Bƣớc 1: Chuẩn bị bìa cứng với tranh ảnh và các từ đƣợc làm từ mút. Bƣớc 2: GV giới thiệu các chủ đề tìm các từ thuộc chủ đề có âm d hoặc b 47 Bƣớc 3: HS lựa chọn thẻ từ, và xếp từ cùng chủ đề vào một tổ. Bƣớc 4: Học sinh đọc các từ. Ví dụ: BT khắc phục đọc, viết đảo từ (phân biệt ui và iu) chủ đề hoạt động: lùi bước; lủi thủi; níu áo; nín khóc; phanh phui; vùi lấp; chui; khui; chủ đề đồ vật có các từ : bụi cỏ; cái gùi; mui xe; múi mít; túi;  Bài tập: Trúc xanh Mục đích: HS học các từ theo chủ đề, quan sát từ một cách trực quan. Mô tả: Bƣớc 1: HS lật một ô vuông, đọc từ đƣợc chọn, ghi nhớ từ đó. Ô vuông sẽ đƣợc úp lại. Bƣớc 2: HS lật ô vuông tiếp theo, nếu giống chữ vừa chọn ban đầu và HS đọc đúng từ và nhớ đúng số thứ tự của ô vuông ban đầu sẽ đƣợc điểm. Bƣớc 3: Nếu ô vuông chứa chữ ko đúng , HS lật ô vuông tiếp theo. HS tiếp tục lật các ô vuông cho đến khi đọc hết các từ. Ví dụ: BT khắc phục đọc viết đảo chữ, phân biệt vần ao và oa (chủ đề đồ vật trong nhà): báo; bao; gạo; dao; gáo nước; táo 48  Bài tập: Từ điển thông minh Mục đích: HS đọc từ, phân tích từ nhằm ghi nhớ trật tự âm và vần trong từ nhằm khắc phục khó khăn là đọc, viết đảo từ của HS mắc chứng khó đọc. Các tờ giấy khác nhau đƣợc gấp thành bốn cột, cột 1 có danh sách các từ, cột thứ hai và cột thứ 3 ghi một phần của từ, cột thứ tƣ là những ô trống. Mô tả Bƣớc 1: GV lấy bảng gấp và đọc lớn từ. Bƣớc 2: HS đọc lại các từ và ghi nhớ từ đó. (HS dùng hoạt động để mô tả lại các hoạt động trong bảng gấp) Bƣớc 3: Gấp cột đầu tiên và điền vào chỗ trống những từ đã nhớ (cột 2) Bƣớc 4: Gấp cột 2 lại và điền vào cột 3. Ví dụ: BT khắc phục đọc viết đảo chữ, phân biệt vần au và ua, (chủ đề hoạt động): mài dũa; đua xe, nô đùa; lau nhà; lùa vịt maøi.....uõa ....ua xe noâ ....uøa ....au nhaø ....uøa vòt ....aøu .....uùa maøi d...... ñ...... xe noâ ñ...... l...... nhaø l...... vòt l...... m..... maøi ......... .......... xe noâ .......... lau nhaø luøa vòt (thuoä c) laøu Hình aûnh baùo boùa bao boa gaïo goïa gaùo goùa dao doa taùo toaù baùo boùa dao boa gaïo goïa taùo toùa bao doa gaùo goaù 49  Bài tập: Đi chợ Mục đích: Giúp HS nắm các từ cùng chủ đề dựa trên những cảm nhận trực quan, quan sát chữ, sờ nắn đƣợc chữ. Mô tả Bƣớc 1: Trƣng bày các thẻ từ có hình và chữ thuộc một chủ đề (thẻ từ đƣợc làm bằng chữ nổi với chất liệu là mút) Bƣớc 2: HS đóng vai ngƣời đi chợ, mua những thứ theo lời dặn, chỉ đƣợc nhìn chữ không đƣợc nhìn hình. Ví dụ: BT khắc phục đọc viết đảo chữ, phân biệt vần ua và au: cua/cau; đũa/đãu; gàu nước/ gùa; lúa/láu; mùa/sáp màu; búa/báu  Bài tập: Xúc xắc vui vẻ Mục đích: HS đƣợc mở rộng vốn từ theo nhiều chủ đề, đồng thời đƣợc luyện tập sử dụng những từ có vần dễ lẫn, khắc phục việc đọc, viết đảo từ, bỏ từ, thêm từ. Chuẩn bị: một bàn cờ hình vuông chia làm bốn phần mỗi phần một màu (xanh dƣơng, vàng, đỏ và xanh lá cây); bốn viên xúc xắc; 16 quân cờ chia ra bốn màu giống nhƣ màu của bàn cờ, mỗi màu bốn quân. Mô tả: Bƣớc 1:(Gieo xúc xắc) xúc xắc đƣợc tung vào một cái khay hoặc cái chén để có độ nảy. Bƣớc 2: HS di chuyển căn cứ vào kết quả của việc gieo xúc xắc. Kết quả bao nhiêu thì đó là số bƣớc đƣợc/phải di chuyển. Khi đến đúng vị trí cần phải thực hiện yêu cầu là đọc vần chứa trong ô đó (vần đƣợc làm bằng giấy nhám, cau cua ñuõa ñaõu gaøu guøa maøu muøa luùa laùu buùa baùu 50 dán nổi trên mặt giấy) và thực hiện yêu cầu của ô đó.HS phải viết lại mỗi vần trên không trung trƣớc khi tìm từ tƣơng ứng. Bƣớc 3: Ai về đích đầu tiên thì chiến thắng. Ví dụ: Yêu cầu 1: đọc âm hoặc vần đƣợc giấu trong ô (iu/ui); Yêu cầu 2: Tìm các từ chỉ âm thanh có chứa vần iu, sử dụng các âm và vần có sẵn để tạo thành từ vừa tìm đƣợc. Ví dụ: líu lo, ríu rít. Tìm các từ chỉ hoạt động có có chứa vần ui, sử dụng các âm và vần có sẵn để tạo thành từ vừa tìm đƣợc. Ví dụ: búi tóc; cúi chào; dụi mắt; lúi húi; níu tay; phủi bụi; vui cười; vùi lấp; chui; khui bia. 51 Keát thuùc eâu/eân au/an Leân 2 oâ Baét ñaàu Leân 4 oâ Leân 5 oâ eo/ oe Leân 3 oâ ao/oa Luøi 3 oâ troáng au/ua ui / iu Luøi 1 oâ Luøi 5 oâ Leân 5 oâ Leân 2 oâ ieâu/ ieân Leân1 oâ iu/in Maát löôït öôu/ öôn Leân 2 oâ aâu/aân 52  Bài tập: Đoán việc nhƣ thần Mục đích: Học sinh phát triển vốn từ về tên, đặc điểm của các ngành nghề, đồng thời ôn các âm vần dễ lẫn. Mô tả: Bƣớc 1: GV giới thiệu tranh ảnh và mô tả các đặc điểm về nghề nghiệp yêu cầu học sinh đoán. Bƣớc 2: Học sinh đoán và chọn thẻ từ. Bƣớc 3: HS viết tên nghề nghiệp vào bảng con. Ví dụ: BT khắc phục đọc , viết đảo từ (chủ đề nghề nghiệp) : công nhân; nông dân; nhân viên công chức; phi công; quản đốc, đốc công; công an; (BT khắc phục đọc, viết đảo từ vần eo/ oe) Nghề nghiệp: giáo viên; giáo sư; nhà báo; quan tòa; họa sĩ; bảo mẫu 2.3.3. BT tích cực hóa vốn từ theo hướng đa giác quan Các bài tập tích cực hóa vốn từ giúp HS nắm nghĩa và khả năng kết hợp của từ. Những kiểu bài điền từ, tạo ngữ, ghép từ, cụm từ thành câu đƣợc xây dựng theo những lỗi sai của HS mắc chứng khó đọc thƣờng mắc phải nhƣ đảo thứ tự các tiếng trong từ, thêm hoặc bỏ sót tiếng, nhầm lẫn giữa các tiếng có các tự vị có hình dáng gần giống nhau. Các BT xây dựng dƣới hình thức trò chơi vui tƣơi, thu hút tham gia thể hiện khả năng ngôn ngữ của mình.  Bài tập: Xúc xắc vui vẻ (2) giaùo vieân gioùa vieân giaùo sö gioùa sö nhaø baùo nhaø boùa quan toøa quan taøo hoïa só haïo só baûo maãu boûa maãu 53 Mục đích: HS đƣợc ôn luyện các vần, đƣợc hoạt động trực quan với vần (nhìn, sờ) và rèn khả năng ghi nhớ từ vựng cho các em. Đồng thời, rèn kĩ năng dùng từ đặt câu. Mô tả Mỗi HS sẽ có bốn quân cờ cùng màu (áp dụng cả trƣờng hợp ngƣời chơi không đủ bốn ngƣời) và chọn phần ô vuông cùng màu với quân cờ của mình làm nơi bắt đầu đi. Chọn ra một ngƣời gieo xúc xắc trƣớc, ngƣời tiếp theo là ngƣời ngồi ngay cạnh ngƣời đó (có thể bên trái hoặc phải nhƣng lƣợt đi này cố định suốt cuộc chơi). Bƣớc 1: Gieo xúc xắc. Nếu HS tung xúc xắc là nhất (một) hoặc lục (sáu) mới đƣợc ra một quân và quân này phải đứng ngay vị trí bắt đầu. Bƣớc 2: HS di chuyển cờ căn cứ vào kết quả của việc gieo xúc xắc. Kết quả bao nhiêu thì đó là số bƣớc đƣợc/phải di chuyển. Khi cờ đến đúng vị trí, HS cần phải thực hiện yêu cầu là đọc vần chứa trong ô đó (vần đƣợc làm bằng giấy nhám, dán nổi trên mặt giấy) và đọc câu ứng dụng chứa vần đó. Mỗi vần HS đều phải viết lại trên không trung trƣớc khi đọc câu văn. Bƣớc 4: Tìm tất cả những từ chứa vần. Ghi nhớ những từ đó. HS nhắc lại những từ vừa tìm đƣợc. Đặt câu có chứa các từ đó. Sau đó, lắc xí ngầu tiếp. Bƣớc 4: Ai về đích đầu tiên thì chiến thắng. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn u/n, phân biệt vần ươu và ươn: (chủ đề động vật): hươu; lươn; ốc bươu; vượn Trong vöôøn baùch thuù, caùc baïn höôu, vöôïn, oác böôu ñang chôi taøu löôïn sieâu toác raát vui.Taïi khu giaûi trí, caùc baïn gaëp baùc löôn. 54  Bài tập: Nhà văn tài ba Mục đích: HS biết dùng những từ cùng chủ đề để xây dựng 1 câu chuyện, phân biệt u/n dựa trên cảm giác với thẻ từ. Mô tả: (HS làm việc theo nhóm 2) Bƣớc 1: GV giao cho HS một bộ tranh, nêu tên các nhân vật, các thẻ từ có chứa vần cần học, nêu một tình huống và yêu cầu HS dùng các thẻ từ tạo thành một câu chuyện. Bƣớc 2: HS trình bày câu chuyện theo ý mình, GV ghi lại những câu nói dƣới mỗi bức tranh, sau đó xóa đi những từ có vần HS thường nhầm lẫn để HS tự tạo những từ bằng thẻ từ và điền vào. Bƣớc 3: HS đọc lại toàn bộ câu chuyện mà các em đã tạo ra. Ví dụ: BT khắc phục nhầm lẫn u/n, phân biệt vần âu và ân Thẻ từ gợi ý cho câu chuyện Cậu của Tấn đi câu: gồm các nhân vật là Tấn, cậu của Tấn, mẹ của Tấn. Yêu cầu: câu chuyện có những từ chứa vần ân hoặc âu. 55  Bài tập: Sách ảnh Mục đích: HS có thể quan sát từ một cách trực quan, tạo các từ để hoàn thành một câu chuyện trên cuốn sách lớn, mở rộng vốn từ về các chủ đề. Mô tả: Bƣớc 1: Chuẩn bị bộ sách với tranh ảnh và thẻ từ. Bƣớc 2: HS bắt đầu đọc sách, dựa vào tranh để chọn thẻ từ thích hợp. Bƣớc 3: Học sinh đọc câu chuyện trong sách, các em có thể thay tranh ảnh để tạo thành những câu chuyện về các chủ đề khác nhau. Bƣớc 4: Học sinh viết lại các từ đã chọn. Ví dụ: (BT khắc phục nhầm lần âm cuối là u hay n , vần êu/ên): chủ đề Thế giới động vật: sếu/sến; kêu/kên. 56  Bài tập: Dây xúc xắc sáng tạo Mục đích : Khi HS sắp xếp từ tìm thành cụm từ hoặc thành câu là rèn khả năng hiểu từ, liên kết từ trong mối quan hệ với các từ khác và quan hệ ngữ pháp. HS phân biệt các âm/vần dễ nhầm lẫn. Phát cho mỗi HS một bộ thẻ, mỗi bộ có thể ghép thành 1 từ, sau đó tăng dần lên 2 từ, 3 từ, câu. Nhiệm vụ của học sinh là với những thẻ chữ cái hoặc từ có đƣợc, thay đổi vị trí trƣớc – sau của chúng để tạo ra các từ, câu có nghĩa. Mô tả: Bƣớc 1: HS nhận những tờ giấy màu có sẵn từ. (tƣơng tự nhƣ thẻ từ) Bƣớc 2: HS quan sát, tƣ duy, thay đổi vị trí của các tờ giấy màu sao cho chúng tạo ra từ/ cụm từ/câu có nghĩa và xâu chuỗi chúng thành 1 dây xúc xắc và thông báo với GV Bƣớc 3: Đọc to từ/cụm từ/câu mình vừa tạo ra. Bƣớc 4: Tìm các cách kết hợp khác rồi lặp lại bƣớc 2. Ví dụ 1 : cần cẩu, cần câu, cần cẩu đang cẩu hàng.  Bài tập: Thẻ chữ kết bạn Mục đích: Khi HS sắp xếp từ tìm thành câu là rèn khả năng hiểu từ và liên kết từ trong mối quan hệ với các từ khác và quan hệ ngữ pháp. HS phân biệt trái/ phải, trƣớc/ sau thông qua việc di chuyển theo hƣớng dẫn. Mô tả: Bƣớc 1: Phát cho mỗi HS thẻ từ ghi các từ trong một câu đã đƣợc cắt rời. (thẻ từ đƣợc làm bằng chữ nổi với chất liệu là mút) Bƣớc 2: GV đọc một từ rồi đọc thành cụm từ, thành câu và yêu cầu HS giơ cao chữ vừa đọc chạy lên trƣớc tìm bạn, xếp hàng để ghép thành câu sau đó đọc to câu vừa tạo thành. Ví dụ: BT khắc phục đọc, viết đảo chữ (vần an): quả na, Lan, ăn, ngọt; (vần on) : con thỏ, ngọn cỏ, ngon, ăn, non; món ngon, cơm nóng, nấu, ngọn bí 57 2.4. Độ khó, độ tin cậy của BT MRVT theo hƣớng đa giác quan Một hệ thống BT đảm bảo hiệu quả cần có các thông số sau: độ khó, độ tin cậy. 2.4.1. Độ khó của hệ thống BTMRVT theo hướng đa giác quan a) Khái niệm: Độ khó là thông số cơ bản, tối thiểu một hệ thống BT. Độ khó của BTMRVT theo hƣớng đa giác quan không phải là phán đoán chủ quan của ngƣời xây dựng BT. Đây chính là một con số có đƣợc từ thực tế sử dụng, tức là kết quả kiểm tra của ngƣời học trên từng BT. b) Cách tính độ khó của hệ thống BT MRVT theo hướng đa giác quan Khi nói đến độ khó, ta phải xem xét các BTMRVT theo hƣớng đa giác quan khó đối với đối tƣợng nào. Trong phạm vi nghiên cứu, tác giả tính đến độ khó với mọi đối tƣợng HS, trong đó có HS mắc chứng khó đọc.Sở dĩ, tính độ khó của hệ thống BT với mọi đối tƣợng là để thử nghiệm và lựa chọn BT phù hợp với đối tƣợng HS mắc chứng khó đọc. Chúng tôi tiến hành đo độ khó của hệ thống BTMRVT theo hƣớng đa giác quan nhƣ sau: 50 HS lớp 1 cuối học kì II năm học 2013 – 2014, trƣờng D.C.K (huyện Hóc Môn) thực hành 3 nhóm BT, thống kê số liệu và áp dụng công thức trên để tính trên excell. Đầu tiên, phân loại HS theo năng lực học tập thành các nhóm nhƣ sau: nhóm giỏi gồm 25 HS có điểm cao nhất của đợt con thoû ngoïncoû non ngon moùn ngon cômnoùng naáu ngoïn bí aêên no caù lon soát caø caù con xaøo 58 kiểm tra cuối kì 2; nhóm trung bình gồm10 HS có điểm thấp của đợt kiểm tra cuối kì 2; nhóm khá gồm 15 HS còn lại, không phụ thuộc hai nhóm trên. Khi đó hệ số về độ khó của BTMRVT theo hƣớng đa giác quan (K ) đƣợc tính nhƣ sau: NG: Số HS thuộc nhóm giỏi làm bài đúng. NK: Số HS thuộc nhóm khá làm bài đúng. NTB: Số HS thuộc nhóm TB làm bài đúng. n: Tổng số HS Thang phân loại độ khó đƣợc qui ƣớc nhƣ sau:dễ: 80% - 100% HS thực hiện đúng; trung bình 60% - 79% HS thực hiện đúng; tƣơng đối khó 40% - 59% HS thực hiện đúng; khó: 20% - 39% HS thực hiện đúng; rất khó: dƣới 20% HS thực hiện đúng. Công thức tính độ khó của hệ thống BT MRVT theo hƣớng đa giác quan dựa theo cách tính độ khó bài trắc nghiệm tiêu chí của tác giả Dƣơng Thiệu Tống, (1995) [22]. Bảng 2.2. Kết quả thử nghiệm đo độ khó của hệ thống BT MRVT theo hướng đa giác quan. TB số HS thực hiện đúng G Kh TB Độ khó của BT BT dạy nghĩa của từ 24 13 8 90% : Dễ BT hệ thống hóa vốn từ 24 11 6 82% : Dễ BT tích cực hóa vốn từ 23 12 3 76% : Trung bình NG +NK+NTB n x100% K = 59 Hình 2.1. Kết quả thử nghiệm đo độ khó của hệ thống BT MRVT theo hướng đa giác quan. Dựa vào biểu đồ ta nhận thấy độ khó K (76% - 90%) thì hệ thống BTMRVT theo hƣớng đa giác quan ở mức độ tƣơng đối dễ với HS lớp 1 bình thƣờng. Ngƣời nghiên cứu có thể suy luận là hệ thống BT này ở mức độ vừa sức với HS mắc chứng khó đọc.Vậy hệ thống BTMRVT theo hƣớng đa giác quan có thể đƣợc dùng bình thƣờng. Đồng thời số liệu về độ khó K cũng cho thấy nhóm BT tích cực hóa vốn từ tƣơng đối khó với HS mắc chứng khó đọc. Do đó, GV cần hƣớng dẫn kĩ hơn trong quá trình cho HS thực hiện dạng BT này và nhóm BT này đƣợc tác động ở giai đoạn sau, khi HS đã phát triển vốn từ và cải thiện đƣợc một phần năng lực đọc. Tác dụng  Nhằm đánh giá chất lƣợng của hệ thống BT.  Nhằm đánh giá hệ thống BT phù hợp với năng lực của nhóm thực nghiệm. 2.4.2. Độ tin cậy của hệ thống BTMRVT theo hướng đa giác quan a) Khái niệm: 65 70 75 80 85 90 95 BT dạy nghĩa của từ BT hệ thống hóa vốn từ Bt tích cực hóa vốn từ Độ khó K Độ khó K 60 BT MRVT theo hƣớng đa giác quan là một dạng BT dùng để phát triển năng lực vốn từ của HS mắc chứng khó đọc. Độ tin cậy là tính nhất quán, sự thống nhất giữa các lần và tính ổn định của kết quả thu đƣợc.Độ tin cậy của BT MRVT theo hƣớng đa giác quan là đại lƣợng biểu thị mức độ chính xác của kết quả phép đo khi HS thực hiện hệ thống bài tập. Tính chính xác của phép đo lƣờng này rất quan trọng. b) Cách tính Phƣơng pháp kiểm tra – kiểm tra lại (Test-Retest Method) tính độ tin cậy của hệ thống BT dựa vào sự ổn định của kết quả thực nghiệm giữa hai lần đo (vào hai khoảng thời gian khác nhau) với cùng một nhóm đối tƣợng. Nếu BT đáng tin cậy, tỉ lệ số HS làm đúng các BT của hai lần kiểm tra có sự tƣơng đồng hoặc tƣơng quan cao. Để đo độ tin cậy theo hình thức này Henning đã đƣa ra công thức sau [39] Bảng 2.3. Kết quả thử nghiệm đo độ tin cậy của hệ thống BT MRVT theo hướng đa giác quan. Thử nghiệm (1) Thử nghiệm (2) TB số HS thực hiện đúng G Kh TB T1 G Kh TB T2 r1, 2 BT dạy nghĩa của từ 24 13 8 90% 25 13 8 92% 0.97 BT hệ thống hóa vốn từ 24 11 6 82% 24 13 7 64% 0.93 BT tích cực hóa vốn từ 23 12 3 76% 24 13 3 54% 0.8 rtt = r1, 2 Trong đó: rtt:là hệ số đo độ tin cậy r1,2: là sự tƣơng quan giữa kết quả của 2 lần kiểm tra của cùng một đối tƣợng. 61 Ghi chú: T1; T2 tỉ lệ số HS làm bài đúng.  0,8 – 1,0 sự tƣơng quan tốt (độ tin cậy cao)  0,6 – 0,8 sự tƣơng quan trung bình (độ tin cậy trung bình)  0,4 – 0,6 sự tƣơng quan kém (độ tin cậy thấp)  0,2 – 0,4 sự tƣơng quan rất kém (độ tin cậy rất thấp) Kết quả cho thấy sau 2 lần đo độ khó, độ tƣơng quan giữa lần đo thứ nhất và lần đo thứ 2 cho cả 3 dạng BT đều nằm trong khoảng 0.8 - 1.0 đạt sự tƣơng quan tốt, có độ tin cậy cao. c) Tác dụng  Độ tin cậy của các BT MRVT theo hƣớng đa giác quan nhằm đánh giá chất lƣợng của hệ thống BT. Tiểu kết chƣơng 2 Chúng tôi xây dựng hệ thống BTMRVT theo hƣớng đa giác quan dựa trên