Luận văn Đánh giá hiệu quả hoạt động câu lạc bộ khuyến nông tại huyện tân phước tỉnh Tiền Giang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG TẠI HUYỆN TÂN PHƯỚC TỈNH TIỀN GIANG
Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện ThS. NGUYỄN PHẠM THANH NAM NGUYỄN THỊ THỦY NGÂN MSSV: 4054182 Lớp: KT0523A2 KHÓA: 31 CẦN THƠ - Năm 2009 LỜI CẢM TẠ Sau quá trình 4 năm học tập dưới giảng đường Đại học, được thầy cô trường Đại học Cần Thơ truyền đạt kiến thức kết hợp với thời gian gần 3 tháng thực tập tại Trạm Khuyến nông- Khuyến ngư huyện Tân Phước tỉnh Tiền Giang. Nhờ đó mà em có thể hoàn thành tốt bài luận văn tốt nghiệp để ra trường. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của quý thầy cô khoa Kinh tế- Quản trị kinh doanh, trường Đại học Cần Thơ đặc biệt là thầy Nguyễn Phạm Thanh Nam đã nhiệt tình giúp đỡ, góp ý, truyền đạt kiến thức chuyên môn giúp em vận dụng vào thực tế khi thực hiện đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo Trạm Khuyến nông- Khuyến ngư huyện Tân Phước đã chấp nhận cho em được thực tập tại huyện và luôn tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian thực tập. Xin cảm ơn các cô chú đang công tác tại Trạm Khuyến nông- Khuyến ngư huyện Tân Phước, Phòng thống kê huyện, Trung tâm dạy nghề huyện, các cô chú nông dân đang canh tác khóm trên địa bàn nông trường Tân Lập, xã Thạnh Mỹ và xã Hưng Thạnh…đã cung cấp các số liệu, tài liệu cần thiết cho bài luận văn của em được hoàn thành tốt. Em xin chân thành cảm ơn chú Nguyễn Văn Đậm Trưởng trạm Khuyến nông- Khuyến ngư huyện Tân Phước đã tận tình hướng dẫn cho em định hướng đề tài, cung cấp những kiến thức thuộc về kỹ thuật canh tác khóm, những tài liệu có liên quan trong lĩnh vực Khuyến nông, thường xuyên trao đổi và sửa chữa những thiếu sót trong quá trình em viết đề tài cũng như góp tiếng nói của mình đến bà con nông dân để việc thu thập số liệu của em được tiến hành một cách nhanh chóng và thuận lợi. Kính chúc quí Thầy Cô dồi dào sức khỏe và gặt hái được nhiều thành công trong sự nghiệp giáo dục của mình. Kính chúc các cô chú lãnh đạo huyện Tân Phước nhiều sức khỏe và đạt được nhiều thắng lợi trong công tác cũng như trong cuộc sống. Kính chúc bà con nông dân sản xuất ra được những hàng hoá nông sản có khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường, góp phần gia tăng thu nhập, thay đổi bộ mặt nông thôn, nâng cao trình độ dân trí, xây dựng nông thôn mới giàu đẹp và văn minh. Do thời gian thực tập có hạn và lần đầu tiên tiếp xúc với thực tế nên không tránh được những sai sót. Kính mong sự bỏ lỗi, góp ý chân thành của quí thầy cô! Cần thơ, ngày tháng năm 2009 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Thủy Ngân LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần thơ, ngày tháng năm 2009 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Thủy Ngân NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP    .............. ..................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... Ngày tháng năm 2009 Thủ trưởng đơn vị (ký tên và đóng dấu) BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ****************** Họ và tên người hướng dẫn: ............................... .................................................. Học vị: ............................................................... .................................................. Chuyên ngành: ................................................... .................................................. Cơ quan công tác:............................................... .................................................. Tên học viên: ..........................................MSSV: .................................................. Chuyên ngành: ................................................... .................................................. Tên đề tài: .......................................................... .................................................. NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ........................................... .............................................................................................................................. 2. Về hình thức:..................................................................................................... .............................................................................................................................. 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: .................................... .............................................................................................................................. 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn:.......................................... .............................................................................................................................. 5. Nội dung và các kết quả đạt được: ..................................................................... .............................................................................................................................. 6. Các nhận xét khác: ............................................................................................ .............................................................................................................................. 7. Kết luận:............................................................................................................ .............................................................................................................................. Cần Thơ, tháng 05năm 2009 NGƯỜI NHẬN XÉT NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN    ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... ......................................................................................................... Cần Thơ, tháng 05 năm 2009 MỤC LỤC    Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ............................................................................. 1 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................................................... 1 1.1.1 Sự cần thiết nghiên cứu................................................................... 1 1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn ......................................................... 3 1.1.2.1 Căn cứ khoa học ........................................................................... 3 1.1.2.2 Căn cứ thực tiễn ........................................................................... 3 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ....................................................................... 4 1.2.1 Mục tiêu chung .................................................................................... 4 1.2.2 Mục tiêu cụ thể .................................................................................... 5 1.3 CÁC GIẢ THUYẾT CẦN KIỂM ĐỊNH VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 5 1.3.1 Các giả thuyết cần kiểm định.............................................................. 5 1.3.2 Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................. 5 1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU.......................................................................... 6 1.4.1 Không gian nghiên cứu ....................................................................... 6 1.4.2 Thời gian nghiên cứu........................................................................... 6 1.4.3 Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 6 1.4.4 Hạn chế nghiên cứu ............................................................................. 6 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 8 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN .................................................................... 8 2.1.1 Các khái niệm cơ bản .......................................................................... 8 2.1.1.1. Hộ nông dân ..........................................................................................8 2.1.1.2. Khái niệm Khuyến nông ............................................................. 8 2.1.1.3. Khái niệm câu lạc bộ Khuyến nông............................................ 8 2.1.1.4. Chi phí sản xuất........................................................................... 8 2.1.1.5. Doanh thu .................................................................................... 9 2.1.1.6. Lợi nhuận .................................................................................... 9 2.1.1.7. Hiệu quả kinh tế .......................................................................... 9 2.1.1.8. Hiệu quả sản xuất ........................................................................ 9 2.1.2 Khái niệm khác.................................................................................. 10 2.1.3 Vai trò của nông nghiệp, đặc điểm của ngành sản xuất nông nghiệp và vai trò của CLB KN đối với sự phát triển kinh tế-xã hội ........................ 10 2.1.3.1. Vai trò của nông nghiệp ............................................................ 10 2.1.3.2. Đặc điểm của ngành sản xuất nông nghiệp .............................. 12 2.1.3.3. Vai trò của CLB KN trong việc phát triển nông thôn ............. 13 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 14 2.2.1 Phương pháp chọn vùng nghiên cứu ............................................ 14 2.2.2 Phương pháp thu thập số liệu ....................................................... 14 2.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ..................................................... 15 CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ........................ 19 3.1 VỊ TRÍ ĐỊA LÝ VÀ QUI MÔ .................................................................. 19 3.1.1 Vị trí địa lý..................................................................................... 19 3.1.2 Qui mô ........................................................................................... 19 3.2 ĐĂC ĐIỂM TỰ NHIÊN ........................................................................... 19 3.2.1 Khí hậu thời tiết ................................................................................ 19 3.2.1.1 Nhiệt độ....................................................................................... 19 3.2.1.2 Mưa ............................................................................................. 19 3.2.1.3 Lượng bốc hơi ............................................................................ 20 3.2.1.4 Nắng ............................................................................................ 20 3.2.1.5 Gió............................................................................................... 20 3.2.2 Nguồn nước-thủy văn ........................................................................ 20 3.2.2.1 Nguồn nước ................................................................................ 20 3.2.2.2 Thủy văn ..................................................................................... 21 3.2.3 Tình hình lũ ....................................................................................... 21 3.2.4 Ảnh hưởng phèn ................................................................................ 22 3.2.5 Ảnh hưởng mặn ................................................................................. 22 3.2.6 Địa hình.............................................................................................. 23 3.2.7 Thổ nhưỡng ....................................................................................... 23 3.3 DÂN SỐ VÀ LAO ĐỘNG ........................................................................ 24 3.4 ĐẶC ĐIỂM SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP ............................................. 25 3.5 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP HUYỆN TÂN PHƯỚC GIAI ĐOẠN (2003-2007) ................................................................ 27 3.5.1 Phân tích giá trị sản xuất trồng trọt (theo giá hiện hành) ............... 28 3.5.2 Phân tích giá trị sản xuất ngành chăn nuôi...................................... 30 3.5.3 Phân tích giá trị sản xuất ngành dịch vụ nông nghiệp..................... 32 3.5.4 So sánh tỷ trọng GTSX của các ngành trong GTSX nông nghiệp .. 33 CHƯƠNG 4: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG TẠI HUYỆN TÂN PHƯỚC TỈNH TIỀN GIANG......... 35 4.1. TỔNG QUAN VỀ CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG ............................ 35 4.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Khuyến nông ......................................... 35 4.1.2. Vài nét khái quát về sự hình thành và phát triển của Câu lạc bộ Khuyến nông huyện Tân Phước .................................................................... 36 4.1.3. Cơ cấu tổ chức của mạng lưới Khuyến nông cơ sở và nội dung hoạt động của Câu lạc bộ Khuyến nông ................................................................ 37 4.1.3.1. Cơ cấu tổ chức ........................................................................... 37 4.1.3.2. Nội dung hoạt động của Câu lạc bộ Khuyến nông................... 38 4.2 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÂU LẠC BỘ ............... 39 4.2.1 Tình hình tổ chức các hoạt động của CLB KN ................................ 39 4.2.1.1 Tổ chức tập huấn, hội thảo kỹ thuật ......................................... 41 4.2.1.2 Tổ chức tham quan .................................................................... 41 4.2.2 Tình hình hoạt động, sản xuất của CLB .......................................... 42 4.2.3 Đánh giá hiệu quả hoạt động của CLB............................................. 42 4.2.3.1. Tình hình chung của mẫu điều tra ........................................... 42 a/ Lao động ............................................................................................. 43 b/ Đất đai ............................................................................................... 43 c/ Nguồn Vốn .......................................................................................... 43 4.2.3.2. Đánh giá về tình hình tham gia sinh hoạt Câu lạc bộ .............. 44 4.2.3.3. Đánh giá về chức năng, nhiệm vụ của khuyến nông trong công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật, góp phần phát triển kinh tế- xã hội ..... 45 4.2.3.4 Phân tích hiệu quả mô hình sản xuất lúa vụ Đông Xuân của nông dân là thành viên của Câu lạc bộ Khuyến nông .................................. 51 a/ Hàm sản xuất ..................................................................................... 52 b/ Phân tích các nhân tố chi phí ảnh hưởng đến sản lượng ................. 54 c/ Phân tích hiệu quả sản xuất mô hình lúa vụ Đông Xuân ................. 57 d/ Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận ............................. 60 4.2.3.5. Hiệu quả về mặt xã hội khi người dân tham gia vào Câu lạc bộ Khuyến nông................................................................................................... 63 4.2.3.6. Một số nguyên nhân người dân không tham gia vào câu lạc bộ khuyến nông ................................................................................................... 64 4.2.3.7. Những thuận lợi và khó khăn của CLB KN............................. 64 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG HOẠT ĐỘNG CỦA CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG HUYỆN ................. 66 5.1 XÂY DỰNG VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN................................. 68 5.2 LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN ..................................................................... 70 5.3. KẾT QUẢ, HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CÂU LẠC BỘ .......................................................................... 73 5.3.1 Kết quả, hiệu quả đạt được........................................................... 73 5.3.2 Hướng phát triển của CLB ........................................................... 73 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................. 75 6.1 KẾT LUẬN........................................................................................... 75 6.2 KIẾN NGHỊ.......................................................................................... 76 6.2.1 Đối với huyện................................................................................. 76 6.2.2 Đối với trạm................................................................................... 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 78 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 79 DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng 1:TÌNH HÌNH DÂN SỐ VÀ LAO ĐỘNG HUYỆN TÂN PHƯỚC NĂM 2007 ........................................................................................... 24 Bảng 02: GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP THEO KẾT CẤU ................ 27 Bảng 3: GIÁ TRỊ SẢN XUẤT TRỒNG TRỌT ................................................. 28 Bảng 4: GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NGÀNH CHĂN NUÔI..................................... 30 Bảng 5: GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NGÀNH DỊCH VỤ NÔNG NGHIỆP ............... 32 Bảng 6: NĂM THÀNH LẬP VÀ QUI MÔ HỘI VIÊN THAM GIA CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG.................................................................. 36 Bảng 7: TÌNH HÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA CLB KN NĂM 2008 ........................................................................................... 40 Bảng 8: TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN CỦA CHỦ HỘ ............................................... 43 Bảng 9: TÌNH HÌNH THAM GIA SINH HOẠT CLB KN NĂM 2008 ............. 44 Bảng 10: PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ NHIỆM VỤ-CHỨC NĂNG KHUYẾN NÔNG NĂM 2008 ............................................................................... 46 Bảng 11: CÁC CHỈ TIÊU KINH TẾ VỤ ĐÔNG XUÂN .................................. 57 Bảng 12: CÁC CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH VỤ ĐÔNG XUÂN .............................. 59 DANH MỤC BIỂU ĐỒ - SƠ ĐỒ Biểu đồ: TỶ TRỌNG GIÁ TRỊ SẢN XUẤT CỦA CÁC NGÀNH TRONG GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP ............................................... 33 SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CÂU LẠC BỘ KHUYẾN NÔNG TÂN PHƯỚC ......... 37 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BCH TW Đảng CSVN: Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam UBND: Ủy ban nhân dân BGĐ: Ban giám đốc TN & MT: Tài nguyên và môi trường KHKT: Khoa học kỹ thuật CLB KN: Câu lạc bộ Khuyến nông NN & PTNT: Nông nghiệp và phát triển nông thôn HTX: Hợp tác xã BVTV: Bảo vệ thực vật TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU    Trong sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa nước ta hiện nay, nông nghiệp luôn đóng vai trò là ngành sản xuất chủ đạo mang lại nguồn thu cho nền kinh tế quốc dân. Tăng trưởng GDP nước ta 7.9% năm 2004, 8.4% năm 2005, 8.2 năm 2006 và năm 2007 là 8.48% đạt mức cao nhất từ trước đến nay (tổng cục thống kê, 2007). Đây là một dấu hiệu đáng mừng. Tuy nhiên đằng sau sự phát triển ấy là nỗi lo về sự phát triển không đồng đều và thực tế cho thấy có sự chênh lệch rất lớn trong mức sống của bộ phận dân cư ở nông thôn và thành thị. Nghị quyết 10 Đại hội ngày 05/04/1988 của Bộ Chính trị BCH TW Đảng CSVN về “Đổi mới quản lý kinh tế Nông nghiệp” đã thực sự đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của nông dân. Nông dân được làm chủ ruộng vườn…của mình. Vì vậy họ đã mạnh dạn đầu tư vào sản xất nông nghiệp, tạo ra năng suất, sản lượng cây trồng, vật nuôi ngày một tăng nhanh. Song muốn tiếp tục đẩy mạnh phát triển sản xuất nông nghiệp đạt hiệu quả cao hơn, nhất là về chất lượng và đáp ứng được yêu cầu của thị trường trong và ngoài nước, người nông dân ngày càng hiểu ra rằng phải học tập nâng cao kiến thức để tiếp thu được những tiến bộ kỹ thuật, khoa học công nghệ mới… Huyện Tân Phước là một huyện vùng sâu của tỉnh Tiền Giang, đất đai còn nhiều phèn nặng, phần lớn người dân sống bằng nghề nông với loại cây trồng chủ lực là cây lúa, khóm, tràm và khoai mỡ. Ngoài ra, còn trồng một số cây trồng khác như: cây ăn trái (xoài, dừa,…) và rau màu (dưa hấu, khổ qua, cà chua,…). Còn về chăn nuôi thì chủ yêú là bò, dê, heo, gà vịt… Mười năm qua, nhờ sự giúp đỡ của huyện Uỷ-UBND huyện Tân Phước, của BGĐ Trung tâm Khuyến nông Tiền Giang và của Phòng Nông nghiệp TN & MT. Công tác Khuyến nông chuyển giao KHKT đã thật sự tạo niềm tin và hiệu quả trong nhân dân, cụ thể về các tiến bộ KHKT được nông dân tích cực áp dụng vào sản xuất nông nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nhưng chúng ta thấy rất rõ rằng Khuyến nông không thể giải quyết tất cả các vấn đề của người dân. Nên việc tập hợp những nhóm nông dân cùng sở thích thành các Câu Lạc Bộ Khuyến nông tại huyện để định kỳ cùng nhau học tập KHKT, trao đổi kinh nghiệm về cách làm ăn mới, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần (văn hoá, văn nghệ) góp phần ổn định xã hội.