Luận văn Một số giải pháp tăng cường quản lý thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Mai Sơn

ách, pháp luật BHXH. Thực hiện chế độ thống kê, tổng hợp, báo cáo theo quy định. Bộ phận giám định chi: gồm 2 cán bộ. Bộ phận Giám định chi có chức năng giúp Giám đốc tổ chức việc thực hiện các chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, khám chữa bệnh; việc phục vụ thanh quyết toán chi BHXH, công tác giám định y tế phục vụ thanh quyết toán chi phí khám chữa bệnh theo quy định của pháp luật. Nhiệm vụ và quyền hạn: Xây dựng kế hoạch chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, khám chữa bệnh hàng quý, năm theo hướng dẫn của BHXH tỉnh Sơn La và chuyển cho bộ phận Kế toán chuẩn bị nguồn để cấp phát cho đối tượng. Tiếp nhận, kiểm tra, thẩm định và tổng hợp hồ sơ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, khám chữa bệnh hàng quý, năm trên địa bàn huyện Mai Sơn. Thực hiện công tác giám định, tổ chức thường trực tại cơ sở khám chữa bệnh để giám định các hồ sơ bệnh án và phối hợp với cơ sở khám chữa bệnh trong việc tổ chức khám chữa bệnh cho người có sổ, thẻ. Theo dõi, kiểm tra sổ, thẻ BHYT và việc khám chữa bệnh. Tiếp nhận, phân loại, khai thác sử dụng và tổ chức quản lý, hồ sơ, tài liệu liên quan đến nhiệm vụ của bộ phận theo quy định. Thực hiện chế độ thông tin kịp thời, tổng hợp báo cáo theo định kỳ hàng tháng, quý, năm theo quy định. Bộ phận kế toán: gồm 5 cán bộ do phó GĐ Vì Thị Thanh Nga trực tiếp phụ trách. Bộ phận Kế toán có chức năng giúp Giám đốc thực hiện công tác tổ chức hạch toán, kế toán của BHXH huyện Mai Sơn theo quy định của pháp luật. 39 Nhiệm vụ và quyền hạn: Chủ trì phối hợp với các bộ phận để lập, giao kế hoạch và tổng hợp đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch tài chính: thu, chi bảo hiểm xã hội, chi quản lý bộ máy, chi đầu tư xây dựng,... hàng quý và hàng năm. Chuyển kịp thời tiền thu BHXH vào tài khoản của BHXH tỉnh Sơn La theo quy định. Tổ chức cấp phát kịp thời kinh phí để chi trả cho đối tượng hưởng các chế độ trợ cấp BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Tổ chức cấp phát và quản lý kinh phí chi cho hoạt động quản lý bộ máy, nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản, sửa chữa lớn, mua sắm trang thiết bị và các nguồn kinh phí khác của BHXH huyện Mai Sơn. Thực hiện đầy đủ chế độ, định mức chi tiêu tài chính, tổ chức hạch toán, kế toán đúng chế độ kế toán theo quy định. Theo dõi, lưu trữ , quản lý chứng từ sổ sách kế toán theo quy định. Thực hiện chế độ thông tin, tổng hợp báo cáo tài chính theo định kỳ tháng, quý, năm gửi BHXH tỉnh Sơn La theo quy định. Bộ phận BHXH tự nguyện: gồm 2 cán bộ. Bộ phận Bảo hiểm tự nguyện có chức năng giúp Giám đốc quản lý và tổ chức thực hiện các chế độ BHXH tự nguyện theo quy định của pháp luật. Nhiệm vụ và quyền hạn: Tổ chức khai thác đối tượng, thực hiện thu quỹ BHXH tự nguyện cho đối tượng tham gia BHXH tự nguyện theo quy định. Quản lý các đối tượng tham gia bảo hiểm tự nguyện. Theo dõi thời hạn sử dụng sổ, thẻ bảo hiểm, sự biến động đối tượng. Quản lý các đối tượng là Người có công với Cách mạng theo, Pháp lệnh ưu đãi người 40 có công với Cách mạng, quy định và đối tượng người nghèo theo quy định hiện hành. Theo dõi thời hạn sử dụng sổ, thẻ bảo hiểm và sự biến động đối tượng. Hàng quý, năm phối hợp với các bộ phận có liên quan thẩm tra số liệu thu, chi quỹ BHXH tự nguyện làm cơ sở cho việc lập báo cáo quyết toán. Thực hiện công tác thông tin tuyên truyền về quyền và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc tham gia BHXH tự nguyện. Tổng hợp, phân tích, đánh giá tình hình tổ chức thực hiện BHXH tự nguyện tại địa phương, đề xuất giải pháp xử lý những vướng mắc và kiến nghị biện pháp phát triển, mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Thực hiện chế độ thông tin, thống kê, báo cáo theo quy định. 2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của BHXH huyện Mai Sơn 2.1.2.1 Chức năng Bảo hiểm xã hội huyện là cơ quan trực thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La, có chức năng tổ chức, triển khai thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. 2.1.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn Tổ chức tuyên truyền, vận động, triển khai thực hiện Luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện, cụ thể gồm: - Xây dựng kế hoạch công tác hàng tháng, năm trên các lĩnh vực được phân cấp. Thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế của các đối tượng bắt buộc và tự nguyện theo quy định của Luật BHXH, Luật BHYT. - Tổ chức quản lý và chi các khoản chi trong phạm vi chính sách như: lương hưu, trợ cấp mất sức lao động, tai nạn lao động, tuất. - Thực hiện chương trình cải cách hành chính, thực hiện “một cửa” tiếp nhận hồ sơ trong quản lý, thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với các đơn vị, đối tượng được hưởng, bảo đảm chế độ thông tin báo cáo theo quy định. 41 - Giải quyết chế độ chính sách theo thẩm quyền đã được phân cấp. - Thực hiện công tác kiểm tra việc thực hiện các chế độ chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và quản lý các đối tượng. - Phối hợp với Bệnh viện đa khoa huyện, Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh đóng trên địa bàn thanh toán chi phí khám chữa bệnh cho các đối tượng có thẻ bảo hiểm y tế. - Thực hiện nhiệm vụ thu, cấp sổ bảo hiểm xã hội đối tượng bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện, cấp thẻ bảo hiểm y tế đối với đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc và bảo hiểm y tế tự nguyện theo quy định của pháp luật - Thực hiện công tác kế hoạch và quản lý tài chính, tổ chức hạch toán, quyết toán của hệ thống Bảo hiểm xã hội huyện theo quy định của pháp luật. - Tổ chức quản lý việc chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, khám chữa bệnh; việc giám định y tế, quyết toán chi phí khám chữa bệnh theo quy định. 2.2 Thực trạng công tác quản lý thu BHXH của BHXH huyện Mai Sơn 2.2.1 Công tác xây dựng kế hoạch thu BHXH Công tác xây dựng kế hoạch thu có vai trò rất quan trọng, việc xây dựng kế hoạch là khâu đầu tiên, có tính chất quyết định đến công tác thu BHXH bắt buộc hàng năm của cơ quan BHXH các cấp. Kế hoạch lập ra càng sát với thực tế và phù hợp với tình hình cụ thể của địa phương thì công tác thu càng hoàn thiện và có hiệu quả. Tại BHXH huyện Mai Sơn việc lập kế hoạch thu gửi lên BHXH tỉnh Sơn La trước 05/11 hàng năm. Kế hoạch thu được lập dựa trên số liệu thu năm trước, số lao động, quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH nhân với hệ số phát triển 5% để xác định dự toán thu năm kế hoạch. Số tiền dự toán thu được tính toán theo công thức sau: Số tiền dự toán thu = Số lao động dự toán x Lương bình quân dự toán x Tỉ lệ đóng (%). 42 Sau đó, cán bộ thu sẽ tổng hợp số tiền dự toán thu theo từng khu vực như: khu vực hành chính sự nghiệp, khu vực doanh nghiệp Nhà nước, khu vực ngoài quốc doanh,... và cuối cùng là xác định tổng thu của cả năm kế hoạch. Bên cạnh việc xây dựng kế hoạch thu cho các đơn vị đang tham gia BHXH, cán bộ thu còn đưa ra dự toán về các đơn vị có thể đăng ký tham gia BHXH bắt buộc năm kế hoạch. Dựa vào tình hình phát triển kinh tế xã hội của huyện Mai Sơn, dựa vào số doanh nghiệp được cấp giấy phép hoạt động tăng để đưa ra dự toán thu BHXH bắt buộc. Sơ đồ 2. Quy trình quản lý thu BHXH 2.2.2 Tổ chức thực hiện kế hoạch thu BHXH theo phân cấp tại BHXH huyện Để thực hiện tốt mục tiêu thu quỹ BHXH năm sau cao hơn năm trước; đồng thời mở rộng đối tượng thu BHXH bắt buộc nhằm đảm bảo nguyên tắc cân đối thu chi và giảm Ngân sách Nhà nước, tăng Ngân sách BHXH, BHXH huyện Mai Sơn đã tổ chức thực hiện công tác thu đối với nhiều biện pháp và hình thức: BHXH huyện đã giao nhiệm Giao kế hoạch thu Thực hiện thu Nhập danh sách + Tờ khai Kiểm tra đối chiếu và cấp sổ Kiểm tra đối chiếu tiền thu (kết chuyển) Xác nhận tiền thu vào sổ BHXH và hồ sơ BHXH Q u y trìn h tác n g h iệp Thẩm định kết quả thu Báo cáo kết quả thu Xây dựng kế hoạch thu 43 vụ cụ thể chi tiết cho từng cán bộ chuyên thu tại bộ phận thu BHXH, chịu trách nhiệm quản lý các đơn vị tham gia BHXH. Để thực hiện tốt mục tiêu thu quỹ BHXH một cách đầy đủ, kịp thời và đúng luật thì mỗi cán bộ thu nói riêng và bộ phận thu nói chung đã cố gắng thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao như: * Thực hiện rà soát, lập danh sách các đơn vị đang hoạt động trên địa bàn nhằm phát hiện thêm các đối tượng mới cần tham BHXH trên địa bàn quản lý của huyện mình. Việc phát hiện thêm các đối tượng mới phải đóng BHXH có ý nghĩa rất quan trọng với sự tồn tại và phát triển không chỉ đối với BHXH huyện Mai Sơn nói riêng mà còn ảnh hưởng đến cả BHXH nói chung. Từ đó làm tăng thêm số lượng lao động phải đóng góp vào quỹ BHXH và tất nhiên dẫn đến Ngân sách của quỹ BHXH tăng lên, tách xa dần Ngân sách Nhà nước. Hoạt động này thực hiện tốt được nhờ đó mà hoạt động BHXH cũng được thực hiện tốt hơn theo nguyên tắc lấy số đông bù số ít. * Thường xuyên cử cán bộ tiếp xúc với các đơn vị sử dụng lao động. Công tác thu có được thực hiện một cách hiệu quả hay không trước tiên là phải tạo điều kiện cho cán bộ chuyên trách được khảo sát thực tế. Với việc tiếp xúc trực tiếp với các đơn vị sử dụng lao động như vậy, các cán bộ chuyên trách công tác thu BHXH đã nắm rõ các công việc: + Nắm chắc tình hình số lượng lao động có trong các đơn vị để tránh tình trạng các đơn vị sử dụng lao động kê khai số lao động ít hơn so với thực tế gây thiệt thòi cho người lao động khi họ gặp khó khăn. Hơn nữa còn có thể nắm chắc được tình hình sản xuất kinh doanh của đơn vị và tình hình quỹ lương thực tế. + Tuyên truyền, giải thích các chế độ cho người sử dụng lao động giúp họ hiểu được quyền lợi và nghĩa vụ mà họ phải thực hiện, tránh tình trạng trốn tránh trách nhiệm tham gia BHXH đối với người lao động. Các cán bộ còn cung cấp thêm cho họ các sách báo có liên quan đến ngành BHXH nhằm giúp họ nắm được các thông tin về BHXH. 44 + Hướng dẫn các đơn vị sử dụng lao động lập danh sách lao động, quỹ tiền lương tham gia đóng BHXH. + Hướng dẫn các đơn vị làm phiếu tăng, giảm mức đóng BHXH hàng tháng đến người lao động, lập bảng đối chiếu nộp BHXH cho cơ quan BHXH + Quy định và thông báo lịch làm việc của các cán bộ chuyên thu cho các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện. * Thực hiện đôn đốc, theo dõi, ghi chép kết quả đóng góp BHXH: + Hàng tháng, cán bộ thu căn cứ vào danh sách lao động, quỹ tiền lương đơn vị đăng ký và phiếu tăng giảm mức đóng BHXH để xác định số tiền BHXH phải đóng. Đồng thời đôn đốc nhắc nhở các đơn vị đóng BHXH theo đúng quy định, cũng như thông báo kịp thời những đơn vị nợ tiền đóng BHXH từ hai tháng trở lên để các đơn vị khẩn trương nộp tiền. + Ngoài ra các cán bộ chuyên trách còn ghi chép chi tiết và chính xác kết quả đóng BHXH của từng cơ quan, từng đơn vị vào đầy đủ các mẫu sổ sách. Hàng tháng phải đối chiếu với cán bộ tổng hợp thu của BHXH tỉnh Sơn La về kết quả đóng BHXH của từng đơn vị tên địa bàn huyện. + Hàng tháng khi đối chiếu kết quả đóng của các đơn vị, các cơ quan được phân công theo dõi, các cán bộ phải kiểm tra lại số lao động, quỹ tiền lương tham gia BHXH hàng tháng trong kỳ, đối chiếu số đơn vị đã đóng trong kỳ, đối chiếu từ ngày đầu tháng, đầu quý, đến ngày cuối cùng của kỳ đối chiếu. + Hàng tháng đã tổng hợp kết quả đóng BHXH theo khối quản lý. Từ đó, các cán bộ thu phải xác nhận để thanh toán chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức cho những người được hưởng trợ cấp đồng thời hướng dẫn các đơn vị viết tờ khai cấp sổ BHXH, ghi chép vào sổ BHXH. * Lập kế hoạch phối hợp với các cấp các ngành để tổ chức kiểm tra việc thực hiện điều lệ BHXH tăng cường công tác lãnh đạo thực hiện các chính sách BHXH cho người lao động. 45 Với việc tổ chức thực hiện BHXH một cách khoa học như trên và với và với tinh thần trách nhiệm của cán bộ thu nói riêng cũng như của tất cả các cán bộ trong BHXH huyện Mai Sơn nói chung, công tác thu luôn được hoàn thành, năm sau thường cao hơn năm trước với tốc độ tăng cao. Không chỉ có vậy, để tiến hành các công tác một cách hiệu quả hơn, các cán bộ tại BHXH huyện Mai Sơn đã và đang không ngừng trau dồi kiến thức về chính sách BHXH cũng như trách nhiệm và lòng yêu nghề. Hoạt động cơ bản của cơ quan BHXH cấp huyện là hoạt động thu, chi BHXH theo phân cấp của hệ thống BHXH Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế đất nước còn khó khăn, các doanh nghiệp nhiều năm liền chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, nhưng BHXH huyện Mai Sơn đã vận dụng linh hoạt các biện pháp để mở rộng đối tượng tham gia, thu đúng, thu đủ và nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch, số thu năm sau luôn cao hơn năm trước bình quân khoảng 16,5%. Trên địa bàn huyện Mai Sơn, năm 2015 mới có 166 đơn vị tham gia BHXH bắt buộc với 4.627 lao động tham gia BHXH. Đến năm 2018 BHXH huyện đã giao dịch với 246 đơn vị với 6.075 người tham gia BHXH bắt buộc. Đặc biệt năm 2018 công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện đều đạt trên 102,51% so với kế hoạch được giao. Riêng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vượt 107,86% so với kế hoạch; tỉ lệ bao phủ BHYT đã đạt 98,6% dân số. Qua số liệu trên cho thấy, số đơn vị và số người tham gia BHXH hàng năm đều tăng hơn so với năm trước. Tuy nhiên đối tượng tham gia vẫn chưa đầy đủ. Trên địa bàn huyện Mai Sơn, vẫn còn rất nhiều đơn vị, doanh nghiệp không tham gia BHXH; các Doanh nghiệp tư nhân vẫn còn chưa tham gia hết so với số lao động thực tế tại đơn vị hiện có. Cùng với sự phát triển đối tượng tham gia, số thu không ngừng tăng lên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chi trả các chế độ BHXH cho người thụ hưởng kịp thời, đầy đủ và bảo đảm mục tiêu cân đối thu- chi các quỹ.. 46 Bảng 2.1. Số tiền thu, chi BHXH tại huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vi tính: T đồng Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 Số thu BHXH (kế hoạch giao hàng năm) 69,777 70,599 77,063 85,321 Tốc độ phát triển ( ) 100,00 101,17 109,15 110,71 Số chi BHXH (các chế độ BHXH hàng năm) 161,017 170,090 189,451 209,727 Tốc độ phát triển ( ) 100,00 105,63 111,38 110,70 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Trong những năm qua, BHXH huyện Mai Sơn đã thực hiện tốt việc giải quyết hồ sơ và chi trả các chế độ BHXH, BH thất nghiệp theo đúng quy định, đảm bảo an toàn tiền mặt, kịp thời, đầy đủ cho đối tượng thụ hưởng. Công tác tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả theo cơ chế “Một cửa” tiếp tục được thực hiện có hiệu quả, đáp ứng mục tiêu cải cách TTHC. Công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ lưu trữ được thực hiện theo quy trình, đúng quy định, bảo đảm an toàn và phục vụ kịp thời cho việc khai thác hồ sơ lưu trữ của các đơn vị nghiệp vụ. Công tác cấp mới, cấp đổi, gia hạn, điều chỉnh thông tin nhân thân trên sổ BHXH, thẻ BHYT đảm bảo kịp thời, chính xác, giúp người tham gia thụ hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định. Bảng 2.2: Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: T đồng Năm 2015 2016 2017 2018 1. Kế hoạch thu BHXH 69,777 70,599 77,063 85,321 2. Số đã thu BHXH 69,265 85,934 77,419 87,601 3. Tỷ lệ % hoàn thành kế hoạch thu BHXH (3=2/1) 99,26 121,72 100,46 102,06 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) 47 - Qua bảng thống kê số liệu có thể nhận thấy, giai đoạn 2015 - 2018, kết quả thu BHXH tại BHXH huyện Mai Sơn luôn luôn hoàn thành vượt mức kế hoạch thu được giao, trong đó năm 2016 số tiền thu BHXH tăng 21% kế hoạch. Năm 2015, do ảnh hưởng của tình hình kinh tế khó khăn, song với sự nỗ lực của BHXH huyện, số thu BHXH chưa hoàn thành kế hoạch (chỉ đạt 99,26%). - Số kế hoạch thu hàng năm có sự tăng so với năm trước là do số kế hoạch này đã được tính yếu tố tăng lương, tăng khai thác đơn vị mới phát sinh và phân cấp thu BHXH. Với kết quả thu BHXH đã đạt được trong giai đoạn 2015 - 2018, ngành BHXH huyện Mai Sơn đã thực sự hình thành được quỹ tập trung, thống nhất, độc lập với ngân sách Nhà nước, đảm bảo chủ động cho việc chi trả các chế độ BHXH cho NLĐ góp phần giảm bớt gánh nặng cho Ngân sách nhà nước đảm bảo an sinh cho toàn xã hội. * Tình hình các đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc Bảng 2.3 : Tình hình đơn vị SDLĐ tham gia BHXH tại BHXH huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: Đơn vị STT Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 1 Số đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc 166 183 246 272 2 Số đơn vị SDLĐ bắt buộc tham gia BHXH 231 249 294 315 3 Tỷ lệ đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc (3=1/2) 71,86 73,49 83,67 86,34 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Nhận xét: Qua số liệu thống kê trên có thể thấy tỷ lệ đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc có xu hướng tăng qua các năm đặc biệt là năm 2017 và năm 2018 tỷ lệ này là 83,67 % và 86,34%, Tỷ lệ này so với mặt bằng chung các quận, huyện trên địa bàn tỉnh Sơn La có thế nói là ở tầm khá cao. Bên cạnh đó qua số liệu số đơn vị bắt buộc phải tham gia BHXH ở trên có thể thấy rất nhiều đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn huyện vẫn còn chưa tham gia BHXH, công tác phát triển đối tượng tham gia bắt buộc mới còn chưa được phát huy tối đa. * Tình hình NLĐ tham gia BHXH bắt buộc 48 Bảng 2.4 : Tình hình NLĐ tham gia BHXH trên địa bàn huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 – 2018 (Đơn vị tính: người / %) STT Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 1 Số NLĐ đã tham gia BHXH bắt buộc 5.637 5.763 5.858 6.075 2 Số NLĐ bắt buộc phải tham gia BHXH 5.871 5.909 6.103 6.325 3 Tỷ lệ số NLĐ tham gia BHXH bắt buộc (3 = 1/2) 96,01 97,52 95,98 96,04 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Nhận xét: Qua số liệu thống kê trên có thể thấy tỷ lệ NLĐ tham gia BHXH bắt buộc có xu hướng tăng qua các năm đặc biệt là năm 2018 số NLĐ tham gia BHXH bắt buộc so với năm 2015 tăng lên 7,7%. Nhưng thực tế hiện nay số lao động tham gia tại các công ty thực tế lại cao hơn rất nhiều so với số LĐ đang tham gia BHXH bắt buộc, điều này cũng là tình trạng chung trên toàn địa bàn tỉnh Sơn La, cũng như cả nước. Nó khẳng định một bộ phận không nhỏ người lao động đang chưa được hưởng đầy đủ quyền lợi mà đáng lẽ ra khi tham gia lao động họ phải được hưởng. Qua bảng số liệu trên có thể thấy tỷ lệ NLĐ chưa được tham gia đầy đủ BHXH trên địa bàn còn rất nhiều. BHXH huyện Mai Sơn cần tăng cường phối hợp liên ngành tuyên truyền, kiểm tra đơn vị để đàm bảo quyền lợi cho NLĐ nâng cao BHXH bắt buộc. 2.2.3 Vấn đề nợ đọng, trốn đóng BHXH được công chức quản lý BHXH phát hiện trong quá trình thực thi công vụ Nợ đọng, trốn đóng BHXH là một trong những vấn đề bức xúc trong hoạt động thu BHXH đối với BHXH huyện Mai Sơn nói riêng và toàn tỉnh, toàn ngành BHXH nói chung. Tình trạng nợ BHXH xảy ra phổ biến ở tất cả các địa phương trên cả nước đã gây ảnh hưởng xấu đến việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội của Chính phủ. Hiện nay, sự chây ỳ, cố tình của các doanh nghiệp vẫn chưa được các cơ quan chức năng giải quyết dứt điểm, dẫn đến nhiều doanh nghiệp có số lượng lớn có xu hướng ngày càng gia tăng. Tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH diễn ra nhiều năm qua cũng đang là vấn đề cấp thiết cần được giải quyết ở BHXH huyện Mai Sơn. Qua số liệu báo 49 cáo tình hình thực hiện BHXH hàng năm tại BHXH huyện Mai Sơn cho thấy tình hình nợ đọng các năm qua. Bảng 2.5 :Tình hình đơn vị SDLĐ nợ đọng và trốn đóng BHXH giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: Đơn vị STT Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 1 Số đơn vị SDLĐ nợ đọng BHXH bắt buộc 13 17 22 18 2 Số đơn vị SDLĐ trốn đóng BHXH bắt buộc 23 25 31 35 3 Số đơn vị SDLĐ bắt buộc tham gia BHXH 112 116 211 221 4 Tỷ lệ đơn vị SDLĐ nợ đọng BHXH bắt buộc (4 = 1/3) 11,60 14,65 10,42 8,14 5 Tỷ lệ đơn vị SDLĐ trốn đóng BHXH bắt buộc (5 = 2/3) 20,53 21,55 14,69 15,83 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Nhận xét: Qua bảng số liệu trên có thể thấy tỷ lệ đơn vị SDLĐ nợ đọng BHXH bắt buộc có xu hướng tăng qua các năm, đặc biệt năm 2017 là 22 đơn vị tăng 9 đơn vị so với năm 2015, đến nắm 2018 số đơn vị nợ đọng có giảm đáng kể là 04 đơn vị so với năm 2017. - Tỷ lệ đơn vị SDLĐ trốn đóng BHXH bắt buộc có xu hướng tăng qua các năm, đặc biệt năm 2018 là 35 đơn vị tăng 12 đơn vị so với năm 2015. - Số đơn vị nợ đọng và trốn đóng BHXH liên tục tăng năm sau tăng hơn năm trước song tỷ lệ đơn vị nợ đọng có xu hướng giảm. * Tỷ lệ số tiền thu và nợ đọng BHXH Bảng 2.6: Tình hình thu và nợ đọng BHXH tại BHXH huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: T đồng STT Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 1 Tổng số tiền thu BHXH trong kỳ 69,265 85,934 77,419 87,601 2 Tổng số tiền nợ đọng BHXH trong kỳ 3 3,5 6,2 5,1 3 Tổng số tiền phải thu BHXH trong kỳ 69,777 70,599 77,063 85,321 4 Tỷ lệ thu BHXH trong kỳ (4 = 1/3) 99,266 121,721 100,46 102,67 5 Tỷ lệ nợ BHXH trong kỳ (5=2/3) 4,29 4,95 8,04 5,97 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) 50 Qua bảng số liệu trên có thể nhận thấy Số tiền thu BHXH bắt buộc qua các năm có sự tăng lên năm sau cao hơn năm trước. So với số phải thu thì tỷ lệ tiền thu được trong kỳ đều khả quan, đảm bảo mức thu chung của cả nước. Nhưng bên cạnh đó số tiền nợ BHXH của các đơn vị SDLĐ cũng tăng cao, đặc biệt trong năm 2017 và năm 2018 số tiền nợ BHXH đã là 11,2 tỷ và 10,5 tỷ chiếm 8,04% và 5,97% tăng cao hơn hẳn so với các năm trước. Chính bởi vậy BHXH huyện Mai Sơn cần tăng cường các biện pháp thu trong đó có đôn đốc thu, nhất là đối với các đơn vị doanh nghiệp ngoài quốc doanh. 2.2.4 Công tác giám sát và đảm bảo chất lượng kiểm tra thu BHXH Thực hiện sự chỉ đạo của BHXH tỉnh Sơn La và văn bản của ngành để đánh giá khách quan kết quả thực hiện chế độ chính sách BHXH với tất cả các đối tượng, thành phần kinh tế tham gia BHXH. Ban Giám đốc BHXH Mai Sơn chủ động bố trí phân công cán bộ tới cơ sở, nắm bắt tình hình khó khăn, thuận lợi của đơn vị, nhất là các kỳ chi lương, thường xuyên sâu sát tới các tổ hoặc gặp thành viên trong tổ để nắm tình hình chi lương, nếu có sự sai lệch, hoặc hiện tượng chi không đúng chế độ kịp thời tham gia, để có những phương án tổ chức thực hiện được tốt hơn, so với yêu cầu quản lý, vì thế không có đơn thư khiếu nại tố cáo. Ban giám đốc BHXH huyện chủ động đề xuất với Thường trực huyện uỷ, HĐND và Uỷ Ban nhân dân huyện đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành giám sát thực hiện việc thu nộp BHXH và các chính sách BHXH liên quan tới chủ sử dụng lao động và người lao động trên địa bàn huyện thường xuyên ở một số xã, cơ quan đơn vị , doanh nghiệp trên địa bàn huyện. * Công tác kiểm tra thu BHXH 51 Bảng 2.7: Công tác kiểm tra thu BHXH tại BHXH huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: Đơn vị Triệu đồng STT Chỉ tiêu 2015 2016 2017 2018 1 Đơn vị sử dụng lao động 10 07 18 06 2 Trạm y tế 10 10 12 16 3 Đại lý thu 0 05 05 04 4 Số tiền truy thu BHXH 57,246 604,3 8,286 178,586 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Thống kê kết quả Công tác kiểm tra cho thấy: từ năm 2015 đến năm 2018 là 103 đơn vị, trong đó: Kiểm tra đơn vị sử dụng lao động là 41 đơn vị, trạm y tế là 48 đơn vị, đại lý thu là 14 đơn vị. Qua kiểm tra xử lý thu hồi, truy thu BHXH là: 244,722 triệu đồng. Qua kiểm tra nhìn chung công tác giải quyết các chế độ BHXH, BHYT cho người lao động được kịp thời, việc trích nộp BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đúng quy định, công tác theo dõi và quản lý quỹ KCB cho các đối tượng được đảm bảo đúng chế độ quy định đối với người có thẻ BHYT. Hàng năm cơ quan BHXH huyện phối hợp kiểm tra liên ngành về thực hiện luật BHXH, BHYT tại 11 đơn vị: Doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Ngoài ra đoàn kiểm kiểm tra của BHXH tỉnh đã xuống đơn vị kiểm tra tại một số cơ sở nhìn chung công tác chấp hành luật BHXH, BHYT thực hiện ở cơ sở được đánh giá là tốt. Tuy nhiên công tác kiểm tra, giám sát thực hiện thu BHXH còn gặp nhiều khó khăn như địa bàn huyện rộng, số lượng đơn vị đông, loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đa số, mặt khác một số ít cán bộ thu năng lực chuyên môn còn hạn chế gây ảnh hưởng đến chất lượng công tác kiểm tra thu BHXH. * Công tác tiếp nhận và giải quyết hồ sơ chi trả BHXH 52 Bảng 2.8: Kết quả tiếp nhận và giải quyết hồ sơ chi trả BHXH tại BHXH huyện Mai Sơn giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: Bộ STT Đối tượng Số hồ sơ (bộ) 2015 2016 2017 2018 1 Hưu trí 215 239 298 291 2 T/C BHXH 1 lần 63 71 69 75 3 Tử tuất 76 83 80 85 4 Tai nạn lao động & bệnh NN 00 05 10 18 5 Trợ cấp thất nghiệp 39 52 48 47 6 Hồ sơ di chuyển lương hưu 41 38 46 50 7 Trợ cấp QĐ 613 15 12 19 17 8 Hồ sơ Ốm đau, TS, DSPHSK 702 740 742 751 Cộng: 1.151 1.240 1.312 1.334 (Nguồn: Báo cáo kết quả công tác hàng năm của BHXH huyện Mai Sơn) Qua bảng thống kê cho thấy BHXH huyện Mai Sơn đã thực hiện tốt công tác tiếp nhận và giải quyết hồ sơ chi trả BHXH cho người lao động cụ thể năm 2015: 1.151 bộ hồ sơ, năm 2016: 1.240 bộ hồ sơ, năm 2017: 1.312 bộ hồ sơ, năm 2018: 1.334 bộ hồ sơ, đồng thời không để hồ sơ thanh toán tồn đọng qua các năm. * Công tác duyệt chế độ ốm đau, thai sả