Tóm tắt Luận văn Phát triển quan điểm triết học của C. Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam

nhau - từ lâu đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học. Trong hệ thống triết học cổ đại Hy Lạp, La Mã, Ấn Độ, Trung Quốc hay ở các hệ thống triết học cổ điển Đức , Anh, Pháp, người ta đều có thể tìm thấy những quan điểm khác nhau về con người . Mỗi thời đại lịch sử lại đặt ra và giải quyết vấn đề này một cách khác nhau. Chính vì thế mà vấn đề con người luôn là đề tài mới mẻ và sẽ không bao giờ kết thúc. Nền văn hoá văn minh của mọi thời đại sẽ góp thêm những “hạt” giá trị mới trong nhận thức về con người. Các nhà triết học trước đây đã cố gắng tìm kiếm sự khác biệt cơ bản của con người với các loài vật và đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về con người . Trên cơ sở kế thừa một cách có chọn lọc, có phê phán tư tưởng của các bậc tiền bối, C.Mác và Ph.Ăngghen đã xây dựng một học thuyết độc đáo, khoa học và đầy tính thuyết phục về con người. Cho đến nay, học thuyết đó vẫn còn nguyên giá trị. Lịch sử phát triển của xã hội loài người đã chứng minh rằng, nền văn minh nhân loại càng phát triển cao bao nhiêu thì người ta càng nhận thức rõ ràng, sâu sắc về vai trò của con người bấy nhiêu. Vào những năm cuối thế kỷ XX, những biến động lớn lao trên các lĩnh vực của đời sống xã hội càng làm cho vấn đề con người trở nên sôi động và bức xúc. Đặc biệt trong công cuộc đổi mới ở nước ta, con người trở thành mục tiêu chiến lược và việc nghiên cứu con người có ý nghĩa thời sự cấp bách. Với việc xây dựng quan niệm duy vật về lịch sử, các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác đã tạo ra bước ngoặt cách mạng trong quan điểm về con người và bản chất con người, về mối quan hệ giữa con người, tự nhiên và xã hội, về vị trí và vai trò của con người trong tiến trình phát triển lịch sử nhân loại. Kế thừa và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác về vấn đề con người, Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, ngay từ khi ra đời đã giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì sự phát triển tự do, toàn diện của mỗi cá nhân. Mục tiêu đó được thể hiện qua mỗi chặng đường lịch sử, tất cả là nhằm đem lại “ấm no, hạnh phúc” cho “mọi lớp người”. Để thực hiện mục đích đó, trong hệ thống quan điểm, đường lối của mình, Đảng ta đã khẳng định: Con người là nhân tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững. Vì vậy, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia trên thế giới, con người được xác định là nguồn lực đặc biệt so với các nguồn lực khác. Ở nước ta, “chiến lược con người” đã được đặt ở vị trí trung tâm của mọi chiến lược, nhân tố con người được khẳng định vừa là động lực, vừa là mục tiêu của sự phát triển kinh tế - xã hội. Bởi vậy, muốn phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh nhất thiết phải hiểu rõ quan điểm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác về con người qua đó tiếp thu , kế thừa, vận dụng và phát triển các quan điểm đó để đề ra đường lối , chủ trương, chính sách đúng đắn nhằm phát triển con người trong công cuộc đổi mới đất nước. Trong di sản của Mác không ghi sẵn những câu trả lời, những giải đáp cho những vấn đề đặt ra của đời sống xã hội ngày nay, nhưng đã để lại cho hậu thế những tinh hoa giá trị vĩ đại, đó chính là nhận thức duy vật lịch sử về con người. Trên cơ sở nhận thức đúng đắn quan điểm của C.Mác và Ph .Ăngghen về con người từ đó thấy được sự kế thừa, vận dụng và phát triển sáng tạo những quan điểm đó trong sự phát triển con người hiện nay là vấn đề rất quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Do vậy, việc trở lại với quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người và phát triển quan niệm của các ông về con người trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam là vấn đề vừa có ý nghĩa lý luận vừa có ý nghĩa thực tiễn. Chính vì vậy mà chúng tôi chọn vấn đề “Phát triển quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam” làm đề tài luận văn của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Vấn đề con người đã trở thành đề tài nghiên cứu của nhiều nhà triết học và nhiều nhà nghiên cứu lý luận. Trong những năm gần đây, giới nghiên cứu lý luận nói chung, các nhà nghiên cứu triết học Mác - Lênin nói riêng, ở nước ngoài cũng như ở nước ta, luôn trở lại đề tài này dưới những góc độ khác nhau và những mục đích khác nhau. Xem xét vấn đề con người trong lịch sử triết học nói chung, trong triết học Mác nói riêng, đặt quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong tiến trình phát triển lịch sử tư tưởng triết học của nhân loại đã được các nhà nghiên cứu đề cập đến với nhiều công trình, nhiều tài liệu khác nhau như: “Con người và phát triển con người trong quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen” của Viện Nghiên cứu con người do PGS.TS Hồ Sĩ Quý chủ biên; “Con người và phát triển con người” của PGS.TS Hồ Sĩ Quý; “Sự hình thành con người” của GS Trần Đức Thảo; “Một số vấn đề về triết học - con người - xã hội” và “Nguồn nhân lực trong chiến lược kinh tế - xã hội ở nước ta đến năm 2000” của GS Nguyễn Trọng Chuẩn; “Triết học Mác về lịch sử” của TS Phạm Văn Chung; “Tư tưởng triết học về con người” của Vũ Minh Tâm (chủ biên); “Sự hình thành con người với tư cách chủ thể sáng tạo” của PGS.PTS Nguyễn Văn Huyên; “Con người - Những ý kiến mới về một đề tài cũ” (do An Mạnh Toàn dịch); “Phát huy nhân tố con người trong phát triển lực lượng sản xuất ở Việt Nam hiện nay” của TS Phạm Công Nhất Nhiều công trình và tài liệu nghiên cứu về con người theo quan niệm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác và quan điểm về con người, phát triển con người hiện nay nhưng ít có công trình nghiên cứu nào đi vào phân tích, làm rõ sự phát triển lý luận của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta. Trong khuôn khổ của luận văn, chúng tôi chỉ tập trung khảo sát một số tác phẩm, tài liệu tiêu biểu liên quan trực tiếp đến đề tài. Đầu tiên là tác phẩm “Con người và phát triển con người trong quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen” của Viện Nghiên cứu con người do PGS.TS Hồ Sĩ Quý làm chủ biên. Tác phẩm là một phần kết quả nghiên cứu của Đề tài KX.05.01 thuộc Chương trình khoa học - Công nghệ cấp Nhà nước (giai đoạn 2001 - 2005). Nội dung chính của tác phẩm gồm hai phần: Phần thứ nhất, chung quanh những luận điểm về con người và phát triển con người trong quan điểm c ủa C.Mác và Ph.Ăngghen, tương ứng với các quan niệm đó là các trích dẫn tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về chủ đề con người, về bản chất con người, về vấn đề giải phóng con người. Phần thứ hai, chung quanh di sản kinh điển nhìn từ thời đại ngày nay: ý nghĩa thế giới quan và phương pháp luận đối với nhận thức và phát triển con người. Trong phần này có một số bài viết tiêu biểu như: “Chủ nghĩa Mác - phương pháp luận nghiên cứu con người” của GS.VS.TSKH Phạm Minh Hạc, “Triết học Mác - Lênin và cuộc cách mạng trong nhận thức vấn đề con người” của ThS Cao Đức Dũng, “Mấy tư tưởng lớn về con người trong “Bản thảo kinh tế triết học năm 1844” của PGS.TS Hồ Sĩ Quý, “Tồn tại người trong học thuyết Mác về con người” của PGS.TS Đặng Hữu Toàn, “Chủ nghĩa Mác không bỏ quyên con người” của TS Lưu Minh Văn, “Học thuyết về con người và giải phóng con người” của PGS.TS Đặng Hữu Toàn hay bài viết “Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người - tiêu chuẩn tối cao của tiến bộ xã hội” của PGS.TS Hồ Sĩ Quý và TS Nguyễn Anh Tuấn Nói chung, những bài viết của các tác giả khác nhau đã phân tích và làm sáng tỏ nhiều quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen xung quanh vấn đề con người và phát triển con người. Tuy nhiên, tác phẩm chưa đề cập đến vấn đề phát triển quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay. Nhưng tác phẩm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc trong việc nhận thức và phát triển con người hiện nay. Tiếp theo là cuốn sách “Con người - Những ý kiến mới về một đề tài cũ” của tập thể tác giả Liên Xô và Cộng hoà dân chủ Đức, do nhà xuất bản Đi-ét-xơ xuất bản năm 1982 do tác giả An Mạnh Toàn dịch, nhà xuất bản Sự thật xuất bản năm 1986. Đây là một công trình phối hợp nghiên cứu của một số nhà khoa học Liên Xô và Cộng hoà dân chủ Đức, xuất phát từ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, căn cứ vào những thành tựu mới nhất của nhiều ngành khoa học nghiên cứu về con người, cố gắng bằng con đường khái quát triết học trình bày những vấn đề cơ bản về con người, quá trình phát triển của con người từ thời đại xa xưa cho đến thời đại ngày nay, phân tích bản chất và những đặc trưng của con người khi mới xuất hiện, khi sống trong xã hội nguyên thuỷ, trong các xã hội có đối kháng giai cấp, trong xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa. Cuối cùng, các tác giả đã đề cập đến những lý thuyết triết học tư sản hiện đại bàn về con người, phê phán, vạch ra những sai lầm, những điều nguy hại của các lý thuyết đó. Đây là một công trình nghiên cứu công phu, bao hàm nhiều lượng thông tin mới, phong phú, giúp độc giả hiểu rõ về con người theo quan điểm đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trên cơ sở những nội dung của cuốn sách, chúng ta có thể dựa vào đó để nghiên cứu, vận dụng những quan điểm lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về con người nhằm thực hiện tốt sự nghiệp xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa ở nước ta trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Tác phẩm “Tư tưởng triết học về con người” của tập thể tác giả thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội do Vũ Minh Tâm làm chủ biên đã trình bày một cách có hệ thống những tư tưởng triết học về con người trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Qua đó, người đọc có thể nhận thức được một cách có lôgíc và khoa học những quan điểm, tư tưởng triết học khác nhau về con người. Tuy nhiên, tác phẩm mới chỉ dừng lại ở việc trình bày các quan niệm, tư tưởng về con người trong lịch sử tư tưởng nhân loại nói chung mà chưa luận giải sự phát triển những quan điểm , tư tưởng khoa học về con người trong thời đại hiện nay cũng như trong vấn đề xây dựng con người mới Việt Nam. Cũng nghiên cứu về vấn đề con người, gần đây, GS.VS Phạm Minh Hạc cho xuất bản cuốn sách “Nghiên cứu con người và nguồn nhân lực đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá”. Cuốn sách là công trình nghiên cứu tâm huyết và công phu về con người của tác giả suốt 10 năm qua. Nội dung cuốn sách tập trung trình bày khái quát lịch sử hình thành và phát triển của ngành khoa học xã hội nghiên cứu con người trên thế giới và ở Việt Nam; một số kết quả bước đầu trong chương trình nghiên cứu con người và nguồn nhân lực; một số đề xuất, kiến nghị về chiến lược, chính sách nhằm phát triển toàn diện con người và nguồn nhân lực Việt Nam trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Cuốn sách có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn không chỉ là tài liệu tham khảo đối với người đọc, còn có giá trị lớn với các nhà hoạch định chiến lược, các nhà khoa học và quản lý công tác giáo dục, đào tạo; khoa học, công nghệ. Để nắm vững lý luận của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác về con người, chúng tôi còn nghiên cứu cuốn sách “Triết học Mác về lịch sử” của TS Phạm Văn Chung. Đây là chuyên đề tư tưởng triết học được tiếp cận theo phương pháp lôgíc, lịch sử, cung cấp nhiều tư liệu quan trọng cho người đọc về vấn đề lịch sử triết học nói chung và lịch sử hình thành tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người nói riêng. Cuốn sách còn giúp chúng ta nhận thức được quá trình hình thành tư tưởng lịch sử triết học của C.Mác, vai trò, chức năng và ý nghĩa phương pháp luận, nhiệm vụ bảo vệ và tiếp tục phát triển tư tưởng triết học lịch sử hiện nay. Gần đây nhất , Khoa Triết học thuộc Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia cho xuất bản giáo trình “Con người và phát triển con người” của PGS.TS Hồ Sĩ Quý. Nội dung giáo trình được chia làm ba phần, cụ thể: Phần thứ nhất, là một số vấn đề lý luận về con người và phát triển con người. Phần này, tác giả làm rõ những vấn đề cụ thể như khoa học về con người, con người và phát triển con người trong quan niệm của chủ nghĩa Mác, nghiên cứu con người trước nhu cầu của sự phát triển. Phần thứ hai, là một số vấn đề phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu con người. Trong phần này, tác giả giải quyết các vấn đề như con người là trung tâm theo quan điểm của Anthropocentrism và quan điểm của UNDP; trình bày những hướng chủ yếu trong nghiên cứu con người. Phần thứ ba, là xây dựng con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tác giả đã chỉ ra sự cần thiết xây dựng con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và nêu lên một số vấn đề thực tiễn trong phát triển con người. Cuốn sách được coi là giáo trình chính giúp cho sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh chuyên ngành triết học nghiên cứu chuyên sâu về con người và phát triển con người một cách hệ thống với những tri thức mới nhất của thế giới. Có thể nói, nhìn một cách tổng quát, vấn đề con người trong lịch sử tư tưởng nhân loại, lý luận về con người của C.Mác và Ph.Ăngghen, những ý kiến về phát triển con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta đã được khá nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu từ những khía cạnh khác nhau với những mục đích khác nhau. Các sách báo xung quanh vấn đề này đã được công bố khá nhiều. Tuy nhiên, vấn đề con người vẫn cần được làm sáng tỏ thêm và trên nhiều bình diện của cuộc sống, vấn đề này cần tiếp tục được nghiên cứu. Hơn nữa, việc tìm hiểu quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người và sự phát triển những quan điểm đó có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất lớn. Tuy nhiên, phát triển quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người hiện nay có thể được hiểu dưới nhiều nội dung khác nhau: 1) Phát triển hình thức lý luận quan điểm triết học của các ông về con người; 2) Những quan điểm triết học của các ông về con người là cơ sở lý luận để phát triển các khoa học khác nghiên cứu về con người; 3) Trên cơ sở nghiên cứu những quan điểm triết học của các ông về con người để vận dụng vào thực tiễn xây dựng con người Việt Nam hiện nay; 4) Phát triển còn là khả năng đặt ra những vấn đề để tiếp tục nhận thức, bổ sung và phát triển quan điểm triết học của các ông về con người. Vì vậy, phát triển quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta thực sự là vấn đề có ý nghĩa thiết thực và lâu dài. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những quan điểm triết học của C .Mác và Ph.Ăngghen về con người (qua khảo sát một số tác phẩm tiêu biểu ) và sự vận dụng những quan điểm đó vào thực tiễn xây dựng con người trong sư ̣nghiêp̣ đổi mới ở Việt Nam hiện nay. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích : Luận văn tì m hiểu và luâ ̣ n giải những quan điểm triết học cơ bản của C .Mác và Ph.Ăngghen về con người và từ đó cho thấy được sự vận dụng, phát triển quan điểm của các ông về con người trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Để đạt được mục đích đó, luận văn cần giải quyết các nhiệm vụ cơ bản sau: Thứ nhất, trình bày và phân tích một cách khái quát quan điểm triết học của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người và phát triển con người. Thứ hai, làm rõ yêu cầu của sự nghiệp đổi mới cần thiết phải phát triển quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người. Thứ ba, trình bày những nội dung phát triển quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen về con người trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay. Thứ tư, đặt ra vấn đề tiếp tuc̣ nhận thức và vận dụng quan điểm triết học của C. Mác và Ph.Ăngghen về con người trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp luận Cơ sở lý luâṇ : Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở lý luâṇ của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử từ chính các tác phẩm của C.Mác và Ph.Ăngghen; quan điểm của Đảng ta về con người và phát triển con người trong cương lĩnh, các văn kiện đại hội đảng. Ngoài ra, luận văn còn kế thừa thành quả nghiên cứu về con người của những nhà nghiên cứu và các tác giả đi trước. Phương pháp nghiên cứu : Trong quá trình nghiên cứu và trình bày luận văn, tác giả luận văn sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như : lôgíc - lịch sử, phân tích - tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá, gắn lý luâṇ với thưc̣ tiêñ. 6. Đóng góp của luận văn Luận văn làm rõ sự phát triển quan điểm triết học cơ bản của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác về con người trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta, từ đó, thấy được sự tiếp thu, kế thừa, vận dụng và phát triển cũng như những hạn chế trong sự phát triển con người đáp ứng yêu cầu của đất nước. Luận văn cho thấy một số vấn đề tiếp tục đặt ra trong nhận thức và vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác về con người trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luâṇ văn góp thêm một số ý kiến, hiểu biết trong nhận thức quan điểm triết học cơ bản của C .Mác và Ph .Ăngghen về con người , đồng thời nhận thức quá trình phát triển quan điểm đó trong thực tiễn đổi mới ở Việt Nam. Ngoài ra, luận văn có thể sử dụng làm tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, giảng dạy chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung , tư tưởng , quan điểm của C.Mác và Ph .Ăngghen về con người nói riêng và những ai qua n tâm đến vấn đề con người và xây dưṇg con người mới Việt Nam hiện nay. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 2 chương và 6 tiết. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ph.Ăngghen, Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ không tưởng đến khoa học, C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 19, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 2. Ph.Ăngghen, Lễ an táng Các Mác, C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 19, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 3. Ph.Ăngghen, Biện chứng của tự nhiên, C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 20, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 4. Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (2004), Tài liệu nghiên cứu kết luận Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 5. Hoàng Chí Bảo (1993), Ảnh hưởng của văn hóa đối với việc phát huy nguồn lực con người, Tạp chí Triết học số 1, tháng 3 (tr ) 6. Nguyễn Thị Bình (2008), Suy nghĩ về chiến lược con người trong giai đoạn mới, Tạp chí Cộng sản số 792, tháng 10 (tr 13-15) 7. Nguyễn Trọng Chuẩn (2002), Một số vấn đề triết học - con người - xã hội, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 8. Phạm Văn Chung, 55 năm vấn đề con người, Báo cáo khoa học tham gia Hội thảo khoa học Khoa Triết học kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 3-2000. Kỷ yếu khoa học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2000, (348 - 355). 9. Phạm Văn Chung (2005), Học thuyết Mác về hình thái kinh tế - xã hội và Lý luận về con đường phát triển xã hội chủ nghĩa ở nước ta, (Chuyên đề dành cho nghiên cứu sinh và cao học), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 10. Phạm Văn Chung (2006), Triết học Mác về lịch sử, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 11. Phạm Văn Chung, Chân dung một nhà triết học mácxit Việt Nam, Báo cáo tham gia Hội thảo khoa học quốc tế do Khoa Triết học và Khoa Lịch sử tổ chức tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội tổ chức tháng 9-2007. 12. Phạm Văn Chung, Quan điểm của Mác về bản chất con người trong "Bút ký về Phoiơbắc”, Báo cáo tham gia Hội thảo “Triết học Mác và thời đại” tại Viện Triết học, tháng 6-2008. 13. Con người - Những ý kiến mới về một đề tài cũ, Tập 1 (1986), Nxb. Sự thật Hà Nội. 14. Con người - Những ý kiến mới về một đề tài cũ, Tập 2 (1986), Nxb. Sự thật Hà Nội. 15. Phạm Như Cương (1978), Vấn đề xây dựng con người mới, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội. 16. Phạm Tất Dong (1993), Giáo dục - nền tảng của chiến lược con người, Tạp chí Cộng sản 3. 17. Thành Duy (2001), Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 18. Đảng Cộng sản Việt Nam (1960), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 19. Đảng Cộng sản Việt Nam (1976), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 20. Đảng Cộng sản Việt Nam (1982), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 21. Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 22. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 23. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Chiến lược ổn định và phát triển kinh tế - xã hội 1991 - 2000, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 24. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 25. Đảng Cộng sản Việt Nam (1993), Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khoá VII, Nxb. Sự thật, Hà Nội. 26. Đảng Cộng sản Việt Nam (1994), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khoá VII, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 27. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 28. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 29. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 30. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 31. Đảng Cộng sản Việt Nam (2004), Các Nghị quyết của Trung ương Đảng 2001- 2004, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 32. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 33. Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban Chấp hành Trung ương, Ban Chỉ đạo tổng kết lý luận (2005), Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới (1986 - 2006), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 34. Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu con người và nguồn nhân lực đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 35. Phạm Minh Hạc (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh phương pháp luận nghiên cứu con người, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội. 36. Đỗ Huy (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người, phát triển giáo dục, nâng cao dân trí, Tạp chí Triết học số 2. 37. Vũ Văn Hiền, Đinh Xuân Lý (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 38. Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (1996), Đề cương bài giảng triết học Mác - Lênin, Phần thứ II (Lưu hành nội bộ), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội. 39. Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (2007), Giới thiệu kinh điển triết học Mác - Lênin, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 40. Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (2007), Những vấn đề triết học phương Tây thế kỷ XX, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 41. Đặng Xuân Kỳ (2002), Quan điểm Hồ Chí Minh về con người và bản chất con người, Tạp chí Triết học số 10 (tr 29-34) 42. Nhị Lê (2001), Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 43. Bùi Bá Linh (1998), Khái niệm con người trong Bản thảo kinh tế - triết học năm 1844, Tạp chí Triết học số 3 (tr 20-22). 44. C.Mác, Lời nói đầu Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen, C.Mác và Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 45. C.Mác, Luận cương về Phoiơbắc, C.Mác và Ph.Ăngghen, (2000), Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 46. C.Mác và Ph.Ăngghen, Hệ tư tưởng Đức, C.Mác và Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 47. C.Mác và Ph.Ăngghen, Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác và Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 4, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 48. C.Mác, Tư bản, C.Mác và Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 23, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 49. C.Mác, Tư bản, C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 26, phần 1, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 50. C.Mác, Tư bản, C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 26, phần 2, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 51. C.Mác, Bản thảo kinh tế triết học năm 1844, C.Mác và Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 42, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 52. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 53. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 4, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 54. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 55. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 10, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 56. Đỗ Mười (1993), Đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới vì chủ nghĩa xã hội, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 57. Phạm Công Nhất (2007), Phát huy nhân tố con người trong phát tri